Μετάβαση στο περιεχόμενο

Ιρένα Σέντλερ

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Ιρένα Σέντλερ
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη
μητρική γλώσσα
Irena Sendlerowa (Πολωνικά)
Γέννηση15  Φεβρουαρίου 1910[1][2]
Βαρσοβία[3][4]
Θάνατος12  Μαΐου 2008[5][6][7]
Βαρσοβία
Συνθήκες θανάτουφυσικά αίτια
Τόπος ταφήςΚοιμητήριο Ποβόνσκι[2]
Χώρα πολιτογράφησηςΠολωνία
ΘρησκείαΛατινική Εκκλησία[1]
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςΠολωνικά
ΣπουδέςΠανεπιστήμιο της Βαρσοβίας
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταclinical nurse specialist
αντιστασιακός
Πολιτική τοποθέτηση
Πολιτικό κόμμα/ΚίνημαΕνιαίο Εργατικό Κόμμα Πολωνίας και Πολωνικό Σοσιαλιστικό Κόμμα
Οικογένεια
ΓονείςStanisław Krzyżanowski
Αξιώματα και βραβεύσεις
ΒραβεύσειςΔίκαιοι των Εθνών (19  Οκτωβρίου 1965)[1]
Τάγμα του Λευκού Αετού (Πολωνία) (10  Νοεμβρίου 2003)[4]
Διοικητής με Αστέρι του Τάγματος της Αναγέννησης της Πολωνίας‎ (7  Νοεμβρίου 2001)
honorary citizen of Israel (1991)
Διοικητής του Τάγματος της Αναγέννησης της Πολωνίας (12  Ιουνίου 1996)
Τάγμα του Χαμόγελου (11  Απριλίου 2007)
Jan Karski Courage to Care Award (2010)
επίτιμος πολίτης της Βαρσοβίας (2007)
honorary citizen of Tarczyn (2007)
Σταυρός της Αξίας (Πολωνία)
Χρυσός Σταυρός της Αξίας[8]
Order Ecce Homo[9]
Ιππότης του Τάγματος της Αναγέννησης της Πολωνίας[10]
Commons page Σχετικά πολυμέσα

Η Ιρένα Στανισουάβα Σέντλερ (πολωνικά: Irena Stanisława Sendler‎‎) (15 Φεβρουαρίου 1910 – 12 Μαϊου 2008) ήταν Πολωνή κοινωνική λειτουργός και μέλος της αντίστασης κατά τη διάρκεια της ναζιστικής κατοχής της χώρας. Μαζί με τους συνεργάτες της κατάφερε να βγάλει από το Γκέτο της Βαρσοβίας και να σώσει δυόμισι χιλιάδες παιδιά εβραϊκής καταγωγής. Κάποια στιγμή η δράση της έγινε γνωστή, συνελήφθη από τις ναζιστικές δυνάμεις, βασανίστηκε και καταδικάστηκε σε θάνατο αλλά κατάφερε να δραπετεύσει.

Το 1965 της απονεμήθηκε από το κράτος του Ισραήλ ο τίτλος του Δικαίου των Εθνών. Το 2007 προτάθηκε για το βραβείο Νόμπελ Ειρήνης.

Η Ιρένα Σέντλερ γεννήθηκε στην πόλη Otwock, κοντά στη Βαρσοβία, στις 15 Φεβρουαρίου του 1910.[11] Ο πατέρας της, Στανίσουαφ Κσιζανόφσκι, ήταν ιατρός και πέθανε όταν η Ιρένα ήταν 7 χρονών, έχοντας προσβληθεί από τύφο καθώς φρόντιζε ασθενείς που έπασχαν από αυτήν την αρρώστια. Όσο ζούσε είχε βοηθήσει πολλούς άπορους ασθενείς μεταξύ των οποίων και πολλούς Εβραίους. Έτσι μετά το θάνατό του η ηγεσία της εβραϊκής κοινότητας της περιοχής προσφέρθηκε να βοηθήσει οικονομικά για την μόρφωση της Ιρένα. Η Ιρένα Σέντλερ σπούδασε πολωνική λογοτεχνία στο Πανεπιστήμιο της Βαρσοβίας, από όπου όμως εκδιώχθηκε για τρία χρόνια επειδή διαμαρτυρήθηκε για το καθεστώς διακρίσεων εις βάρος των Εβραίων φοιτητών που επικρατούσε στο εν λόγω πανεπιστήμιο (οι Εβραίοι φοιτητές ήταν υποχρεωμένοι να κάθονται σε συγκεκριμένες θέσεις στα αμφιθέατρα και στις αίθουσες). Κατά τη διάρκεια των σπουδών της έγινε μέλος του Πολωνικού Σοσιαλιστικού Κόμματος.[12]

Λίγο πριν από το ξέσπασμα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου η Σέντλερ εγκαταστάθηκε στη Βαρσοβία και άρχισε να εργάζεται στην Κοινωνική Πρόνοια. Μετά τη γερμανική εισβολή στην Πολωνία, μαζί με συναδέλφους της βοήθησε στη διάσωση πολλών Εβραίων, εφοδιάζοντάς τους με πλαστά χαρτιά.[13] Τον Αύγουστο του 1943 η παράνομη οργάνωση Żegota (κωδική ονομασία του Πολωνικού Συμβουλίου για τη βοήθεια προς τους Εβραίους -Polish Council to Aid Jews ) έθεσε την Ιρένα Σέντλερ επικεφαλής ενός ειδικού τμήματος της στόχος του οποίου ήταν η διάσωση των Εβραίων παιδιών.

Καθώς η Σέντλερ ήταν υπάλληλος της Πρόνοιας στην πολωνική πρωτεύουσα είχε ειδική άδεια να μπαίνει στο Γκέτο της Βαρσοβίας για να ελέγχει την κατάσταση της υγείας των εγκλείστων και γενικότερα τις συνθήκες υγιεινής που επικρατούσαν εκεί. Αφού ήρθε σε συνεννόηση με Εβραίους γονείς που ζούσαν μέσα στο Γκέτο, έβγαλε κρυφά, μαζί με τους συνεργάτες της 2.500 παιδιά Εβραίων (μόνη η Σέντλερ υπολογίζεται έβγαλε περίπου 400)[14], τα οποία στη συνέχεια, αφού εφοδιάστηκαν με πλαστά χαρτιά και εμφανίζονταν ως χριστιανόπουλα, δόθηκαν σε πολωνικές οικογένειες ή μεταφέρθηκαν στο ορφανοτροφείο των Sisters of the Family of Mary και σε ρωμαιοκαθολικά μοναστήρια όπως στο Little Sister Servants of the Blessed Virgin Mary Conceived Immaculate. Τόσο οι οικογένειες που μεγάλωσαν αυτά τα παιδιά όσο και οι μοναχές στο ορφανοτροφείο και στα μοναστήρια γνώριζαν ότι επρόκειτο για Εβραιόπουλα και συνεργάζονταν με την οργάνωση Żegota. Για να βγάλουν η Σέντλερ και οι συνεργάτες της τα παιδιά (ανάμεσά τους και πολλά μωρά) από το Γκέτο τα έκρυβαν μέσα σε βαλίτσες, σε καλάθια, σε καρότσια τα οποία ήταν φορτωμένα και με άλλα υλικά κ.α. Για τα παιδιά αυτά η Σέντλερ και οι συνεργάτες της είχαν λίστες με τα ονόματά τους, που η Σέντλερ τα είχε είχε βάλει μέσα σε βάζα και τα είχε θάψει στον κήπο της, προκειμένου μετά τον πόλεμο να τα επιστρέψουν στους γονείς τους. Όμως τελικά σχεδόν όλοι γονείς των παιδιών αυτών εξοντώθηκαν στο Στρατόπεδο εξόντωσης της Τρεμπλίνκα.[11][15]

Το 1943 η Ιρένα Σέντλερ συνελήφθη από την Γκεστάπο. Υπέστη βασανιστήρια (μεταξύ άλλων της έσπασαν τα χέρια και τα πόδια) όμως δεν αποκάλυψε τους συνεργάτες της ούτε έδωσε στοιχεία για τα παιδιά που είχαν βγάλει από το Γκέτο. Καταδικάστηκε σε θάνατο αλλά τελικά κατάφερε να δραπετεύσει, με τη βοήθεια της οργάνωσης Żegota, που δωροδόκησε τους φρουρούς της και ενώ η Σέντλερ μεταφέρονταν για να εκτελεσθεί. Αφού κρύφτηκε για ένα διάστημα επέστρεψε στη Βαρσοβία με άλλο όνομα και συνέχισε τη δράση της μέσω της Żegota. Κατά τη διάρκεια της Εξέγερσης της Βαρσοβίας ήταν νοσοκόμα σε δημόσιο νοσοκομείο όπου έκρυψε πέντε Εβραίους.

Εξαιτίας των σχέσεων που είχε στη διάρκεια της ναζιστικής κατοχής της Πολωνίας με τον πιστό στην εξόριστη πολωνική κυβέρνηση «Στρατό της Πατρίδας» (Armia Krajowa –AK), το 1948-49 φυλακίστηκε και ανακρίθηκε από την κομμουνιστική μυστική αστυνομία της Πολωνίας, Urząd Bezpieczeństwa.[16]. Μετά την απελευθέρωσή της εντάχθηκε στο Πολωνικό Εργατικό Κόμμα (Polska Zjednoczona Partia Robotnicza, PZPR) όμως η σχέση της με τον Στρατό της Πατρίδας είχε ως συνέπεια να μην αναγνωριστεί η προσφορά της στην κομμουνιστική Πολωνία. Το 1965, όταν της απονεμήθηκε ο τίτλος του Δικαίου των Εθνών από το Γιαντ Βάσεμ, η κομμουνιστική κυβέρνηση της Πολωνίας δεν της επέτρεψε να ταξιδέψει στο Ισραήλ και να πάρει το βραβείο, κάτι που τελικά έγινε εφικτό σχεδόν 20 χρόνια μετά, το 1983. Στο μεταξύ η Σέντλερ είχε παραιτηθεί από το Ενωμένο Εργατικό Κόμμα Πολωνίας, μετά τα γεγονότα του Μαρτίου του 1968 στην Πολωνία και είχε εξαναγκαστεί σε προώρη συνταξιοδότηση επειδή είχε υποστηρίξει δημόσια το Ισραήλ, στον πόλεμο των Έξι Ημερών το 1967. Το 1980 εντάχθηκε στο κίνημα Αλληλεγγύη.[15]

Πέθανε στις 12 Μαΐου του 2008 και ενταφιάστηκε στο Κοιμητήριο Ποβόνσκι στη Βαρσοβία.

Η Ιρένα Σέντλερ εργάστηκε ως δασκάλα και βοήθησε στην οργάνωση ορφανοτροφείων και κέντρων φροντίδας για την οικογένεια, τα παιδιά και τους ηλικιωμένους καθώς και ενός κέντρου για εκδιδόμενες γυναίκες στο Χενρίκουφ. Το 1931 παντρεύτηκε τον Μιετσίσουαφ Σέντλερ, αλλά χώρισαν το 1947. Αργότερα παντρεύτηκε τον Στέφαν Ζγκζέμπσκι, με τον οποίο απέκτησε τρία παιδιά. Ο δεύτερος γάμος της κράτησε μέχρι το 1959. Μετά το δεύτερο διαζύγιό της παντρεύτηκε ξανά τον πρώτο της σύζυγο, Μιετσίσουαφ Σέντλερ.[17]

Κάθε παιδί που σώθηκε με τη βοήθειά μου αποτελεί δικαίωση της ύπαρξής μου στη γη και όχι έναν τίτλο δόξας. (Ιρένα Σέντλερ)

  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 «The Righteous Among the Nations Database» (Αγγλικά)
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 (Αγγλικά) Find A Grave. Ανακτήθηκε στις 5  Αυγούστου 2024.
  3. Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 11  Δεκεμβρίου 2014.
  4. 4,0 4,1 ww2.senat.pl/k6/pos/029/materialy.pdf.
  5. www.iht.com/articles/ap/2008/05/12/europe/EU-GEN-Poland-Obit-Sendler.php. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18  Μαΐου 2008.
  6. Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 26  Απριλίου 2014.
  7. (Αγγλικά) Find A Grave. 26800705. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  8. Ανακτήθηκε στις 1  Ιανουαρίου 2022.
  9. Ανακτήθηκε στις 19  Σεπτεμβρίου 2022.
  10. Ανακτήθηκε στις 15  Μαρτίου 2023.
  11. 11,0 11,1 http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/biography/irenasendler.html
  12. http://www.economist.com/node/11402658?story_id=11402658
  13. Irene Tomaszewski & Tecia Werblowski, Zegota: The Council to Aid Jews in Occupied Poland 1942–1945, Price-Patterson
  14. http://www.nytimes.com/2008/05/13/world/europe/13sendler.html?_r=0
  15. 15,0 15,1 «Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Απριλίου 2015. Ανακτήθηκε στις 14 Ιουνίου 2015. 
  16. «Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Μαΐου 2015. Ανακτήθηκε στις 15 Ιουνίου 2015. 
  17. http://www.dailymail.co.uk/home/you/article-1037057/Irena-Sendler-Holocaust-heroine.html
  • Anna Mieszkowska, IRENA SENDLER Mother of the Holocaust Children
  • Irene Tomaszewski & Tecia Werblowski, Zegota: The Council to Aid Jews in Occupied Poland 1942-1945,
  • Richard Lukas, Forgotten Survivors: Polish Christians Remember the Nazi Occupation
  • Yitta Halberstam & Judith Leventhal, Small Miracles of the Holocaust,The Lyons Press; 1st edition (August 13, 2008),
  • Mordecai Paldiel, The Path of the Righteous: Gentile Rescuers of Jews During the Holocaust, Ktav Publishing House (January 1993),
  • Irene Tomaszewski & Tecia Werblowski, Zegota: The Council to Aid Jews in Occupied Poland 1942-1945, Price-Patterson,
  • John Yow, Teachers, Andrews McMeel Publishing (October 8, 2001),