Ανδρόνικος Κομνηνός (υιός Αλέξιου Α΄)

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Ανδρόνικος Κομνηνός
Γέννηση18 Σεπτεμβρίου 1091
Κωνσταντινούπολη
Θάνατος1130/1131 (39-40 ετών)
Μικρά Ασία
ΣύζυγοςΕιρήνη
Άννα;
ΕπίγονοιΑλέξιος Κομνηνός
Ιωάννης Δούκας
Μαρία Κομνηνή
Άννα Κομνηνή
ΟίκοςΔυναστεία των Κομνηνών
ΠατέραςΑλέξιος Α΄ Κομνηνός
ΜητέραΕιρήνη Δούκαινα
ΘρησκείαΟρθόδοξη Εκκλησία
δεδομένα (π • σ • ε )

Ο Ανδρόνικος Κομνηνός (18 Σεπτεμβρίου 1091 - 1130/1131) ήταν Βυζαντινός πρίγκιπας και στρατιωτικός διοικητής. Έγινε σεβαστοκράτωρ και συμμετείχε στη μάχη του Φιλομηλίου εναντίον των Σελτζούκων. Αντιτέθηκε στη διαδοχή από τον πρωτότοκο αδελφό του Ιωάννη Β΄, ωστόσο του επετράπη να παραμείνει στην συλή. Συμμετείχε σε δύο εκστρατείες του Ιωάννη Β΄ στα Βαλκάνια.

Βιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ήταν το τέταρτο τέκνο και ο δευτερότοκος γιος του Αλεξίου Α΄ Κομνηνού και της Ειρήνης Δούκαινας, κόρης του Ανδρονίκου πρωτοβεστιαρίου και πρωτοπροέδρου της Ρωμανίας. Έλαβε το όνομα του εκ μητρός πάππου του.[1][2] Όταν γεννήθηκε, ο πατέρας του βασίλευε, έτσι ο Ανδρόνικος ονομάστηκε πορφυρογέννητος.[3] Ο χειρόγραφος κώδικας της Μόσχας Νο 53/147 δίνει ημερομηνία γέννησής του 18 Σεπτεμβρίου 1091,[1][2] όμως η διήγηση της Αλεξιάδας, έργου της μεγαλύτερης αδελφής του Άννας Κομνηνής, αναφέρει ότι το 1116 ήταν έφηβος· αυτό τοποθετεί η γέννησή του το 1099/1100.[2]

Περί το 1103 απεβίωσε ο θείος του Ισαάκιος Κομνηνός και τον διαδέχθηκε στον τίτλο του σεβαστοκράτορος.[1] Ο Ζωναράς αναφέρει ότι αυτό έγινε με τον γάμο του, μόλις ενηλικιώθηκε.[2] Το 1116 διοίκησε την αριστερή πτέρυγα της μάχης στο Φλομήλιον εναντίον των Σελτζούκων Τούρκων. Κατά τη σύγκρουση οδήγησε μία τολμηρή επίθεση στους Τούρκους, καταλαμβάνοντας τη σκηνή του Μαλικσάχ Β΄ σουλτάνου του Ικονίου.[4] Στην Αλεξιάδα το κατόρθωμα αυτό συνοδεύει τον επικήδειο και ορισμένοι λόγιοι θεώρησαν λανθασμένα ότι σκοτώθηκε στη μάχη.[5][6]

Τον Αύγουστο του 1118 ο Αλέξιος Α΄ ήταν στην επιθανάτιο κλίνη και ο Ανδρόνικος, λόγω της στενής σχέσης του με την Άννα, έλαβε το μέρος αυτής και της μητέρας τους, που σκόπευαν να θέσουν στο θρόνο τον Νικηφόρο Βρυέννιο, σύζυγο της Άννας, πρώτου τέκνου του Αλεξίου Α΄, αντί του Ιωάννη Β΄ (τρίτου τέκνου και πρωτότοκου γιου τού Αλεξίου Α΄), ο οποίος τελικά διαδέχθηκε τον πατέρα τους. Ωστόσο ο Ιωάννης Β΄ τον συγχώρεσε και του επέτρεψε να παραμείνει στην Αυλή.[7][8] Το 1122 ο Ανδρόνικος οδήγησε στρατό στην εκστρατεία του αδελφού του εναντίον των Πετσενέγκων. Σύμφωνα με τη μονωδία (θρηνητικό ποίημα) τού Μιχαήλ Ιταλικού, ήταν κρίσιμη η επέμβασή του, όταν συγκέντρωσε τα στρατεύματα που υποχωρούσαν, απειλώντας τον σημαιοφόρο με εκτέλεση αν δεν στεκόταν στη θέση του· έτσι έτρεψε τη μάχη σε νίκη των Ρωμαίων.[7][9] Σε άλλη μονωδία τού Θεοδώρου Προδρόμου αναφέρεται ότι συμμετείχε στη νικηφόρο εκστρατεία του Ιωάννη Β΄ εναντίον του Στεφάνου Β΄ της Ουγγαρίας το 1129.[7][9]

Απεβίωσε έπειτα από μακρά ασθένεια στη Μικρά Ασία το 1130/31. Η μητέρα του και ο Νικηφόρος Βρυέννιος συνόδευσαν τη σορό του στην Κωνσταντινούπολη. Όταν περνούσε τον Βόσπορο, ξέσπασε ξαφνική καταιγίδα και το πλοίο, που τον μετέφερε, κόντεψε να βυθιστεί, αλλά τελικά έφθασε στην πρωτεύουσα. Ακολούθησε επιτηδευμένη δημόσια κηδεία και μάλλον τάφηκε στην Μονή του Χριστού Φιλανθρώπου, μαζί με τον πατέρα του.[10] Οι Μιχαήλ Ιταλικός και Θεόδωρος Πρόδρομος έγραψαν μία μονωδία προς τιμήν του· ο τελευταίος έγραψε και ένα μακροσκελές ποίημα προς παρηγορία της Ειρήνης Δούκαινας.[9] Η στενή σχέση του με την αδελφή του και τη μητέρα του, τού εξασφάλισε μία ευνοϊκή μεταχείριση στην Αλεξιάδα και στα έργα των δύο ποιητών της Αυλής, οι οποίοι ανήκαν στον κύκλο της μητέρας του Αυτοκράτορα.[11][12]

Οικογένεια[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Νυμφεύτηκε την Ειρήνη, πιθανώς Ρωσίδα πριγκίπισσα και μάλλον κόρη του Βολοντάρ των Ρούρικ πρίγκιπα του Περεμύσλ και Ζβενυορόντ: το «Πρώτο Χρονικό» αναφέρει ότι το 1104 γινόταν διαπραγματεύσεις μεταξύ του Αλεξίου Α΄ και του Βολοντάρ για γάμο της κόρης του Ειρήνης.[13] Η Ειρήνη ήταν εξαίρετα όμορφη, όπως περιγράφει ο Θεόδωρος Πρόδρομος, απεβίωσε όμως περί το 1122.[14] Ο Ανδρόνικος είχε τέκνο:

  • Αλέξιος, απεβ. όταν ήταν ακόμη παιδί λίγο πριν την μητέρα του, περί το 1120.[15][16]

Είναι πιθανό ο Ανδρόνικος να ξαναπαντρεύτηκε, καθώς ο κώδικας Νο 524 της Μαρκιανής Βιβλιοθήκης της Βενετίας αναφέρει κάποιον σεβαστοκράτορα Ανδρόνικο και την σύζυγό του, σεβαστοκρατόρισσα Άννα, μάλλον όμως να πρόκειται για άσχετα άτομα.[15] Ακόμη σε Εκκλησιαστική Σύνοδο της 6ης Μαρτίου 1166 αναφέρεται ότι συμμετείχε ο γιος του Ιωάννης Δούκας,[17] ενώ είναι γνωστό ότι είχε μια κόρη Μαρία,[15] και ίσως ακόμη μία κόρη, Άννα.[18] Αν πρόκειται για κόρες της Ειρήνης, η παράλειψή τους από τις μονωδίες οφείλεται πιθανώς είτε στο ότι ο ποιητής έδωσε έμφαση στα άρρενα τέκνα, είτε ότι είχαν αποβιώσει σε νηπιακή ηλικία.[15]

Αναφορές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Βαρζός 1984, σελ. 229.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Skoulatos 1980, σελ. 17.
  3. ↑ Βαρζός 1984, σελ. 229 (note 3), 237.
  4. ↑ Βαρζός 1984, σελίδες 229–230.
  5. ↑ Βαρζός 1984, σελ. 229 (note 5).
  6. ↑ Venning & Frankopan 2015, σελ. 77.
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 Βαρζός 1984, σελ. 230.
  8. ↑ Skoulatos 1980, σελίδες 17–18.
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 Skoulatos 1980, σελ. 18.
  10. ↑ Βαρζός 1984, σελίδες 231–233.
  11. ↑ Βαρζός 1984, σελίδες 234–237.
  12. ↑ Skoulatos 1980, σελίδες 18–19.
  13. ↑ Βαρζός 1984, σελίδες 233–234.
  14. ↑ Βαρζός 1984, σελ. 234.
  15. ↑ 15,0 15,1 15,2 15,3 Kouroupou & Vannier 2005, σελ. 55.
  16. ↑ Βαρζός 1984, σελίδες 236, 237, 478.
  17. ↑ Βαρζός 1984, σελίδες 237, 479.
  18. ↑ Kouroupou & Vannier 2005, σελ. 66.

Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Ανδρόνικος_Κομνηνός_(υιός_Αλέξιου_Α΄)&oldid=10436668"