Ερωτηματολόγιο

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Βασικό ερωτηματολόγιο στα ταϊλανδικά

Το ερωτηματολόγιο είναι ένα ερευνητικό εργαλείο που αποτελείται από ένα σύνολο ερωτήσεων με σκοπό τη συλλογή πληροφοριών από τους ερωτηθέντες μέσω έρευνας ή στατιστικής μελέτης. Ένα ερευνητικό ερωτηματολόγιο είναι συνήθως ένας συνδυασμός ερωτήσεων κλειστού τύπου και ερωτήσεων ανοιχτού τύπου. Οι ανοιχτές ερωτήσεις προσφέρουν στον ερωτώμενο την ικανότητα να αναπτύσσει τις σκέψεις του. Το ερευνητικό ερωτηματολόγιο αναπτύχθηκε από τη Στατιστική Εταιρεία του Λονδίνου το 1838.[1][2]

Αν και τα ερωτηματολόγια σχεδιάζονται συχνά για στατιστική ανάλυση των απαντήσεων, αυτό δεν συμβαίνει πάντα.

Τα ερωτηματολόγια έχουν πλεονεκτήματα σε σχέση με ορισμένους άλλους τύπους εργαλείων έρευνας, καθώς είναι φθηνά, δεν απαιτούν ιδιαίτερη προσπάθεια από τον ερωτώντα όσο οι προφορικές ή τηλεφωνικές έρευνες και συχνά έχουν τυποποιημένες απαντήσεις που καθιστούν εύκολη τη συλλογή δεδομένων.[3] Ωστόσο, οι τυποποιημένες απαντήσεις μπορεί να απογοητεύσουν τους χρήστες, καθώς οι πιθανές απαντήσεις μπορεί να μην αντιπροσωπεύουν με ακρίβεια τις επιθυμητές από αυτούς απαντήσεις.[4] Ο ρόλος των ερωτηματολογίων περιορίζεται επίσης από το γεγονός ότι οι ερωτώμενοι πρέπει να είναι σε θέση να διαβάσουν τις ερωτήσεις και να απαντήσουν σε αυτές. Έτσι, για ορισμένες δημογραφικές ομάδες, η διεξαγωγή έρευνας μέσω ερωτηματολογίων μπορεί να μην είναι εφικτή.[5]

Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ένα από τα πρώτα ερωτηματολόγια ήταν το Ερωτηματολόγιο του Ντιν Μιλς του 1753.[6]

Είδη[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μπορεί να γίνει διάκριση μεταξύ ερωτηματολογίων με ερωτήσεις που μετρούν ξεχωριστές μεταβλητές και ερωτηματολογίων με ερωτήσεις που συγκεντρώνονται είτε σε κλίμακες είτε σε δείκτες. Τα ερωτηματολόγια με ερωτήσεις που μετρούν ξεχωριστές μεταβλητές θα μπορούσαν, για παράδειγμα, να περιλαμβάνουν ερωτήσεις σχετικά με:

  • προτιμήσεις (π.χ. πολιτικό κόμμα)
  • συμπεριφορές (π.χ. κατανάλωση φαγητού)
  • γεγονότα (π.χ. φύλο)

Τα ερωτηματολόγια με ερωτήσεις που συγκεντρώνονται είτε σε κλίμακες είτε σε δείκτες περιλαμβάνουν, για παράδειγμα, ερωτήσεις που μετρούν:

  • λανθάνοντα χαρακτηριστικά
  • στάσεις (π.χ. απέναντι στη μετανάστευση)
  • έναν δείκτη (π.χ. Κοινωνική Οικονομική Κατάσταση)

Παραδείγματα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το ερωτηματολόγιο συχνότητας κατανάλωσης τροφίμων είναι ένα ερωτηματολόγιο για το είδος των τροφών που καταναλώνεται από τους ανθρώπους και μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως ερευνητικό εργαλείο. Παραδείγματα χρήσεων είναι η αξιολόγηση της πρόσληψης βιταμινών ή τοξινών όπως το ακρυλαμίδιο.[7][8]

Δημιουργία ερωτηματολογίου[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Είδη ερωτήσεων[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Συνήθως, ένα ερωτηματολόγιο αποτελείται από έναν αριθμό ερωτήσεων που πρέπει να απαντήσει ο ερωτώμενος σε μια καθορισμένη μορφή. Γίνεται διάκριση μεταξύ ερωτήσεων ανοιχτού και κλειστού τύπου. Η ερώτηση ανοιχτού τύπου ζητά από τον ερωτώμενο να διατυπώσει τη δική του απάντηση, ενώ η ερώτηση κλειστού τύπου ζητά από τον ερωτώμενο να επιλέξει απάντηση από έναν δεδομένο αριθμό επιλογών. Οι επιλογές απάντησης για μια ερώτηση κλειστού τύπου θα πρέπει να είναι εξαντλητικές και αλληλοεξαιρούμενες. Διακρίνονται τέσσερα είδή ερωτήσεων κλειστού τύπου:

  • Ερώτηση διχοτόμησης, όπου ο ερωτώμενος έχει δύο επιλογές. Η ερώτηση διχοτόμησης είναι γενικά μια κλειστή ερώτηση τύπου «ναι/όχι». Αυτή η ερώτηση χρησιμοποιείται συνήθως σε περίπτωση που χρειάζεται επικύρωση. Είναι η πιο φυσική μορφή ερωτηματολογίου.
  • Ονομαστική ερώτηση, όπου ο ερωτώμενος έχει περισσότερες από δύο επιλογές χωρίς ορισμένη σειρά. Η ονομαστική κλίμακα, που ονομάζεται επίσης κλίμακα κατηγορικής μεταβλητής, ορίζεται ως μια κλίμακα που χρησιμοποιείται για την επισήμανση μεταβλητών σε διακριτές ταξινομήσεις και δεν προϋποθέτει ποσοτικές τιμές ή ορισμένη σειρά.
  • Σειριακή ερώτηση, όπου ο ερωτώμενος έχει περισσότερες από δύο επιλογές σε ορισμένη σειρά.
  • Ερώτηση ιεράρχησης, όπου ο ερωτώμενος καλείται να επιλέξει από μια συνεχή κλίμακα.

Η απάντηση ενός ερωτώμενου σε μια ανοιχτή ερώτηση κωδικοποιείται σε μια κλίμακα απαντήσεων. Ένα παράδειγμα ερώτησης ανοιχτού τύπου είναι μια ερώτηση όπου ο ερωτώμενος πρέπει να συμπληρώσει μια πρόταση.[9]

Σειρά ερωτήσεων[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Γενικά, οι ερωτήσεις πρέπει να ρέουν λογικά η μια μετά την άλλη. Για να επιτευχθούν τα καλύτερα ποσοστά απόκρισης, οι ερωτήσεις θα πρέπει να κλιμακώνονται από τις λιγότερο ευαίσθητες προς τις πιο ευαίσθητες, από τις πραγματικές και συμπεριφορικές προς τις ιδεολογικές και από τις πιο γενικές προς τις πιο συγκεκριμένες.

Συνήθως υπάρχει μια ροή που πρέπει να ακολουθείται κατά τη δημιουργία ενός ερωτηματολογίου σχετικά με τη σειρά που τίθενται οι ερωτήσεις. Η σειρά έχει ως εξής:

  1. Ερωτήσεις αποκλεισμού
  2. Προθέρμανση
  3. Μεταβάσεις
  4. Ερωτήσεις παραλείψεων
  5. Δύσκολες
  6. Ταξινόμηση

Οι ερωτήσεις αποκλεισμού χρησιμοποιούνται ως μέθοδος ελέγχου για να διαπιστωθεί έγκαιρα εάν ένα άτομο πρέπει να συμπληρώσει ή όχι το ερωτηματολόγιο. Οι ερωτήσεις προθέρμανσης είναι απλές στην απάντηση, βοηθούν στην προσέλκυση του ενδιαφέροντος για την έρευνα και μπορεί να μην αφορούν καν τους ερευνητικούς στόχους. Οι ερωτήσεις μετάβασης χρησιμοποιούνται για να κάνουν διαφορετικές ομάδες ερωτήσεων να ρέουν καλά μεταξύ τους. Οι ερωτήσεις παραλείψεων έχουν τη μορφή "Εάν ναι, τότε απαντήστε στην ερώτηση 3. Εάν όχι, συνεχίστε στην ερώτηση 5". Οι δύσκολες ερωτήσεις τοποθετούνται προς το τέλος, επειδή ο ερωτώμενος βρίσκεται σε "λειτουργία απόκρισης". Επίσης, κατά τη συμπλήρωση ενός διαδικτυακού ερωτηματολογίου, οι γραμμές προόδου ενημερώνουν τον ερωτώμενο ότι έχει σχεδόν τελειώσει, ώστε να απαντήσει πιο πρόθυμα σε πιο δύσκολες ερωτήσεις. Η ερωτήσεις ταξινόμησης ή η δημογραφικές ερωτήσεις θα πρέπει να βρίσκεται στο τέλος γιατί μπορεί να δώσουν την εντύπωση προσωπικών ερωτήσεων που ίσως κάνουν τους ερωτώμενους να νιώσουν άβολα και να μην είναι πρόθυμοι να ολοκληρώσουν την έρευνα.[10]

Βασικοί κανόνες για τη σημιουργία ερωτηματολογίων[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Χρησιμοποιήστε προτάσεις που ερμηνεύονται με τον ίδιο τρόπο από μέλη διαφορετικών πληθησμιακών ομάδων.
  • Χρησιμοποιήστε προτάσεις στις οποίες άτομα που έχουν διαφορετικές απόψεις ή χαρακτηριστικά θα δώσουν διαφορετικές απαντήσεις.
  • Προσθέστε μια "ανοιχτή" κατηγορία απαντήσεων μετά από τη λίστα πιθανών απαντήσεων.
  • Συμπεριλάβετε ένα μόνο θέμα ανά ερώτηση αποφεύγοντας την προσθήκη παραπάνω θεμάτων (π.χ. Σας αρέσουν οι φράουλες και οι πατάτες;)
  • Χρησιμοποιήστε θετικές προτάσεις αποφεύγοντας τις αρνητικές.
  • Μην κάνετε υποθέσεις για τους ερωτώμενους.
  • Χρησιμοποιήστε σαφή και κατανοητή διατύπωση, εύληπτη για όλα τα εκπαιδευτικά επίπεδα
  • Χρησιμοποιήστε σωστή ορθογραφία, γραμματική και στίξη.
  • Οι ερωτήσεις δεν πρέπει να είναι προκατειλημμένες ούτε να οδηγούν τους συμμετέχοντες σε μια απάντηση.[11]

Κλίμακες πολλαπλών στοιχείων[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κλίμακα Likert με τιμές "διαφωνώ τελείως", "διαφωνώ", ούτε συμφωνώ ούτε διαφωνώ", "συμφωνώ", "συμφωνώ τελείως"

Στο πλαίσιο της έρευνας και της πρακτικής στις κοινωνικές επιστήμες, τα ερωτηματολόγια χρησιμοποιούνται συχνότερα για τη συλλογή ποσοτικών δεδομένων χρησιμοποιώντας κλίμακες πολλαπλών στοιχείων με τα ακόλουθα χαρακτηριστικά:[12]

  • Παρουσιάζονται πολλαπλές προτάσεις ή ερωτήσεις (μίνιμουμ ≥3, συνήθως ≥5) για κάθε μεταβλητή που εξετάζεται.
  • Κάθε πρόταση ή ερώτηση συνοδεύεται από ένα σύνολο απαντήσεων σε ίση απόσταση (συνήθως 5–7).
  • Κάθε απάντηση έχει ένα συνοδευτικό λεκτικό (π.χ. "συμφωνώ απόλυτα") που κλιμακώνεται από τα αριστερά προς τα δεξιά.
  • Τα λεκτικά πρέπει να είναι ισορροπημένα ώστε να αντικατοπτρίζουν ίσα διαστήματα μεταξύ των σημείων απόκρισης.
  • Συλλογικά, ένα σύνολο απαντήσεων και συνοδευτικών λεκτικών ονομάζονται κλίμακα αξιολόγησης. Μια πολύ συχνά χρησιμοποιούμενη κλίμακα αξιολόγησης είναι η κλίμακα Likert, οι επιλογές της οποίας αντιπροσωπεύουν διαφορετικό βαθμό συμφωνίας ή ικανοποίησης, με την παραδοχή ότι οι αποστάσεις μεταξύ των επιλογών είναι περίπου ίσες.[13]
  • Συνήθως, για λόγους σαφήνειας και αποτελεσματικότητας, παρουσιάζεται ένα ενιαίο σύνολο λεκτικών για πολλαπλές ερωτήσεις σε ένα ερωτηματολόγιο.
  • Συλλογικά, μια πρόταση ή μια ερώτηση με συνοδευτική κλίμακα αξιολόγησης ονομάζεται στοιχείο.
  • Όταν πολλά στοιχεία μετρούν την ίδια μεταβλητή με αξιόπιστο και έγκυρο τρόπο, ονομάζονται συλλογικά κλίμακα πολλαπών στοιχείων ή ψυχομετρική κλίμακα.
  • Θα πρέπει να καθοριστούν τα ακόλουθα είδη αξιοπιστίας και εγκυρότητας για μια κλίμακα πολλαπλών στοιχείων: εσωτερική αξιοπιστία, επαναληψιμότητα (εάν η μεταβλητή αναμένεται να είναι σταθερή με την πάροδο του χρόνου), εγκυρότητα περιεχομένου, εγκυρότητα δημιουργίας και εγκυρότητα κριτηρίων.
  • Στη διαδικασία ανάπτυξης κλίμακας χρησιμοποιείται παραγοντική ανάλυση.
  • Τα ερωτηματολόγια που χρησιμοποιούνται για τη συλλογή ποσοτικών δεδομένων συνήθως περιλαμβάνουν πολλές κλίμακες πολλαπλών στοιχείων, μαζί με μια εισαγωγική και καταληκτική ενότητα.

Τρόποι συμπλήρωσης ερωτηματολογίου[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Γραπτή συμπλήρωση ερωτηματολογίου

Οι κύριοι τρόποι συμπλήρωσης του ερωτηματολογίου είναι:[9]

  • Προσωπική συμπλήρωση ερωτηματολογίου, όπου ένας ερευνητής παρουσιάζει τα θέματα προφορικά.
  • Γραπτή συμπλήρωση ερωτηματολογίου, όπου τα στοιχεία παρουσιάζονται στο χαρτί.
  • Ψηφιακή συμπλήρωση ερωτηματολογίου, όπου τα στοιχεία παρουσιάζονται μέσω υπολογιστή.
  • Προσαρμοσμένη συμπλήρωση ψηφιακού ερωτηματολογίου, όπου μια επιλογή στοιχείων παρουσιάζεται στον υπολογιστή και με βάση τις απαντήσεις σε αυτά τα στοιχεία, ο υπολογιστής επιλέγει τα επόμενα στοιχεία με βάση την εκτιμώμενη ικανότητα ή τα χαρακτηριστικά του ερωτώμενου.

Μετάφραση ερωτηματολογίου[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ερωτηματολόγιο σε ψηφιακή μορφή

Τα ερωτηματολόγια μεταφράζονται από μια γλώσσα-πηγή σε μία ή περισσότερες γλώσσες-στόχο, όπως η μετάφραση από τα αγγλικά στα ισπανικά και τα γερμανικά. Αυτή δεν είναι μια μηχανική διαδικασία τοποθέτησης λέξεων. Η βέλτιστη πρακτική περιλαμβάνει παράλληλη μετάφραση, ομαδικές συζητήσεις και δοκιμές με πραγματικούς ανθρώπους,[14][15] και ακολουθεί το μοντέλο TRAPD (Translation, Review, Judication, Pretest, and Documentation).[16] Ένα θεωρητικό πλαίσιο παρέχεται και από την κοινωνιογλωσσολογία, σύμφωνα με το οποίο, για να επιτευχθεί το ισοδύναμο επικοινωνιακό αποτέλεσμα με τη γλώσσα-πηγή, η μετάφραση πρέπει να είναι γλωσσικά κατάλληλη ενώ ενσωματώνει τις κοινωνικές πρακτικές και τα πολιτισμικά πρότυπα της γλώσσας-στόχος.[17]

Εκτός από την ύπαρξη μεταφραστών, συνιστάται μια ομαδική προσέγγιση στη διαδικασία μετάφρασης ενός ερωτηματολογίου ώστε να περιλαμβάνει ειδικούς στο θέμα και άτομα που παίρνουν μέρος στη διαδικασία.[16][18] Για παράδειγμα, ακόμη και όταν οι υπεύθυνοι του έργου και οι ερευνητές δεν μιλούν τη γλώσσα της μετάφρασης, γνωρίζουν καλά τους στόχους της μελέτης και την πρόθεση πίσω από τις ερωτήσεις, και επομένως διαδραματίζουν βασικό ρόλο στη βελτίωση της μετάφρασης των ερωτηματολογίων.[19]

Ανησυχίες για τη χρήση ερωτηματολογίων[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ενώ τα ερωτηματολόγια είναι φθηνά, γρήγορα και εύκολα στην ανάλυση, συχνά μπορεί να έχουν περισσότερα προβλήματα παρά οφέλη. Για παράδειγμα, σε αντίθεση με τις συνεντεύξεις, τα άτομα που διεξάγουν την έρευνα μπορεί να μη μάθουν ποτέ εάν ο ερωτώμενος κατάλαβε την ερώτηση που τέθηκε. Επίσης, επειδή οι ερωτήσεις είναι πολύ συγκεκριμένες, οι πληροφορίες που συγκεντρώνονται μπορεί να είναι ελάχιστες.[20] Συχνά, κάποια ερωτηματολόγια δίνουν πολύ λίγες επιλογές απαντήσεων. Οι ερωτώντες μπορούν να απαντήσουν σε οποιαδήποτε από τις επιλογές, αλλά πρέπει να επιλέξουν μόνο μία απάντηση. Τα ερωτηματολόγια έχουν επίσης πολύ χαμηλά ποσοστά απόκρισης, είτε είναι ταχυδρομικά είτε διαδικτυακά. Άλλο ένα πρόβλημα που σχετίζεται με τα ποσοστά επιστροφής είναι ότι συχνά τα άτομα που απαντούν στο ερωτηματολόγιο είναι εκείνα που έχουν είτε πολύ θετική είτε πολύ αρνητική άποψη και θέλουν να ακουστεί η γνώμη τους. Τα άτομα που ίσως είναι πιο αμερόληπτα συνήθως δεν αποκρίνονται, γιατί δεν θεωρούν ότι αξίζει να διαθέσουν τον χρόνο τους.

Βασική ανησυχία κατά τη χρήση ερωτηματολογίων είναι ότι μπορεί να περιέχουν αρκετά μεγάλα μετρικά σφάλματα.[21] Αυτά τα σφάλματα μπορεί να είναι τυχαία ή συστηματικά. Τυχαία σφάλματα προκαλούνται από ακούσια λάθη των ερωτώμενων, των ερευνητών ή/και των κωδικοποιητών. Συστηματικά σφάλματα μπορεί να προκύψουν εάν υπάρχει συστηματική αντίδραση των ερωτώμενων στην κλίμακα που χρησιμοποιήθηκε για τη διατύπωση της ερώτησης της έρευνας. Επομένως, η ακριβής διατύπωση μιας ερώτησης της έρευνας και η επιλογή της κλίμακας είναι καθοριστικής σημασίας, καθώς επηρεάζουν το επίπεδο του μετρικού σφάλματος.[22]

Επιπλέον, εάν τα ερωτηματολόγια δεν συλλέγονται με βάση τεχνικές ορθής δειγματοληψίας, συχνά τα αποτελέσματα μπορεί να μην είναι αντιπροσωπευτικά του πληθυσμού - καθώς ένα καλό δείγμα είναι κρίσιμο για τη λήψη αντιπροσωπευτικών αποτελεσμάτων με βάση τη χρήση ερωτηματολογίων.[23]

Δείτε επίσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Περαιτέρω ανάγνωση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Foddy, W. H. (1994). Constructing questions for interviews and questionnaires: Theory and practice in social research (New ed.). Cambridge, UK: Cambridge University Press.
  • Gillham, B. (2008). Developing a questionnaire (2nd ed.). London, UK: Continuum International Publishing Group Ltd.
  • Leung, W. C. (2001). «How to conduct a survey». Student BMJ 9: 143–5. 
  • Mellenbergh, G. J. (2008). Chapter 10: Tests and questionnaires: Construction and administration. In H. J. Adèr & G. J. Mellenbergh (Eds.) (with contributions by D. J. Hand), Advising on research methods: A consultant's companion (pp. 211–234). Huizen, The Netherlands: Johannes van Kessel Publishing.
  • Mellenbergh, G. J. (2008). Chapter 11: Tests and questionnaires: Analysis. In H. J. Adèr & G. J. Mellenbergh (Eds.) (with contributions by D. J. Hand), Advising on research methods: A consultant's companion (pp. 235–268). Huizen, The Netherlands: Johannes van Kessel Publishing.
  • Munn, P., & Drever, E. (2004). Using questionnaires in small-scale research: A beginner's guide. Glasgow, Scotland: Scottish Council for Research in Education.
  • Oppenheim, A. N. (2000). Questionnaire design, interviewing and attitude measurement (New ed.). London, UK: Continuum International Publishing Group Ltd.
  • Robinson, M. A. (2018). Using multi-item psychometric scales for research and practice in human resource management. Human Resource Management, 57(3), 739–750. https://dx.doi.org/10.1002/hrm.21852 (open-access)
  • Πετράκος, Γιώργος (20 Μαΐου 2021). «ΜΕΘΟΔΟΙ ΚΑΙ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ - ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ». Εκδόσεις σοφία ΑΕ. Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις Σοφία. σελ. 66. Ανακτήθηκε στις 31 Ιανουαρίου 2024. CS1 maint: Ημερομηνία και έτος (link)

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. Gault, RH (1907). «A history of the questionnaire method of research in psychology». Research in Psychology 14 (3): 366–383. doi:10.1080/08919402.1907.10532551. https://zenodo.org/record/1430588. 
  2. A copy of the instrument was published in the Journal of the Statistical Society, Volume 1, Issue 1, 1838, pages 5–13. Fourth Annual Report of the Council of the Statistical Society of London 
  3. «The Roma have a much younger population». OECD Economic Surveys: Slovak Republic. 2019-02-05. doi:10.1787/d8c7c39a-en. ISBN 9789264311350. ISSN 1999-0588. 
  4. questions-answers-the-international-criminal-court-may-2010. doi:10.1163/2210-7975_hrd-0162-0046. 
  5. Rajaee Rizi, Farid; Asgarian, Fatemeh Sadat (2022-08-24). «Reliability, validity, and psychometric properties of the Persian version of the Tayside children's sleep questionnaire» (στα αγγλικά). Sleep and Biological Rhythms 21: 97–103. doi:10.1007/s41105-022-00420-6. ISSN 1479-8425. https://www.researchsquare.com/article/rs-1203683/latest.pdf. 
  6. «The King's Candlesticks: Pedigrees Jeremiah MILLES D.D. [15909]». www.thekingscandlesticks.com. Ανακτήθηκε στις 31 Ιανουαρίου 2024. 
  7. «High maternal vitamin E intake by diet or supplements is associated with congenital heart defects in the offspring». BJOG 116 (3): 416–23. February 2009. doi:10.1111/j.1471-0528.2008.01957.x. PMID 19187374. 
  8. Hogervorst, J. G.; Schouten, L. J.; Konings, E. J.; Goldbohm, R. A.; Van Den Brandt, P. A. (2007). «A Prospective Study of Dietary Acrylamide Intake and the Risk of Endometrial, Ovarian, and Breast Cancer». Cancer Epidemiology, Biomarkers & Prevention 16 (11): 2304–2313. doi:10.1158/1055-9965.EPI-07-0581. PMID 18006919. https://cris.maastrichtuniversity.nl/files/1659231/guid-0c1f0ea1-6f87-4d7b-8226-bdfcd556bfe1-ASSET1.0.pdf. Ανακτήθηκε στις 2013-02-18. 
  9. 9,0 9,1 Mellenbergh, G.J. (2008). Chapter 10: Tests and Questionnaires: Construction and administration. In H.J. Adèr & G.J. Mellenbergh (Eds.) (with contributions by D.J. Hand), Advising on Research Methods: A consultant's companion (pp. 211–236). Huizen, The Netherlands: Johannes van Kessel Publishing.
  10. Burns, A. C., & Bush, R. F. (2010). Marketing Research. Upper Saddle River, NJ: Pearson Education.
  11. «How to Make Questionnaire». SurveyKing. Ανακτήθηκε στις 9 Απριλίου 2022. 
  12. Robinson, M. A. (2018). Using multi-item psychometric scales for research and practice in human resource management. Human Resource Management, 57(3), 739–750. https://dx.doi.org/10.1002/hrm.21852 (open-access)
  13. Πετράκος, Γιώργος (20 Μαΐου 2021). «ΜΕΘΟΔΟΙ ΚΑΙ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ - ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ». Εκδόσεις σοφία ΑΕ. Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις Σοφία. σελ. 66. Ανακτήθηκε στις 31 Ιανουαρίου 2024. CS1 maint: Ημερομηνία και έτος (link)
  14. «Special Issue on Questionnaire Translation». World Association for Public Opinion Research (στα Αγγλικά). 21 Αυγούστου 2018. Ανακτήθηκε στις 21 Οκτωβρίου 2023. 
  15. Behr, Dorothée; Sha, Mandy (2018-07-25). «Introduction: Translation of questionnaires in cross-national and cross-cultural research» (στα αγγλικά). Translation & Interpreting 10 (2): 1–4. doi:10.12807/ti.110202.2018.a01. ISSN 1836-9324. https://www.trans-int.org/index.php/transint/article/view/937. 
  16. 16,0 16,1 Harkness, Janet (2003). Cross-cultural survey methods. Wiley. ISBN 0-471-38526-3. 
  17. Pan, Yuling· Sha, Mandy (9 Ιουλίου 2019). The Sociolinguistics of Survey Translation. London: Routledge. ISBN 978-0-429-29491-4. 
  18. Behr, Dorothe· Shishido, Kuniaki (2016). The Translation of Measurement Instruments for Cross-Cultural Surveys (Chapter 19) in The SAGE Handbook of Survey Methodology (στα Αγγλικά). SAGE Publications Ltd. ISBN 978-1-4739-5789-3. 
  19. Sha, Mandy; Immerwahr, Stephen (2018-02-19). «Survey Translation: Why and How Should Researchers and Managers be Engaged?» (στα αγγλικά). Survey Practice 11 (2): 1–10. doi:10.29115/SP-2018-0016. https://www.surveypractice.org/article/3248-survey-translation-why-and-how-should-researchers-and-managers-be-engaged. 
  20. Kaplan, R. M., & Saccuzzo, D. P. (2009). Psychological testing: Principles, applications, and issues. Belmont, CA: Wadsworth
  21. Alwin, D. F. (2007). Margins of error: A study of reliability in survey measurement. Hoboken, Wiley
  22. Saris, W. E. and Gallhofer, I. N. (2014). Design, evaluation, and analysis of questionnaires for survey research. Second Edition. Hoboken, Wiley.
  23. Moser, Claus Adolf, and Graham Kalton. "Survey methods in social investigation." Survey methods in social investigation. 2nd Edition (1971).

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]