Δημώναξ (νομοθέτης)

Δημώναξ
Γενικές πληροφορίες
Χώρα πολιτογράφησης	Μαντίνεια
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	πολιτικός

Ο Δημώναξ (άκμασε τον 6ο αι. π.Χ.) ήταν αρχαίος Έλληνας νομοθέτης όπως ο Σόλων και ο Λυκούργος, γνωστός για τη μεταρρύθμιση του πολιτεύματος των Κυρηναίων.

Βιογραφία

Εκτός από όσα αναφέρονται στις Ιστορίες του Ηροδότου, σχεδόν τίποτε δεν είναι γνωστό για τον Δημώνακτα. Έζησε στην πόλη Μαντίνεια, στην Αρκαδία, τον 6ο αι. π.Χ. και πρέπει να ζούσε γύρω στο 550 π.Χ., καθώς ήταν σύγχρονος του Βάττου Γ΄ της Κυρήνης.

Μεταρρυθμίσεις

Κατά τη διάρκεια της βασιλείας τού Βάττου Γ΄ του Χωλού, της Κυρήνης, ο Βάττος Γ΄ συνειδητοποίησε ότι η Κυρηναϊκή είχε γίνει ασταθής πολιτεία, λόγω των ανήσυχων σχέσεων με τους Λίβυους, καθώς και της εχθρότητας του Αιγύπτιου φαραώ Άμασι Β΄ και των απόπειρων εκθρονισμού τόσο του ίδιου, όσο και του αποβιώσαντος πατέρα του, ο οποίος είχε στραγγαλιστεί μέχρι θανάτου από τον σύμβουλό του Λέαρχο, ο οποίος ήταν αδελφός, είτε φίλος του. Ως λύση σε τέτοιες κακοτυχίες, ένας Κυρηναίος απεσταλμένος επισκέφτηκε το Μαντείο στους Δελφούς για συμβουλές και συμβουλεύτηκε την ιέρεια, για το τι θα μπορούσε να γίνει, ώστε να σταθεροποιηθεί το βασίλειο. Η ιέρεια τούς συμβούλευσε να επισκεφτούν την πόλη Μαντίνεια της Αρκαδίας στην Πελοπόννησο και να ζητήσουν μεσολαβητή. Αυτό έκαναν και ανταποκρινόμενοι στο αίτημα, οι Μαντιναίοι έστειλαν τον πιο διακεκριμένο πολίτη τους, τον Δημώνακτα, που θα τους βοηθούσε στη μεταρρύθμιση του Κυρηναϊκού πολιτεύματος. Ο Δημώναξ, είπε ο Βάττος, είχε μεγάλη εκτίμηση από τους Μαντινείους και κατείχε υψηλή θέση εκεί.

Φυλές

Αφού διεξήγαγε μία ενδελεχή έρευνα της κοινότητας, ο Δημώναξ υποκίνησε αρκετές μεταρρυθμίσεις. Ο Δημώναξ χώρισε αρχικά τους κατοίκους της Κυρηναϊκής σε τρεις ομάδες ή φυλές που αποτελούνταν από:

• Έλληνες από τη Θήρα και τις γύρω περιοχές
• Έλληνες από την Πελοπόννησο και την Κρήτη
• Έλληνες από όλα τα άλλα νησιά του Αιγαίου

Μοναρχία και Γερουσία

Ο Δημώναξ δημιούργησε μία Γερουσία, που έλεγχε την Κυρηναϊκή. Τα μέλη της Γερουσίας ήταν εκπρόσωποι των τριών ομάδων και ο βασιλιάς ήταν ο πρόεδρος της Γερουσίας. Το νέο σύνταγμα, είχε περιορίσει τις εξουσίες, τις αρμοδιότητες και την εξουσία του Κυρηναίου βασιλιά. Ωστόσο η μοναρχία παρέμεινε, αν και ο βασιλιάς ήταν μόνο υπεύθυνος και είχε μόνο την εξουσία να παραχωρεί γη στους πολίτες και να είναι αρχιερέας, υπεύθυνος για τα θρησκευτικά καθήκοντα. Έχοντας παραμερίσει συγκεκριμένες περιφέρειες και ιερατεία για τον Bάττο Γ΄, ο Δημώναξ δημιούργησε τους εφόρους για να τιμωρήσει τους απατεώνες και δημιούργησε μία ένοπλη αστυνομική δύναμη 300 ανδρών, για να περιπολεί και να προστατεύει. Επιπλέον, όλα τα άλλα που ανήκαν νωρίτερα στους μονάρχες ο Δημώναξ τα έδωσε στον δήμο, τοποθετώντας τα στα χέρια του λαού. Μετά την ολοκλήρωση των μεταρρυθμίσεων, ο Δημώναξ εγκατέλειψε αμέσως την Κυρήνη.

Υστρεροφημία

Αν και οι μεταρρυθμίσεις τού Δημώνακτα συνέχισαν να ισχύουν καθ' όλη τη διάρκεια της βασιλείας τού Βάττου Γ΄, ο επόμενος βασιλιάς Aρκεσίλαος Γ΄ προκάλεσε μεγάλη αναστάτωση στα δικαιώματα και τους τίτλους του. Ο Αρκεσίλαος Γ΄, υποστηριζόμενος από τη μητέρα του, τη χήρα Φερετίμη, ζήτησε την επιστροφή των προγονικών του προνομίων και στη διαμάχη που ακολούθησε, ηττήθηκε και κατέφυγε στη Σάμο . Ο Αρκεσίλαος Γ΄ συγκέντρωσε δυνάμεις και αποκαταστάθηκε στον θρόνο του, πριν δολοφονηθεί και τον διαδεχτεί ο γιος του, Βάττος Δ΄ ο Καλός, ο οποίος θα υποτασσόταν στους Πέρσες ως πελάτης βασιλιάς.

Βιβλιογραφικές αναφορές

• Ιστορίες, Ηρόδοτος της Αλικαρνασσού, Βιβλίο Τέταρτο
• Ηθικά, Πλούταρχος