Μέγαρο Ρίστιτς

Μέγαρο Ρίστιτς
Είδος	κτήριο
Αρχιτεκτονική	μπαρόκ αρχιτεκτονική
Γεωγραφικές συντεταγμένες	41°59′44″N 21°25′51″E
Διοικητική υπαγωγή	Σκόπια
Χώρα	Βόρεια Μακεδονία
Έναρξη κατασκευής	1926
Προστασία	heritage site in North Macedonia
Πολυμέσα
δεδομένα (π)

Το Μέγαρο Ρίστιτς (σερβικά κυριλλικά: Ристићева палата, σλαβομακεδονικά: Ристиќева палата) είναι μνημειώδες συμβολικό κτίριο στην Πλατεία Μακεδονίας (με την πινακίδα «СКОПСКО» στην κορυφή, μια δημοφιλής τοπική μάρκα μπύρας), στα Σκόπια της Βόρειας Μακεδονίας. Το κτίριο βρίσκεται στη νότια πλευρά του ποταμού Αξιού, στο νότιο τμήμα της Πλατείας Μακεδονίας. Ακριβώς στα ανατολικά είναι η γενέτειρα της Μητέρας Τερέζας και στα νότια βρίσκεται η Οικία-Μνημείο της Μητέρας Τερέζας και η έδρα του Υπουργείου Μεταφορών και Επικοινωνιών της Βόρειας Μακεδονίας. Χτίστηκε το 1926 και σήμερα χρησιμοποιείται ως πολυκατοικία γραφείων.

Ιστορία

Κατασκευάστηκε το 1926 για λογαριασμό του Σέρβου φαρμακοποιού Βλάντισλαβ Ρίστιτς. Ο αρχιτεκτονικός σχεδιασμός του κτιρίου έγινε από τον Σέρβο αρχιτέκτονα Ντραγουτίν Μασλάτς, ενώ τα γλυπτά με τις μορφές του Ασκληπιού και της Υγείας που φέρουν τα αρχικά V.R. του ιδιοκτήτη φαρμακοποιού Βλάντο Ρίστιτς, κατασκευάστηκαν από τον διακοσμητή Ντανίλο Στοΐκοβιτς. Οι επαγγελματικοί χώροι βρίσκονταν στο ισόγειο, ενώ τα διαμερίσματα στους επάνω ορόφους. Στον πρώτο όροφο της οικοδομής έμεναν επίσης ο ιδιοκτήτης με τη σύζυγό του Ναταλία, και τα τρία τους παιδιά. Στον δεύτερο και τρίτο όροφο βρισκόταν το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο με το οποίο συνεργαζόταν. Στο ισόγειο του μεγάρου βρίσκονταν οι αίθουσες εργασίας και το φαρμακείο του κ. Ρίστιτς, που αργότερα έγινε το βιβλιοπωλείο «Κουλτούρα». Το 1941 η οικογένεια Ρίστιτς μετακόμισε στο Βελιγράδι, όπου ο Βλάντο Ρίστιτς πέθανε το 1950. Αργότερα, τα μέλη της οικογένειας διασκορπίστηκαν σε όλο τον κόσμο και σήμερα, οι χώροι χρησιμοποιούνται κυρίως για γραφεία διαφόρων οργανισμών, εταιρειών και ενώσεων. Στα τέλη της δεκαετίας του '90 το μέγαρο ανακαινίστηκε, για να αποκαταστήσει την αυθεντική όψη του 1926.

Λεπτομέρεια από τα γλυπτά του κτηρίου.

Το Μέγαρο Ρίστιτς ήταν πρωτοπόρο για την εποχή του, αφού το 1929 τοποθετήθηκε ανελκυστήρας, ο παλαιότερος που εγκαταστάθηκε στα Σκόπια, ο οποίος  ήταν επίσης από τους πρώτους ηλεκτρικούς ανελκυστήρες στα Βαλκάνια. Το ασανσέρ χωρητικότητας 4 ατόμων (320 kg) ήταν γερμανικής προέλευσης, μάρκας «Stigler». Ο ανελκυστήρας ήταν σε λειτουργία, μέχρι το 2011, όταν με απόφαση των ενοίκων του Μεγάρου δωρήθηκε στο Μουσείο της Πόλης των Σκοπίων. Όλα τα διαμερίσματα του Μεγάρου είχαν δικούς τους χώρους υγιεινής και μπάνιο σε όλους τους ορόφους, καθώς και ψυγείο με πάγο και τηλέφωνα.

Εκτός όμως από το ασανσέρ, υπάρχει μια άλλη λιγότερο γνωστή περιέργεια που συνδέεται με το παλάτι του Ρίστιτς, την οποία έχουν ήδη παρατηρήσει οι χρονικογράφοι. Δηλαδή, κατά την ανέγερση του ανακτόρου, εμφανίστηκε νερό από τα θεμέλιά του, λόγω της γειτνίασης με τον ποταμό Βαρδάρη (Αξιό). Ο ιδιοκτήτης Ρίστιτς έφτιαξε αμέσως ένα πηγάδι, και με ειδική αντλία και σωλήνες το νερό κατευθυνόταν στη στέρνα στην ταράτσα του κτιρίου. Έτσι, το νερό θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για διάφορες ανάγκες εντός του κτιρίου χωρίς να χρειάζεται να βγει έξω.

Το Μέγαρο Ρίστιτς είναι ένα από τα λίγα ψηλά κτίρια που σώθηκαν από τον σεισμό όταν σχεδόν το 70% των κτιρίων της πόλης καταστράφηκαν Ο σεισμός των 6,1 Ρίχτερ που σημειώθηκε στις 26 Ιουλίου 1963 στα Σκόπια, προκάλεσε 1070 θανάτους εκτός από τους τραυματισμούς πολλών ανθρώπων. Όταν χτίστηκε αυτό το κτίριο, οι σχεδιαστές και ο αρχιτέκτονας γνώριζαν τις σεισμικές συνθήκες και έτσι είχαν λάβει τα κατάλληλα μέτρα κατά την κατασκευή.