Μετάβαση στο περιεχόμενο

Λέμφωμα Hodgkin

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Νόσος Χότζκιν (Hodgkin)
Βιοψία λεμφαδένων που εμφανίζουν λέμφωμα Χότζκιν, υπότυπος μικτής κυτταρικότητας
Ειδικότητααιματολογία
Ταξινόμηση
ICD-10C81
ICD-9201
ICD-O9650/3-9667/3
DiseasesDB5973
MedlinePlus000580
eMedicinemed/1022
MeSHD006689

Το λέμφωμα του Χότζκιν[1] (αγγλ. Hodgkin's lymphoma), παλαιότερο γνωστό ως νόσος του Χότζκιν, είναι σοβαρή ασθένεια του λεμφικού συστήματος, που προκαλεί καρκίνο σε όλο το ανοσοποιητικό σύστημα του ανθρώπινου οργανισμού. Προσβάλλει όλες τις ηλικίες, κυρίως όμως μεταξύ 20-40 ετών, καθώς και μεγαλύτερους των 55 ετών.

Ο καρκίνος αυτός έλαβε αυτή την ονομασία από τον σημαντικό Βρετανό γιατρό, δρ. Τόμας Χότζκιν, που πρώτος περιέγραψε ανωμαλίες στο λεμφικό σύστημα, το 1832.[2][3]

Το λέμφωμα του Χότζκιν χαρακτηρίζεται από την ομαλή εξάπλωση της νόσου από μία ομάδα λεμφαδένων στην άλλη και από την ανάπτυξη συστηματικών συμπτωμάτων με προχωρημένη νόσο. Όταν τα κύτταρα Χότζκιν εξετάζονται μικροσκοπικά, πολυπύρηνα κύτταρα Ρηντ-Στέρνμπεργκ (ή κύτταρα Reed-Sternberg, συντ. RS κύτταρα) αποτελούν το χαρακτηριστικό ιστοπαθολογικό εύρημα.

Το λέμφωμα Χότζκιν μπορεί να υποστεί κατεργασία με θεραπεία ακτινοβολίας, χημειοθεραπεία ή μεταμόσχευση αιμοποιητικών βλαστικών κυττάρων, με την επιλογή της θεραπείας ανάλογα με την ηλικία και το φύλο του ασθενούς και το στάδιο, όγκο, και ιστολογικό υπότυπο της νόσου. Η εμφάνιση της νόσου εμφανίζει δύο κορυφές: η πρώτη στην αρχή της ενηλικίωσης (15-35 ετών) και η δεύτερη σε άτομα άνω των 55 ετών.[4]

Η συνολική 5ετής επιβίωση για το 2001-2007 από 17 SEER γεωγραφικές περιοχές ήταν 83,9%.[5] Δεδομένου ότι πολλοί ασθενείς είναι νέοι, συχνά ζουν 40 χρόνια ή περισσότερο μετά τη θεραπεία. Ωστόσο, λίγες μελέτες ακολουθούν τους ασθενείς για διάστημα 25 ετών, και οι μελέτες αυτές έχουν παλαιότερες θεραπείες με περισσότερο απειλητικές για τη ζωή παρενέργειες. Δεν υπάρχουν επαρκή διαθέσιμα στοιχεία για τα μακροπρόθεσμα αποτελέσματα των νεότερων θεραπειών, λιγότερο τοξικά σχήματα και αυτές που περιορίζουν την έκθεση σε ακτινοβολία. Θεραπείες ακτινοβολίας, καθώς και ορισμένα φάρμακα χημειοθεραπείας, θέτουν τον κίνδυνο της πρόκλησης δυνητικά θανατηφόρων δευτερευουσών μορφών καρκίνου, καρδιακών παθήσεων και πνευμονικής νόσου 40 ή περισσότερα χρόνια αργότερα. Σύγχρονες θεραπείες ελαχιστοποιούν σημαντικά τις πιθανότητες αυτών των καθυστερημένων επιπτώσεων.[6]

Ασθενείς με ιστορικό λοιμώδους μονοπυρήνωσης εξαιτίας του ιού Έπσταϊν-Μπαρ (Epstein-Barr) μπορεί να έχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης λεμφώματος Χότζκιν (ΛΧ), αλλά η ακριβής συμβολή του ιού Έπσταϊν-Μπαρ παραμένει σε μεγάλο βαθμό άγνωστη.[7]

Ταξινόμηση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τύποι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το Κλασικό Λέμφωμα Hodgkin (εξαιρουμένων των οζωδών λεμφοκυττάρων που κυριαρχούν στο λέμφωμα του Hodgkin) μπορεί να υποταξινομηθεί σε 4 παθολογικούς υποτύπους με βάση τη μορφολογία των κυττάρων Reed-Sternberg και τη σύσταση του αντιδρώντος κυτταρικού διηθήματος, όπως αυτό φαίνεται στη βιοψία δείγματος λεμφαδένα (η σύσταση κυττάρων γύρω από τα κύτταρα Reed-Sternberg).

Όνομα Περιγραφή ICD-10 ICD-O
Οζώδες Σκληρυντικό ΛΧ Ο πιο κοινός υπότυπος . Χαρακτηρίζεται από μεγάλα οζίδια όγκων που εμφανίζουν διασκορπισμένα κλασικά κύτταρα RS σε ένα υπόβαθρο αντιδραστικών λεμφοκυττάρων, ηωσινόφιλων και πλασμοκυττάρων με ποικίλους βαθμούς ίνωσης/σκλήρωσης κολλαγόνου. C81.1 M9663/3
Υπότυπος Μικτής Κυτταρικότητας Ένας κοινός υπότυπος που χαρακτηρίζεται από πολυάριθμα κλασικά κύτταρα RS αναμειγμένα με πολυάριθμα φλεγμονώδη κύτταρα, συμπεριλαμβανομένων λεμφοκυττάρων, ιστιοκυττάρων, ηωσινόφιλων και πλασμοκυττάρων χωρίς σκλήρωση. Ο τύπος αυτό συχνά σχετίζεται με την μόλυνση από τον ιό Epstein-Barr και μπορεί να συγχέεται με την πρώιμη, γνωστή και ως «κυτταρική», φάση του Οζώδους Σκληρυντικού ΛΧ. C81.2 M9652/3

.

Υπότυπος πλούσιος σε λεμφοκύτταρα Ένας σπάνιος υπότυπος που εμφανίζει πολλά γνωρίσματα που μπορεί να προκαλέσουν διαγνωστική σύγχυση με το οζώδες λεμφοκυτταρικό με κυριάρχα β-κύτταρα μη-Hodgkin λέμφωμα. Η μορφή αυτή έχει την πιο ευνοϊκή πρόγνωση C81.0 M9651/3
Υπότυπος με εξάντληση λεμφοκυττάρων Ένας σπάνιος υπότυπος που χαρακτηρίζεται από μεγάλο αριθμό συχνά πλειόμορφων κυττάρων RS με λίγα μόνο αντιδραστικά λεμφοκύτταρα. Συγχέεται εύκολα με το διάχυτο λέμφωμα από μεγαλοκύτταρα . Πολλές περιπτώσεις που είχαν ταξινομηθεί σε αυτήν την κατηγορία θα μπορούσαν τώρα να επαναταξινομηθούν ως αναπλαστικό λέμφωμα μεγαλοκυττάρων.[8] C81.3 M9653/3
Απροσδιόριστο C81.9 M9650/3
Εικόνα αξονικής τομογραφίας ασθενούς 46 ετών, εικόνα στο ύψος του λαιμού. Στην αριστερή πλευρά του λαιμού του ασθενούς είναι ορατοί διογκωμένοι λεμφαδένες (σημειώνονται με κόκκινο χρώμα).

Το ΛΧ Κυρίαρχων Οζωδών Λεμφοκυττάρων εκφράζει CD20 και δεν θεωρείται επί του παρόντος μορφή του κλασικού ΛΧ.

Για τις άλλες μορφές, αν και οι παραδοσιακοί δείκτες Β-κυττάρων (όπως η CD20) δεν εκφράζονται σε όλα τα κύτταρα,[8] τα κύτταρα RS κατάγονται συχνά από Β-κύτταρα.[9][10] Παρόλο που το ΛΧ συχνά ομαδοποιείται μαζί με άλλες κακοήθειες β-κυττάρων, ενίοτε εκφράζονται και μερικοί δείκτες Τ-κύτταραΤ-κυττάρων (όπως CD2 και CD4).[11] Ωστόσο, αυτό μπορεί να είναι ένα τεχνούργημα της ασάφειας που υπάρχει στη διάγνωση.

Τα κύτταρα Hodgkin παράγουν ιντερλευκίνη-21 (IL-21), η οποία κάποτε θεωρούνταν αποκλειστική για τα Τ-κύτταρα. Αυτό το χαρακτηριστικό μπορεί να εξηγήσει την συμπεριφορά του κλασικού ΛΧ, περιλαμβανομένων των συγκροτημάτων άλλων κυττάρων του ανοσοποιητικού συστήματος που συγκεντρώνονται γύρω από κύτταρα ΛΧ ή διεισδύουν σε αυτά σε καλλιέργειες.[12]

Στάδια

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η σταδιοποίηση είναι η ίδια και για τα Hodgkin και για τα μη-Hodgkin λεμφώματα.

Αφού διαγνωστεί το ΛΧ, ο ασθενής θα περάσει τη διαδικασία της σταδιοποίησης: θα υποβληθεί σε μία σειρά από δοκιμές και διαδικασίες που θα καθορίσουν ποιες περιοχές του σώματός του έχουν προσβληθεί. Οι διαδικασίες αυτές μπορεί να περιλαμβάνουν τεκμηρίωση της ιστολογίας τους, κλινική εξέταση, εξετάσεις αίματος, ακτινογραφίες στήθους με ακτίνες Χ,αξονική τομογραφία (CT) /τομογραφία εκπομπής ποζιτρονίων (PET scan) /μαγνητική τομογραφία (MRI) θώρακα, κοιλίας και λεκάνης, και συνήθως βιοψία του μυελού των οστών. Η τομογραφία εκπομπής ποζιτρονίων χρησιμοποιείται πλέον αντί της σάρωσης με γάλλιο για την σταδιοποίηση. Στο παρελθόν διεξαγόταν ένα λεμφαγγειογράφημα ή μία χειρουργική λαπαροτομία (η οποία περιλαμβάνει άνοιγμα της κοιλιακής κοιλότητας και οπτική επιθεώρηση για όγκους). Πλέον τα λεμφαγγειογραφήματα και οι λαπαροτομίες εκτελούνται πολύ σπάνια, έχοντας αντικατασταθεί από βελτιώσεις στην απεικόνιση με αξονική τομογραφία ή τομογραφία εκπομπής ποζιτρονίων.

Βάσει αυτής της σταδιοποίησης, ο ασθενής θα ταξινομηθεί σύμφωνα με ταξινόμηση σταδίου (το σύστημα ταξινόμησης σταδίου Ann Arbor είναι κοινό):

  • Στάδιο Ι είναι η συμμετοχή μίας μόνο περιοχής λεμφαδένων (Ι) (κυρίως η περιοχή του τραχήλου) ή ενός εξωλεμφικού χώρου (Ιe).
  • Στάδιο ΙΙ είναι η συμμετοχή δύο η περισσότερων περιοχών λεμφαδένων από την ίδια πλευρά του διαφράγματος (ΙΙ) ή μίας περιοχής λεμφαδένων και ενός παρακείμενου εξωλεμφικού χώρου (IIe).
  • Στάδιο ΙΙΙ είναι η συμμετοχή περιοχών λεμφαδένων και από τις δύο πλευρές του διαφράγματος, η οποία μπορεί να περιλαμβάνει τον σπλήνα (ΙΙΙs) ή/και περιορισμένων παρακείμενων εξωλεμφικών οργάνων ή χώρων (ΙΙΙe, IIIes)
  • Στάδιο ΙV είναι η διάδοση της συμμετοχής ενός ή περισσότερων εξωλεμφικών οργάνων.

Η απουσία συστηματικών συμπτωμάτων σηματοδοτείται από την προσθήκη του «Α» στο στάδιο. Η παρουσία συστηματικών συμπτωμάτων σηματοδοτείται με την προσθήκη του «Β» στο στάδιο. Για τοπική εξωλεμφική επέκταση από όγκο αδένων που δεν προάγουν το στάδιο, προστίθεται ο δείκτης «Ε». Η συμμετοχή του σπλήνα σημαίνεται με την προσθήκη του “S” στο στάδιο.

Σημεία και συμπτώματα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι ασθενείς με ΛΧ μπορεί να εμφανίζουν κάποια από τα ακόλουθα συμπτώματα:

  • Λεμφαδένες: Από τα πιο κοινά συμπτώματα του ΛΧ είναι η ανώδυνη διεύρυνση ενός ή περισσότερων λεμφαδένων, ή λεμφαδενοπάθεια. Οι αδένες μπορεί να εμφανίζονται ελαστικοί και πρησμένοι κατά την εξέταση. Οι αδένες του λαιμού και των ώμων (τραχηλικοί και υπερκλείδιοι) είναι οι συχνότερα εμπλεκόμενοι (80-90% των περιπτώσεων, κατά μ.ο.). Οι λεμφαδένες του στήθους επηρεάζονται συχνά και μπορούν να παρατηρηθούν σε μία ακτινογραφία θώρακος.
  • Φαγούρα στο δέρμα.
  • Νυχτερινή εφίδρωση.
  • Ανεξήγητη απώλεια βάρους.
  • Σπληνομεγαλία: η διεύρυνση του σπλήνα εμφανίζεται περίπου στο 30% των ατόμων με ΛΧ. Ωστόσο, η διεύρυνση είναι σπανίως μαζική και το μέγεθος του σπλήνα μπορεί να κυμαίνεται κατά τη διάρκεια της θεραπείας.
  • Ηπατομεγαλία: η διεύρυνση του ήπατος, λόγω της συμμετοχής του, είναι παρούσα στο 5% των περιπτώσεων.
  • Ηπατοσπληνομεγαλία: η διεύρυνση τόσο του ήπατος όσο και του σπλήνα που προκαλείται από την ίδια ασθένεια.
  • Πόνος που ακολουθεί την κατανάλωση αλκοόλ: κλασικά,οι συμμετέχοντες αδένες εμφανίζουν άλγος μετά την κατανάλωση αλκοόλ, αν και το φαινόμενο αυτό είναι πολύ σπάνιο,[13] λαμβάνοντας χώρα μόνο στο 2-3% των ατόμων με ΛΧ,[14]]επομένως έχει χαμηλή ευαισθησία. Από την άλλη, η ειδικότητα του συμπτώματος είναι αρκετά υψηλή ώστε να θεωρηθεί παθογνωμικό σημάδι του ΛΧ[14]. Τυπικά, ο πόνος ξεκινά μέσα σε λεπτά από την κατανάλωση αλκοόλ και συχνά γίνεται αισθητός να προέρχεται από την περιοχή του εμπλεκόμενου λεμφαδένα[14]. Ο πόνος έχει περιγραφεί είτε ως απότομος σαν μαχαιριά είτε ως αμβλύς και οδυνηρός.[14]
  • Οσφυαλγία: απροσδιόριστη οσφυαλγία (πόνος που δεν μπορεί να εντοπιστεί ή που τα αίτιά του δεν μπορούν να καθοριστούν με εξέταση ή τεχνικές σάρωσης) έχει αναφερθεί σε ορισμένες περιπτώσεις ΛΧ. Τα κατώτερα τμήματα της πλάτης προσβάλλονται συχνά. [εκκρεμεί παραπομπή]
  • Ερυθρού χρώματος κηλίδες στο δέρμα, εύκολη αιμορραγία και πετέχειες λόγω χαμηλού αριθμού αιμοπεταλίων (ως αποτέλεσμα διήθησης του μυελού των οστών, παγίδευση στον σπλήνα κ.α. – με άλλα λόγια μειωμένη παραγωγή, αυξημένη απομάκρυνση).
  • Συστηματικά συμπτώματα: περίπου το ένα τρίτο των ασθενών με ΛΧ μπορεί να εμφανίσει συστηματικά συμπτώματα, όπως χαμηλού βαθμού πυρετό, νυχτερινές εφιδρώσεις, ανεξήγητη απώλεια βάρους τουλάχιστον 10% της συνολικής μάζας του σώματος του ασθενούς σε έξι μήνες ή λιγότερο, φαγούρα στο δέρμα ( κνησμό ) οφειλόμενη σε αυξημένα επίπεδα ηωσινοφίλων στο αίμα ή κόπωση. Τα συστηματικά συμπτώματα όπως ο πυρετός, η νυχτερινή εφίδρωση και η απώλεια βάρους είναι γνωστά ως Β συμπτώματα και επομένως η παρουσία πυρετού, απώλειας βάρους και νυχτερινών εφιδρώσεων δείχνει ότι το στάδιο του ασθενούς είναι για παράδειγμα 2Β αντί για 2Α.[15]
  • Κυκλικός πυρετός: οι ασθενείς μπορεί επίσης να παρουσιάσουν έναν υψηλού βαθμού κυκλικό πυρετό γνωστό και ως πυρετός Pel-Ebstein,[16] ή απλούστερα «πυρετός P-E».Ωστόσο, υπάρχει διαμάχη στο κατά πόσο ο πυρετός Ρ-Ε υπάρχει πραγματικά ή όχι.[17]

Αίτια

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Δεν υπάρχουν οδηγίες για την πρόληψη του Λεμφώματος Hodgkin. Αυτό συμβαίνει επειδή η αιτία του είναι άγνωστη ή πολυπαραγοντική. Ένας παράγοντας κινδύνου είναι κάτι που στατιστικά αυξάνει τις πιθανότητες ενός ατόμου να αποκτήσει μία ασθένεια ή πάθηση. Οι παράγοντες κινδύνου για το ΛΧ περιλαμβάνουν:

Διάγνωση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το Λέμφωμα Hodgkin πρέπει να διαχωρίζεται από τις μη καρκινικές αιτίες διόγκωσης των λεμφαδένων (όπως διάφορες λοιμώξεις) και από άλλους τύπους καρκίνου. Οριστική διάγνωση γίνεται με βιοψία λεμφαδένων (συνήθως βιοψία εκτομής με μικροσκοπική εξέταση). Πραγματοποιούνται επίσης εξετάσεις αίματος για να αξιολογηθεί η λειτουργία των κύριων οργάνων καθώς και η ασφάλεια για χημειοθεραπεία. Η τομογραφία εκπομπής ποζιτρονίων (PET) χρησιμοποιείται για τον εντοπισμό μικρών καταθέσεων που δεν παρουσιάζονται στην αξονική τομογραφία. Οι σαρώσεις PETείναι επίσης χρήσιμες στη λειτουργική απεικόνιση (με τη χρήση ραδιοσημασμένης γλυκόζης για την απεικόνιση ιστών με υψηλό μεταβολισμό). Σε κάποιες περιπτώσεις μία σάρωση γαλλίου μπορεί να χρησιμοποιηθεί αντί μίας σάρωσης PET.

Παθολογία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Μακροσκοπικά

Οι προσβεβλημένοι λεμφαδένες (πιο συχνά οι πλάγιοι αυχενικοί λεμφαδένες) είναι διογκωμένοι, αλλά το σχήμα δεν αλλάζει γιατί η κάψουλα δεν έχει προσβληθεί. Συνήθως, η επιφάνεια τομής είναι λευκή-γκρι και ομοιόμορφη. Σε ορισμένες ιστολογικές υποκατηγορίες (π.χ. οζώδη σκλήρυνση) μπορεί να εμφανιστεί οζώδης πτυχή.

Ένα κοκκίωμα ινώδους δακτυλίου μπορεί να είναι ορατό.

Μικροσκοπικά
Μικρογραφία κλασικού Reed-Sternberg κυττάρου.
Μικρογραφία ενός "ποπ-κορν κυττάρου", της παραλλαγής του κυττάρου Reed-Sternberg που παρατηρείται στο Λέμφωμα Hodgkin με κυρίαρχα οζώδη λεμφοκύτταρα.H&E stain.

Μικροσκοπική εξέταση της βιοψίας λεμφαδένων αποκαλύπτει ολική ή μερική εξάλειψη της αρχιτεκτονικής του λεμφαδένα από διασκορπισμένα μεγάλα κακοήθη κύτταρα γνωστά ως κύτταρα Reed-Sternberg (κύτταρα RS) (τυπικά και παραλλαγές τους) αναμειγμένα σε ένα αντιδραστικό κυτταρικό διήθημα αποτελούμενο από μεταβλητές αναλογίες λεμφοκυττάρων, ιστιοκυττάρων, ηωσινόφιλων και πλασμοκυττάρων. Τα κύτταρα RS αναγνωρίζονται ως μεγάλα ,συχνά διπύρηνα, κύτταρα με εμφανείς πυρηνίσκους και έναν ασυνήθιστο CD45-, CD30+, CD15+/- ανοσοφαινότυπο. Περίπου στο 50% των περιπτώσεων, τα κύτταρα RS προσβάλλονται από τον ιό Epstein-Barr.

Τα χαρακτηριστικά των κλασικών κυττάρων RS περιλαμβάνουν το μεγάλο μέγεθος (20-50 μικρόμετρα), ένα άφθονο, αμφιφιλικό, λεπτό κοκκώδες/ομοιογενές κυτταρόπλασμα, δύο κατοπτρικούς πυρήνες (μάτια της κουκουβάγιας) καθένας με έναν ηωσινόφιλο πυρηνίσκο και παχιά πυρηνική μεμβράνη (η χρωματίνη κατανέμεται κοντά στην πυρηνική μεμβράνη).

Παραλλαγές:

  • Το κύτταρο Hodgkin (άτυπο μονοπύρηνο κύτταρο RS) είναι μια μεταβλητή του κυττάρου RS που έχει τα ίδια χαρακτηριστικά αλλά είναι μονοπύρηνο.
  • Το βοθριώδες κύτταρο RS είναι μεγάλο, με έναν υπερλοβωτό πυρήνα, πολλούς μικρούς πυρηνίσκους και ηωσινόφιλο κυτταρόπλασμα που συστέλλεται γύρω από τον πυρήνα, δημιουργώντας έναν κενό χώρο (βοθρίο)
  • Το πλειομορφικό κύτταρο RS έχει πολλαπλούς, ακανόνιστους πυρήνες
  • Το «ποπ κορν» κύτταρο RS (λεμφο-ιστιοκυτταρική παραλλαγή) είναι ένα μικρό κύτταρο με έναν πολύ λοβοειδή πυρήνα και μικρούς πυρηνίσκους
  • Το κύτταρο RS «μαμά» έχει έναν συμπαγή πυρήνα χωρίς πυρηνίσκους, και βασεόφιλο κυτταρόπλασμα

Το Λέμφωμα Hodgkin μπορεί να υπο-ταξινομηθεί βάσει ιστολογικού τύπου. Η κυτταρική ιστολογία στο Λέμφωμα Hodgkin δεν είναι τόσο σημαντική όσο στο μη Hodgkin’s λέμφωμα: η θεραπεία και η πρόγνωση στο κλασικό ΛΧ συνήθως εξαρτάται από το στάδιο της ασθένειας παρά τον ιστότυπο.

Παθολογική Ανατομία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Συνήθως ανευρίσκεται ιστολογικά μικρός αριθμός νεοπλασματικών κυττάρων με πολλά αντιδραστικά κύτταρα. Τα νεοπλασματικά κύτταρα είναι τα κύτταρα Reed-Sternberg (R-S), τα κύτταρα Hodgkin (H) και ορισμένες παραλλαγές τους.

  • Κύτταρο Reed-Sternberg (R-S): γιγαντοκύτταρο (διάμετρος:15-45 μm), με άφθονο ηωσινόφιλο πρωτόπλασμα και 2 ή περισσότερους πυρήνες με υπερχρωματικούς πυρηνίσκους.
  • Κύτταρο Hodgkin (H): μοιάζει με το R-S. αλλά είναι μονοπύρηνο.

Τα νεοπλασματικά κύτταρα περιβάλλονται, σε διαφορετικό κατά περίπτωση βαθμό, από αντιδραστικά κύτταρα, δηλαδή από μικτό κυτταρικό πληθυσμό, αποτελούμενο από λεμφοκύτταρα, πλασματοκύτταρα, ουδετερόφιλα, ηωσινόφιλα, ιστιοκύτταρα, ανοσοβλάστες κλπ.

Η ποσοτική αναλογία νεοπλασματικών κυττάρων/λεμφοκυττάρων και η παρουσία ή όχι οζώδους σκλήρυνσης, διαμορφώνουν τους τέσσερις ιστολογικούς τύπους της νόσου του Hodgkin:

  1. Λεμφοεπικρατητικός τύπος
  2. Τύπος οζώδους σκλήρυνσης
  3. Τύπος μικτής κυτταροβρίθειας
  4. Λεμφοπενικός τύπος

Διαχείριση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι ασθενείς σε πρώιμο στάδιο της νόσου (IA ή ΙΙΑ) αντιμετωπίζονται αποτελεσματικά με ακτινοθεραπεία ή χημειοθεραπεία. Η επιλογή της θεραπείας εξαρτάται την ηλικία, το φύλο, χύδην και ο ιστολογικός τύπος της νόσου. Οι ασθενείς με προχωρημένη νόσο(ΙΙΙ, IVA, ήIVB) αντιμετωπίζονται με συνδυασμένη χημειοθεραπεία μόνο. Οι ασθενείς κάθε στάδιου με μια μεγάλη μάζα στο στήθος συνήθως αντιμετωπίζονται με συνδυασμένη χημειοθεραπεία και ακτινοθεραπεία.

ABVD ΣτάνφορντV BEACOPP
Σήμερα, η χημειοθεραπεία ABVD σχήμα είναι η τυπική θεραπεία της νόσου του Hodgkin στις ΗΠΑ. Η συντομογραφία σημαίνει τέσσερα φάρμακα, τις αδριαμυκίνη, μπλεομυκίνη, βινβλαστίνη και δακαρβαζίνη. Αναπτύχθηκε στην Ιταλία στη δεκαετία του 1970, η ABVD θεραπεία διαρκεί συνήθως μεταξύ έξι και οκτώ μηνών, αν και πλέον θεραπείες μπορεί να απαιτηθούν. Η νεότερη Στάνφορντ V σχήμα είναι τυπικά μόνο το μισό μήκος από το ABVD, αλλά περιλαμβάνει ένα πιο εντατικό πρόγραμμα χημειοθεραπείας και ενσωματώνειτην ακτινοθεραπεία.Σε μια τυχαιοποιημένη ελεγχόμενη μελέτη στην Ιταλία, η Στάνφορντ V ήταν κατώτερη της ABVD.[19] BEACOPP είναι μια μορφή θεραπείας για τα στάδια> II και χρησιμοποιείται κυρίως στην Ευρώπη. Το ποσοστό ίασης με την BEACOPPesc, είναι περίπου 10-15% υψηλότερο από ό,τι με το πρότυπο ABVD σε προχωρημένο στάδιο. Αυτό φάνηκε σε μία έρευνα στο The New England Journal of Medicine (Diehl etal.). Στις ΗΠΑ, οι γιατροί εξακολουθούν να προτιμούν την ABVD, ίσως επειδή μερικοί γιατροί πιστεύουν ότι η BEACOPP προκαλεί περισσότερες δευτερεύουσες λευχαιμίες. Ωστόσο, αυτό φαίνεται αμελητέο σε σύγκριση με τα υψηλότερα ποσοστά ίασης. Η BEACOPP είναι πιο ακριβή, λόγω της απαίτησης για ταυτόχρονη θεραπεία με GCSF για την αύξηση της παραγωγής των λευκών αιμοσφαιρίων. Επί του παρόντος, η γερμανική Hodgkin Ομάδας Μελέτης κάνει δοκιμές σε 8 κύκλους(8x) BEACOPPesc εναντίον 6x BEACOPPesc εναντίον 8x BEACOPP-14 της αρχικής τιμής(HD15-δοκιμή).[20]
Δοξορουβικίνη Δοξορουβικίνη Δοξορουβικίνη
μπλεομυκίνη μπλεομυκίνη μπλεομυκίνη
βινβλαστίνη βινβλαστίνη Βινκριστίνη
δακαρβαζίνη Βινκριστίνη Κυκλοφωσφαμίδη
μεχλωρεθαμίνη Προκαρβαζίνη
ετοποζίνη,Πρεδνιζόνη ετοποζίνη,Πρεδνιζόνη

Η κοινή μη-Hodgkin θεραπεία, ριτουξιμάμπη (το οποίο είναι ένα μονοκλωνικό αντίσωμα κατά του CD20) δεν χρησιμοποιείται συνήθως για τη θεραπεία του λεμφώματος Hodgkin που οφείλεται στην έλλειψη του CD20 και επιφανειακών αντιγόνων στις περισσότερες περιπτώσεις. Η χρήση του rituximab σε λέμφωμα Hodgkin, συμπεριλαμβανομένων των λεμφοκυττάρων με κυρίαρχο υπότυπο έχει αναθεωρηθεί πρόσφατα.[21] Παρά το γεγονός ότι η αύξηση της ηλικίας αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα κινδύνου για το λέμφωμα Hodgkin, σε γενικές γραμμές ηλικιωμένοι ασθενείς χωρίς σημαντικά συνοδά νοσήματα είναι ικανοί να ανεχθούν την συνήθη θεραπεία, και να έχουν ένα αποτέλεσμα ανάλογο με εκείνη των νεότερων ασθενών. Ωστόσο, η ασθένεια είναι μια διαφορετική οντότητα σε ηλικιωμένους ασθενείς και διαφορετικές εκτιμήσεις τίθονται σε αποφάσεις για τη θεραπεία.[22]

Για λεμφώματα Hodgkin, ογκολόγοι ακτινοβολίας συνήθως χρησιμοποιούν θεραπείες με εξωτερική ακτινοβολία (μερικές φορές αναφέρεται ως EBRT ή XRT). Ογκολόγοι ακτινοβολίας παραδίδουν την θεραπεία με εξωτερική ακτινοβολία στο λέμφωμα από ένα μηχάνημα που ονομάζεται γραμμικός επιταχυντής. Οι ασθενείς περιγράφουν συνήθως την θεραπείας ως ανώδυνη και παρόμοια με μια ακτινογραφία. Οι θεραπείες διαρκούν λιγότερο από 30 λεπτά η καθεμία, κάθε μέρα, εκτός το Σάββατο και την Κυριακή.

Για λεμφώματα, υπάρχουν διαφορετικοί τύποι ακτινοβολίας με τους οποίους οι ογκολόγοι στοχεύουν τα καρκινικά κύτταρα. Ενέχεται ακτινοβολία πεδίου όταν οι ογκολόγοι ακτινοβολίας δίνουν ακτινοβολία μόνο σε εκείνα τα τμήματα του σώματος του ασθενούς που είναι γνωστό ότι έχουν τον καρκίνο. Πολύ συχνά, αυτό συνδυάζεται με χημειοθεραπεία. Η θεραπεία με ακτινοβολία που κατευθύνεται πάνω από το διάφραγμα προς το λαιμό, το στήθος και / ή στις μασχάλες ονομάζεται μανδύας ακτινοβολίας πεδίου. Ακτινοβολία σε κάτω από το διάφραγμα στην κοιλία, σπλήνα και / ή της λεκάνης ονομάζεται ανεστραμμένη-Υ ακτινοβολίας πεδίου. Συνολική ακτινοβολία κομβική είναι όταν ο θεραπευτής δίνει την ακτινοβολία σε όλους τους λεμφαδένες στο σώμα για να καταστρέψει κύτταρα τα οποία μπορεί να έχει εξαπλωθεί.[23]

Οι ανεπιθύμητες ενέργειες

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τα υψηλά ποσοστά θεραπείας και η μακρά επιβίωση πολλών ασθενών με λέμφωμα Hodgkin οδήγησε σε μεγάλη ανησυχία για τις καθυστερημένες δυσμενείς επιδράσεις της θεραπείας, συμπεριλαμβανομένων των καρδιαγγειακών παθήσεων και δεύτερης κακοήθειας, όπως οξείες λευχαιμίες, λεμφώματα και συμπαγείς όγκους εντός του πεδίου θεραπείας με ακτινοβολία. Οι περισσότεροι ασθενείς σε πρώιμο στάδιο της νόσου την αντιμετωπίζουν τώρα με συντετμημένη χημειοθεραπεία και συμμετέχουν σε θεραπεία με ακτινοβολία και όχι με ακτινοθεραπεία μόνο. Κλινικές ερευνητικές στρατηγικές διερευνούν τη μείωση της διάρκειας της χημειοθεραπείας, της δόσης και του όγκου της θεραπείας με ακτινοβολία σε μια προσπάθεια να μειωθεί αργά η νοσηρότητα και θνησιμότητατης θεραπείας, διατηρώντας παράλληλα υψηλά ποσοστά θεραπείας. Τα νοσοκομεία περιθάλπουν επίσης εκείνους που ανταποκρίνονται γρήγορα στη χημειοθεραπεία χωρίς ακτινοβολία.

Σε περιπτώσεις παιδικής ηλικίας του λεμφώματος Hodgkin, μακροχρόνιες ενδοκρινικές παρενέργειες είναι μια σημαντική ανησυχία, κυρίως γονάδων δυσλειτουργίας και καθυστέρησης της ανάπτυξης. Γοναδική δυσλειτουργία φαίνεται να είναι η πιο σοβαρή από την μακροπρόθεσμη ενδοκρινική επίδραση, ειδικά μετά τη θεραπεία με αλκυλιωτικούς παράγοντες και / ή ακτινοθεραπεία πυέλου..[24]

Πρόγνωση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η θεραπεία της νόσου του Hodgkin έχει βελτιωθεί κατά τη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών. Πρόσφατες μελέτες που έχουν κάνει χρήση των νέων τύπων της χημειοθεραπείας έδειξαν υψηλότερα ποσοστά επιβίωσης από ό,τι προηγουμένως. Σε μια πρόσφατη ευρωπαϊκή μελέτη, η 5-ετής επιβίωση για τους ασθενείς με ευνοϊκή πρόγνωση ήταν 98%, ενώ για ασθενείς με χειρότερες προβλέψεις ήταν τουλάχιστον 85%.[25] Το 1998, μια διεθνής προσπάθεια[26] εντόπισε επτά προγνωστικούς παράγοντες που προβλέπουν με ακρίβεια το ποσοστό επιτυχίας της συμβατικής θεραπείας σε ασθενείς με λέμφωμα τοπικά εκτεταμένο ή σε προχωρημένο στάδιο Hodgkin. Η ελευθερία εξέλιξης (FFP) σε 5 χρόνια ήταν άμεση σχέση με τον αριθμό των παραγόντων που υπάρχουν σε έναν ασθενή. Το 5-χρόνου FFP για ασθενείς με μηδενικούς παράγοντες είναι 84%. Κάθε επιπλέον παράγοντας που μειώνει το 5-ετές FFP κατά 7%, έτσι ώστε το 5-χρόνου FFP για έναν ασθενή με 5ή περισσότερους παράγοντες είναι 42%.

Οι δυσμενείς προγνωστικοί παράγοντες που προσδιορίζονται στη διεθνή μελέτη είναι οι εξής:

  • Ηλικία ≥ 45 ετών
  • Στάδιο IV της νόσου
  • Αιμοσφαιρίνη <10,5 g / dl
  • Ποσότητα λεμφοκυττάρων <600/μl ή <8%
  • άρρεν
  • Αλβουμίνη <4.0 g / dl
  • Ποσότητα λευκών αιμοσφαιρίων ≥ 15.000 / μl

Άλλες μελέτες έχουν αναφέρει τα ακόλουθα, τα οποία είναι οι πιο σημαντικοί δυσμενείς προγνωστικοί παράγοντες: μικτή κυτταρικότητα ή λεμφοκυττάρικό-εξαντλημένο ιστολογικό, αρσενικό φύλο, μεγάλος αριθμός των εμπλεκομένων χώρων κομβικά, σε προχωρημένο στάδιο, η ηλικία των 40 ετών ή περισσότερο, η παρουσία των συμπτωμάτων Β, υψηλή ταχύτητα καθίζησης ερυθρών και ογκώδη νόσο (διαπλάτυνση του μεσοθωρακίου κατά περισσότερο από ένα τρίτο, ή η παρουσία μιας μάζας κομβικών μέτρηση περισσότερο από 10 cm σε οποιαδήποτε διάσταση.)

Επιδημιολογία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ηλικιακή τυποποίηση θανάτων από λεμφώματα και πολλαπλά μυελώματα ανά 100.000 κατοίκους το 2004.[27]
  χωρίς στοιχεία
  λιγότερο από 1.8
  1.8–3.6
  3.6–5.4
  5.4–7.2
  7.2–9
  9–10.8
  10.8–12.6
  12.6–14.4
  14.4–16.2
  16.2–18
  18–19.8
  πάνω από 19.8

Σε αντίθεση με ορισμένα άλλα λεμφώματα, των οποίων η συχνότητα αυξάνεται με την ηλικία, το λέμφωμα Hodgkin έχει μια δικόρυφη καμπύλη συχνότητας: Δηλαδή, αυτό συμβαίνει πιο συχνά σε δύο χωριστές ομάδες ηλικίας,η πρώτη είναι μικρή ενηλικίωση (ηλικίας 15-35) και η δεύτερη είναι σε άτομα άνω 55 ετών, αν και αυτές οι κορυφές μπορεί να διαφέρουν ελαφρά με την εθνικότητα.[28] Συνολικά, είναι πιο κοινή στους άνδρες, εκτός από την οζώδη σκλήρυνσης παραλλαγή, η οποία είναι ελαφρώς περισσότερο συχνή στα θήλεα. Η ετήσια επίπτωση του λεμφώματος Hodgkin είναι περίπου 1 στα 25.000 άτομα, και τους λογαριασμούς της νόσου για λίγο λιγότερο από το 1% όλων των καρκίνων σε όλο τον κόσμο. Η συχνότητα εμφάνισης του λεμφώματος Hodgkin είναι αυξημένη σε ασθενείς με λοίμωξη HIV.[29] Σε αντίθεση με πολλά άλλα λεμφώματα που σχετίζονται με λοίμωξη HIV αυτό συμβαίνει πιο συχνά σε ασθενείς με υψηλότερο CD4 Τ κυττάρων.

Ιστορία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
φωτογραφία από ιατρικό εγχειρίδιο με την λεζάντα η "ασθένεια του Hodgkin", (Essentials of medicine)

Το Λέμφωμα Hodgkin περιγράφηκε για πρώτη φορά σε έκθεση 1832 από τον Thomas Hodgkin, αν και ο Hodgkin σημείωσε ότι ίσως η παλαιότερη αναφορά στην προϋπόθεση αυτή παρέχεται από τον Marcello Malpighi το 1666.[2][3] Ενώ εργάζονταν ως επιμελητής του μουσείου στο νοσοκομείο Guy, ο Hodgkin μελέτησε επτά ασθενείς με ανώδυνη διεύρυνση των λεμφαδένων. Από τις επτά περιπτώσεις, δύο ήταν ασθενείς του Richard Bright, ο ένας ήταν του Thomas Addison, και ο άλλος ήταν του Robert Carswell.[2] Η αναφορά του Carswell για τον έβδομο ασθενή συνοδεύεται από πολυάριθμες εικόνες που βοήθησαν τις πρώτες περιγραφές της νόσου.[30]

Η έκθεση του Hodgkin σε αυτούς τους επτά ασθενείς, με τίτλο «Σε ορισμένες νοσηρές εμφανίσεις των απορροφητικών αδένων και σπλήνα», παρουσιάστηκε στην Ιατρική και Χειρουργική Εταιρεία στο Λονδίνο τον Ιανουάριο του 1832 και στη συνέχεια δημοσιεύθηκε στο περιοδικό της κοινωνίας, Ιατρική-Χειρουργική Συναλλαγές Εταιρείας.[2] Η εργασία του Hodgkin πήγε σε μεγάλο βαθμό απαρατήρητη, παρόλο που και ο Bright την τόνισε σε μια δημοσίευση 1838.[2] Πράγματι, ο ίδιος ο Ηodgkin δεν είδε την προσφορά του ως ιδιαίτερα σημαντική.[31]

Το 1856, ο Samuel Wilks ανεξάρτητα αναφέρθηκε σε μια σειρά από ασθενείς με την ίδια νόσο, την οποία ο Hodgkin είχε περιγράψει προηγουμένως. [30] Ο Wilks, διάδοχος του Hodgkin στο νοσοκομείο Guy, δεν γνώριζε για το έργο του Hodgkin σχετικά με το θέμα. Ο Bright επισήμανε στον Wilks τη συνεισφορά του Hodgkin και το 1865, ο Wilks δημοσίευσε ένα δεύτερο έγγραφο, με τίτλο «Υποθέσεις της διεύρυνσης των λεμφογάγγλιων και του σπλήνα», στο οποίο κάλεσε την ασθένεια "νόσο του Hodgkin" προς τιμήν του προκατόχου του.[31]

Οι Theodor Langhans και WS Greenfield πρώτοι περιέγραψαν τα μικροσκοπικά χαρακτηριστικά του λέμφώματος του Hodgkin το 1872 και 1878, αντίστοιχα.[2] Το 1898 και 1902, οι Carl Sternberg και Dorothy Reed αντίστοιχα περιγράφουν ανεξάρτητα τα κυτταρογενετικά χαρακτηριστικά των κακοήθων κυττάρων του λεμφώματος Hodgkin, που σήμερα ονομάζονται Reed-Sternberg κυττάρα.[2]

Δείγματα ιστών από επτά ασθενείς του Hodgkin παρέμειναν στο νοσοκομείο Guy για έναν αριθμό ετών. Σχεδόν 100 χρόνια μετά την πρώτη έκδοση του Hodgkin, ιστοπαθολογική επανεξέταση επιβεβαίωσε το λέμφωμα του Hodgkin μόνο σε τρεις από τους επτά από αυτούς ασθενείς. [30] Οι υπόλοιπες περιπτώσεις περιλαμβάνουν μη-Hodgkin λέμφωμα, φυματίωση και σύφιλη.[31]

Το λέμφωμα του Hodgkin ήταν ένα από τα πρώτα λεμφώματα καρκίνων που θα μπορούσαν να θεραπευθούν με χρήση της θεραπείας ακτινοβολίας, και, αργότερα, ήταν ένα από τα πρώτα να αντιμετωπίζεται από χημειοθεραπεία συνδυασμού.

Κοινωνία και Κουλτούρα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Αξιοσημείωτες περιπτώσεις

  • Prithviraj Kapoor, ένας πρωτοπόρος του Ινδικού θεάτρου και του κινηματογράφου Χίντι πέθανε από νόσο του Hodgkin, το 1972.[32]
  • Don Cohan, ΗΠΑ Ολυμπιακοί χάλκινο μετάλλιο στην ηλικία των 42 ετών, που είχε διαγνωστεί με το στάδιο της IVB Hodgkins , νίκησε δυο φορές, και στη συνέχεια κέρδισε το πρωτάθλημα των ΗΠΑ στην ιστιοπλοΐα στην ηλικία των 72.[33]
  • Howard Carter, αιγυπτιολόγος. ανακάλυψε τον τάφο του Τουταγχαμών, πέθανε το 1939 από τη νόσο του Hodgkin [34]
  • Paul Allen, συνιδρυτής της Microsoft, διάγνωση και θεραπεία για λέμφωμα Hodgkin το 1983. Ανέπτυξε στη συνέχεια λέμφωμα non-Hodgkin, το Νοέμβριο του 2009.[35][36]
  • Alese Coco (1984-2007). Αμερικανικής καταγωγής γυναίκα που ίδρυσε την μη κερδοσκοπική οργάνωση Fight 2 Win Campaign για τη συγκέντρωση χρημάτων για την έρευνα και την ευαισθητοποίηση για το Λέμφωμα Hodgkin.[37]
  • Mario Lemieux, αθλητής στο Πρωτάθλημα Χόκεϊ, διαγνώστηκε με λέμφωμα Hodgkin το 1993[38]
  • Starchild Abraham Cherrix, ένας έφηβος του οποίου η άρνηση να υποβληθεί σε περαιτέρω συμβατική θεραπεία μετά από υποτροπιάζουσα μορφή οδήγησε σε δικαστική μάχη και μια αλλαγή στη Βιρτζίνια στους νόμους σχετικά με την ιατρική αμέλεια.[39]
  • Emma Lazarus, Εβραιο-Αμερικανίδα ποιήτρια και συγγραφέας του βιβλίου "Ο Νέος Κολοσσός", της οποίας το ποίημα βρίσκεται στη βάση του Αγάλματος της Ελευθερίας, έχασε τη ζωή της από την ασθένεια το 1887.[40]
  • Brandon Tartikoff, διευθυντής της αμερικανικής τηλεόρασης, έχασε τη ζωή του από την ασθένεια το 1997.[41]
  • Daniel Hauser, του οποίου η μητέρα έφυγε μαζί του για να τον εμποδίσει να υποβάλλεται σε χημειοθεραπεία.[42]
  • Wesley Coe, Αμερικάνος με ασημένιο μετάλλιο στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1904, πέθανε από λέμφωμα Hodgkin.[43]
  • Delta Goodrem, Αυστραλέζα τραγουδίστρια / ηθοποιός, διαγνώστηκε με λέμφωμα Hodgkin τον Ιούλιο του 2003. Τον Δεκέμβριο του 2003 ανακοίνωσε πως ο καρκίνος ήταν σε ύφεση.[44]
  • Michael C. Hall, Αμερικανός ηθοποιός, έκανε δημόσια την διάγνωση του στις 13 Γενάρη 2010. Στις 25 του Απριλίου του 2010, ανακοινώθηκε ότι ο καρκίνος είναι σε ύφεση.[45]
  • Mamta Mohandas, Ινδή ηθοποιός και τραγουδίστρια.[46]
  • Μαριάννα Ζαχαριάδη, Ελληνοκύπρια πρωταθλήτρια στίβου και συγκεκριμένα πρωταθλήτρια άλματος επι κοντώ. Διαγνώστηκε με λέμφωμα Hodgkin to 2011. Έπειτα απο 2 χρόνια συνεχούς αγώνα κατά της ασθένειας τελικά δεν άντεξε και τον Απρίλιο του 2013 έκανε το τελευταίο άλμα της, αλλά αυτή τη φορά προσγειώθηκε στην γειτονιά των αγγέλων, σε ηλικία μόλις 23 χρόνων. Μότο της Μαριάννας κατα τη διάρκεια του αγώνα της κατά της ασθένειας της ήταν: "Αγωνιστής του Ονείρου" αφού ποτέ δεν τα έβαλε κάτω. Ας γίνει παράδειγμα για όλους μας.

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/hodgkins-lymphoma/symptoms-causes/syc-20352646)
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 Hellman S (2007). «Brief Consideration of Thomas Hodgkin and His Times». Στο: Hoppe RT· Mauch PT· Armitage JO· Diehl V· Weiss LM. Hodgkin Lymphoma (2η έκδοση). Philadelphia: Wolters Kluwer Health/Lippincott Williams & Wilkins. σελίδες 3–6. ISBN 0-7817-6422-X. 
  3. ↑ 3,0 3,1 Hodgkin T (1832). «On some morbid experiences of the absorbent glands and spleen». Med Chir Trans 17: 69–97. 
  4. ↑ Surveillance, Epidemiology, and End Results (SEER) Program (www.seer.cancer.gov) Cancer.gov
  5. ↑ «Hodgkin Lymphoma - SEER Stat Fact Sheets». Seer.cancer.gov. Ανακτήθηκε στις 26 Αυγούστου 2012. 
  6. ↑ James O. Armitage (Αύγουστος 2010). «Early-stage Hodgkin's Lymphoma». N. Engl. J. Med. 363 (7): 653–662. doi:10.1056/NEJMra1003733. PMID 20818856. http://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMra1003733. 
  7. ↑ K J Flavell and P G Murray. (2000). Hodgkin's disease and the Epstein-Barr virus. Molecular Pathology, 53(5): 262–269. [1]
  8. ↑ 8,0 8,1 «HMDS: Hodgkin's Lymphoma». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Μαρτίου 2009. Ανακτήθηκε στις 1 Φεβρουαρίου 2009. 
  9. ↑ Küppers R; Schwering I; Bräuninger A; Rajewsky K; Hansmann ML (2002). «Biology of Hodgkin's lymphoma». Ann. Oncol. 13 Suppl 1: 11–8. PMID 12078890. http://annonc.oxfordjournals.org/cgi/pmidlookup?view=long&pmid=12078890. 
  10. ↑ Bräuninger A; Schmitz R; Bechtel D; Renné C; Hansmann ML; Küppers R (Απρίλιος 2006). «Molecular biology of Hodgkin's and Reed–Sternberg cells in Hodgkin's lymphoma». Int. J. Cancer 118 (8): 1853–61. doi:10.1002/ijc.21716. PMID 16385563. 
  11. ↑ Tzankov A; Bourgau C; Kaiser A και άλλοι. (Δεκέμβριος 2005). «Rare expression of T-cell markers in classical Hodgkin's lymphoma». Mod. Pathol. 18 (12): 1542–1549. doi:10.1038/modpathol.3800473. PMID 16056244. 
  12. ↑ Lamprecht B; Kreher S; Anagnostopoulos I και άλλοι. (2008). «Aberrant expression of the Th2 cytokine IL-21 in Hodgkin lymphoma cells regulates STAT3 signaling and attracts Treg cells via regulation of MIP-3a». Blood 112 (Oct 2008): 3339–3347. doi:10.1182/blood-2008-01-134783. PMID 18684866. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2009-03-04. https://web.archive.org/web/20090304004916/http://bloodjournal.hematologylibrary.org/cgi/content/abstract/112/8/3339. Ανακτήθηκε στις 2012-11-23. 
  13. ↑ Bobrove AM (Ιούνιος 1983). «Alcohol-related pain and Hodgkin's disease». The Western Journal of Medicine 138 (6): 874–875. PMID 6613116. 
  14. ↑ 14,0 14,1 14,2 14,3 Page 242 in: John Kearsley (1998). Cancer: A Comprehensive Clinical Guide. Washington, DC: Taylor & Francis. ISBN 90-5702-215-X. 
  15. ↑ Portlock CS (Ιούλιος 2008). «Hodgkin Lymphoma». Merck Manual Professional. Ανακτήθηκε στις 18 Ιουνίου 2009. 
  16. ↑ Hodgon DC· Gospodarowicz MK (2007). «Clinical Evaluation and Staging of Hodgkin Lymphoma». Στο: Hoppe RT· Mauch PT· Armitage JO· Diehl V· Weiss LM. Hodgkin’s disease (2η έκδοση). Lippincott Williams & Wilkins. σελίδες 123–132. ISBN 978-0-7817-6422-3. 
  17. ↑ Asher, Richard (1995-07-06). «Making Sense». The New England Journal of Medicine 333 (1): 66–67. doi:10.1056/NEJM199507063330118. PMID 7777006. 
  18. ↑ 18,0 18,1 18,2 18,3 18,4 18,5 [2] at Mount Sinai Hospital
  19. ↑ Gobbi PG, Levis A, Chisesi T και άλλοι. (2005). «ABVD versus modified stanford V versus MOPPEBVCAD with optional and limited radiotherapy in intermediate- and advanced-stage Hodgkin's lymphoma: final results of a multicenter randomized trial by the Intergruppo Italiano Linfomi». J. Clin. Oncol. 23 (36): 9198–9207. doi:10.1200/JCO.2005.02.907. PMID 16172458. 
  20. ↑ «Home | German Hodgkin Study Group». Ghsg.org. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Αυγούστου 2011. Ανακτήθηκε στις 26 Αυγούστου 2012. 
  21. ↑ Saini KS; Azim HA Jr; Cocorocchio E; Vanazzi A; Saini ML; Raviele PR; Pruneri G; Peccatori FA (2011). «Rituximab in Hodgkin lymphoma: Is the target always a hit?». Cancer Treat Rev 37 (5): 385–390. doi:10.1016/j.ctrv.2010.11.005. PMID 21183282. 
  22. ↑ Klimm B; Diehl V; Engert A (2007). «Hodgkin's Lymphoma in the Elderly: A Different Disease in Patients Over 60». Oncology 21 (8): 982–90; discussion 990, 996, 998 passim. PMID 17715698. http://www.cancernetwork.com/display/article/10165/59443. 
  23. ↑ «RTanswers.com». RTanswers.com. 3 Δεκεμβρίου 2010. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Σεπτεμβρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 26 Αυγούστου 2012. 
  24. ↑
    doi:10.1093/humupd/dmr038
  25. ↑ Fermé C; Eghbali Η; Meerwaldt JH και άλλοι. (Νοέμβριος 2007). «Chemotherapy plus involved-field radiation in early-stage Hodgkin's disease». The New England Journal of Medicine 357 (19): 1916–27. doi:10.1056/NEJMoa064601. PMID 17989384. http://content.nejm.org/cgi/pmidlookup?view=short&pmid=17989384&promo=ONFLNS19. 
  26. ↑ Hasenclever D; Diehl V (1998-11-19). «A Prognostic Score for Advanced Hodgkin's Disease». New England Journal of Medicine 339 (21): 1506–14. doi:10.1056/NEJM199811193392104. PMID 9819449. 
  27. ↑ «WHO Disease and injury country estimates». World Health Organization. 2009. Ανακτήθηκε στις 11 Νοεμβρίου 2009. 
  28. ↑ Peter Mauch· James Armitage· Volker Diehl· Richard Hoppe· Laurence Weiss (1999). Hodgkin's Disease. Lippincott Williams & Wilkins. σελίδες 62–64. ISBN 0-7817-1502-4. 
  29. ↑ Biggar RJ; Jaffe ES; Goedert JJ; Chaturvedi A; Pfeiffer R; Engels EA (2006). «Hodgkin lymphoma and immunodeficiency in persons with HIV/AIDS». Blood 108 (12): 3786–3791. doi:10.1182/blood-2006-05-024109. PMID 16917006. 
  30. ↑ Dawson PJ (Δεκέμβριος 1999). «The original illustrations of Hodgkin's disease». Annals of Diagnostic Pathology 3 (6): 386–393. doi:10.1053/ADPA00300386. PMID 10594291. http://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/00300386. 
  31. ↑ 31,0 31,1 31,2 Geller SA (Αύγουστος 1984). «Comments on the anniversary of the description of Hodgkin's disease». Journal of the National Medical Association 76 (8): 815–7. PMID 6381744. 
  32. ↑ «Prithviraj Kapoor and the Prithvi Theatres». Shammi Kapoor. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Αυγούστου 2008. Ανακτήθηκε στις 3 Μαρτίου 2010. 
  33. ↑ Call of the ancient mariner: Reese ... - Google Books. Books.google.com. 3 Οκτωβρίου 2003. ISBN 978-0-07-138881-8. Ανακτήθηκε στις 6 Ιουνίου 2010. 
  34. ↑ James, TGH (2004). «Carter, Howard (1874–1939)». Oxford Dictionary of National Biography. Oxford University Press. doi:10.1093/ref:odnb/32312. Ανακτήθηκε στις 18 Ιουνίου 2009. 
  35. ↑ «#41 Paul Allen». The World's Billionaires (Forbes). 2008-03-05. http://www.forbes.com/lists/2008/10/billionaires08_Paul-Allen_1217.html. 
  36. ↑ Wingfield, Nick (2009-11-17). «Investor Paul Allen Diagnosed With Non-Hodgkin's Lumphoma». The Wall Street Journal (Dow Jones & Company Inc.). http://online.wsj.com/article/SB10001424052748704431804574540513683976836.html?mod=googlenews_wsj. 
  37. ↑ Ames, Preston (2009). «Inspired to Action». South Bay Magazine. Moon Tide Media. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Αυγούστου 2011. Ανακτήθηκε στις 24 Νοεμβρίου 2012. 
  38. ↑ Terry, MJ (2002). «Mario Lemieux». Celebrity Survivor Biographies. CureHodgkins. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Απριλίου 2012. Ανακτήθηκε στις 24 Νοεμβρίου 2012. 
  39. ↑ «Teen, court reach agreement over cancer care». Associated Press. MSNBC. 2006-09-05. http://www.msnbc.msn.com/id/14371567/. Ανακτήθηκε στις 2009-06-18. 
  40. ↑ Emma Lazarus. Nextbook. 2006. ISBN 0-8052-4216-3. Ανακτήθηκε στις 21 Μαρτίου 2011. 
  41. ↑ Carter B (1997-08-28). «Brandon Tartikoff, Former NBC Executive Who Transformed TV in the 80's, Dies at 48». New York Times. http://www.nytimes.com/1997/08/28/arts/brandon-tartikoff-former-nbc-executive-who-transformed-tv-in-the-80-s-dies-at-48.html?pagewanted=1. Ανακτήθηκε στις 2009-12-22. 
  42. ↑ «Minnesota: Evaluation Ordered for a 13-Year-Old With Cancer». Associated Press. NY Times. 2009-05-16. http://www.nytimes.com/2009/05/16/us/16brfs-EVALUATIONOR_BRF.html?_r=1&scp=4&sq=daniel%20hauser&st=cse. Ανακτήθηκε στις 2009-06-18. 
  43. ↑ Kubatko, Justin. «Wesley Coe Biography and Olympic Results». Olympics at Sports-Reference.com - Olympic Statistics and History.. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2020-04-17. https://web.archive.org/web/20200417171429/https://www.sports-reference.com/olympics/athletes/co/wesley-coe-1.html. Ανακτήθηκε στις 2010-06-12. 
  44. ↑ AAP. «Goodrem cancer diagnosis». The Age Company Ltd. http://www.theage.com.au/articles/2003/07/11/1057783347424.html. Ανακτήθηκε στις 2012-08-18. 
  45. ↑ . http://en.wikipedia.org/wiki/Michael_C._Hall#Cancer. 
  46. ↑ . http://en.wikipedia.org/wiki/Mamta_Mohandas#Personal_life. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Λέμφωμα_Hodgkin&oldid=10735492"