Εκκλησία του Δήμου
Εκκλησία του Δήμου | |
|---|---|
| Είδος | |
| Τύπος | Συνέλευση |
| Τόπος συνεδριάσεων | |
 | |
| Πνύκα, Αρχαία Αθήνα | |
Η Εκκλησία του Δήμου ήταν η κύρια δημοκρατική συνέλευση στην αρχαία Αθήνα, και πραγματοποιούνταν στον λόφο της Πνύκας, στην Αρχαία Αγορά ή στο Θέατρο του Διονύσου. Δικαίωμα συμμετοχής σε αυτή είχαν όλοι οι ενήλικες Αθηναίοι άνω των 20 ετών ανεξαρτήτως οικονομικής κατάστασης που είχαν πλήρη πολιτικά δικαιώματα, τα οποία αποκτούσαν εφόσον και οι δύο γονείς τους ήταν Αθηναίοι πολίτες και αφού είχαν εκπληρώσει τις διετείς στρατιωτικές τους υποχρεώσεις. Οι γυναίκες οι μέτοικοι και οι δούλοι που δεν είχαν πολιτικά δικαιώματα αποκλείονταν, καθώς και όσοι είχαν διαπράξει αδικήματα (άτιμοι). Οι πολίτες που στέλνονταν σε εκστρατείες και οι κάτοικοι της υπαίθρου δεν μπορούσαν πρακτικά να συμμετέχουν συστηματικά σε όλες τις συνεδριάσεις εξαιτίας της απόστασης (Θουκυδίδης, Iστοριών). Από γεωγραφική άποψη, η απόσταση των απώτατων ορίων της Αττικής ήταν σαράντα πέντε χιλιόμετρα και, για τον λόγο αυτόν, οι περισσότεροι ψηφοφόροι έπαιρναν μέρος στις συνεδριάσεις μόνον όταν επρόκειτο να συζητηθούν σοβαρά ή δυσεπίλυτα προβλήματα. Μετά την αποκατάσταση της δημοκρατίας το 400 π.Χ. προβλέφθηκε μισθός για τους περισσότερους πολίτες που συμμετείχαν στις συνελεύσεις της Εκκλησίας (εκκλησιαστικός μισθός),[1] ώστε να συμπληρωθεί ευκολότερα το όριο των 6.000 συμμετεχόντων που ήταν απαραίτητο για τη λήψη των αποφάσεων.
Κατά τον 5ο αιώνα π.Χ. έως και 43.000 Αθηναίοι πολίτες συμμετείχαν στη διαδικασία των αποφάσεων της Αθηναϊκής δημοκρατίας, ενώ το 1/5 περίπου των πολιτών, 6.000 Αθηναίοι, χρειαζόταν για την εκλογή των ετήσιων δικαστών καθώς και για την πραγματοποίηση ενός οστρακισμού. Έπειτα από τον Πελοποννησιακό Πόλεμο η Αθηναϊκή δημοκρατία έχασε παροδικά τη δύναμή της. Τη μετέπειτα περίοδο, για να διευκολύνονται όσοι δεν ήταν αρκετά εύποροι ώστε να μπορούν να ξοδέψουν ένα μέρος του χρόνου τους μακριά από το σπίτι και τη δουλειά τους, θεσπίστηκαν μισθοφορικοί για τις συνελεύσεις της Εκκλησίας του Δήμου (1 οβολός περί τα 400 π.Χ. από τον Αγύρριο, και 3 οβολοί το 359 π.Χ.).
Η Εκκλησία του Δήμου αποτελούσε το κυρίαρχο όργανο της αθηναϊκής δημοκρατίας, από την οποία εκπορεύονταν όλες οι εξουσίες. Συζητούσε σημαντικά θέματα που αφορούσαν το πολίτευμα, ψήφιζε τους νόμους, εξέλεγε τους στρατιωτικούς και οικονομικούς άρχοντες (Αριστοτέλης, Αθηναίων πολιτεία και), αποφάσιζε για τον αριθμό των πολιτών, των μετοίκων και των δούλων που θα επιστρατεύονταν, επέβαλλε την ποινή του θανάτου ή της εξορίας καθώς και τη δήμευση της περιουσίας. Ακόμη, καθόριζε την εξωτερική πολιτική της Αθήνας, έπαιρνε τις αποφάσεις για τη σύναψη ειρήνης ή πολέμου και συμμαχίας με άλλες πόλεις και κράτη, δεχόταν τους ξένους πρέσβεις και εξέλεγε τους πρέσβεις της Αθήνας.[2]
Η Αρχαία Αθήνα εξασφάλιζε την ισότητα του λόγου, παρέχοντας το δικαίωμα της δημόσιας ομιλίας. Η επιθυμία των πολιτών δεν εναρμονιζόταν με τις ρητορικές ικανότητες, εξού και η αποκλειστική άσκηση του δικαιώματος από τους επιφανείς πολίτες. Η πλήρης ελευθερία του λόγου μεταφραζόταν ως κοινωνική αρετή, δηλαδή ειλικρίνεια, αλλά και ως πολιτικό εργαλείο, δηλαδή σθεναρή έκφραση της γνώμης. Οι αποδοκιμασίες του ρήτορα προέρχονταν από πολιτικά ρεύματα διχογνωμίας, τα οποία εξέφραζαν τους κοινωνικούς συναισθηματισμούς. Κατά τον Αριστοφάνη, η στρατηγική των «δημοκολάκων» αποσκοπούσε στην απόκρυψη της πολιτειακής ακμής, αναδεικνύοντας τον ωφελιμισμό. Η επιτυχία της επιστημονικής υπόδειξης καθοριζόταν από:
α) το δίκαιον
β) το νόμιμον
γ) το συμφέρον
δ) το δυνατόν
ε) το καλόν
στ) το ευχάριστον
Αρμοδιότητες
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η συνέλευση ήταν αρμόδια για γενικά θέματα της πόλης, αλλά και για την κήρυξη του πολέμου, τις επιλογές στρατιωτικής στρατηγικής, και της εκλογής στρατηγών και άλλων ανώτερων αξιωματούχων. Η Εκκλησία συνερχόταν σε 4 τακτές συνεδριάσεις στη διάρκεια κάθε πρυτανείας, άρα 40 φορές τον χρόνο. Η πρώτη από τις 4 συνεδριάσεις κάθε πρυτανείας λεγόταν «κυρία Εκκλησία». Ωστόσο, γίνονταν και έκτακτες συνεδριάσεις (σύγκλητοι).
Οι εργασίες άρχιζαν νωρίς το πρωί και τελείωναν με τη δύση του ηλίου. Αρμόδιος ήταν ο επιστάτης των πρυτάνεων, ο πρόεδρος της συνεδρίασης. Τον βοηθούσαν ένας κήρυκας κι ο γραμματέας της Βουλής. Η ημερήσια διάταξη για την εκκλησία του δήμου γινόταν από τη Βουλή, η οποία αποτελούσε το αντιπροσωπευτικότερο όργανο των πολιτών.
Για να εισαχθεί ένα θέμα στην Εκκλησία χρειαζόταν να έχει προηγηθεί η επεξεργασία του (προβούλευσις), στη Βουλή των Πεντακοσίων. Η διαδικασία αυτή επέτρεπε στην Εκκλησία να λάβει σύντομα αποφάσεις. Οι αποφάσεις λαμβάνονταν πλειοψηφικά μετά από συζήτηση και οι ψηφοφορίες γινόταν με ανάταση του χεριού – δια επιχειροτονίας – ενώ σπανιότερα, με καταμέτρηση βότσαλων. Δικαίωμα λόγου είχαν μόνο Αθηναίοι πολίτες.
Αστυνόμευση
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Μια ομάδα σκλάβων, που είχαν τον ρόλο της αστυνόμευσης, οι γνωστοί Σκύθες, κουβαλούσαν σχοινιά που είχαν βυθιστεί σε κόκκινο χρώμα και προχωρούσαν στην πόλη τις ημέρες που γινόταν συνέλευση, και μαστίγωναν όσους πολίτες δεν είχαν πάει στη συνέλευση με τα σχοινιά. Με τα ενδύματα τους λερωμένα με αυτόν τον τρόπο, οι πολίτες ήταν ντροπιασμένοι και δεν μπορούσαν νομικά να πραγματοποιήσουν καμία δουλειά έως ότου επισκέπτονταν τους χώρους συνεδρίασης της Εκκλησίας του Δήμου, στον λόφο της Πνύκας.
Αποτέλεσε τη βάση για τη λειτουργία της δημοκρατικής Αθήνας, σε συνδυασμό με άλλους θεσμούς, όπως οι Κληρωτοί Άρχοντες και πολλά άλλα.
Δείτε επίσης
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Ισοκράτης. «Ή Εκκλησία του Δήμου». ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ. Ανακτήθηκε στις 5 Απριλίου 2022.
- ↑ «Classical Period - Politics». www.ime.gr. Ανακτήθηκε στις 5 Απριλίου 2022.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]