Δημογέροντας: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Περιήγηση ιστορικού διαδραστικά
← Προηγούμενη διαφοράΕπόμενη διαφορά →
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
ΟπτικήΚώδικας wiki
KosMal (συζήτηση | συνεισφορές)
898 επεξεργασίες
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας
Γραμμή 1: Γραμμή 1:
'''Δημογέροντες''' ονομάζονταν οι κοινοτικοί άρχοντες στον ελλαδικό χώρο, ως πρώτη βαθμίδα της αυτοδιοίκησης, οι επικεφαλής σε επίπεδο χωριού και επί [[Τουρκοκρατία|Τουρκοκρατίας]] αλλά και κατά τα χρόνια μετά την [[Ελληνική επανάσταση του 1821|επανάσταση του 1821]], μέχρι και το 1833. Οι δημογέροντες ήταν εκλεγμένοι σε κάθε χωριό, αλλού με ετήσια θητεία, αλλού με διαφορετική διάρκεια, χωρίς όμως να υπάρχει συγκεκριμένος κανόνας για τα χωριά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Ο θεσμός της δημογεροντίας αφορούσε καθαρά τα διοικητικά θέματα και δεν είχε καμιά σχέση με το σύστημα των [[Αρματολίκι|αρματολικίων]] που αφορούσε τη διατήρηση [[αρματολοί|ένοπλων σωμάτων]] για την τήρηση της τάξης<ref name="elef">λήμμα «Κοινότης», τμήμα «Δημογεροντίαι», , Εγκυκλοπαιδικό Λεξικό Ελευθερουδάκη, Αθήνα, 1930</ref>. Το 1833, επί Αντιβασιλείας του Όθωνα, οι δημογέροντες αντικαταστάθηκαν από τον θεσμό των μελών του Δημοτικού Συμβουλίου, με την έκδοση του νόμου «περί των Δήμων».<ref name="NomosDimon1833"/>
{{πηγές|25|04|2014}}
{{συγχώνευση|Προεστός}}


==Δημογεροντίες κατά την τουρκοκρατία==
'''Δημογέροντες''' ονομάζονταν μετά{{πηγή}} την εποχή της [[Τουρκοκρατία|Τουρκοκρατίας]], εκείνοι που διαχειρίζονταν τα κοινά, στις ελληνικές κοινότητες, που αποκτούσαν την αυτονομία τους.{{πηγή}} Ανάλογα με τις περιοχές, ονομάζονταν επίτροποι, [[προεστός|προεστοί]], άρχοντες ή [[κοτζάμπασης|κοτζαμπάσηδες]]. Το ίδρυμα όπου συνεδρίαζαν οι δημογέροντες ονομάζονταν '''δημογεροντείο.''' Ο θεσμός της δημογεροντίας καταργήθηκε το [[1830]] από τον [[Ιωάννης Καποδίστριας|Καποδίστρια]].
===Οι κοινοτικοί θεσμοί ήταν άγραφοι - εκλογές σε κάθε χωριό για δημογέροντες===
Σε κάθε περιοχή είχε αναπτυχθεί σύστημα αυτοδιοίκησης με διαφορετικό τρόπο, αλλά το σημαντικότερο είναι ότι με εξαίρεση νησιά του Αιγαίου όπου είχαν χορηγηθεί προνόμια με γραπτά (ακτιναμέδες ή αυτοκρατορικούς χάρτες), οι κοινοτικοί θεσμοί ήταν άγραφοι<ref name="Argyro30">Δημοτική Διοίκησις εν Ελλάδι, τόμος Α΄, Π. Αργυρόπουλος, εν Αθήναις, εκ της Φιλολάου Τυπογραφίας, 1843, σελ. 30</ref>. Οι δημοτικοί άρχοντες, συνήθως αποκαλούμενοι δημογέροντες ήταν είτε ένας, άλλοτε δυο, τρεις αλλά μέχρι και πέντε<ref name="Argyro30"/>. Ενδεικτικά, σε εγκυκλοπαίδεια του 1930 αναφέρεται ότι στην Πελοπόννησο κάθε χωριό εξέλεγε δυο δημογέροντες<ref name="elef"/>. Αλλού αναφέρεται για ετήσιες εκλογές<ref name="Argyro30"/> και αλλού αναφέρεται ότι οι δημογέροντες ήταν «κατά το πλείστον» ισόβιοι<ref name="elef"/>. Διαφορετικοί ρόλοι περιγράφονται σε τοπικό επίπεδο ανά περίπτωση, όπως για παράδειγμα στην Αθήνα<ref>[https://books.google.gr/books?id=mf7yBgAAQBAJ&lpg=PA102&dq=%CE%94%CE%B7%CE%BC%CE%BF%CE%B3%CE%AD%CF%81%CE%BF%CE%BD%CF%84%CE%B1%CF%82&pg=PA91#v=onepage&q=%CE%94%CE%B7%CE%BC%CE%BF%CE%B3%CE%AD%CF%81%CE%BF%CE%BD%CF%84%CE%B1%CF%82&f=false Ιστορία των Αθηναίων - Τόμος Β], Δημήτριος Καμπούρογλου, Pelekanos Books, 2015, σελ. 90-111</ref>


===Καθήκοντα===
Από τα άφθονα έγγραφα της εποχής αυτής, που έχουν διασωθεί{{πηγή}} και βρίσκονται σε δημόσια ή ιδιωτικά αρχεία, μπορούμε να παρακολουθήσουμε τη ίδρυση και την οργάνωση του θεσμού αυτού.
Οι δημογέροντες είχαν καθήκον είχαν την συγκέντρωση των φόρων του χωριού τους και την αναλογία του φόρου που θα έπρεπε να πληρώσει το κάθε χωριό, συνεδριάζοντας στην έδρα του καζά. Επιπλέον είχαν καθήκοντα στην επίλυση των διαφορών των συγχωριανών τους με την συνεργασία και την προεδρία του αρχιερέα.<ref name="elef"/>


===Επιλογή προεστών ανά επαρχία από τους δημογέροντες των χωριών===
Εκλέγονταν από το λαό, συνήθως ισόβιοι.{{πηγή}} Τους εξέλεγε ο ίδιος ο λαός σε κοινή συνέλευση, συχνά για έναν χρόνο και σπάνια για δύο ή και περισσότερα{{πηγή}} και μπορούσε να εκλεγεί οποιοσδήποτε.{{πηγή}} Σε ορισμένα μόνο νησιά ([[Ύδρα]], [[Σπέτσες]]) δικαίωμα εκλογής είχαν μόνο οι πλοιοκτήτες και οι [[πλοίαρχος |πλοίαρχοι]].
Από τους δημογέροντες των χωριών που ανήκαν στην κάθε επαρχία, εκλέγονταν κάθε χρόνο [[προεστοί]], οι οποίοι εκπροσωπούσαν την επαρχία τους<ref name="elef"/>, «οι επαρχιακοί προεστώτες». Αυτοί οι προεστοί ήταν συνήθως ένας ανά χωριό, ενώ για την έδρα της επαρχίας τρεις ή τέσσερις το πολύ<ref name="Argyro32">Δημοτική Διοίκησις εν Ελλάδι, τόμος Α΄, Π. Αργυρόπουλος, εν Αθήναις, εκ της Φιλολάου Τυπογραφίας, 1843, σελ. 32</ref>.


==Δημογέροντες κατά την περίοδο της Προσωρινής Διοίκησης της χώρας από το 1921 μέχρι το 1833==
Οι δημογέροντες είχαν διοικητικά και αστυνομικά καθήκοντα. Φρόντιζαν για την διαχείριση της κοινότητας, για την συλλογή και κατανομή [[φόρος|φόρων]], για την ίδρυση σχολείων και επίσης ασκούσαν σε περιορισμένα πλαίσια τη δικαστική εξουσία.
Αυτή η πρώτη βαθμίδα της αυτοδιοίκησης, χρησιμοποιήθηκε και από την Προσωρινή Διοίκηση της επαναστατημένης Ελλάδας.


==Τέλος του θεσμού και αντικατάσταση από τα Δημοτικά Συμβούλια==
Οι δημογέροντες απόκτησαν σιγά-σιγά σημαντική δύναμη, που ήταν σωστική για τον ελληνισμό, γιατί με τον θεσμό αυτό περιορίστηκε η τουρκική επέμβαση στις υποθέσεις του πληθυσμού, αλλά και δημιουργήθηκε και η πολιτική ηγεσία που ήταν απαραίτητη και για τα χρόνια της σκλαβιάς και για τα πρώτα βήματα της [[Ελληνική επανάσταση του 1821|Eπανάστασης]].
Ο θεσμός των δημογερόντων καταργήθηκε επί Αντιβασιλείας του Όθωνα το 1833 με την έκδοση του νόμου «περί των Δήμων» του κράτους με τον οποίο, μαζί με την καθιέρωση των Δήμων, θεσμοθετήθηκαν εκλεγμένα μέλη του Δημοτικού Συμβουλίου με εννεαετή θητεία (ανανεούμενα ανά τρία χρόνια κατά το ένα τρίτο) τα οποία αντικατέστησαν τους προκρίτους.<ref name="NomosDimon1833">[http://www.et.gr/idocs-nph/search/pdfViewerForm.html?args=5C7QrtC22wGL8WUPPJney3dtvSoClrL8fDffslSKNB0pCCmqt4mgGEHlbmahCJFQEmRQwePEviF8EeCoaT0MAKztT3Sb63xk3VkL3PiCQ3RLoVYQqjKiogfu8Gq1RKKQmyoZK8o4WQP0EksOMH1fKl1T_yTlX9QZMKnej7JtP5gD40nf97bhwg.. ΦΕΚ A 3 - 10.01.1834], (7 Δεκεμβρίου 1833 / 8 Ιανουαρίου 1834) Νόμος περί συστάσεων των Δήμων</ref>


==Αναφορές==
<references />



==Βιβλιογραφία==

*Γενική Ελληνική και Παγκόσμια ΥΔΡΟΓΕΙΟΣ, τόμος 5, Εκδόσεις Δομική, σελ. 114
*Εγκυκλοπαίδεια Junior, Χάρη Πάτση, τόμος 7, σελ 101
{{επέκταση}}
{{επέκταση}}


Έκδοση από την 19:23, 14 Μαρτίου 2016

Δημογέροντες ονομάζονταν οι κοινοτικοί άρχοντες στον ελλαδικό χώρο, ως πρώτη βαθμίδα της αυτοδιοίκησης, οι επικεφαλής σε επίπεδο χωριού και επί Τουρκοκρατίας αλλά και κατά τα χρόνια μετά την επανάσταση του 1821, μέχρι και το 1833. Οι δημογέροντες ήταν εκλεγμένοι σε κάθε χωριό, αλλού με ετήσια θητεία, αλλού με διαφορετική διάρκεια, χωρίς όμως να υπάρχει συγκεκριμένος κανόνας για τα χωριά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Ο θεσμός της δημογεροντίας αφορούσε καθαρά τα διοικητικά θέματα και δεν είχε καμιά σχέση με το σύστημα των αρματολικίων που αφορούσε τη διατήρηση ένοπλων σωμάτων για την τήρηση της τάξης[1]. Το 1833, επί Αντιβασιλείας του Όθωνα, οι δημογέροντες αντικαταστάθηκαν από τον θεσμό των μελών του Δημοτικού Συμβουλίου, με την έκδοση του νόμου «περί των Δήμων».[2]

Δημογεροντίες κατά την τουρκοκρατία

Οι κοινοτικοί θεσμοί ήταν άγραφοι - εκλογές σε κάθε χωριό για δημογέροντες

Σε κάθε περιοχή είχε αναπτυχθεί σύστημα αυτοδιοίκησης με διαφορετικό τρόπο, αλλά το σημαντικότερο είναι ότι με εξαίρεση νησιά του Αιγαίου όπου είχαν χορηγηθεί προνόμια με γραπτά (ακτιναμέδες ή αυτοκρατορικούς χάρτες), οι κοινοτικοί θεσμοί ήταν άγραφοι[3]. Οι δημοτικοί άρχοντες, συνήθως αποκαλούμενοι δημογέροντες ήταν είτε ένας, άλλοτε δυο, τρεις αλλά μέχρι και πέντε[3]. Ενδεικτικά, σε εγκυκλοπαίδεια του 1930 αναφέρεται ότι στην Πελοπόννησο κάθε χωριό εξέλεγε δυο δημογέροντες[1]. Αλλού αναφέρεται για ετήσιες εκλογές[3] και αλλού αναφέρεται ότι οι δημογέροντες ήταν «κατά το πλείστον» ισόβιοι[1]. Διαφορετικοί ρόλοι περιγράφονται σε τοπικό επίπεδο ανά περίπτωση, όπως για παράδειγμα στην Αθήνα[4]

Καθήκοντα

Οι δημογέροντες είχαν καθήκον είχαν την συγκέντρωση των φόρων του χωριού τους και την αναλογία του φόρου που θα έπρεπε να πληρώσει το κάθε χωριό, συνεδριάζοντας στην έδρα του καζά. Επιπλέον είχαν καθήκοντα στην επίλυση των διαφορών των συγχωριανών τους με την συνεργασία και την προεδρία του αρχιερέα.[1]

Επιλογή προεστών ανά επαρχία από τους δημογέροντες των χωριών

Από τους δημογέροντες των χωριών που ανήκαν στην κάθε επαρχία, εκλέγονταν κάθε χρόνο προεστοί, οι οποίοι εκπροσωπούσαν την επαρχία τους[1], «οι επαρχιακοί προεστώτες». Αυτοί οι προεστοί ήταν συνήθως ένας ανά χωριό, ενώ για την έδρα της επαρχίας τρεις ή τέσσερις το πολύ[5].

Δημογέροντες κατά την περίοδο της Προσωρινής Διοίκησης της χώρας από το 1921 μέχρι το 1833

Αυτή η πρώτη βαθμίδα της αυτοδιοίκησης, χρησιμοποιήθηκε και από την Προσωρινή Διοίκηση της επαναστατημένης Ελλάδας.

Τέλος του θεσμού και αντικατάσταση από τα Δημοτικά Συμβούλια

Ο θεσμός των δημογερόντων καταργήθηκε επί Αντιβασιλείας του Όθωνα το 1833 με την έκδοση του νόμου «περί των Δήμων» του κράτους με τον οποίο, μαζί με την καθιέρωση των Δήμων, θεσμοθετήθηκαν εκλεγμένα μέλη του Δημοτικού Συμβουλίου με εννεαετή θητεία (ανανεούμενα ανά τρία χρόνια κατά το ένα τρίτο) τα οποία αντικατέστησαν τους προκρίτους.[2]

Αναφορές

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 λήμμα «Κοινότης», τμήμα «Δημογεροντίαι», , Εγκυκλοπαιδικό Λεξικό Ελευθερουδάκη, Αθήνα, 1930
  2. ↑ 2,0 2,1 ΦΕΚ A 3 - 10.01.1834, (7 Δεκεμβρίου 1833 / 8 Ιανουαρίου 1834) Νόμος περί συστάσεων των Δήμων
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 Δημοτική Διοίκησις εν Ελλάδι, τόμος Α΄, Π. Αργυρόπουλος, εν Αθήναις, εκ της Φιλολάου Τυπογραφίας, 1843, σελ. 30
  4. ↑ Ιστορία των Αθηναίων - Τόμος Β, Δημήτριος Καμπούρογλου, Pelekanos Books, 2015, σελ. 90-111
  5. ↑ Δημοτική Διοίκησις εν Ελλάδι, τόμος Α΄, Π. Αργυρόπουλος, εν Αθήναις, εκ της Φιλολάου Τυπογραφίας, 1843, σελ. 32
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Δημογέροντας&oldid=5737229"