Βλαχερνίτισσα
Η Βλαχερνίτισσα είναι εικονογραφικός τύπος της Παναγίας, στην οποία η Θεοτόκος εικονίζεται μετωπικά, στηθαία ή ολόσωμη, με τα χέρια εκατέρωθεν υψωμένα σε στάση δέησης. Το βρέφος Ιησούς παριστάνεται μέσα σε μετάλλιο μπροστά στο στήθος της. Είναι τύπος Πλατυτέρας και όχι Βρεφοκρατούσας.[1]
Διάδοση και παραλλαγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η αναπαράσταση πρωτοεντοπίζεται στα τέλη του 9ου αι. Ο Φώτιος περιέγραφε μια τέτοια στη Νέα Εκκλησία του Παλατίου στην Κωνσταντινούπολη. Εντοπίζεται και στην κόγχη του Βήματος του ναού της Αγίας Σοφίας (11ος αιώνας), όπως και στα νομίσματα των αυτοκτατόρων Κωνσταντίνου Θ' Μονομάχου, Μιχαήλ ΣΤ΄, Κωνσταντίνου Δούκα και σε μολυβδόβουλα.[2]
Αρχικά αναπαρίστατο δεομένη χωρίς το παιδί Ιησού και στη συνέχεια προστέθηκε το Θείο Βρέφος, οπότε έχουμε τον επικρατούντα τύπο της Βλαχερνίτισσας. Με την τελευταία παραλλαγή την βρίσκουμε σε Κομνηνάτα (11ος αι), σφραγίδες, γλυπτά (Μονή Ξηροποτάμου του Αγίου Όρους, εκκλησία Santa Maria Mater Domini της Βενετίας) και στη Μονή της Χώρας στην Κωνσταντινούπολη. Δεν πρόκειται για βρεφοκρατούσα Παναγία, αφού το παιδί Ιησούς βρίσκεται σε μετάλλιο και πάνω από το στήθος της Παναγίας, η οποία δεν το κρατά και δείχνει τον ευρισκόμενο ακόμα στην κοιλιά της Θείο Λόγο. Πρόκειται για την Παρθένο της συλλήψεως ή Κυοφορούσα Παναγία.[2]
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ Καλοκύρης 1972, σελ. 74-75.
- ↑ 2,0 2,1 Καλοκύρης 1972, σελ. 75.
Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Καλοκύρης, Κωνσταντίνος Δ. (1972). Η Θεοτόκος εις την εικονογραφίαν Ανατολής και Δύσεως. Θεσσαλονίκη: Πατριαρχικόν Ίδρυμα Πατερικών Μελετών.