Κύπελλο Σκωτίας (ποδόσφαιρο ανδρών)

Κύπελλο Σκωτίας
Διοργανωτής	Σκωτική Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία
Ίδρυση	1873
Χώρα	Σκωτία
Χώρος διεξαγωγής	Σκωτία
Αριθμός ομάδων	92 (2015–16)
Τρέχων κάτοχος	Σέλτικ (42ος τίτλος)
Περισ. κατακτήσεις	Σέλτικ (42 τίτλοι)
Ιστοσελίδα	scottishfa.co.uk
	Πολυμέσα σχετικά με τη διοργάνωση
	wikidata (π • σ • ε )

Το Κύπελλο Σκωτίας (αγγλικά: Scottish Football Association Challenge Cup) είναι η παλιότερη ποδοσφαιρική διοργάνωση του σκοτσέζικου ποδοσφαίρου και η δεύτερη παλαιότερη στον κόσμο μετά το Κύπελλο Αγγλίας.^[1] Διεξάγεται με σύστημα νοκ-άουτ και το τρόπαιο που απονέμεται στο νικητή είναι το αρχαιότερο τρόπαιο παγκοσμίως, αφού δημιουργήθηκε το 1885. Διοργανώτρια αρχή του κυπέλλου είναι η Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία Σκωτίας (SFA).^[2]

Ιστορικά στοιχεία

Το πρώτο Κύπελλο Σκωτίας διεξήχθη την περίοδο 1873-74 με τη συμμετοχή μόνο 16 ομάδων. Στον πρώτο τελικό η Κουίνς Παρκ νίκησε την Κλαϊντσντέιλ με 2-0 ενώπιον 3.000 θεατών. Το 1885 φιλοτεχνήθηκε ένα κύπελλο για το νικητή. Το κύπελλο αυτό είναι το αρχαιότερο στον κόσμο, αφού απονέμεται μέχρι σήμερα.

Ο τελικός διεξάγεται παραδοσιακά στη Γλασκώβη. Από το 1904 ο συνήθης τόπος διεξαγωγής του είναι το Χάμπτεν Παρκ. Όμως, κατά καιρούς έχουν διεξαχθεί τελικοί τόσο στο Άιμπροξ της Ρέιντζερς, όσο και στο Σέλτικ Παρκ.

Απίθανες εκπλήξεις

Ο θεσμός του κυπέλλου συνδέεται παγκοσμίως με απίθανα αποτελέσματα, στα οποία ομάδες από χαμηλές κατηγορίες καταφέρνουν να αποκλείσουν ισχυρούς αντιπάλους. Μερικές χαρακτηριστικές εκπλήξεις που έχουν συμβεί στο Σκοτσέζικο Κύπελλο είναι οι παρακάτω:

Το 1938 η Ιστ Φάιφ κατέκτησε το Κύπελλο αν και αγωνιζόταν στη Β΄ κατηγορία.
Το 1967 η Μπέργουικ Ρέιντζερς απέκλεισε την πανίσχυρη Ρέιντζερς Γλασκώβης με 1-0.
Το 2000 η Ινβερνές από τη First Division απέκλεισε τη Σέλτικ Γλασκώβης με 3-1 εκτός έδρας!
Το 2006 η Κλάιντ απέκλεισε τη Σέλτικ Γλασκώβης με 2-1.
Το 2006 η Γκρέτνα από τη Second Division έφτασε ως τον τελικό, όπου έχασε το κύπελλο στα πέναλτι από τη Χάρτς του Τάκη Φύσσα.

Οι νικητές

2024: Σέλτικ Γλασκώβης - Ρέιντζερς Γλασκώβης: 1–0

2023: Σέλτικ Γλασκώβης - Ινβερνές Καλεντόνια Θιστλ: 3–1

2022: Ρέιντζερς Γλασκώβης - Χάρτς: 2–0 (παρ.)

2021: Σαιντ Τζόνστοουν - Χιμπέρνιαν: 1–0

2020: Σέλτικ Γλασκώβης - Χάρτς: 2–2 (4-3 πέν.)

2019: Σέλτικ Γλασκώβης - Χάρτς: 2–1

2018: Σέλτικ Γλασκώβης - Μάδεργουελ: 2–0

2017: Σέλτικ Γλασκώβης - Αμπερντίν: 2–1

2016: Χιμπέρνιαν - Ρέιντζερς Γλασκώβης: 3–2

2015: Ινβερνές Καλεντόνια Θιστλ - Φόλκερκ: 2–1

2014: Σαιντ Τζόνστοουν - Νταντί Γιουνάιτεντ: 2–0

2013: Σέλτικ Γλασκώβης - Χιμπέρνιαν: 3–0

2012: Χάρτς - Χιμπέρνιαν: 5–1

2011: Σέλτικ Γλασκώβης - Μάδεργουελ: 3–0

2010: Νταντί Γιουνάιτεντ - Ρος Κάουντι: 3–0

2009: Ρέιντζερς Γλασκώβης - Φόλκερκ: 1–0

2008: Ρέιντζερς Γλασκώβης - Κουίν οφ δε Σάουθ: 3–2

2007: Σέλτικ Γλασκώβης - Ντανφέρμλιν: 1–0

2006: Χάρτς - Γκρέτνα: 1–1 (4-2 πέν.)

2005: Σέλτικ Γλασκώβης - Νταντί Γιουνάιτεντ: 1–0

2004: Σέλτικ Γλασκώβης - Ντανφέρμλιν: 3–1

2003: Ρέιντζερς Γλασκώβης - Νταντί: 1–0

2002: Ρέιντζερς Γλασκώβης - Σέλτικ Γλασκώβης: 3–2

2001: Σέλτικ Γλασκώβης - Χιμπέρνιαν: 3–0

2000: Ρέιντζερς Γλασκώβης - Αμπερντίν: 4–0

1999: Ρέιντζερς Γλασκώβης - Σέλτικ Γλασκώβης: 1–0

1998: Χάρτς - Ρέιντζερς Γλασκώβης: 2–1

1997: Κιλμάρνοκ - Φόλκερκ: 1–0

1996: Ρέιντζερς Γλασκώβης - Χάρτς: 5–1

1995: Σέλτικ Γλασκώβης - Ερντριόνιανς: 1–0

1994: Νταντί Γιουνάιτεντ - Ρέιντζερς Γλασκώβης: 1–0

1993: Ρέιντζερς Γλασκώβης - Αμπερντίν: 2–1

1992: Ρέιντζερς Γλασκώβης - Ερντριόνιανς: 2–1

1991: Μάδεργουελ - Νταντί Γιουνάιτεντ: 4–3 (παρ.)

1990: Αμπερντίν - Σέλτικ Γλασκώβης: 0–0 (9-8 πέν.)

1989: Σέλτικ Γλασκώβης - Ρέιντζερς Γλασκώβης: 1–0

1988: Σέλτικ Γλασκώβης - Νταντί Γιουνάιτεντ: 2–1

1987: Σεντ Μίρεν - Νταντί Γιουνάιτεντ: 1–0 (παρ.)

1986: Αμπερντίν - Χάρτς: 3–0

1985: Σέλτικ Γλασκώβης - Νταντί Γιουνάιτεντ: 2–1

1984: Αμπερντίν - Σέλτικ Γλασκώβης: 2–1 (παρ.)

1983: Αμπερντίν - Ρέιντζερς Γλασκώβης: 1–0 (παρ.)

1982: Αμπερντίν - Ρέιντζερς Γλασκώβης: 4–1 (παρ.)

1981: Ρέιντζερς Γλασκώβης - Νταντί Γιουνάιτεντ: 0–0, 4–1

1980: Σέλτικ Γλασκώβης - Ρέιντζερς Γλασκώβης: 1–0 (παρ.)

1979: Ρέιντζερς Γλασκώβης - Χιμπέρνιαν: 0–0, 0–0, 3–2 (παρ.)

1978: Ρέιντζερς Γλασκώβης - Αμπερντίν: 2–1

1977: Σέλτικ Γλασκώβης - Ρέιντζερς Γλασκώβης: 1–0

1976: Ρέιντζερς Γλασκώβης - Χάρτς: 3–1

1975: Σέλτικ Γλασκώβης - Ερντριόνιανς: 3–1

1974: Σέλτικ Γλασκώβης - Νταντί Γιουνάιτεντ: 3–0

1973: Ρέιντζερς Γλασκώβης - Σέλτικ Γλασκώβης: 3–2

1972: Σέλτικ Γλασκώβης - Χιμπέρνιαν: 6–1

1971: Σέλτικ Γλασκώβης - Ρέιντζερς Γλασκώβης: 1–1, 2–1

1970: Αμπερντίν - Σέλτικ Γλασκώβης: 3–1

1969: Σέλτικ Γλασκώβης - Ρέιντζερς Γλασκώβης: 4–0

1968: Ντανφέρμλιν - Χάρτς: 3–1

1967: Σέλτικ Γλασκώβης - Αμπερντίν: 2–0

1966: Ρέιντζερς Γλασκώβης - Σέλτικ Γλασκώβης: 0–0, 1–0

1965: Σέλτικ Γλασκώβης - Ντανφέρμλιν: 3–2

1964: Ρέιντζερς Γλασκώβης - Νταντί: 3–1

1963: Ρέιντζερς Γλασκώβης - Σέλτικ Γλασκώβης: 1–1, 3–0

1962: Ρέιντζερς Γλασκώβης - Σεντ Μίρεν: 2–0

1961: Ντανφέρμλιν - Σέλτικ Γλασκώβης: 0–0, 2–0

1960: Ρέιντζερς Γλασκώβης - Κιλμάρνοκ: 2–0

1959: Σεντ Μίρεν - Αμπερντίν: 3–1

1958: Κλάιντ - Χιμπέρνιαν: 1–0

1957: Φόλκερκ - Κιλμάρνοκ: 1–1, 2–1 (παρ.)

1956: Χάρτς - Σέλτικ Γλασκώβης: 3–1

1955: Κλάιντ - Σέλτικ Γλασκώβης: 1–1, 1–0

1954: Σέλτικ Γλασκώβης - Αμπερντίν: 2–1

1953: Ρέιντζερς Γλασκώβης - Αμπερντίν: 1–1, 1–0

1952: Μάδεργουελ - Νταντί: 4–0

1951: Σέλτικ Γλασκώβης - Μάδεργουελ: 1–0

1950: Ρέιντζερς Γλασκώβης - Ιστ Φάιφ: 3–0

1949: Ρέιντζερς Γλασκώβης - Κλάιντ: 4–1

1948: Ρέιντζερς Γλασκώβης - Μόρτον: 1–1, 1–0 (παρ.)

1947: Αμπερντίν - Χιμπέρνιαν: 2–1

1940 ως 1946: Δεν διεξήχθη λόγω του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου.

1939: Κλάιντ - Μάδεργουελ: 4–0

1938: Ιστ Φάιφ - Κιλμάρνοκ: 1–1, 4–2 (παρ.)

1937: Σέλτικ Γλασκώβης - Αμπερντίν: 2–1

1936: Ρέιντζερς Γλασκώβης - Θερντ Λάναρκ: 1–0

1935: Ρέιντζερς Γλασκώβης - Χάμιλτον: 2–1

1934: Ρέιντζερς Γλασκώβης - Σεντ Μίρεν: 5–0

1933: Σέλτικ Γλασκώβης - Μάδεργουελ: 1–0

1932: Ρέιντζερς Γλασκώβης - Κιλμάρνοκ: 1–1, 3–0

1931: Σέλτικ Γλασκώβης - Μάδεργουελ: 2–2, 4–2

1930: Ρέιντζερς Γλασκώβης - Πάρτικ Θιστλ: 0–0, 2–1

1929: Κιλμάρνοκ - Ρέιντζερς Γλασκώβης: 1–0

1928: Ρέιντζερς Γλασκώβης - Σέλτικ Γλασκώβης: 4–0

1927: Σέλτικ Γλασκώβης - Ιστ Φάιφ: 3–1

1926: Σεντ Μίρεν - Σέλτικ Γλασκώβης: 2–0

1925: Σέλτικ Γλασκώβης - Νταντί: 2–1

1924: Ερντριόνιανς - Χιμπέρνιαν: 2–0

1923: Σέλτικ Γλασκώβης - Χιμπέρνιαν: 1–0

1922: Μόρτον - Ρέιντζερς Γλασκώβης: 1–0

1921: Πάρτικ Θιστλ - Ρέιντζερς Γλασκώβης: 1–0

1920: Κιλμάρνοκ - Άλμπιον Ρόβερς: 3–2

1915 ως 1919 δεν διεξήχθη λόγω του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου

1914: Σέλτικ Γλασκώβης - Χιμπέρνιαν: 0–0, 4–1

1913: Φόλκερκ - Ρέιθ Ρόβερς: 2–0

1912: Σέλτικ Γλασκώβης - Κλάιντ: 2–0

1911: Σέλτικ Γλασκώβης - Χάμιλτον: 0–0, 2–0

1910: Νταντί - Κλάιντ: 2–2, 0–0, 2–1

1909: Δεν διεξήχθη

1908: Σέλτικ Γλασκώβης - Σεντ Μίρεν: 5–1

1907: Σέλτικ Γλασκώβης - Χάρτς: 3–0

1906: Χάρτς - Θερντ Λάναρκ: 1–0

1905: Θερντ Λάναρκ - Ρέιντζερς Γλασκώβης: 0–0, 3–1

1904: Σέλτικ Γλασκώβης - Ρέιντζερς Γλασκώβης: 3–2

1903: Ρέιντζερς Γλασκώβης - Χάρτς: 1–1, 0–0, 2–0

1902: Χιμπέρνιαν - Σέλτικ Γλασκώβης: 1–0

1901: Χάρτς - Σέλτικ Γλασκώβης: 4–3

1900: Σέλτικ Γλασκώβης - Κουίνς Παρκ: 4–3

1899: Σέλτικ Γλασκώβης - Ρέιντζερς Γλασκώβης: 2–0

1898: Ρέιντζερς Γλασκώβης - Κιλμάρνοκ: 2–0

1897: Ρέιντζερς Γλασκώβης - Ντάμπαρτον: 5–1

1896: Χάρτς - Χιμπέρνιαν: 3–1

1895: Σεντ Μπέρναρντς - Ρέντον: 2–1

1894: Ρέιντζερς Γλασκώβης - Σέλτικ Γλασκώβης: 3–1

1893: Κουίνς Παρκ - Σέλτικ Γλασκώβης: 2–1 (επαναληπτικός)

1892: Σέλτικ Γλασκώβης - Κουίνς Παρκ: 5–1 (επαναληπτικός)

1891: Χάρτς - Ντάμπαρτον: 1–0

1890: Κουίνς Παρκ - Βέιλ οφ Λέβεν: 2–1

1889: Θερντ Λάναρκ - Σέλτικ Γλασκώβης: 2–1 (επαναληπτικός)

1888: Ρέντον - Κάμπουσλανγκ: 6–1

1887: Χιμπέρνιαν - Ντάμπαρτον: 2–1

1886: Κουίνς Παρκ - Ρέντον: 3–1

1885: Ρέντον - Βέιλ οφ Λέβεν: 3–1 (επαναληπτικός)

1884: Κουίνς Παρκ - Βέιλ οφ Λέβεν: Η Κουίνς Παρκ πήρε το κύπελλο, διότι η Βέιλ οφ Λέβεν δεν εμφανίστηκε στον τελικό.

1883: Ντάμπαρτον - Βέιλ οφ Λέβεν: 2–1 (επαναληπτικός)

1882: Κουίνς Παρκ - Ντάμπαρτον: 4–1 (επαναληπτικός)

1881: Κουίνς Παρκ - Ντάμπαρτον: 3–1 (επαναληπτικός)

1880: Κουίνς Παρκ - Θόρνλιμπανκ: 3–0

1879: Βέιλ οφ Λέβεν - Ρέιντζερς Γλασκώβης: 1–1, Η Βέιλ πήρε το κύπελλο, διότι η Ρέιντζερς δεν εμφανίστηκε στον επαναληπτικό.

1878: Βέιλ οφ Λέβεν - Θερντ Λάναρκ: 1–0

1877: Βέιλ οφ Λέβεν - Ρέιντζερς Γλασκώβης: 3–2 (επαναληπτικός)

1876: Κουίνς Παρκ - Θερντ Λάναρκ: 2–0 (2ος επαναληπτικός)

1875: Κουίνς Παρκ - Ρέντον: 3–0

1874: Κουίνς Παρκ - Κλαϊντσντέιλ: 2–0

Τίτλοι ανά σωματείο

Τα περισσότερα κύπελλα Σκωτίας έχουν κατακτήσει οι δυο μεγάλες ομάδες της Γλασκόβης: η Σέλτικ (42) και η Ρέιντζερς (34). Ακολουθεί η Κουίνς Παρκ με 10 τίτλους, όλους πριν από το 1893. Συνολικά 25 ομάδες έχουν πάρει το κύπελλο. Επίσης, άλλες 9 έφτασαν στον τελικό χωρίς να κατακτήσουν τον τίτλο.

Σέλτικ Γλασκώβης: 42 κύπελλα (18 φιναλίστ): 1892, 1899, 1900, 1904, 1907, 1908, 1911, 1912, 1914, 1923, 1925, 1927, 1931, 1933, 1937, 1951, 1954, 1965, 1967, 1969, 1971, 1972, 1974, 1975, 1977, 1980, 1985, 1988, 1989, 1995, 2001, 2004, 2005, 2007, 2011, 2013, 2017, 2018, 2019, 2020, 2023, 2024
Ρέιντζερς Γλασκώβης: 34 (19): 1894, 1897, 1898, 1903, 1928, 1930, 1932, 1934, 1935, 1936, 1948, 1949, 1950, 1953, 1960, 1962, 1963, 1964, 1966, 1973, 1976, 1978, 1979, 1981, 1992, 1993, 1996, 1999, 2000, 2002, 2003, 2008, 2009, 2022.
Κουίνς Παρκ: 10 (2): 1874, 1875, 1876, 1880, 1881, 1882, 1884, 1886, 1890, 1893.
Χάρτς: 8 (8): 1891, 1896, 1901, 1906, 1956, 1998, 2006, 2012.
Αμπερντίν: 7 (9): 1947, 1970, 1982, 1983, 1984, 1986, 1990.
Χιμπέρνιαν: 3 (12): 1887, 1902, 2016.
Κιλμάρνοκ: 3 (5): 1920, 1929, 1997.
Βέιλ οφ Λέβεν: 3 (4): 1877, 1878, 1879.
Κλάιντ: 3 (3): 1939, 1955, 1958.
Σεντ Μίρεν: 3 (3): 1926, 1959, 1987.
Σαιντ Τζόνστοουν: 2 : 2014, 2021.
Νταντί Γιουνάιτεντ: 2 (7): 1994, 2010.
Μάδεργουελ: 2 (6): 1952, 1991.
Θερντ Λάναρκ: 2 (3): 1889, 1905.
Ντανφέρμλιν: 2 (3): 1961, 1968.
Ρέντον: 2 (3): 1885, 1888.
Φόλκερκ: 2 (3): 1913, 1957.
Ντάμπαρτον: 1 (5): 1883.
Νταντί: 1 (4): 1910.
Ερντριόνιανς: 1 (3): 1924.
Ιστ Φάιφ: 1 (2): 1938.
Μόρτον: 1 (1): 1922.
Πάρτικ Θιστλ: 1 (1): 1921.
Ινβερνές Καλεντόνια Θιστλ: 1 (1): 2015.
Σεντ Μπέρναρντς: 1: 1895.