Ερευνητική δημοσιογραφία

Ερευνητική δημοσιογραφία - (investigative journalism) ονομάζεται η δημοσιογραφική έρευνα που ξεπερνά τα όρια του απλού ρεπορτάζ και ασχολείται με την εις βάθος και πολύπλευρη διερεύνηση σημαντικών για την κοινωνία θεμάτων. Τέτοια θέματα συνήθως είναι η διαφθορά και κυρίως η διαφθορά των πολιτικών, το οργανωμένο έγκλημα, τα ειδεχθή και ανεπίλυτα εγκλήματα, οι συνωμοσίες, κ.α.

Η δημοσιογραφία της έρευνας απαιτεί συνήθως πολύ χρόνο, αντικειμενικότητα, διασταύρωση των πληροφοριών, ανάδειξη όλων των πλευρών του ζητήματος, τόλμη, και δημοσιογραφικό ήθος.

Επί πολλά χρόνια οι περισσότερες δημοσιογραφικές έρευνες διεξάγονταν από μεμονωμένους δημοσιογράφους υπό την σκέπη εφημερίδων ή/και ειδησεογραφικών πρακτορείων. Τα τελευταία χρόνια λόγω της μείωσης της οικονομικής ενίσχυσης της δημοσιογραφικής έρευνας, συναντάται όλο και συχνότερα το φαινόμενο της συνένωσης δημοσιογράφων και της συνεργασίας ακόμα και σε διεθνές επίπεδο προκειμένου να παραχθεί αξιόπιστο και αποκαλυπτικό αποτέλεσμα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι αποκαλύψεις των Panama Papers και των Paradise Papers.

Ο Βρετανός θεωρητικός των μέσων ενημέρωσης Χιούγκο ντε Μπούργκ αναφέρει ότι "Ένας ερευνητής δημοσιογράφος είναι ένας άνδρας ή γυναίκα, του οποίου το επάγγελμα είναι να ανακαλύψει την αλήθεια και να εντοπίσει τις όποιες παραλείψεις, με οποιαδήποτε μέσα του είναι διαθέσιμα. Η πράξη αυτού του γεγονότος, γενικώς ονομάζεται ερευνητική δημοσιογραφία και διακρίνεται από προφανής παρόμοια εργασία αστυνομίας, δικηγόρων, ελεγκτών και ρυθμιστικών φορέων, καθώς δεν περιορίζεται ως στόχος, δεν είναι νομικά θεμελιωμένος και συνδέεται στενά με τη δημοσιότητα".^[1]

Εργαλεία

Ένας ερευνητής δημοσιογράφος μπορεί να χρησιμοποιήσει ένα ή περισσότερα εργαλεία για την διερεύνηση του θέματος:

Ανάλυση εγγράφων, όπως αγωγές και άλλα νομικά έγγραφα, φορολογικά αρχεία, κυβερνητικές εκθέσεις, ρυθμιστικές εκθέσεις και εταιρικές οικονομικές καταθέσεις.
Βάσεις δεδομένων δημόσιων αρχείων.
Διερεύνηση τεχνικών θεμάτων, συμπεριλαμβανομένου του ελέγχου των κυβερνητικών και επιχειρηματικών πρακτικών και των επιπτώσεών τους.
Έρευνα σε κοινωνικά και νομικά ζητήματα.
Συνδρομητικές ερευνητικές πηγές όπως το LexisNexis .
Πολυάριθμες συνεντεύξεις με πηγές καταγραφής, καθώς και, σε μερικές περιπτώσεις, συνεντεύξεις με ανώνυμες πηγές (για παράδειγμα κατασκοπεία).

Παραδείγματα

Ο Julius Chambers, δημοσιογράφος της εφημερίδας "New-York Tribune" έπειτα από καταγγελίες κακομεταχείρισης ασθενών του Ασύλου Μπλούμινγκντειλ (Bloomingdale Insane Asylum) το 1872, ερεύνησε διεξοδικά το θέμα, το οποίο και παρουσίασε μέσα από μια σειρά άρθρων στην εφημερίδα. Η έρευνά του οδήγησε στην απελευθέρωση 12 ασθενών που κρατούνταν χωρίς να είναι διανοητικά άρρωστοι καθώς σε αλλαγές στη σχετική νομοθεσία. ^[2]
Η Νέλι Μπλάι, δημοσιογράφος της εφημερίδας "New York World" το 1887, προχωρώντας ένα βήμα παραπάνω, εισήχθη ως παράφρων στο Άσυλο Τρελών Γυναικών της Νέας Υόρκης, προκειμένου να παρακολουθήσει εκ των έσω τις συμπεριφορές του προσωπικού προς τις ασθενείς του δημόσιου αυτού ψυχιατρείου. Οι αποκαλύψεις της Μπλάι που δημοσιεύτηκαν πρώτα στην εφημερίδα και κατόπιν σε βιβλίο οδήγησε σε έρευνα της Δικαιοσύνης και σε αύξηση της χρηματοδότησης του συγκεκριμένου τομέα.
Η έρευνα του Μπιλ Ντέντμαν του 1988, με όνομα Το Χρώμα του Χρήματος^[3] για το περιοδικό Atlanta-Constitution σχετικά με τις φυλετικές διακρίσεις από τους δανειστές ενυπόθηκων δανείων στις μεσαίες εισοδηματικές γειτονιές μαύρων, έλαβε το βραβείο Pulitzer του 1989 Ερευνητικής δημοσιογραφίας και ήταν ένα φρέσκο παράδειγμα της, υποβοηθούμενης από υπολογιστές, δημοσιογραφίας ή δημοσιογραφίας βάσεων δεδομένων.
Η βραβευμένη έρευνα από τον βρετανικό Τύπο, του Μπράιαν Ντιρ για την Sunday Times του Λονδίνου με βάση την παγκόσμια αντιπαράθεση για το εμβόλιο MMR, που αποκάλυψε ότι η έρευνα, που δημοσιεύτηκε από το The Lancet, που συνέδεε το εμβόλιο των παιδιών με αυτισμό ήταν ψεύτικη.^[4]^[5]^[6]

Μια από τις μεγαλύτερες ομάδες ερευνητικών δημοσιογράφων είναι η Διεθνής Κοινοπραξία Ερευνητικών Δημοσιογράφων (ICIJ) με έδρα την Ουάσινγκτον, η οποία ξεκίνησε το 1997 από το Κέντρο Δημόσιας Ακεραιότητας^[7] το οποίο περιλαμβάνει 165 ερευνητικούς δημοσιογράφους σε περισσότερες από 65 χώρες^[8] που συνεργάζονται για την καταπολέμηση της εγκληματικότητας, της διαφθοράς και της κατάχρησης εξουσίας σε παγκόσμιο επίπεδο, υπό τον Τζέραρντ Ράιλι ως διευθυντή.^[9] Σε συνεργασία με μεγάλα μέσα ενημέρωσης παγκοσμίως, έχουν εκθέσει το οργανωμένο έγκλημα, διεθνείς εταιρείες καπνού, ιδιωτικά στρατιωτικά καρτέλ, επιχειρήσεις αμιάντου, ομάδες πίεσης για την αλλαγή του κλίματος, λεπτομέρειες για τα πολεμικά συμβόλαια του Ιράκ και του Αφγανιστάν, με πρόσφατο παράδειγμα τα Panama Papers και τα Paradise Papers.^[10]^[11]^[12]

Αξιοσημείωτοι δημοσιογράφοι έρευνας

Βραβεία

Παραπομπές

↑ de Burgh, Hugo, επιμ. (2000). Investigative Journalism: Context and Practice. London and New York: Routledge. ISBN 978-0-415-19054-1.
↑ https://timesmachine.nytimes.com/timesmachine/1876/12/23/81702224.pdf
↑ «The Color of Money». Powerreporting.com. Ανακτήθηκε στις 7 Μαΐου 2013.
↑ Godlee, F.; Smith, J.; Marcovitch, H. (2011-01-05). «Wakefield's article linking MMR vaccine and autism was fraudulent». BMJ 342 (jan05 1): c7452. doi:10.1136/bmj.c7452. ISSN 0959-8138. PMID 21209060. http://www.bmj.com/content/342/bmj.c7452.full.
↑ Ziv, Stav (10 February 2015). «Andrew Wakefield, Father of the Anti-Vaccine Movement, Responds to the Current Measles Outbreak for the First Time». Newsweek (New York). http://www.newsweek.com/2015/02/20/andrew-wakefield-father-anti-vaccine-movement-sticks-his-story-305836.html. Ανακτήθηκε στις 19 February 2015.
↑ Boseley, Sarah (2 February 2010). «Lancet retracts 'utterly false' MMR paper». The Guardian (London). https://www.theguardian.com/society/2010/feb/02/lancet-retracts-mmr-paper. Ανακτήθηκε στις 14 January 2015.
↑ Vasilyeva, Natalya; Anderson, Mae (3 April 2016). «News Group Claims Huge Trove of Data on Offshore Accounts». The New York Times. Associated Press. https://www.nytimes.com/aponline/2016/04/03/world/europe/ap-panama-papers.html. Ανακτήθηκε στις 4 April 2016.
↑ «About the ICIJ». The Center for Public Integrity. Ανακτήθηκε στις 10 Φεβρουαρίου 2015.
↑ «Gerard Ryle». Center for Public Integrity. http://www.icij.org/journalists/gerard-ryle.
↑ Fitzgibbon, Will (5 November 2017). «The 1 Percent- Offshore Trove Exposes Trump-Russia Links And Piggy Banks Of The Wealthiest 1 Percent - A new leak of confidential records reveals the financial hideaways of iconic brands and power brokers across the political spectrum.». International Consortium of Investigative Journalists. https://www.icij.org/investigations/paradise-papers/paradise-papers-exposes-donald-trump-russia-links-and-piggy-banks-of-the-wealthiest-1-percent/. Ανακτήθηκε στις 6 November 2017.
↑ Grandoni, Dino (2017-11-06). «Analysis | The Energy 202: What you need to know about Wilbur Ross and the Paradise Papers» (στα αγγλικά). Washington Post. ISSN 0190-8286. https://www.washingtonpost.com/news/powerpost/paloma/the-energy-202/2017/11/06/the-energy-202-what-you-need-to-know-about-wilbur-ross-and-the-paradise-papers/59ffcbb430fb0468e76540fb/. Ανακτήθηκε στις 2017-11-06.
↑ Disis, Jackie Wattles and Jill. «Paradise Papers: What you need to know». CNNMoney. http://money.cnn.com/2017/11/05/news/paradise-papers-trump-twitter-facebook/index.html. Ανακτήθηκε στις 2017-11-06.

Περαιτέρω ανάγνωση

"Τρέχουσα κατάσταση ερευνητικής δημοσιογραφίας", με ομιλητή τον Σίμουρ Χερς στο Πανεπιστήμιο της Βοστώνης, 19 Μαΐου 2009
Βίντεο από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Μπέρκλεϊ "Συνέπειες της Ερευνητικής δημοσιογραφίας"
Typewriter Guerillas: Closeups of 20 Top Investigative Reporters, by J.C. Behrens (paperback) 1977.
Raising Hell: Straight Talk with Investigative Journalists, by Ron Chepesiuk, Haney Howell, and Edward Lee (paperback) 1997
Investigative Reporting: A Study in Technique (Journalism Media Manual), by David Spark, (paperback) 1999.
Tell Me No Lies: Investigative Journalism That Changed the World, John Pilger, ed. (paperback) 2005.
Harber, επιμ. (2010). Troublemakers: The Best of South Africa's Investigative Journalism. Auckland Park, South Africa: Jacana Media. ISBN 9781770098930.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Global South Development Magazine ένα περιοδικό αναφορών ανάπτυξης και δημοσιογραφικής έρευνας
Global Investigative Journalism (Ηνωμένο Βασίλειο, δημιουργήθηκε το 2003)
Διεθνής κοινοπραξία ερευνητικών δημοσιογράφων (ΗΠΑ, ιδρύθηκε το 1997)
Ερευνητικοί Δημοσιογράφοι και Συντάκτες (IRE, από το 1975)
Φόρουμ για τους Αφρικανούς Ερευνητές Δημοσιογράφους (FAIR) ιδρύθηκε το 2003 στη Νότιο Αφρική.
Nepal Khoj Patrakarita Kendra ή το Κέντρο Διερευνητικής Δημοσιογραφίας (CIJ, Lalitpur, ιδρύθηκε το 1996)
Φιλιππινέζικο Κέντρο Διερευνητικής Δημοσιογραφίας (PCIJ, ιδρύθηκε το 1989)
Κέντρο Διερευνητικής Δημοσιογραφίας (Λονδίνο, ξεκίνησε το 2003)
Γραφείο Διερευνητικής Δημοσιογραφίας (Λονδίνο, ιδρύθηκε το 2010)
Άραβες δημοσιογράφοι ερευνητικής δημοσιογραφίας (Ιορδανία)
Κέντρο Διερευνητικής Αναφοράς (CIR, ΗΠΑ, από το 1977)
Κέντρο παρακολούθησης της δημόσιας ακεραιότητας iWatch (ΗΠΑ, από το 1989)
Ερευνητικό Δίκτυο Ειδήσεων (INN, ΗΠΑ, δημιουργήθηκε το 2009)
ProPublica (ιδρύθηκε το 2007)
Βραζιλιάνικη Ένωση για την Ερευνητική Δημοσιογραφία (ABRAJI, ιδρύθηκε το 2002)
Ερευνητικό Εργαστήριο Έρευνας Αρχειοθετήθηκε 2022-07-24 στο Wayback Machine. ( Αμερικανικό Πανεπιστήμιο, δημιουργήθηκε το 2008)
Διάγραμμα - Πραγματικές και ψεύτικες ειδήσεις (2016) / Vanessa Otero (βάση) ( Mark Frauenfelder )
Διάγραμμα - Πραγματικά και ψεύτικα νέα (2014) Αρχειοθετήθηκε 2021-08-18 στο Wayback Machine. ( 2016 Αρχειοθετήθηκε 2021-11-10 στο Wayback Machine. ) / Κέντρο έρευνας Pew

[1] Burgh, Hugo, επιμ. (2000). Investigative Journalism: Context and Practice. London and New York: Routledge. ISBN 978-0-415-19054-1.

[2] ttps://timesmachine.nytimes.com/timesmachine/1876/12/23/81702224.pdf

[3] «The Color of Money». Powerreporting.com. Ανακτήθηκε στις 7 Μαΐου 2013.

[4] Godlee, F.; Smith, J.; Marcovitch, H. (2011-01-05). «Wakefield's article linking MMR vaccine and autism was fraudulent». BMJ 342 (jan05 1): c7452. doi:10.1136/bmj.c7452. ISSN 0959-8138. PMID 21209060. http://www.bmj.com/content/342/bmj.c7452.full.

[5] Ziv, Stav (10 February 2015). «Andrew Wakefield, Father of the Anti-Vaccine Movement, Responds to the Current Measles Outbreak for the First Time». Newsweek (New York). http://www.newsweek.com/2015/02/20/andrew-wakefield-father-anti-vaccine-movement-sticks-his-story-305836.html. Ανακτήθηκε στις 19 February 2015.

[6] Boseley, Sarah (2 February 2010). «Lancet retracts 'utterly false' MMR paper». The Guardian (London). https://www.theguardian.com/society/2010/feb/02/lancet-retracts-mmr-paper. Ανακτήθηκε στις 14 January 2015.

[nyt_2016-7] Vasilyeva, Natalya; Anderson, Mae (3 April 2016). «News Group Claims Huge Trove of Data on Offshore Accounts». The New York Times. Associated Press. https://www.nytimes.com/aponline/2016/04/03/world/europe/ap-panama-papers.html. Ανακτήθηκε στις 4 April 2016.

[icij_about-8] «About the ICIJ». The Center for Public Integrity. Ανακτήθηκε στις 10 Φεβρουαρίου 2015.

[ryle-9] «Gerard Ryle». Center for Public Integrity. http://www.icij.org/journalists/gerard-ryle.

[ICIJ-20171105-10] Fitzgibbon, Will (5 November 2017). «The 1 Percent- Offshore Trove Exposes Trump-Russia Links And Piggy Banks Of The Wealthiest 1 Percent - A new leak of confidential records reveals the financial hideaways of iconic brands and power brokers across the political spectrum.». International Consortium of Investigative Journalists. https://www.icij.org/investigations/paradise-papers/paradise-papers-exposes-donald-trump-russia-links-and-piggy-banks-of-the-wealthiest-1-percent/. Ανακτήθηκε στις 6 November 2017.

[11] Grandoni, Dino (2017-11-06). «Analysis | The Energy 202: What you need to know about Wilbur Ross and the Paradise Papers» (στα αγγλικά). Washington Post. ISSN 0190-8286. https://www.washingtonpost.com/news/powerpost/paloma/the-energy-202/2017/11/06/the-energy-202-what-you-need-to-know-about-wilbur-ross-and-the-paradise-papers/59ffcbb430fb0468e76540fb/. Ανακτήθηκε στις 2017-11-06.

[12] Disis, Jackie Wattles and Jill. «Paradise Papers: What you need to know». CNNMoney. http://money.cnn.com/2017/11/05/news/paradise-papers-trump-twitter-facebook/index.html. Ανακτήθηκε στις 2017-11-06.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]