Ειλεός
| Ειλεός | |
|---|---|
 Ειλεός. Το τελικό τμήμα του λεπτού εντέρου από το οποίο η συγκεκριμένη πάθηση πήρε το όνομα της. Εδώ φαίνεται και η μετάβαση του ειλεού στο τυφλό τμήμα του παχέος εντέρου | |
| Ειδικότητα | γενική χειρουργική |
| Ταξινόμηση | |
| ICD-10 | K31.5, K56.0, K56.3, K56.7, P75, P76.1 |
| ICD-9 | Πρότυπο:ICDθθγ 7.2, 560.1, 560.31, 777.1, 777.4 |
| DiseasesDB | 6706 |
| MedlinePlus | 000260 |
| eMedicine | article/178948 |
| MeSH | D045823 |
Ειλεός είναι μια παθολογική κατάσταση κυρίως του λεπτού αλλά και του παχέος εντέρου, η οποία πήρε το όνομά της από το ομώνυμο τελικό τμήμα του λεπτού εντέρου. Χαρακτηρίζεται από διαταραχές στη διάταξη των εντερικών ελίκων, τον περισταλτισμό, την αιμάτωση, την κινητικότητα της τροφής εντός του εντερικού αυλού οι οποίες μπορεί να προκαλέσουν ναυτία, εμετό, δυσκοιλιότητα και έντονο κοιλιακό άλγος. Σε προχωρημένα στάδια παρουσιάζεται εντερική νέκρωση και οξεία κοιλία, μια κατάσταση όπου απαιτείται επείγουσα χειρουργική αντιμετώπιση και εάν δε θεραπευθεί είναι θανάσιμη. Ο ειλεός διακρίνεται σε δυο κατηγορίες, τον αποφρακτικό και τον παραλυτικό ειλεό.
Παθογενετικός μηχανισμός
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Αποφρακτικός ειλεός
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο αποφρακτικός ειλεός μπορεί να συμβεί με τους εξής μηχανισμούς[1]
Εγκολεασμός
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Σε αυτή την περίπτωση μια εντερική έλικα εγκλωβίζεται μέσα στον αυλό της αμέσως επόμενής της, όπως ακριβώς οι σωλήνες του τηλεσκοπίου τοποθετούνται ο ένας μέσα στον αμέσως μεγαλύτερό του. Κατά συνέπεια ο αυλός της παγιδευμένης έλικας στενεύει και τα αγγεία που την τροφοδοτούν συμπιέζονται. Ακολούθως παρακωλύεται η κυκλοφορία της τροφής, υπάρχει δηλαδή στάση τροφής ή πολύ αργή προώθηση στο σημείο του εγκολεασμού. Η προσβεβλημένη έλικα λόγω της συμπίεσης των αγγείων που την τροφοδοτούν ισχαιμεί, μπορεί να νεκρωθεί και να διατρηθεί απελευθερώνοντας εντερικό περιεχόμενο στην περιτοναϊκή κοιλότητα με επακόλουθο την περιτονίτιδα.
Αίτια εγκολεασμού μπορεί να αποτελούν:
-Περιτοναϊκές συμφύσεις.
-Γαστρεντερικές λοιμώξεις θεωρούνται ως αιτία εγκολεασμού σε παιδιά λόγω αύξησης του γαστρεντερικού λεμφικού ιστού.
-Χρόνια φλεγμονώδη νοσήματα του εντέρου όπως η νόσος Κρον.
Συμφύσεις
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Οι συμφύσεις είναι διαφραγμάτια ουλώδους συνδετικού ιστού τα οποία σχηματίζονται μεταξύ του κοιλιακού τοιχώματος και των ενδοκοιλιακών σπλάγχνων ως απότοκο φλεγμονών ή χειρουργικών επεμβάσεων. Αποτελούν μαζί με τις κήλες και τα νεοπλάσματα τα συχνότερα αίτια ειλεού στον γενικό πληθυσμό. Η υποκείμενη αιτία των συμφύσεων[2] μπορεί να είναι προηγούμενα χειρουργεία, τράυματα, ενδοκοιλιακές φλεγμονές (Κρον, ελκώδης κολίτις, λοιμώξεις), νεοπλάσματα. Οι συμφύσεις αποτελούν αίτιο ειλεού καθώς τμήμα του εντέρου μπορεί να παγιδευθεί ανάμεσα σε αυτές, να αποφραχθεί και να ισχαιμήσει.
Συστροφή
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Αυτή η κατάσταση οφείλεται σε ανώμαλη περιστροφή του εντέρου γύρω από τον άξονα του μεσεντερίου με συνέπεια τη συμπίεση τροφοφόρων κλάδων της μεσεντερίου αρτηρίας παρακωλύοντας την αιμάτωση του εντέρου, που καταλήγει σε ισχαιμία και γαγγραινώδη νέκρωσή του με αποτέλεσμα το θάνατο. Η συστροφή κατηγοριοποιείται με βάση το σημείο του πεπτικού σωλήνα που εμπλέκεται στο λεπτό έντερο σε συστροφή δωδεκαδακτύλου, νήστιδας ή ειλεού και στο παχύ έντερο σε συστροφή τυφλού, σιγμοειδούς ή εγκαρσίου κόλου. Αξίζει να σημειωθεί ότι στη συστροφή η νέκρωση είναι συνήθως πιο εκτεταμένη σε σχέση με τον εγκολεασμό και την περίσφιξη διότι μπορεί να αποφραχθεί μεγάλος αρτηριακός κλάδος.
Η συστροφή μπορεί επίσης να είναι αιτία νεογνικού ειλεού που οφείλεται σε ανώμαλη ή ατελή περιστροφή του γαστρεντερικού σωλήνα κατά την οργανογένεση του εμβρύου και εμφανίζεται νωρίς μετά τη γέννηση. Άλλες αιτίες νεογνικού ειλεού είναι η ατρησία του εντερικού σωλήνα και η απόφραξη από μηκώνιο.
Σημειώνεται ότι συστροφή μπορεί να συμβεί και στο στόμαχο σπανιότερα οπότε αποτελεί αίτιο γαστρικής απόφραξης. Συμβαίνει συχνότερα σε έδαφος διαφραγματοκήλης.[2]
Περίσφιξη
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Αυτή η αιτία ειλεού είναι άμεσα συνδεδεμένη με την ύπαρξη κήλης και παγίδευση εντερικών ελίκων επιπλόου ή και των δύο που προπίπτουν εντός κηλικού σάκου βουβωνοκήλης, μηροκήλης ή ομφαλοκήλης και τη συμπίεση τους στο στόμιο της κήλης οδηγώντας σε στένωση του αυλού, συμπίεση των αγγείων, οίδημα, ισχαιμία και νέκρωση. Αν η κήλη δεν είναι εξωτερικά ανατάξιμη και προκαλεί έντονο πόνο στον ασθενή, δυσκοιλιότητα, ναυτία και εμετό αποτελεί ένδειξη περίσφιξης και ισχαιμίας του εγκλωβισμένου εντερικού τμήματος που αν διατηρηθεί κάνει περιτονίτιδα. Σε περίπτωση που ο κηλικός σάκος περιέχει μόνο επίπλουν υπάρχει μόνο πόνος και η πρόγνωση είναι καλύτερη. Η περίσφιξη αποτελεί εξωαυλικό αίτιο αποφρακτικού ειλεού το οποίο παρατηρείται συνήθως στο λεπτό έντερο αλλά και σε τμήματα του παχέως όπως το τυφλό και το σιγμοειδές. Περίσφηξη μπορεί να συμβεί και λόγω εσωτερικών κηλών που μπορεί να είναι παγίδευση εντέρου σε προϋπάρχοντα περιτοναϊκό θύλακο (κήλη τρήματος Winslow) ή μετά από χειρουργικές επεμβάσεις λόγω αναστομώσεων η επίκτητων τρημάτων (διεπιπλοϊκή κήλη). Η κλινική εικόνα εδώ δε διαφέρει σε τίποτα από οξεία κοιλία.[2]
Ενδοαυλική απόφραξη
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Απόφραξη του αυλού μπορεί να συμβεί από όγκους του εντέρου, κοπρόλιθους (λόγω κοπρόστασης σε ηλικιωμένους από δυσκοιλιότητα) και χολόλιθους. Εδώ το συχνότερο αίτιο είναι οι όγκοι όταν βέβαια λάβουν μεγάλες διαστάσεις. Η ενσφήνωση χολόληθου στον τελικό ειλεό[3] αποτελεί πολύ σπάνια αιτία απόφραξης και συμβαίνει σε έδαφος χρόνιας χολοκυστίτιδας συνήθως επί δημιουργίας χολοδωδεκαδακτυλικού συριγγίου. Στα νεογνά, όπως αναφέρθηκε πρωθύστερα, ενδοαυλική απόφραξη μπορεί να συμβεί από συγγενή ατρησία του εντερικού αυλού ή απόφραξη από μηκώνιο.
Παραλυτικός ειλεός
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο παραλυτικός ειλεός οφείλεται σε διαταραχές της νεύρωσης του εντέρου όπου παρατηρείται μειωμένος έως ανύπαρκτος περισταλτισμός, ατονία και στάση του εντερικού περιεχομένου, χωρίς να υπάρχει εκσεσημασμένη απόφραξη (εκτός αν η παράλυση οφείλεται σε προϋπάρχοντα αποφρακτικό ειλεό). Ο παραλυτικός ειλεός μπορεί να οφείλεται σε:
- Χειρουργικές επεμβάσεις όπου τότε ονομάζεται μετεγχειριτικός ειλεός
- Φάρμακα[4]:
- οπιοειδή αναλγητικά όπως μορφίνη,
- αντιχολινεργικά όπως ατροπίνη, βιπεριδίνη,
- αναστολείς διαύλων ασβεστίου όπως βεραπαμίλη, διλτιαζέμη, νιφεδιπίνη,
- νευροληπτικά όπως αλοπεριδόλη,
- αντικαταθλιπτικά όπως αμιτριπτυλίνη,
- λοπεραμίδη (ένα οπιοειδές αντιδιαρροϊκό φάρμακο).
- Υποθυρεοειδισμός
- Σακχαρώδης διαβήτης
- Ουραιμία
- Ηλεκτρολυτικές διαταραχές (κυρίως στο ισοζύγιο του καλίου)
- Διάφορες παθήσεις ενδοκοιλιακών οργάνων όπως η οξεία παγκρεατίτιδα και ο αποφρακτικός ειλεός
- Η ισχαιμία, η διάτρηση και ο τραυματισμός του εντέρου
- Στρογγυλοείδωση[5], μια παρασιτική λοίμωξη οφειλώμενη στον σκώληκα Strongyloides Stercoralis
- Παθήσεις του νευρικού συστήματος όπως νόσος Parkinson και η σκλήρυνση κατά πλάκας
- Τραυματισμοί του Κ.Ν.Σ.
- Ρευματολογικά-αυτοάνοσα νοσήματα όπως το σκληρόδερμα, μυοσίτιδες, βαριά μυασθένια
Η περίπτωση του στομάχου
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η κατάσταση ελαττωμένου περισταλτισμού στο στόμαχο ονομάζεται γαστροπάρεση. Χαρακτηρίζεται δε από μειωμένη πέψη και προώθηση των τροφών στο δωδεκαδάκτυλο, αίσθημα πρόωρης πλήρωσης, μετεωρισμό και ναυτία με εμέτους που περιέχουν συνήθως τροφές προηγούμενων γευμάτων. Τα αίτια μπορεί να είναι ιδιοπαθή, φαρμακευτικά (με υπεύθυνα φάρμακα, τα ίδια που ισχύουν και για τον παραλυτικό ειλεό), δυσπεψία, ιογενείς λοιμώξεις, βαγοτομές, ρευματολογικά και μεταβολικά νοσήματα).
Τοξικό μεγακόλο
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Είναι κατάσταση κατά την οποία παρατηρείται παράλυση και διάταση του παχέος εντέρου με πρόκληση κοιλιακού άλγους, μετεωρισμού, δυσκοιλιότητας και μπορεί να οφείλεται σε συγγενή έλλειψη νευρικού εντερικού πλέγματος, ιδιοπαθείς φλεγμονώδεις παθήσεις, λοιμώξεις, ρευματολογικά και μεταβολικά νοσήματα.
Διαφορική διάγνωση και συμπτώματα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η διαφορική διάγνωση του ειλεού περιλαμβάνει παθήσεις ενδοκοιλιακών οργάνων όπως ο κολικός εντέρου (μπορεί και να αποτελεί σύμπτωμα του ειλεού), η γαστρεντερίτιδα, η οξεία σκωληκοειδίτιδα, η εκκολπωματίτιδα, η οξεία παγκρεατίτιδα, η οξεία χολοκυστίτιδα-χολαγγειίτιδα, ενδοκοιλιακά αποστήματα και περιτονίτιδα.
Τα συμπτώματα του ειλεού περιλαμβάνουν:
- Διάχυτο σπλαχνικό (κολικοειδή) κοιλιακό πόνο που είναι πιο έντονος στον αποφρακτικό ειλεό
- Διάταση κοιλιακών τοιχωμάτων και μετεωρισμό τα οποία είναι πιο εμφανή στον παραλυτικό ειλεό
- Δυσκοιλιότητα
- Ανορεξία
- Ναυτία και χολώδεις ή κοπρανώδεις εμέτους
- Απουσία εντερικών αερίων (φύσεις)
- Αιματηρές κενώσεις
- Από τη φυσική εξέταση στον αποφρακτικό ειλεό υπάρχει επίταση των εντερικών ήχων ενώ στον παραλυτικό πλήρης έλλειψη τους
- Ηλεκτρολυτικές διαταραχές
- Αφυδάτωση.
Σε περίπτωση αποφρακτικού ειλεού αν η ισχαιμική περιοχή του εντέρου εκραγεί θα υπάρχει συμπτωματολογία οξείας κοιλίας με έντονους πόνους, πυρετό, καταπληξία, σύσπαση και ευαισθησία κοιλιακών τοιχωμάτων. Στον παραλυτικό ειλεό η διάτρηση του εντέρου μπορεί να προκληθεί λόγω υπερανάπτυξης της βακτηριακής χλωρίδας, επιλοιμώξεων και τελικά σήψης που οφείλεται στην παρατεταμένη στάση και ανεπαρκή απορρόφηση της τροφής. Το αποτέλεσμα εδώ όπως στη περίπτωση του αποφρακτικού ειλεού θα είναι περιτονίτιδα με συμπτωματολογία οξείας κοιλίας.
Θεραπεία και πρόγνωση
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Αποφρακτικός ειλεός
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η θεραπεία στην περίπτωση του αποφρακτικού ειλεού είναι χειρουργική ή ενδοσκοπική και κατευθύνεται από το αίτιο που προκάλεσε τον ειλεό. Πιο συγκεκριμένα εάν ο ειλεός οφειλόταν σε εγκολεασμό γίνεται ανάταξη του εγκολεασμού με έλξη και απελευθέρωση της εγκολεασμένης έλικας. Αν το εγκολεασμένο τμήμα έχει νεκρωθεί τότε γίνεται εκτομή του εγκολεασμένου ισχαιμικού τμήματος και αναστόμωση του έντερου στο σημείο της τομής. Εάν το αίτιο είναι συστροφή, τότε γίνεται ανάταξη και αποσυστροφή του εντέρου, αφαιρείται όσο έντερο έχει νεκρωθεί και γίνεται αναστόμωση. Γενικά στη συστροφή γίνεται προσπάθεια να σωθεί όσο μεγαλύτερο μήκος εντέρου γίνεται, διότι εάν υπάρχει εκτεταμένη νέκρωση πρέπει να αφαιρεθεί μεγάλο τμήμα εντέρου και ενδεχομένως να χρειαστεί δημιουργία παρά φύση έδρας οπότε η επιβίωση δυσχεραίνεται, κυρίως λόγω μετέπειτα διαταραχών στην πέψη και την απορρόφηση των τροφών. Εάν το αίτιο είναι περίσφιξη, τότε το έντερο, αν δεν έχει νεκρωθεί, επανατοποθετείται στην αρχική του θέση, αλλιώς κόβεται το νεκρωμένο τμήμα, γίνεται αναστόμωση και στη συνέχεια συρραφή ή ενίσχυση με πλέγμα του χαλαρού σημείου στο κοιλιακό τοίχωμα που προκάλεσε τη δημιουργία κήλης. Σε οποιαδήποτε από τις παραπάνω περιπτώσεις, εφόσον έχει προηγηθεί του χειρουργείου, ρήξη του εντερικού τοιχώματος πρέπει να γίνει παράλληλα με την αντιμετώπιση της περιτονίτιδας. Η πρόγνωση εξαρτάται από το μέγεθος του εντέρου που έχει παραμείνει λειτουργικό και γενικά είναι καλή αν διαγνωσθεί έγκαιρα. Μεγαλύτερο κίνδυνο εκτεταμένης απώλειας εντέρου ενέχει ο είλεος από συστροφή.
Παραλυτικός ειλεός
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η θεραπεία στην περίπτωση του παραλυτικού ειλεού είναι φαρμακευτική και εξαρτάται από το αίτιο που προκάλεσε την ατονία. Επιτυγχάνεται γενικά με τη χορήγηση φαρμάκων που διεγείρουν την κινητικότητα του εντέρου όπως το χολινεργικό βητανεχόλη ή το αντιντοπαμινεργικό μετοκλοπραμίδη, ρύθμιση της λειτουργίας του θυρεοειδούς ή του επιπέδου των ηλεκτρολυτών και εάν το αίτιο της ατονίας ήταν φαρμακευτικό, την απόσυρση ή την αλλαγή των φαρμάκων που την προκάλεσαν. Η πρόγνωση εξαρτάται από την ταχύτητα ανάκτησης της κινητικότητας του εντέρου. Εδώ αν το εντερικό τοίχωμα οδηγηθεί σε σήψη, διάτρηση και περιτονίτιδα θα χρειαστεί χειρουργική αντιμετώπιση. Παρόμοια θεραπεία ακουλουθείται και στη γαστροπάρεση.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]https://online.epocrates.com/u/2935995/Ileus
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Rubin, Emanuel (2002). Βασική Παθολογική Ανατομική. Πασχαλίδης. ISBN 9603990620.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Παπαδημητρίου, Ιωάννης (2000). Σύγχρονη Γενική Χειρουργική. Αθήνα: Παρισιάνος. ISBN 9789603940180.
- ↑ «Gallstone ileus Dr Ian Bickle and Dr Frank Gaillard et al».
- ↑ Harvey, Richard (2007). Φαρμακολογία (3η έκδοση). Παρισιάνος. ISBN 978-960-394-502-4.
- ↑ «Intestinal ileus secondary to Strongyloides stercoralis infection: case report and review of the literature».