Εμίλ Μπορέλ

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Εμίλ Μπορέλ
Γενικές πληροφορίες
Προφορά
Γέννηση7  Ιανουαρίου 1871[1][2][3]
Σαιντ-Αφρίκ[4][5] ή Λυών
Θάνατος3  Φεβρουαρίου 1956[6][1][2]
Παρίσι[4][5]
Τόπος ταφήςd:Q66225590 (43°57′44″ s. š., 2°53′17″ v. d.)[7]
Χώρα πολιτογράφησηςΓαλλία
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςΓαλλικά[1][8]
Εσπεράντο
ΣπουδέςÉcole Normale Supérieure
Λύκειο Λουί-λε-Γκραν
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταμαθηματικός[9]
πολιτικός
διδάσκων πανεπιστημίου
αγωνιστής της Γαλλικής αντίστασης
εσπεραντιστής
ερευνητής[10]
ΕργοδότηςΠανεπιστήμιο του Παρισιού
Πανεπιστήμιο Λιλ[11]
Αξιοσημείωτο έργοHeine–Borel theorem
Borel algebra
Borel summation
Borel–Cantelli lemma
Borel measure
Borel hierarchy
Borel–Kolmogorov paradox
Borel–Carathéodory theorem
Borel conjecture
Borel subgroup
Borel distribution
Borel isomorphism
Πολιτική τοποθέτηση
Πολιτικό κόμμα/ΚίνημαΚόμμα Ρεπουμπλικανικό, Ριζοσπαστικό και Ριζοσπαστικό Σοσιαλιστικό
Οικογένεια
ΣύζυγοςCamille Marbo
ΣυγγενείςPau Émile Appell (πεθερός) και Pierre Appell (κουνιάδος)
Στρατιωτική σταδιοδρομία
Πόλεμοι/μάχεςΑ΄ Παγκόσμιος Πόλεμος και Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος
Αξιώματα και βραβεύσεις
ΑξίωμαΒουλευτής του Αβερόν
French Navy minister
πρόεδρος (1932–1936, Association des anciens élèves, élèves et amis de l'École normale supérieure)
πρόεδρος (Ιανουάριος 1934 – Δεκέμβριος 1934, Γαλλική Ακαδημία Επιστημών)[12]
ΒραβεύσειςΜεγαλόσταυρος της Λεγεώνας της Τιμής
Πολεμικός Σταυρός 1939-1945
Επίτιμο Μέλος της Παγκόσμιας Ένωσης Εσπεράντο
Μετάλλιο της Αντίστασης
Χρυσό μετάλιο Γαλλικού Εθνικού Κέντρου για την Επιστημονική Έρευνα (1954)[13][10]
Βραβείο Πονσελέ (1901)
Μεγάλο Βραβείο Μαθηματικών Επιστημών (1898)
Cours Peccot (1899)
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Ο Φελίξ Εδουάρ Ζυστίν Εμίλ Μπορέλ (γαλλικά: Félix Édouard Justin Émile Borel , 7 Ιανουαρίου 1871 - 3 Φεβρουαρίου 1956)[14] ήταν Γάλλος μαθηματικός[15] και πολιτικός. Ως μαθηματικός, ήταν γνωστός για το θεμελιώδες έργο του στους τομείς της θεωρίας του μέτρου και των πιθανοτήτων.[16]

Βιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Μπορέλ γεννήθηκε στο Σεν-Αφρίκ του Αβεϊρόν, γιος προτεστάντη πάστορα[17], σπούδασε στο Collège Sainte-Barbe και στο Λύκειο Λουί-λε-Γκραντ, προτού εισαχθεί στην École normale supérieure και στην Πολυτεχνική Σχολή. Πήρε την πρώτη θέση και στα δύο ιδρύματα και επέλεξε να εισαχθεί στην École normale supérieure το 1889. Εκείνη τη χρονιά κέρδισε επίσης το διαγωνισμό concours général, έναν ετήσιο εθνικό μαθηματικό διαγωνισμό. Μετά την αποφοίτησή του το 1892, ήρθε πρώτος στην αγκρεγκασιόν, μια διαγωνιστική εξέταση της δημόσιας διοίκησης που οδηγούσε στη θέση του καθηγητή agrégé. Η διατριβή του, που δημοσιεύθηκε το 1893, είχε τίτλο "Περί ορισμένων σημείων της θεωρίας συναρτήσεων". Την ίδια χρονιά, ο Μπορέλ άρχισε να διδάσκει για τέσσερα χρόνια στο Πανεπιστήμιο της Λιλ, όπου δημοσίευσε 22 ερευνητικά άρθρα. Επέστρεψε στην École normale supérieure το 1897 και διορίστηκε στην έδρα της θεωρίας συναρτήσεων, την οποία κατείχε μέχρι το 1941[18].

Το 1901, ο Μπορέλ παντρεύτηκε τη Μαργκερίτ, ηλικίας 17 ετών, κόρη του συναδέλφου του Πολ Εμίλ Απέλ- αργότερα θα έγραφε περισσότερα από 30 μυθιστορήματα με το ψευδώνυμο Καμίλ Μαρμπό. Ο Εμίλ Μπορέλ πέθανε στο Παρίσι στις 3 Φεβρουαρίου 1956[18].

Εργασίες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μαζί με τους Ρενέ-Λουί Μπερ και Ανρί Λεμπέσγκ, ο Εμίλ Μπορέλ ήταν ένας από τους πρωτοπόρους της θεωρίας των μετρήσεων και των εφαρμογών της στη θεωρία πιθανοτήτων. Η έννοια του συνόλου Μπορέλ πήρε το όνομά της προς τιμήν του. Ένα από τα βιβλία του για τις πιθανότητες εισήγαγε το διασκεδαστικό πείραμα σκέψης που πέρασε στη λαϊκή κουλτούρα ως Θεώρημα των απείρων πιθήκων ή όπως αλλιώς. Δημοσίευσε επίσης μια σειρά άρθρων (1921-1927) που ήταν τα πρώτα που όρισαν τα παιγνίδια στρατηγικής[19]. Ο Τζον φον Νόιμαν αμφισβήτησε αυτή την προτεραιότητα σε μια επιστολή στο περιοδικό Econometrica που δημοσιεύθηκε το 1953, στην οποία ισχυριζόταν ότι ο Μπορέλ δεν ήταν σε θέση να ορίσει τα παίγνια στρατηγικής επειδή είχε απορρίψει το θεώρημα ελαχίστου[20].

Με την ανάπτυξη του στατιστικού ελέγχου υποθέσεων στις αρχές της δεκαετίας του 1900, προτάθηκαν διάφορα τεστ τυχαιότητας. Μερικές φορές ισχυρίζονταν ότι είχαν γενική σημασία, αλλά τις περισσότερες φορές θεωρούνταν απλώς πρακτικές μέθοδοι. Το 1909, ο Μπορέλ διατύπωσε την ιδέα ότι οι αριθμοί που επιλέγονται τυχαία με βάση την τιμή τους είναι σχεδόν πάντα κανονικοί και ότι, χάρη σε ρητές κατασκευές σε όρους αριθμών, είναι αρκετά απλό να προκύψουν κανονικοί αριθμοί[21].

Το 1913 και το 1914, γεφύρωσε το χάσμα μεταξύ της υπερβολικής γεωμετρίας και της ειδικής σχετικότητας γράφοντας εργασίες. Παραδείγματος χάριν, το βιβλίο του Εισαγωγή στη Γεωμετρία για ορισμένες φυσικές θεωρίες[22] περιγράφει τις υπερβολικές περιστροφές ως μετασχηματισμούς που αφήνουν μια υπερβολή σταθερή, όπως ακριβώς ένας κύκλος γύρω από ένα κέντρο περιστροφής είναι σταθερός.

Το 1922 ίδρυσε το Ινστιτούτο Στατιστικής του Παρισιού, την παλαιότερη γαλλική σχολή στατιστικής, και το 1928 συνίδρυσε το Ινστιτούτο Ανρί Πουανκαρέ στο Παρίσι.

Πολιτική σταδιοδρομία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στις δεκαετίες του 1920, 1930 και 1940, δραστηριοποιήθηκε στην πολιτική. Από το 1924 έως το 1936, ήταν μέλος της Βουλής των Αντιπροσώπων[23]. 1925, ήταν υπουργός Ναυτικού στο υπουργικό συμβούλιο του συναδέλφου του μαθηματικού Πωλ Παινλεβέ. Κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, ήταν μέλος της γαλλικής Αντίστασης.

Βραβεία και διακρίσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παράσημα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Βραβεία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Μεγάλο Βραβείο Μαθηματικών Επιστημών, 1898.
  • Βραβείο Πονσελέ, 1901.
  • Βραβείο Βαγιάν, 1904.
  • Βραβείο Πετίτ ντ'Ορμόι, 1905.
  • Βραβείο Όσιρις, 1954.
  • 1ο χρυσό μετάλλιο CNRS[26] για το έργο ζωής του.

Άρθρα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Αξιοσημείωτες δημοσιεύσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Oeuvres scientifiques, 4 Bände, Paris: CNRS, 1972
  • Leçons sur la théorie des fonctions, Paris: Gauthier Villars, 1898[27]
  • Leçons sur les fonctions entières, Paris: Gauthier-Villars, 1900[28]
  • Leçons sur les séries divergentes, Paris: Gauthier-Villars, 1901[29]
  • Leçons sur les séries à termes positifs, Paris: Gauthier-Villars, 1902[30]
  • Leçons sur les fonctions méromorphes, Paris: Gauthier-Villars, 1903[31]
  • Leçons sur les fonctions de variables réelles et les développements en séries de polynômes, Paris: Gauthier-Villars, 1905[32]
  • Le Hasard, Paris: Félix Alcan 1914[33]
  • L’espace et le temps, Paris 1921 (dt. Zeit und Raum. Von Euklid bis Einstein, Stuttgart 1931, englisch Space and Time, Dover 1960)[34]
  • ως συνσυγγραφέας και συντάκτης: Traité du calcul de probabilité et ses applications. Gauthier Villars, 3 Bände in mehreren Teilbänden, 1924 bis 1934[35]
  • Les paradoxes de l’infini, Gallimard 1946 (λαϊκή επιστήμη)[36]
  • Με τον Jean Ville: Applications de la théorie des probabilités aux jeux de hasard. Gauthier-Villars, 1938[37]
  • Με τον Paul Painlevé: Theorie und Praxis der Flugtechnik. Bibliothek für Luftschiffahrt und Flugtechnik, Band 5, Berlin: W. Richard Carl Schmidt & Co., 1911 (Anhang und Übersetzung Artur Schöning, französisches Original: L´Aviation, Paris: Felix Alcan 1910, 2. Auflage 1911)[38]

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Pierre Guiraldenq: Émile Borel: A Life in Mathematics and Politics Across Two Centuries. EMS Press, Berlin 2022 doi:10.4171/ST/17
  • Pierre Dugac: Notes et documents sur la vie et l'oeuvre de René Baire, Archive for History of Exact Sciences, Band 15, 1976, S. 297–383.
  • Maurice Fréchet: La vie et l'oeuvre d'Emile Borel, Enseignement mathématique, Band 11, 1965, S. 1–95.
  • Edward Collingwood: Emile Borel, J. London Mathematical Society, Band 34, 1959, S. 488–512, Band 35, 1960, S. 384.
  • Paul Montel, Nachruf in Compte Rendu Acad. Sci.,Band 242, 1956, S. 845–850.
  • Lettres de René Baire à Émile Borel, Cahiers du séminaire d'histoire des mathématiques, Band 11, 1990, S. 33–120, numdam
  • Hélène Gispert: La théorie des ensembles en France avant la crise de 1905 : Baire, Borel, Lebesgue... et tous les autres. Revue d’histoire des mathématiques, Band 1, 1995, S. 39–85, numdam

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data.bnf.fr/ark:/12148/cb12088647b. Ανακτήθηκε στις 10  Οκτωβρίου 2015.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 MacTutor History of Mathematics archive. Ανακτήθηκε στις 22  Αυγούστου 2017.
  3. ↑ 3,0 3,1 (Γαλλικά) Sycomore. www.assemblee-nationale.fr/sycomore/index.asp. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  4. ↑ 4,0 4,1 «Большая советская энциклопедия» (Ρωσικά) Η Μεγάλη Ρωσική Εγκυκλοπαίδεια. Μόσχα. 1969. Ανακτήθηκε στις 28  Σεπτεμβρίου 2015.
  5. ↑ 5,0 5,1 (Ιταλικά) www.accademiadellescienze.it. felix-edouard-emile-borel. Ανακτήθηκε στις 1  Δεκεμβρίου 2020.
  6. ↑ «Большая советская энциклопедия» (Ρωσικά) Η Μεγάλη Ρωσική Εγκυκλοπαίδεια. Μόσχα. 1969. Ανακτήθηκε στις 27  Σεπτεμβρίου 2015.
  7. ↑ 7,0 7,1 www.tombes-sepultures.com/crbst_2031.html.
  8. ↑ CONOR.SI. 7315555.
  9. ↑ Τσεχική Εθνική Βάση Δεδομένων Καθιερωμένων Όρων. skuk0000144. Ανακτήθηκε στις 28  Σεπτεμβρίου 2023.
  10. ↑ 10,0 10,1 www.cnrs.fr/fr/personne/emile-borel.
  11. ↑ Ανακτήθηκε στις 4  Ιουλίου 2019.
  12. ↑ Γαλλική Ακαδημία Επιστημών. www.academie-sciences.fr/archivage_site/academie/membre/. Ανακτήθηκε στις 30  Μαΐου 2022.
  13. ↑ www.cnrs.fr/fr/talents/cnrs?medal=38.
  14. ↑ May, Kenneth (1970–1980). "Borel, Émile". Dictionary of Scientific Biography. Vol. 2. New York: Charles Scribner's Sons. pp. 302–305. ISBN 978-0-684-10114-9.
  15. ↑ Émile Borel's biography – Université Lille Nord de France
  16. ↑ «Émile Borel - Biography». Maths History (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 9 Μαρτίου 2024. 
  17. ↑ McElroy, Tucker (2009). A to Z of Mathematicians. Infobase Publishing. σελ. 46. ISBN 978-1-4381-0921-3. 
  18. ↑ 18,0 18,1 Chang, Sooyoung (2011). Academic Genealogy of Mathematicians. World Scientific. σελ. 107. ISBN 978-981-4282-29-1. 
  19. ↑ "Émile Borel," Encyclopædia Britannica
  20. ↑ von Neumann, J.; Fréchet, M. (1953). «Communication on the Borel Notes». Econometrica 21 (1): 124–127. doi:10.2307/1906950. ISSN 0012-9682. https://www.jstor.org/stable/1906950. 
  21. ↑ Harman, Glyn (2002), «One hundred years of normal numbers», στο: Bennett, M. A.; Berndt, B. C.; Boston, N. και άλλοι, επιμ., Surveys in Number Theory: Papers from the Millennial Conference on Number Theory, A K Peters, σελ. 57–74, https://books.google.com/books?id=RWC1DwAAQBAJ&pg=PA57 
  22. ↑ Émile Borel (1914) Introduction Geometrique à quelques Théories Physiques, Gauthier-Villars, link from Cornell University Historical Math Monographs
  23. ↑ «Émile Borel | Probability theory, Set theory, Measure theory | Britannica». www.britannica.com (στα Αγγλικά). 30 Ιανουαρίου 2024. Ανακτήθηκε στις 9 Μαρτίου 2024. 
  24. ↑ «Recherche - Base de données Léonore». www.leonore.archives-nationales.culture.gouv.fr. Ανακτήθηκε στις 9 Μαρτίου 2024. 
  25. ↑ «- Mémoire des hommes». archive.wikiwix.com. Ανακτήθηκε στις 9 Μαρτίου 2024. 
  26. ↑ Médailles d'or CNRS - archive.today
  27. ↑ «BOREL, Leçons sur la Théorie des fonctions, 1898». www.livresanciens.com (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 9 Μαρτίου 2024. 
  28. ↑ Borel, Emile (1900). Leçons sur les fonctions entières. Gauthier-Villars. 
  29. ↑ «Leçons sur les séries divergentes | WorldCat.org». search.worldcat.org (στα Γαλλικά). Ανακτήθηκε στις 9 Μαρτίου 2024. 
  30. ↑ Borel Emile (1902). Lecons Sur Les Series A Termes Positifs. 
  31. ↑ Gerstein - University of Toronto, Emile· Zoretti, Ludovic (1903). Leçons sur les fonctions méromorphes, professées au Collège de France. Paris : Gauthier-Villars. 
  32. ↑ Ehrhardt, Caroline (2011). «Du cours magistral à l'entreprise éditoriale: La « collection Borel », publiée par Gauthier-Villars au début du XX e siècle». Histoire de l'éducation (130): 111–139. ISSN 0221-6280. https://www.jstor.org/stable/41342847. 
  33. ↑ «Livres reçus aux Bureaux de la "Revue"». Revue internationale de l'enseignement 68 (2): 161–163. 1914. https://education.persee.fr/doc/revin_1775-6014_1914_num_68_2_9395_t1_0161_0000_6. 
  34. ↑ NiNa.Az. «Émile Borel». www.wikidata.de-de.nina.az (στα Γερμανικά). Ανακτήθηκε στις 9 Μαρτίου 2024. 
  35. ↑ Borel, Emile (1924). Traité du calcul des probabilités et de ses applications. Gauthier-Villars. 
  36. ↑ Borel, Émile (1 Ιανουαρίου 1946). Les paradoxes de l'infini. (Gallimard) réédition numérique FeniXX. ISBN 978-2-07-212243-9. 
  37. ↑ Borel, Émile· Chéron, André (1991). Théorie mathématique du bridge à la portée de tous suivi de Applications de la théorie des probabilités aux jeux de hasard suivi de Valeur pratique et philosophie des probabilités. Les grands classiques Gauthier-Villars (Reprod. en fac-sim έκδοση). Paris: Ed. J. Gabay. ISBN 978-2-87647-094-1. 
  38. ↑ Painlevé, Paul· Borel, Émile (1911). Theorie und Praxis der Flugtechnik. R.C. Schmidt & Company. 
Καθιερωμένοι όροι
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Εμίλ_Μπορέλ&oldid=10476063"