Αυτοοργανωμένα αθλητικά σωματεία

Τα αυτό-οργανωμένα αθλητικά σωματεία αποτελούν μία απάντηση ενάντια στο εμπορευματοποιημένο ποδόσφαιρο. Η αυτό-οργάνωση αφορά τον τρόπο λειτουργίας και δομής των σωματείων αυτών, με τη λήψη αποφάσεων να στηρίζεται σε αμεσοδημοκρατικές διαδικασίες προβάλλοντας το συλλογικό πνεύμα και την συνδιαμόρφωση. Στην Ελλάδα έκαναν την εμφάνιση τους στα χρόνια της κρίσης και αποτελούν μία δημιουργία ατόμων που προέρχονται από ποικίλα αντιφασιστικά, αντιεξουσιαστικά κινήματα.

Ιστορική εξέλιξη

Against modern football

Από τη δεκαετία του ’90 κυρίως και έπειτα το ποδόσφαιρο αρχίζει να εξελίσσεται με ραγδαίους ρυθμούς και να εμπορευματοποιείται στο μέγιστο βαθμό. Ο οικονομικός χώρος αντιλαμβάνεται τη μεγάλη του χρηματιστηριακή αξία, καθώς και την επιρροή του εξαιτίας της δημοτικότητας του, όντας το λαοφιλέστερο σπορ. Οι οπαδοί αντιδρούν στην εμπορευματοποίηση του ποδοσφαίρου καθώς βλέπουν τις παραδοσιακές αξίες τις οποίες αυτό στηριζόταν να κατακερματίζονται. Το μεγάλο κόστος των εισιτηρίων, οι υπέρογκοι μισθοί των αθλητών, ο αυξημένος έλεγχος και η καταστολή των οπαδών, τα ΜΜΕ, οι εταιρίες που επενδύουν στο ποδόσφαιρο μη έχοντας κανένα άλλο πέρα από οικονομικό ενδιαφέρον και μία σειρά ακόμη από πρακτικές ενάντια στις πρότερες αρχές του αθλητισμού. Συσπειρώνουν διάφορα οπαδικά κινήματα από διάφορες χώρες εντός του κινήματος του against modern football. Το κίνημα στρέφεται απέναντι στην σύγχρονη νεοφιλελεύθερη οπτική για το ποδόσφαιρο και στις ποδοσφαιρικές ομοσπονδίες που θεωρεί διεφθαρμένες. Η αντίδραση τους εκδηλώνεται μέσω της συνθηματολογίας τους, μέσα από αναρτημένα πανό καθώς κι από άλλες εκδηλώσεις ευαισθητοποίησης γύρω από το ζήτημα.

Τα πρώτα βήματα στην Ελλάδα

Στην Ελλάδα εν μέσω της οικονομικής και κοινωνικής κρίσης υπάρχει μία προσπάθεια των αρχών να φιμώσουν τις οπαδικές κερκίδες για πολιτικά θέματα μη επιτρέποντας πολιτικό περιεχόμενο στις κερκίδες. Ταυτόχρονα όμως στις κερκίδες παρεισφρέουν  ομάδες ακροδεξιών που εκμεταλλεύονται την κρίση με σκοπό να μεγαλώσουν τη δύναμη τους κι να προπαγανδίσουν τις ιδέες τους. Τέλος η τυφλή οπαδική βία γιγαντώνεται σαν φαινόμενο όχι μόνο στο ποδόσφαιρο αλλά σε κάθε σπορ. Με τα φαινόμενα αυτά να συναντιόνται σε μεγάλο βαθμό , αρχίζει μία ομάδα ατόμων να συσπειρώνεται. Άνθρωποι του αντιφασιστικού χώρου από διάφορα οπαδικά κινήματα δημιουργούν ένα δίκτυο ριζοσπαστών οπαδών Radical Fans United (RFU) ως μία απάντηση σε αυτά τα φαινόμενα. Προσπαθούν λοιπόν να συσπειρώσουν οπαδούς με σκοπό την πολιτικοποίηση των κερκίδων έχοντας αντιφασιστικό, αντιρατσιστικό υπόβαθρο καθώς και αντίδραση απέναντι στη κρατική καταστολή και στον έλεγχο των οπαδών. Με τη σειρά τους και μέσα από κόλπους αντιφασιστικών/αντιεξουσιαστικών κινημάτων κάνουν την εμφάνιση τους και οι αυτό-οργανωμένες ομάδες. Οι ομάδες αυτές ιδρύονται από ομάδες ατόμων που προσπαθούν να δημιουργήσουν μία ουτοπία του αθλητισμού και του οπαδισμού όπως την ονειρευόταν. Οι αυτό-οργανωμένες ομάδες χαρακτηρίζονται από ιδέες όπως η ισότητα, η αλληλεγγύη, η ευγενής άμιλλα, ο αντιφασισμός, ο αντιρατσισμός, ο αντισεξισμός –στηρίζουν τις ΛΟΑΤΚΙ κοινότητες χαρακτηριστικό είναι οι φανέλες να έχουν τα χρώματα τους- και προσπαθούν να τις προωθήσουν μέσω του αθλητισμού αλλά και άλλων εκδηλώσεων του. Χρησιμοποιούν τον αθλητισμό αλλά αποτελούν και ένα κοινωνικό πείραμα όντας μικρές ομάδες ατόμων οι οποίες οργανώνονται με διαφορετικό τρόπο από τον σύνηθες που συναντάμε στις σύγχρονες κοινωνίες.

Δομή και τρόπος λειτουργίας (αυτοδιαχείριση)

Η Οικονομική Κρίση της Ευρωζώνης , στις Νότιες χώρες της Ευρώπης , επέφερε πέρα από οικονομικές συνέπειες και κοινωνικές που έχρηζαν προς αντιμετώπιση . Δημιουργήθηκε έντονη αμφισβήτηση του νεοφιλελεύθερου συστήματος και αναζητήθηκαν νέα εναλλακτικά μοντέλα κοινωνικής οργάνωσης που αντιπροσωπεύουν τις έννοιες της αλληλεγγύης και της αυτονομίας . Μέσα από τα κοινωνικά κινήματα και από ομάδες ανθρώπων , δημιουργήθηκαν εναλλακτικά εγχειρήματα όπως είναι οι συλλογικές κουζίνες , τα εναλλακτικά ανταλλακτικά δίκτυα και τα αυτό-οργανωμένα αθλητικά σωματεία που δρουν πέρα από τους κρατικούς θεσμούς και τις κυρίαρχες μορφές του καπιταλισμού . Οι συλλογικότητες αυτές , λειτουργούν αυτόνομα και αντι-ιεραρχικά χρησιμοποιώντας αμεσοδημοκρατικές διαδικασίες όπως είναι οι συνελεύσεις και θέτονται ζητήματα προς επίλυση που αφορούν καθημερινές δραστηριότητες τόσο της οικονομικής όσο και της κοινωνικής ζωής . Στοχεύουν σε μια ισότιμη κοινωνία που απομακρύνεται από ρατσιστικές ιδεολογίες όπως αυτές του φασισμού . Τα αυτό-οργανωμένα αθλητικά σωματεία εμφανίζονται στην Ελλάδα κατά την διάρκεια της οικονομικής κρίσης , ως κοινότητες αντίστασης στην εκάστοτε εξουσία . Δραστηριοποιούνται στο πλαίσιο ενός ερασιτεχνικού αθλητισμού και διαφοροποιούνται από τα υπόλοιπα αθλητικά σωματεία ως προς τον τρόπο οργάνωσής τους και λειτουργίας τους , αφού δεν χρησιμοποιούν χορηγούς ,διαφημίσεις και διοικήσεις . Τα λειτουργικά τους έξοδα καλύπτονται από την αυτοχρηματοδότηση των ίδιων των αθλητών και των ατόμων που ανήκουν σε αυτά και  μέσα από εκδηλώσεις και φεστιβάλ .Για την λήψη αποφάσεων συντάσσεται η Γενική Συνέλευση στην οποία συμμετέχουν όλα τα ενεργά μέλη . Οι συνελεύσεις αυτές , γίνονται ανά τακτά χρονικά διαστήματα με οριζόντιες αμεσοδημοκρατικές διαδικασίες. Στις συνελεύσεις συμμετέχουν τόσο οι αθλητές/αθλήτριες του σωματείου και όσοι ακολουθούν την ομάδα από οποιοδήποτε ρόλο. Το κάθε μέλος , έχει το δικαίωμα να αντιπροτείνει με το να χρησιμοποιεί εμπεριστατωμένα επιχειρήματα .Τα σωματεία αυτά , χρησιμοποιούν ασυνήθιστα ονόματα που έχουν εμπνευστεί από διάφορους αγωνιστές των λαϊκών κινημάτων και συναντιούνται σε όλη την γεωγραφική έκταση της Ελλάδας .

Αυτο-οργανωμένα αθλητικά σωματεία Ελλάδα

1. «Προοδευτική Έκρηξη» Τούμπας» (Θεσσαλονίκη)
2. «Διογένης Ολυμπιακού Χωριού» (Αθήνα)
3. «Αλάνα» (Αυτό-οργανωμένη Γυναικεία ομάδα ποδοσφαίρου Αθήνας)
4. «Αστέρας Κουκλουτζάς» (Θεσσαλονίκη)
5. «Αυτόνομη Π.Ο» (Πάτρας)
6. «Απείθαρχος Ιωαννίνων 1312» (Ιωάννινα)
7. «Τηγανίτης» (Ηράκλειο Κρήτης)
8. «Α.Σ Λίβας» (Ρέθυμνο)
9. «Α.Σ Ασπάλανθος» (Χανιά)
10. « Μαρίνος Αντύπας» (Λάρισα)
11. «Ρήξη» (Λιβαδειά)
12. «Α.Σ Ελευθεριακός Liberta» (Βόλος)
13. «Δόξα» (Ορεστιάδα)
14. «Α.Σ Φουρτούνα» (Αλεξανδρούπολη)
15. «Α.Σ Βαγγελίτσα Κουτσιάντζα» (Καρδίτσα)
16. «Ανάποδος» (Χαλκίδα)
17. «Τραβέρσο Α.Σ» (Κέρκυρα)
18. «Άχθος Αρούρης» (Βέροια)
19. «Α.Σ ‘Αρης Βελουχιώτης» (Λαμία)
20. Αδέσποτος Αθηνών (Αθήνα)

Κοινωνικές Δράσεις

Με την κοινωνικοπολιτική δράση των συλλογικοτήτων αυτών και των μελών τους να είναι έντονη συναντάμε τις ομάδες αυτές να «παίζουν μπάλα» σε εξω-αγωνιστικά ζητήματα. Είναι συχνή η παρουσία τους σε πορείες διαμαρτυρίας που είναι σύμφωνες με τις ιδέες τους. Οργανώνουν πολιτισμικές εκδηλώσεις (βιβλιοπαρουσιάσεις, προβολή ταινιών κ.α.). Ακόμη πολλές είναι και οι δράσεις τους σε ανθρωπιστικό επίπεδο μένοντας πιστοί στις ιδέες αλληλεγγύης που τους χαρακτηρίζουν. Μέσω των δράσεων τους στέκονται έμπρακτα πλάι στους μετανάστες/πρόσφυγες, στους άπορους καθώς και σε όποια άλλη κοινωνική ομάδα μπορεί να χρειάζεται στήριξη.

Πηγές

• Δημητροπούλου Μαριάννα , «Κινήματα διαμαρτυρίας, αυτοοργάνωση και αθλητικός ακτιβισμός. Το παράδειγμα της «Αυτόνομης» Π.Ο. Πάτρας» , μεταπτυχιακή διπλωματική εργασία , EAΠ, Σχολή Κοινωνικών Επιστημών , Αθλητικές Σπουδές : Κοινωνιολογία Ιστορία Ανθρωπολογία, 2020 , Πάτρα
• Κωνσταντίνος Γ. Δημακόπουλος , «Τα αυτοοργανωμένα αθλητικά σωματεία και τα κοινωνικά πεδία δράσης τους. Το παράδειγμα του Αδέσποτου Αθηνών», μεταπτυχιακή διπλωματική εργασία, ΕΑΠ, Σχολή Κοινωνικών Επιστημών , Αθλητικές Σπουδές : Κοινωνιολογία Ιστορία Ανθρωπολογία, 2020 , Αθήνα
• Καλουδιώτη Μαρία , «Αυτοοργανωμένα αθλητικά σωματεία και αγωνιστική συλλογική δράση στην περίοδο της κρίσης. Η περίπτωση του «Τηγανίτη» στο Ηράκλειο Κρήτης» , μεταπτυχιακή διπλωματική εργασία, ΕΑΠ, Σχολή Κοινωνικών Επιστημών , Αθλητικές Σπουδές : Κοινωνιολογία Ιστορία Ανθρωπολογία, 2018 , Ηράκλειο
• Ζαϊμάκης Γιάννης , Νίκος Κοταρίδης , « Ποδόσφαιρο και κοινότητες οπαδών .Αντιπαλότητες και πολιτικές ταυτότητας » , Εκδόσεις Πλέθρον , 2013 , Αθήνα
• Zaimakis Yiannis, (2018) Football fan culture and politics in modern Greece: the process of fandom radicalization during the austerity era, Soccer & Society, 19 (2), 252-270.