Μετάβαση στο περιεχόμενο

Βερίκοκο

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Τα βερίκοκα πλούσια σε φυσικό σάκχαρο καταναλώνονται φρέσκα, ως επιτραπέζια φρούτα, ή ξηρά ή ως μαρμελάδα και κομπόστα

Το βερίκοκο είναι ο καρπός της βερικοκιάς (επιστημονική ονομασία prunus armeniaca) της οικογενείας των ροδιδών.

(Θρεπτική αξία ανά 100γρ.)
Θερμίδες 48
Νάτριο 1mg
Υδατάνθρακες 11γρ. 4%
Φυτικές ίνες 8%
Σάκχαρο 9 γρ.
Ασβέστιο 1% · Σίδηρος 2%
Κάλιο 7%
Βιταμίνη Α 39% · Βιταμίνη C 17%
Πηγή
Nutrition Data.com

Ιστορικό

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η βερικοκιά ατάγεται από τη Β. Κίνα, Μαντζουρία και Μογγολία και ήρθε στην Ευρώπη από την Αρμενία απ΄ όπου πήρε και το όνομά της. Η καλλιέργειά της ήταν γνωστή στην Κίνα από το 2.200 π.Χ. και φαίνεται ότι μεταφέρθηκε στην Ελλάδα από τον Μέγα Αλέξανδρο, γιατί δεν αναφέρεται από τον Θεόφραστο (400 π.Χ.).[1] Ο Διοσκουρίδης ανέφερε τα βερίκοκα ως αρμενικά μήλα, λόγω της προέλευσης του φυτού.[2] Στην Κύπρο και στα Δωδεκάνησα το ονομάζουν χρυσόμηλο, ενώ σε άλλα μέρη της Ελλάδος χρησιμοποιούν το όνομα ζαρδελιά.

Ονομασία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η ονομασία «βερίκοκο» προήλθε από την αρχαία ελληνική λέξη πραικόκκιον, η οποία με την σειρά της προκύπτει από το λατ. praecocia (praecoquus) που σημαίνει «πρώιμος», επειδή ο καρπός του παρουσιάζει πρώιμη ωρίμανση. Από την ελληνική λέξη προέρχεται και η αραβική berkuk (από το al-barqūq που προήλθε από την βυζαντινή λέξη βερικοκκία)[3].

Περιγραφή

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο καρπός είναι σαρκώδης, σφαιρικός, με αυλακωτή κοιλιακή ραφή. Ο πυρήνας (κουκούτσι) είναι ξυλώδης και στο εσωτερικό του περιέχει 1-2 σπόρια με πικρή γεύση που μοιάζουν με αμύγδαλα και χρησιμοποιούνται στην φαρμακευτική. Το σαρκώδες και χυμώδες περικάρπιο είναι εύγευστο, γλυκό και έχει χρώμα πορτοκαλοκίτρινο. Το εξωτερικό του βερίκοκου (φλούδα) είναι λεπτό, συνήθως χνουδωτό και είναι χρώματος κίτρινου με μερικές κόκκινες κηλίδες στη μπροστινή του πλευρά.

Είναι πλούσιο σε βιταμίνη Α και κάλιο. Επίσης περιέχει βιταμίνες C, Β1, Β2 και φυσικό σάκχαρο. Επίσης τα βερίκοκα είναι πλούσια σε φυτικές ίνες. Το βερίκοκο καταναλώνεται νωπό ως φρούτο. Επίσης μπορεί να καταναλωθεί και αποξηραμένο, γίνεται μαρμελάδα, κομπόστα, χρησιμοποιείται στη ζαχαροπλαστική και γίνεται λικέρ και χυμός.

Αξιόλογες ελληνικές και ξένες ποικιλίες

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παραγωγή σε τόνους. Στοιχεία 2009
Δεδομένα FAOSTAT(FAO ΦΑΟ)
(Διεθνής Οργάνωση Τροφίμων και Γεωργίας)

Τουρκία 695 364
Ιράν 397 749
Ουζμπεκιστάν 290 000
Ιταλία 233 600
Αλγερία 202 806
Πακιστάν 193 936
Γαλλία 190 382
Μαρόκο 122 798
  • Τα υπερπρώιμα της Τίρυνθας, που ωριμάζουν 2-30 Μαΐου,
  • Τα τσαουλιά της Αττικής με μικρό καρπό, που ωριμάζουν τέλη Μαΐου,
  • Τα Μπεμπέκου που ωριμάζουν Ιούνιο-Ιούλιο,
  • Τα Διαμαντοπούλου με μικρό και όχι πολύ γλυκό καρπό. Ποικιλία που δεν δίνει μεγάλη παραγωγή.[4] Είναι εξαιρετικά αρωματικά, αλλά δύσκολα στη μεταφορά τους, αφού είναι αρκετά ευαίσθητα.
  • LUIZET, όψιμη με καρπούς ωοειδείς και μεγάλους σε πορτοκαλί χρώμα και σάρκα χυμώδη, αρωματική και γλυκιά.
  • NANCY χρυσοκίτρινη με κόκκινα στίγματα με λεπτή και λειωμένη σάρκα που αργεί να ωριμάσει στις αρχές Αυγούστου.

Η Τουρκία έχει τη μεγαλύτερη παραγωγή στον κόσμο. Ακολουθούν το Ιράν, το Ουζμπεκιστάν, η Ιταλία, η Αλγερία, το Πακιστάν, η Γαλλία, το Μαρόκο, η Συρία και η Ισπανία. Η Ελλάδα παράγει πάνω από 45.000 τόνους κατά μέσον όρον ετησίως.

Στον πολιτισμό και τη λαϊκή κουλτούρα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Το βερίκοκο είναι το εθνικό φρούτο της Αρμενίας και φύεται κυρίως στην πεδιάδα του Αραράτ.[5][6] Συχνά απεικονίζεται πάνω σε αναμνηστικά αντικείμενα της χώρας.[7]
  • Οι Κινέζοι συνδέουν το βερίκοκο με την εκπαίδευση και την ιατρική. Για παράδειγμα, η λέξη 杏 壇 ("σινγκ ταν", κυριολεκτικά: «βωμός βερίκοκου») που σημαίνει «εκπαιδευτικός κύκλος», εξακολουθεί να χρησιμοποιείται ευρέως στη γραπτή γλώσσα. Ο Ζουάνγκ Ζου, Κινέζος φιλόσοφος του 4ου αι. π.Χ., αφηγείται μια ιστορία στην οποία ο Κομφούκιος δίδασκε τους μαθητές του σε ένα ν χώρο που περικλειόταν από ξύλο βερικοκιάς.[8] Η συσχέτιση με την ιατρική προέρχεται από την κοινή χρήση των πυρήνων του βερίκοκου ως συστατικού στην παραδοσιακή κινεζική ιατρική και από την ιστορία του Ντονγκ Φενγκ (董奉), ενός γιατρού κατά την περίοδο των Τριών Βασιλείων, ο οποίος δεν απαιτούσε άλλη πληρωμή από τους ασθενείς του εκτός από το να φυτέψουν βερικοκιές στον οπωρώνα του μόλις αναρρώσουν από τις ασθένειές τους, με αποτέλεσμα μια μεγάλη παραγωγή φαρμακευτικών συστατικών.[9]
  • Το γεγονός ότι η περίοδος των βερίκοκων είναι σύντομη στην Αίγυπτο έχει προκαλέσει την κοινή αιγυπτιακή αραβική και παλαιστινιακή αραβική έκφραση filmishmish ("την εποχή του βερίκοκου") ή bukra filmishmish ("αύριο με τα βερίκοκα"), που γενικά εκφέρεται ως απάντηση σε μια απίθανη πρόβλεψη,[10] κάτι αντίστοιχο με την ελληνική έκφραση "ζήσε Μάη μου να φας τριφύλλι".[11]
  • Στις κουζίνες της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής, τα βερίκοκα χρησιμοποιούνται για την παρασκευή καμάρ αλ-ντιν (κυριολεκτικά: "φεγγάρι της πίστης"), ενός παχύρρευστου ποτού από βερίκοκο που είναι δημοφιλές στο ιφτάρ, το δείπνο με το οποίο σταματά η νηστεία του Ραμαζανιού. Πιστεύεται ότι το καμάρ αλ-ντιν ότι προέρχεται από τη Δαμασκό της Συρίας, όπου αναπτύχθηκε για πρώτη φορά η ποικιλία των βερίκοκων που είναι πιο κατάλληλα για το ποτό.[12][13]
  • Στην εβραϊκή κουλτούρα, τα βερίκοκα τρώγονται συνήθως ως μέρος της γιορτής Του Μπισβάτ σέντερ.[14]
  • Οι πεζοναύτες των ΗΠΑ θεωρούν εξαιρετική γρουσουζιά να τρώνε ή να έχουν πάνω τους βερίκοκα,[15] ειδικά κοντά σε άρματα μάχης.[16] Αυτή η δεισιδαιμονία τεκμηριώνεται τουλάχιστον από τον πόλεμο του Βιετνάμ και συχνά αναφέρεται ότι προέρχεται από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Ακόμη και η αναφορά στα βερίκοκα θεωρείται γρουσουζιά,[17] γι' αυτό αντ' αυτού αποκαλούνται «απαγορευμένοα φρούτα» ή «φρούτα Α».[18]
  • Οι Αμερικανοί αστροναύτες έτρωγαν αποξηραμένα βερίκοκα στις αποστολές Απόλλων 15 και Απόλλων 17 στη Σελήνη.[19]
  • Η ελληνική έκφραση "τι εστί βερίκοκο" χρησιμοποιείται για να καταδείξει το βαθύτερο νόημα μιας δύσκολης κατάστασης.[20]
  • Το τραγούδι "Ρίκοκο" (1959) του Τάκη Μωράκη σε στίχους Γιώργου Γιαννακόπουλου που πρωτοερμήνευσε η Αλίκη Βουγιουκλάκη αναφέρεται σε ένα αγόρι που έχει "μάγουλο βερίκοκο", δηλαδή πολύ τρυφερό.[21]

Δείτε επίσης

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ Εκπαιδευτική Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, «Φυτολογία» , σ. 64 Εκδ.Αθηνών 1983
  2. ↑ Διοσκουρίδης, Περί ύλης ιατρικής
  3. ↑ «Apricot word origin». Etymologeek (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 30 Ιουνίου 2022. 
  4. ↑ IL MILLEPIANTE (Χίλια Φυτά), σ. 194 Edizione italiana-stamato nel mese di Giugno, 1994
  5. ↑ Lehmann, Maike (2015). «Apricot Socialism: The National Past, the Soviet Project, and the Imagining of Community in Late Soviet Armenia». Slavic Review 74 (1): 13. doi:10.5612/slavicreview.74.1.9. «The apricot, being the Armenian national fruit...». 
  6. ↑ Grigoryan, Marianna (25 June 2010). «Apricot Farmers Struggling in Armenia amid Crop Failure». EurasiaNet. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 July 2018. https://web.archive.org/web/20180714222018/https://eurasianet.org/node/61408. Ανακτήθηκε στις 15 July 2018. 
  7. ↑ Schleifer, Yigal (2 July 2010). «More on Armenia's Bitter Apricot Harvest». EurasiaNet. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 July 2018. https://web.archive.org/web/20180714222051/https://eurasianet.org/s/more-on-armenias-bitter-apricot-harvest. Ανακτήθηκε στις 15 July 2018. «As a symbol of national pride the image of apricots is included in Armenian souvenirs.» 
  8. ↑ «《莊子·漁父》». Ctext.org. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Μαΐου 2013. Ανακτήθηκε στις 22 Ιουνίου 2012. 
  9. ↑ Guo, Zhaojiang (1995). «Chinese Confucian culture and the medical ethical tradition». Journal of Medical Ethics 21 (4): 239–246. doi:10.1136/jme.21.4.239. PMID 7473645. PMC 1376720. https://archive.org/details/sim_journal-of-medical-ethics_1995-08_21_4/page/n50. 
  10. ↑ Al Qasimi, Nouf (16 Αυγούστου 2012). «There's an old Arabic proverb: You can have apricots tomorrow». The National. Ανακτήθηκε στις 18 Αυγούστου 2023. 
  11. ↑ «όπερ μεθερμηνευόμενον εστί …ζήσε Μάη μου να φας τριφύλλι». www.leksiko-ellinikon.gr. Ανακτήθηκε στις 25 Μαρτίου 2025. 
  12. ↑ Robertson, Amy (2017-06-08). «All Over The World, Thirsty Muslims Have Their Ramadan Go-To Drinks». NPR. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2019-08-07. https://web.archive.org/web/20190807175000/https://www.npr.org/sections/thesalt/2017/06/08/530893651/all-over-the-world-thirsty-muslims-have-their-ramadan-go-to-drinks. Ανακτήθηκε στις 2018-05-22. 
  13. ↑ Denker, Joel (2016-06-14). «'Moon Of The Faith:' A History Of The Apricot And Its Many Pleasures». NPR. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2019-08-08. https://web.archive.org/web/20190808231633/https://www.npr.org/sections/thesalt/2016/06/14/481932829/moon-of-the-faith-a-history-of-the-apricot-and-its-many-pleasures. Ανακτήθηκε στις 2018-05-22. 
  14. ↑ «The Tu B'Shevat Seder». Anglo-List (στα Αγγλικά). 21 Ιανουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 27 Ιανουαρίου 2023. 
  15. ↑ S.SGT. Bob Donner. «Taste for Apricots Canned at Cua Viet». US Marines Armored Tractor Division. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Σεπτεμβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 2 Σεπτεμβρίου 2017. 
  16. ↑ Cpl. Derek A. Shoemake (27 Οκτωβρίου 2000). «Apricots, AAVs no happy pair». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Σεπτεμβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 2 Σεπτεμβρίου 2017. 
  17. ↑ Michael M. Phillips (March 3, 2003). «Superstitions Abound at Camp As Soldiers Await War in Iraq». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις September 2, 2017. https://web.archive.org/web/20170902150634/https://www.wsj.com/articles/SB1046642100123140320. Ανακτήθηκε στις September 2, 2017. 
  18. ↑ Sicard, Sarah (23 Μαΐου 2021). «Why tankers are terrified of apricots». Military Times (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 27 Ιανουαρίου 2023. 
  19. ↑ Bendix, Aria. «From applesauce in a tube to 'space noodles,' here's how astronaut food has evolved from the 1960s to today». Business Insider (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 23 Απριλίου 2024. 
  20. ↑ «τι εστί βερίκοκο». www.slang.gr. Ανακτήθηκε στις 25 Μαρτίου 2025. 
  21. ↑ kithara.to, Ρίκο, ρίκο, ρίκοκο. - Βουγιουκλάκη Αλίκη, https://kithara.to/stixoi/MTE3Mjc0ODE5/riko-riko-rikoko-bougiouklaki-aliki-lyrics, ανακτήθηκε στις 2025-03-25 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Apricots στο Wikimedia Commons
  • Λεξιλογικός ορισμός του βερίκοκο στο Βικιλεξικό
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Βερίκοκο&oldid=11046010"