Ιστορία του Αφγανιστάν

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Ο Αχμάντ Σαχ Ντουρανί
Δίγλωσση επιγραφή σε ελληνικά και αραμαϊκά του Ινδού βασιλιά Ασόκα

Η ιστορία του Αφγανιστάν (περσικά: تاریخ افغانستان, Ταρίχ ε Αφγκανιστάν, παστού: د افغانستان تاريخ‎, Ντα Αφγκανιστάν Ταρίχ) ως κράτους ξεκίνησε το 1747 με την ίδρυσή του από τον Αχμάντ Σαχ Ντουρανί. Ο Μιρβάις Χοτάκ ένωσε τις αφγανικές φυλές και ίδρυσε την τελευταία Αφγανική Αυτοκρατορία στις αρχές του 18ου αιώνα. Οι αραβικές εισβολές στο έδαφος του σημερινού Αφγανιστάν επηρέασαν σημαντικότατα τον πολιτισμό της χώρας, καθώς τα εδάφη της χώρας εξισλαμίστηκαν.

Αρχαιότητα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η γραπτή καταγεγραμμένη ιστορία της περιοχής που αποτελεί σήμερα το κράτος του Αφγανιστάν μπορεί να ανιχνευθεί γύρω στα 500 π.Χ. όταν η περιοχή βρισκόταν κάτω από την αυτοκρατορία των Αχαιμενιδών [1] αν και τα στοιχεία δείχνουν ότι υπήρξε μεγάλος πολιτισμός στο Αφγανιστάν από το 3000 έως το 2000 π.Χ.[2] Το 330 π.Χ. το Αφγανιστάν κατακτήθηκε από τον Μέγα Αλέξανδρο. Στη συνέχεια η περιοχή αυτή κατακτήθηκε από τους Σελευκίδες, τους Πάρθους, τους Κουσάνα, τους Σασανίδες και τους Εφθαλίτες.

Μεσαίωνας[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Από τον 7ο μέχρι τον 18ο αιώνα ακολούθησαν οι πρώτες μουσουλμανικές δυναστείες στο Αφγανιστάν σημαντικότερες των οποίων ήταν οι Γαζναβίδες, οι Γκούριοι ή Γουρίδες, μέχρι της εισβολής των Τουρκομογγόλων του Ταμερλάνου που εγκαθίδρυσε τη δυναστεία των Τιμουρίδων. Αυτή αντικαταστάθηκε από τη δυναστεία των Σαφαβίδων και αυτή από την τελευταία των Μπαρακζάι.

Τον 14ο αιώνα το Αφγανιστάν με ηγέτη τον Αχμάντ Σαχ Ντουρανί άρχισε να οργανώνεται ως κράτος. Οι Αφγανοί κατάφεραν, ύστερα από πολλούς πολέμους, να επιβληθούν στις άλλες εθνότητες. Τον 16ο και 17ο αιώνα, η επικράτεια του σημερινού Αφγανιστάν ήταν χωρισμένη ανάμεσα σε τρία κράτη. Ο βορράς κυβερνούταν από το Χανάτο της Μπουχάρα, η δύση ελεγχόταν από τους Σαφαβίδες και το ανατολικό τμήμα της χώρας ελεγχόταν από την Μογγολική αυτοκρατορία της Ινδίας (Μουγκάλ). Ο αυτοκράτορας Ακμπάρ ίδρυσε ένα σουμπάχ (διοικητική διαίρεση) με έδρα τη Καμπούλ. Τον 19ο αιώνα ξεκίνησε ο πρώτος Αγγλοαφγανικός πόλεμος. Οι Αφγανοί κατάφεραν να νικήσουν τους Βρετανούς και να τους εκδιώξουν από τα εδάφη τους, για να ακολουθήσει και δεύτερος πόλεμος, το 1878-1880, κατά τον οποίο οι Βρετανοί πέτυχαν να θέσουν το Αφγανιστάν υπό τον έλεγχο τους.

Νεότερη ιστορία του Αφγανιστάν[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στον τρίτο αγγλο-αφγανικό πόλεμο του 1919 οι Αφγανοί κατάφεραν τελικά να νικήσουν οριστικά τους Άγγλους. Στην περίοδο του δεύτερου παγκόσμιου πολέμου το Αφγανιστάν τήρησε απόλυτη ουδετερότητα απέναντι και στα δύο στρατόπεδα. Ο Αμανουλάχ Χαν τελείωσε την απομόνωση της χώρας και καθιέρωσε διπλωματικές σχέσεις με διάφορες ευρωπαϊκές χώρες και την Τουρκία, σημειώνοντας τις μεταρρυθμίσεις του Ατατούρκ. Το 1973 ανατράπηκε η μοναρχία και τη διακυβέρνηση ανάλαβε το καθεστώς Νταούντ, που ανατράπηκε, μετά από στρατιωτικό πραξικόπημα, το 1978. Την εξουσία ανάλαβε το καθεστώς Ταράκι, το οποίο τήρησε φιλοσοβιετική στάση. Το 1980 ανατράπηκε και αυτό. Το καθεστώς αυτό εισήγαγε μερικές προοδευτικές μεταρρυθμίσεις. Μεταξύ άλλων, απαγόρευσε τους γάμους που είχαν κανονιστεί χωρίς την συναίνεση της γυναίκας, αναγνώρισε το δικαίωμα ψήφου στις γυναίκες, και επέτρεψε τη συμμετοχή των γυναικών στην πολιτική. Ένα γνωστό παράδειγμα είναι η Αναχίτα Ρατεμπζάντ. Επίσης προχώρησε στην αντικατάσταση παραδοσιακών θρησκευτικών νόμων με κοσμικούς. Ακολούθησε η εγκατάσταση νέου φιλοσοβιετικού καθεστώτος και η κατάληψη της χώρας από στρατεύματα της ΕΣΣΔ.

Οι σοβιετικές δυνάμεις συνάντησαν σθεναρή αντίσταση από ένοπλες ομάδες ανταρτών μουτζαχεντίν. Στα πλαίσια της στρατηγικής του Ψυχρού Πολέμου οι μουτζαχεντίν υποστηρίχθηκαν από τις ΗΠΑ, το Πακιστάν, την Κίνα, το Ιράν και τη Σαουδική Αραβία.[3] Στις μάχες που διεξήχθησαν οι σοβιετικοί νικήθηκαν και αναγκάστηκαν να αποχωρήσουν από το Αφγανιστάν. Στη συνέχεια ακολούθησε μια ακόμα περίοδος αστάθειας κατά την οποία αναδείχθηκε το κίνημα των Ταλιμπάν. Οι Ταλιμπάν κατέλαβαν την Καμπούλ το 1996 και κυριάρχησαν στη χώρα, οι οποίοι επέβαλαν ένα πολύ αυστηρό ισλαμικό καθεστώς. Ωστόσο οι βορειότερες επαρχίες ελέγχονταν από την Βόρεια Συμμαχία, η οποία υποστηριζόταν από τις Ηνωμένες Πολιτείες, την Ινδία, τη Ρωσία και άλλες χώρες. Ορισμένα ηγετικά μέλη της συμμαχίας εντάχθηκαν στην κυβέρνηση του Χαμίντ Καρζάι.

Μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου 2001 οι ΗΠΑ, η Βρετανία και συμμαχικές δυνάμεις ανέλαβαν στρατιωτική δράση και ανέτρεψαν το καθεστώς των Ταλιμπάν. Αργότερα όμως οι Ταλιμπάν ανασυγκροτήθηκαν και επιτέθηκαν στις ξένες δυνάμεις, αλλά και στην κυβέρνηση του Αφγανιστάν με αποτέλεσμα να ξεσπάσει εμφύλιος πόλεμος στη χώρα ο οποίος βρίσκεται σε εξέλιξη. Μετά την συμμαχική επίθεση στο Αφγανιστάν η δημοκρατία επανήλθε στη χώρα. Αν και το ΝΑΤΟ παρέχει εκπαίδευση στον στρατό και τις αστυνομικές δυνάμεις της χώρας, οι αφγανικές και συμμαχικές δυνάμεις έχουν αποτύχει από το να κερδίσουν πλήρως τους Ταλιμπάν, οι οποίοι συνέχιζαν να ελέγχουν τμήματα της χώρας. Το 2021, πραγματοποιήθηκε επέλαση των Ταλιμπάν, οι οποίοι εκμεταλλευόμενοι την αποχώρηση των στρατευμάτων του ΝΑΤΟ, ανακατέλαβαν όλη την χώρα, ιδρύοντας το Ισλαμικό Εμιράτο του Αφγανιστάν.

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]