Ηραίον Ολυμπίας

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Ηραίον Ολυμπίας
Χάρτης
ΕίδοςΗραίον, αρχαίος ελληνικός ναός και ναός[1]
ΑρχιτεκτονικήΔωρικός ρυθμός
Γεωγραφικές συντεταγμένες37°38′20″N 21°37′47″E
Διοικητική υπαγωγήΔήμος Αρχαίας Ολυμπίας
ΤοποθεσίαΟλυμπία
ΧώραΕλλάδα[2]
Προστασίααρχαιολογικός χώρος στην Ελλάδα
Commons page Πολυμέσα

Το Ηραίον Ολυμπίας ή αλλιώς ο ναός της Ήρας στην Ολυμπία βρίσκεται εντός του ιερού χώρου της Άλτεως και στη βορειοδυτική πλευρά της. Ήταν κτισμένο στους νότιους πρόποδες του Κρονίου λόφου[3] και είναι από τα αρχαιότερα δείγματα μνημειακής ναοδομίας στην Ελλάδα[4].

Σχεδιάγραμμα του Ηραίου[5]. Α:Περιστύλιο, Β:Πρόναος, C:Ναός, D:Οπισθόδομος, Ε:Βάση του αγάλματος της Ήρας

Περιγραφή και ιστορικά στοιχεία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο ναός της Ήρας κατασκευάστηκε από τους κατοίκους της Σκιλλούντας (αρχαία πόλη της Ηλείας) και αφιερώθηκε στη θεά Ήρα. Σύμφωνα με τον Παυσανία κτίσθηκε οκτώ χρόνια μετά την ανάληψη της βασιλείας του Οξύλου στην Ήλιδα, δηλαδή γύρω στο 1096 π.Χ. χρονολογία όμως που δεν συμπίπτει με τη χρονολόγηση του ναού, η οποία είναι υστερότερη. Μία άποψη υποστηρίζει ότι ο πρώτος ναός της Ήρας, που κτίσθηκε γύρω στο 650 π.Χ., ήταν μικρός, δωρικός και είχε μόνο σηκό και πρόναο και γύρω στο 600 π.Χ. προστέθηκε ο οπισθόδομος και το πτερό. Μια άλλη άποψη αναφέρει ότι η αρχική οικοδόμηση του ναού έγινε περίπου το 600 π.Χ. ακολουθώντας ενιαίο αρχιτεκτονικό πρόγραμμα[4].

Ο ναός είναι περίπτερος, διαστάσεων 50.01 επί 18.76 μέτρα και αποτελεί ένα από τα χαρακτηριστικότερα δείγματα δωρικού ρυθμού με 6 κίονες στις στενές πλευρές του και 16 στις μακριές. Οι κίονες και ο θριγκός, αρχικά πρέπει να ήταν ξύλινοι και με το πέρασμα των αιώνων να αντικαταστάθηκαν από λίθινους (πορόλιθο)[4]. Σύμφωνα πάλι με τον Παυσανία, στο βάθος σηκού, επάνω σε βάθρο υπήρχαν λατρευτικά αγάλματα του Δία και της Ήρας. Στη συνέχεια υπήρξαν διάφορες επεμβάσεις και στα ρωμαϊκά χρόνια είχε μετατραπεί σε είδος μουσείου.

Στο Ηραίον Ολυμπίας φυλάσσονταν τα πιο πολύτιμα έργα του ιερού, ανάμεσα στα οποία ήταν ο περίφημος Ερμής του Πραξιτέλη, ο δίσκος της ιερής εκεχειρίας, τα αγάλματα των Ωρών από χρυσό και έβενο του γλύπτη Έμιλου, η τράπεζα του Κολώτη, η λάρνακα του Κυψέλου[4]. Πιθανολογείται ότι το αρχαϊκό λίθινο κεφάλι που εκτίθεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ολυμπίας ανήκει στο άγαλμα της Ήρας που υπήρχε στο σηκό του ναού.

Τη σημερινή εποχή σώζονται τα θεμέλια, οι τεράστιοι ορθοστάτες του σηκού και το κατώτερο μέρος των κιόνων. Έχουν αναστηλωθεί τέσσερεις κίονες ενώ θραύσματα από την πήλινη διακόσμηση του θριγκού και το πήλινο κεντρικό ακρωτήριο του ναού εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ολυμπίας. Μπροστά από τον ναό υπάρχει ο βωμός της Ήρας, στον οποίο γίνεται η αφή της Ολυμπιακής φλόγας από την πρωθιέρεια, σύμφωνα με το τελετουργικό που έχει καθιερωθεί για τη σημερινή εποχή.

Σύμφωνα με τον Παυσανία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

[5.16.1-16.2] λείπεται δὲ τὸ μετὰ τοῦτο ἡμῖν τῆς τε Ἥρας ὁ ναὸς καὶ ὁπόσα ἐστὶν ἐν τῷ ναῷ πρέποντα ἐς συγγραφήν. λέγεται δὲ ὑπὸ Ἠλείων ὡς Σκιλλούντιοι τῶν ἐν τῇ Τριφυλίᾳ πόλεών εἰσιν οἱ κατασκευασάμενοι τὸν ναὸν ὀκτὼ μάλιστα ἔτεσιν ὕστερον ἢ τὴν βασιλείαν τὴν ἐν Ἤλιδι ἐκτήσατο Ὄξυλος. ἐργασία μὲν δή ἐστι τοῦ ναοῦ Δώριος, κίονες δὲ περὶ πάντα ἑστήκασιν αὐτόν: ἐν δὲ τῷ ὀπισθοδόμῳ δρυὸς ὁ ἕτερος τῶν κιόνων ἐστί. μῆκος δέ εἰσι τοῦ ναοῦ πόδες <ἐννέα καὶ ἑξήκοντα καὶ ἑκατόν, εὖρος δὲ> τρεῖς καὶ ἑξήκοντα<, τὸ δὲ ὕψος τῶν πεντήκοντα> οὐκ ἀποδεῖ: τὸν δὲ ἀρχιτέκτονα ὅστις ἐγένετο οὐ μνημονεύουσι. [16.2] διὰ πέμπτου δὲ ὑφαίνουσιν ἔτους τῇ Ἥρᾳ πέπλον αἱ ἓξ καὶ δέκα γυναῖκες: αἱ δὲ αὐταὶ τιθέασι καὶ ἀγῶνα Ἡραῖα. ὁ δὲ ἀγών ἐστιν ἅμιλλα δρόμου παρθένοις: οὔτι που πᾶσαι ἡλικίας τῆς αὐτῆς, ἀλλὰ πρῶται μὲν αἱ νεώταται, μετὰ ταύτας δὲ αἱ τῇ ἡλικίᾳ δεύτεραι, τελευταῖαι δὲ θέουσιν ὅσαι πρεσβύταται τῶν παρθένων εἰσί.. Παυσανίου Ἑλλάδος Περιήγησις 5.16.1 -16.2 Ἠλιακῶν Α'. - Παυσανίου Ἑλλάδος Περιήγησις 5. Ἠλιακῶν Α' [6]

[5-16.1 -16.2] Μετά από όλα αυτά μου μένει να περιγράφω τον ναό της 'Ήρας και το αξιόλογο περιεχόμενό της. Οι Ηλείοι λένε ότι κατασκεύασαν τον ναό οι κάτοικοι του Σκιλλούντα, μια από τις πόλεις της Τριφυλίας, περίπου οκτώ χρόνια αφότου ο 'Οξυλος έγινε βασιλιάς της 'Ηλιδας. Ο ναός είναι Δωρικού ρυθμού και περιβάλλεται από κίονες. Στον οπισθόδομο ο ένας από τους κίονες είναι δρύινος. Το μήκος του είναι εκατόν εξήντα τρία πόδες, το πλάτος όχι λιγότερο από εξήντα τρεις. Το όνομα του αρχιτέκτονα δεν αναφέρεται.
2. Κάθε τέσσερα χρόνια δεκαέξι γυναίκες υφαίνουν πέπλο για την 'Ηρα και οι ίδιες διοργανώνουν τα Ηραία. Πρόκειται για αγώνες δρόμου μεταξύ παρθένων. Δεν έχουν όλες την ίδια ηλικία' πρώτα τρέχουν οι νεότερες, όποτε οι δεύτερες στην ηλικία και τελευταίες οι μεγαλύτερες απ' όλες.


[5.17.1] ταῦτα μὲν δὴ ἔχει κατὰ τὰ προειρημένα: τῆς Ἥρας δέ ἐστιν ἐν τῷ ναῷ Διός, τὸ δὲ Ἥρας ἄγαλμα καθήμενόν ἐστιν ἐπὶ θρόνῳ: παρέστηκε δὲ γένειά τε ἔχων καὶ ἐπικείμενος κυνῆν ἐπὶ τῇ κεφαλῇ, ἔργα δέ ἐστιν ἁπλᾶ. τὰς δὲ ἐφεξῆς τούτων καθημένας ἐπὶ θρόνων Ὥρας ἐποίησεν Αἰγινήτης Σμῖλις. παρὰ δὲ αὐτὰς Θέμιδος ἅτε μητρὸς τῶν Ὡρῶν ἄγαλμα ἕστηκε Δορυκλείδου τέχνη, γένος μὲν Λακεδαιμονίου, μαθητοῦ δὲ Διποίνου καὶ Σκύλλιδος. - Παυσανίου Ἑλλάδος Περιήγησις 5.17.1 Ἠλιακῶν Α' . - Παυσανίου Ἑλλάδος Περιήγησις 5. Ἠλιακῶν Α'[7]

[5-17.1] 'Όλα αυτά είναι όπως τα περιέγραψα. Στον ναό της 'Ηρας υπάρχει άγαλμα του Δίος και ένα της 'Ηρας καθισμένης σε θρόνο. Ο Δίας στέκεται δίπλα της με γενειάδα και κράνος στο κεφάλι• είναι έργα απλής τέχνης. Οι 'Ώρες παριστάνονται πιο πέρα καθισμένες σε θρόνους• είναι έργο του Αιγινήτη Σμίλη. Δίπλα στις 'Ώρες είναι στημένο άγαλμα της Οέμιδας, μητέρας των Ωρών, έργο του Δορυκλείδα, ενός Λακεδαιμονίου στην καταγωγή, μαθητή του Διποίνου και τον Σχύλλη.

Έκθεση Φωτογραφιών[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Φωτογραφίες
Η πιθανολογούμενη κεφαλή της Ήρας στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ολυμπίας
Η πιθανολογούμενη κεφαλή της Ήρας στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ολυμπίας  
Ο Ναός της Ήρας, σήμερα
Ο Ναός της Ήρας, σήμερα  
Ο Ναός της Ήρας, σήμερα
Ο Ναός της Ήρας, σήμερα  
Το Ηραίον κατά τις πρώτες ανασκαφές (1877/78). Φωτογραφία των αδελφών Ρωμαϊδών
Το Ηραίον κατά τις πρώτες ανασκαφές (1877/78). Φωτογραφία των αδελφών Ρωμαϊδών  
Ο Ναός της Ήρας, σήμερα
Ο Ναός της Ήρας, σήμερα  
Ο Ναός της Ήρας, σήμερα
Ο Ναός της Ήρας, σήμερα  
Ο Ναός της Ήρας, σήμερα
Ο Ναός της Ήρας, σήμερα  
Ο Ναός της Ήρας, σήμερα
Ο Ναός της Ήρας, σήμερα  
Πανοραμική φωτογραφία του Ναού της Ήρας
Πανοραμική φωτογραφία του Ναού της Ήρας  

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. (Γερμανικά, Αγγλικά, Γαλλικά, Ισπανικά, Ιταλικά) archINFORM. 11707. Ανακτήθηκε στις 14  Φεβρουαρίου 2024.
  2. (Γερμανικά, Αγγλικά, Γαλλικά, Ισπανικά, Ιταλικά) archINFORM. Ανακτήθηκε στις 30  Ιουλίου 2018.
  3. Εγκυκλοπαίδεια "Νέα Δομή", τόμος 13, σελ. 243, Αθήνα 1999
  4. 4,0 4,1 4,2 4,3 «από τον κόμβο Οδυσσεύς του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 19 Μαΐου 2014. 
  5. Εγκυκλοπαίδεια Μπριτάνικα - 11η έκδοση, Τόμος 2, Σελίδα 378
  6. από τη Βικιθήκη -Παυσανίου Ἑλλάδος Περιήγησις 6. Ἠλιακῶν Β
  7. από τη Βικιθήκη -Παυσανίου Ἑλλάδος Περιήγησις 5. Ἠλιακῶν Α'

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Συντεταγμένες: 37°38′20″N 21°37′47″E / 37.63889°N 21.62972°E / 37.63889; 21.62972