Γιόζεφ Γκάμπτσικ

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Γιόζεφ Γκάμπτσικ
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη
μητρική γλώσσα		Jozef Gabčík (Σλοβακικά)
Γέννηση7  Απριλίου 1912[1][2]
Poluvsie
Θάνατος18 Ιουνίου 1942 (30 ετών)
Καθεδρικός Ναός των Αγίων Κυρίλλου και Μεθοδίου[3]
Αιτία θανάτουτραύμα από πυροβολισμό[3]
Συνθήκες θανάτουαυτοκτονία[3]
Τόπος ταφήςĎáblice cemetery
ΕθνικότηταΣλοβάκοι[4]
Χώρα πολιτογράφησηςΤσεχοσλοβακία
Ύψος164 cm Edit this on Wikidata
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταστρατιωτικός[2]
Περίοδος ακμής1940
Στρατιωτική σταδιοδρομία
Βαθμός/στρατόςλοχίας/εξόριστος τσεχοσλοβακικός στρατός
Πόλεμοι/μάχεςΒ΄ Παγκόσμιος Πόλεμος και Επιχείρηση Ανθρωποειδές
Αξιώματα και βραβεύσεις
ΒραβεύσειςΠολεμικός Σταυρός 1939-1945
Τσεχοσλοβακικός Πολεμικός Σταυρός 1939-1945
Μεγαλόσταυρος του Τάγματος του Λευκού Λέοντος
Υπογραφή
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Ο Γιόζεφ Γκάμπτσικ (σλοβάκικα: Jozef Gabčík , 8 Απριλίου 1912 - 18 Ιουνίου 1942) ήταν Σλοβάκος στρατιώτης στον Τσεχοσλοβακικό Στρατό που συμμετείχε στην Επιχείρηση Ανθρωποειδές, τη δολοφονία του SS Obergruppenführer και Προστάτη του Ράιχ στο προτεκτοράτο της Βοημίας και της Μοραβίας, Ράινχαρντ Χάιντριχ στη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.

Πρώτα χρόνια[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Γεννήθηκε στις 8 Απριλίου 1912 στο Πολούβσι (σήμερα η πόλη Ραγέτσκε Τεπίτσκε). Ο πατέρας του Φραντιέκ ταξίδευε για να εργαστεί στις ΗΠΑ και στην Αργεντινή και η μητέρα του Mρία, ήταν νοικοκυρά. Είχε δύο αδερφούς και μια αδερφή.

Μετά την αποφοίτησή του από το δημοτικό σχολείο στο Ραγέτσκε Τεπίτσκε (Rajecké Teplice) έφυγε για τη Βοημία σε ηλικία περίπου 15 ετών. Έζησε στο Κόστελετς Ναντ Βλτάβου (Kostelec Nad Vltavou) στην οικογένεια του τοπικού σιδηρουργού Γ. Κούνικε, όπου πριν από το 1932 εκπαιδεύτηκε ως σιδηρουργός και κλειδαράς. Διδάχτηκε επίσης να φτιάχνει ρολόγια στο χωριό. Σύμφωνα με τα σχολικά αρχεία από το 1927, ολοκλήρωσε δύο χρόνια συνεχούς παρακολούθησης επιχειρησιακών μαθημάτων στο κοντινό χωριό Κοβάσοφ.

Στρατιωτική θητεία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Την 1η Οκτωβρίου 1932, για να εκτίσει τη βασική στρατιωτική θητεία ,εντάχθηκε στο 14ο Σύνταγμα Πεζικού στο Κόσιτσε. Αποφοίτησε από τη σχολή αξιωματικών στο Πρέσοφ με πολύ καλούς βαθμούς και μετά την ολοκλήρωση της υπηρεσίας πλήρους απασχόλησης το 1934, προήχθη σε λοχίας. Το 1937 ολοκλήρωσε τη στρατιωτική του δέσμευση και προσχώρησε στο στρατιωτικό εργοστάσιο παραγωγής αερίων πολέμου στη Σιλίνα ως πολιτικός υπάλληλος. Μετά από ένα ατύχημα, όπου εισέπνευσε δηλητηριώδη αέρια, μεταφέρθηκε σε αποθήκη στο Τρέντσιν.

Στρατιώτης στην εξορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Όταν ο γερμανικός στρατός εισέβαλε στη Τσεχοσλοβακία στις αρχές του 1939 και κατέλαβε τις στρατιωτικές αποθήκες, ο ίδιος προκάλεσε σαμποτάζ προκαλώντας ζημιά στις δεξαμενές μεταφοράς. Για να αποφύγει την επικείμενη σύλληψη του μεταξύ τις 4 και της 6 Ιουνίου 1939 έφυγε παράνομα στην Πολωνία. Προσχώρησε στον τσεχικό-σλοβακικό στρατό στην Κρακοβία. Εκεί συνάντησε τον Γιαν Κούμπις (Jan Kubiš) και ταξίδεψε μαζί του τον Ιούλιο του 1939 στη Γαλλία, όπου ανέλαβαν να υπηρετήσουν στη Λεγεώνα των Ξένων. Ο Γκάμπτσικ τέθηκε ως αναπληρωτής διοικητής του πολυβόλου του 1ου Συντάγματος Πεζικού. Στις 29 Δεκεμβρίου 1939, προήχθη σε λοχίας και συμμετείχε στις μάχες για τη Γαλλία. Μετά την ήττα της Γαλλίας, υπαναχώρησαν στο Ηνωμένο Βασίλειο στις 12 Ιουλίου 1940, όπου μεταφέρθηκαν στην Πολεμική Αεροπορία. Από τις 2 έως τις 22 Φεβρουαρίου 1941 εκπαιδεύτηκε ως αλεξιπτωτιστής και προήχθη σε rotmistr (περίπου βαθμός λοχία).[5] Eκπαιδεύτηκε για ειδικές εργασίες και έγινε ένας από τους πρώτους οκτώ αποφοίτους ενός επιθετικού μαχητικού σώματος στη Σκωτία, πιθανώς ως μέλος μιας ειδικής μονάδας επιχειρήσεων, που δημιουργήθηκε κυρίως για τη πραγματοποίηση δράσεων κατασκοπείας και σαμποτάζ στο εχθρικό έδαφος.

Επιχείρηση Ανθρωποειδές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μετά από μια ειδική εκπαίδευση αλεξιπτωτιστών και πληροφοριών, το βράδυ της 28ης προς 29ης του Δεκέμβρη 1941 με μέλη της ομάδας Silver A και Silver B (που είχαν διαφορετικούς ρόλους) σε αεροσκάφη της βρετανικής πολεμικής αεροπορίας στις 22:00 προσγειώθηκαν 10 χλμ. από την Πράγα στο έδαφος του προτεκτοράτου της Βοημίας και της Μοραβίας. Αποστολή τους ήταν η δολοφονία του Χάιντριχ. Στην Πράγα επικοινώνησαν με αρκετές οικογένειες και αντιναζιστικές οργανώσεις, που τους βοήθησαν στις προετοιμασίες για τη δολοφονία.[6]

Στις 27 Μαΐου 1942, στις 10:30 π.μ. ο Χάιντριχ προχώρησε στην καθημερινή του μετακίνηση από το σπίτι του στο Panenské Břežany στο Κάστρο της Πράγας. Ο Γκάμπτσικ και ο Κούμπις περίμεναν στη στάση του τραμ στην καμπύλη κοντά στο νοσοκομείο Μπούλοβκα στην Πράγα. Για να μην καταστραφεί ο χαρτοφύλακας που μετέφερε ο Χάιντριχ, ο οποίος πιθανότατα περιείχε σημαντικά έγγραφα, ο Γκάμπτσικ έπρεπε να πραγματοποιήσει τη δολοφονία πυροβολώντας τον με πυροβόλο όπλο τύπου Στεν. Καθώς η Mercedes-Benz του Χάιντριχ τους πλησίασε, ο Γκάμπτσικ, ο οποίος έκρυβε το όπλο του κάτω από ένα αδιάβροχο, έριξε το αδιάβροχο και σήκωσε το όπλο, και προσπάθησε να πυροβολήσει τον Χάιντριχ αλλά το όπλο μπλόκαρε. Ο Χάιντριχ διέταξε τον οδηγό του, τον SS- Oberscharführer Κλάιν, να σταματήσει το αυτοκίνητο. Καθώς το αυτοκίνητο έφτασε μπροστά του, ο Κούμπις έριξε μια τροποποιημένη αντιαρματική χειροβομβίδα, αλλά δεν έκανε σωστά τη ρίψη της.[7] Αντί να προσγειωθεί μέσα στη Mercedes, προσγειώθηκε στον πίσω τροχό. Παρόλα αυτά, τα θραύσματα της χειροβομβίδας τραύματισαν σοβαρά τον Χάιντριχ στην αριστερή του πλευρά, με μεγάλη ζημιά στο διάφραγμα, τον σπλήνα και τον πνεύμονα, καθώς έσπασε και ένα πλευρό. Ο Κούμπις υπέστη μια μικρή πληγή στο πρόσωπό του από το θραύσμα.[8] Εκείνη τη στιγμή ο Χάιντριχ και ο Κλάιν πήδηξαν έξω από τη λιμουζίνα με τα πιστόλια τους στα χέρια.

Ο Χάιντριχ άρχισε να κυνηγά τον Γκάμπτσικ, αλλά μετά από μερικά βήματα, λόγω εσωτερικών τραυματισμών, κατέρρευσε και έπεσε στο έδαφος.

Καθώς το πρόσωπό του ήταν χλωμό και παραμορφωμένο επεσήμανε τον Τσέχο που έτρεχε, λέγοντας στον Κλάιν «Πιάσε τον μπάσταρδο!». Ο Γκάμπτσικ κατέφυγε σε ένα κρεοπωλείο, όπου ο ιδιοκτήτης, ένας άνδρας συνεργάτης των Ναζί που είχε αδελφό που εργάστηκε για τη Γκεστάπο, αρνήθηκε να βοηθήσει τον Γκάμπτσικ και έτρεξε στο δρόμο φωνάζοντας, προσελκύοντας την προσοχή του Κλάιν. Ο Κλάιν, του οποίου το όπλο ήταν μπλοκαρισμένο και άχρηστο, έσπευσε στο κατάστημα και συγκρούστηκε με τον Γκάμπτσικ στην πόρτα. Στη σύγχυση, ο Γκάμπτσικ τον πυροβόλησε δύο φορές, τραυματίζοντάς τον σοβαρά στο πόδι.[9] Ο Γκάμπτσικ διέφυγε έπειτα με ένα τραμ, φτάνοντας σε ένα τοπικό ασφαλές σπίτι.[10]

Οι δύο άνδρες ήταν αρχικά πεπεισμένοι ότι η επίθεση είχε αποτύχει. Ο Χάιντριχ μεταφέρθηκε και χειρουργήθηκε στο νοσοκομείο της Μπούλοβκα (Bulovka) από Γερμανούς γιατρούς και η επέμβαση διήρκεσε μια ώρα και με ομαλή εξέλιξη. Ωστόσο, ο Χάιντριχ πέθανε από σηψαιμικό σοκ το πρωί της 4ης Ιουνίου 1942.

Μετά τη δολοφονία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σε αντίποινα για τη δολοφονία, ο Χίτλερ όρισε ανταμοιβή ενός εκατομμυρίου Ράιχσμαρκ (Reichsmark, όπως λεγόταν το γερμανικό νόμισμα τότε) για τους αλεξιπτωτιστές. Οι αλεξιπτωτιστές κατάφεραν να κρυφτούν χάρη σε δύο οικογένειες. Συνολικά 13.000 άτομα συνελήφθησαν σε σχέση με τη δολοφονία, συμπεριλαμβανομένης της φίλης του Κούμπις, της Άννας Μαλινόβα, που πέθανε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Μαουτχάουζεν-Γκουζεν. Η θεία του πρώτου υπολοχαγού Άντολφ Οπάλκα, ενός άλλου αλεξιπτωτιστή, η Μαρία Οπαλκόβα, εκτελέστηκε στο Μαουτχάουζεν στις 24 Οκτωβρίου 1942.[11] Ο πατέρας του, Βίκτορ Γιαρολίμ, σκοτώθηκε επίσης. Κατά τη διάρκεια των ανακρίσεων, άνθρωποι από τα χωριά Λίντιτσε και Λεζάκι κατηγορήθηκαν και αργότερα δολοφονήθηκαν.

Ο Γκάμπτσικ και έξι άλλοι αλεξιπτωτιστές κρύβονταν στην κρύπτη της εκκλησίας του Αγίου Κύριλλου και Μεθόδιου (Resslova 9a, Πράγα 2). Η κρυψώνα τους εντοπίστηκε από τη Γκεστάπο, αφού ο Κάρελ Κίρντα (Karel Čurda) ,ένας από τους αλεξιπτωτιστές, αποκάλυψε τα ονόματα εκείνων που παρείχαν βοήθεια στους αλεξιπτωτιστές (ο Κίρντα ανταμείφθηκε με 500.000 Ράιχσμαρκ και το 1947 εκτελέστηκε για εσχάτη προδοσία). Στις 18 Ιουνίου 1942, στις 4:15, η Γκεστάπο περικύκλωσε την εκκλησία. Έως και επτά αλεξιπτωτιστές αντιστέκονταν στην ανωτερότητα 800 ανδρών, συμπεριλαμβανομένων των αξιωματούχων της Γκεστάπο.

Παράθυρο με σημάδια από σφαίρες στην κρύπτη της Εκκλησίας του Αγίου Κύριλλου και Μεθοδίου στην Πράγα, όπου οι αλεξιπτωτιστές είχαν καταφύγει

Η προσπάθεια της σύλληψης των αλεξιπτωτιστών διήρκησε επτά ώρες και στην προσπάθεια αυτή οι Γερμανοί έχασαν 14 άνδρες και τραυματίστηκαν άλλοι 21. Ο Γιαν Κούμπις τραυματίστηκε σοβαρά από χειροβομβίδα στη μάχη και πέθανε λίγο μετά την άφιξή του στο νοσοκομείο.[12] Τελικά οι Γερμανοί στρατιώτες διείσδυσαν μέσα στην εκκλησία και ώθησαν τους άλλους αλεξιπτωτιστές στην κρύπτη. Μετά από αρκετές ανεπιτυχείς προσπάθειες να την καταλάβουν ,με τη βοήθεια των πυροσβεστών της Πράγας άρχισαν να εγχέουν νερό και ασφυκτικά αέρια στην κρύπτη. Τελικά μετά την εξάντληση των πυρομαχικών, οι Γιόζεφ Γκάμπτσικ μαζί με τους Γιόζεφ Μπούμπλικ (Josef Bublík) Γιαν Χρούμπι, (Jan Hrubý), Γιόζεφ Βάλτσικ (Josef Valčík), Γιαροσλάβ Σβαρτς και Άντολφ Οπάλκα αυτοκτόνησαν στην κρύπτη της εκκλησίας για να αποφύγουν τη σύλληψη.[13]

Μεταθανάτια αναγνώριση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Προτομή του Γιόζεφ Γκάμπτσικ στο Πολύβσι

Ένας δρόμος στην Πράγα πήρε το όνομά του Γκάμπτσικ κοντά στον τόπο όπου αυτοκτόνησε .Υπάρχει ένα μνημείο το οποίο επισημαίνεται με το τίτλο «Μνημείο της Ανθρωποειδούς Επιχείρησης» στην ορθόδοξη Εκκλησία του Αγίου Κύριλλου και Μεθόδιου στην Πράγα. Στην κρύπτη της εκκλησίας υπάρχει μουσείο αφιερωμένο στα επτά μέλη της.

Η πόλη του Γκαμπίκοβο μετονομάστηκε προς τιμήν του το 1948. Το Σλοβακικό 5ο Σύνταγμα Ειδικού Σκοπού στην Σιλίνα φέρει επίσης τον τιμητικό του τίτλο. Μια αναμνηστική πλάκα τοποθετήθηκε στο σπίτι της γέννησης του στο Πολύβσι και ένα μνημείο με τη προτομή του, από τον γλύπτη Πετρ Ρέπκα, στέκεται απέναντι από το σπίτι. Στη Μπρατισλάβα, τη Σιλίνα και το Ρατζέκε Τέπλιτς, δρόμοι πήραν το όνομά του.

Το 2016, με τη κυκλοφορία της ταινίας Anthropoid, πολλοί ζήτησαν να εκταφούν τα σώματα των Γκάμπτσικ και Κούμπις από τον μαζικό τάφο στο νεκροταφείο Ďáblice, στη βόρεια Πράγα, και να δοθεί αξιοπρεπής ταφή που να αρμόζει στους ήρωες της αντιναζιστικής αντίστασης.[14]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ 1,0 1,1 zurnal.pravda.sk/neznama-historia/clanok/548445-kedy-sa-narodil-jozef-gabcik/.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 The Fine Art Archive. cs.isabart.org/person/78404. Ανακτήθηκε στις 1  Απριλίου 2021.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 «Boj v kostele v Resslově ulici». (Τσεχικά) Paměť a dějiny. Ινστιτούτο Μελέτης Ολοκληρωτικών Καθεστώτων. 2016. Ανακτήθηκε στις 12  Ιουνίου 2020. σελ. 38.
  4. ↑ «Databáze Vojenského historického archivu» Ανακτήθηκε στις 30  Νοεμβρίου 2020.
  5. ↑ PeoplePill. «About Jozef Gabčík: Slovak soldier (1912 - 1942) | Biography, Facts, Career, Wiki, Life». PeoplePill (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 21 Σεπτεμβρίου 2020. 
  6. ↑ Burian et al 2002 , σελ. 48–49
  7. ↑ Michel, Wolfgang, Britische Spezialwaffen 1939–1945: Ausrüstung für Eliteeinheiten, Geheimdienst und Widerstand , σελ. 72. ISBN 3-8423-3944-5
  8. ↑ Michel, Wolfgang, Britische Spezialwaffen 1939–1945: Ausrüstung für Eliteeinheiten, Geheimdienst und Widerstand , σελ. 72. ISBN 3-8423-3944-5
  9. ↑ MacDonald, C. A. (1998). The killing of Reinhard Heydrich : the SS "Butcher of Prague" (1st Da Capo Press ed έκδοση). New York: Da Capo Press. σελ. 207. ISBN 0-306-80860-9. 39101862. CS1 maint: Extra text (link)
  10. ↑ Burgess, Alan. (1980). Seven men at daybreak. New York: Bantam Books. σελ. 160. ISBN 0-553-13587-2. 6559899. 
  11. ↑ «Slovakian SOF and a family tradition: In the footsteps of Jozef Gabcik». www.dvidshub.net. Ανακτήθηκε στις 21 Σεπτεμβρίου 2020. 
  12. ↑ MacDonald, C. A. (1998). The killing of Reinhard Heydrich : the SS "Butcher of Prague" (1st Da Capo Press ed έκδοση). New York: Da Capo Press. ISBN 0-306-80860-9. 39101862. CS1 maint: Extra text (link)
  13. ↑ Cowdery, Ray R. (1994). Reinhard Heydrich : assassination (1st American ed έκδοση). Lakeville, MN: USM, Inc. ISBN 0-910667-42-X. 31704256. CS1 maint: Extra text (link)
  14. ↑ Berlin, David Charter. «Fight to honour heroes who killed top Nazi» (στα αγγλικά). ISSN 0140-0460. https://www.thetimes.co.uk/article/fight-to-honour-heroes-who-killed-top-nazi-kz6r6p50l. Ανακτήθηκε στις 2020-11-13. 
Καθιερωμένοι όροι
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Γιόζεφ_Γκάμπτσικ&oldid=10394411"