Αλεξανδρινό κουαρτέτο

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Αλεξανδρινό κουαρτέτο
Πλατεία των Προξένων/Πλατεία Μανσίγια στην Αλεξάνδρεια
ΣυγγραφέαςΛώρενς Ντάρελ
ΤίτλοςThe Alexandria Quartet
ΓλώσσαΑγγλικά
Ημερομηνία δημιουργίας1957
Ημερομηνία δημοσίευσης1962
Πρώτη έκδοσηFaber & Faber
ΠροηγούμενοBitter Lemons
ΕπόμενοThe Revolt of Aphrodite

Το Αλεξανδρινό κουαρτέτο (αγγλικός τίτλος: The Alexandria Quartet) είναι μυθιστορηματική τετραλογία του Λώρενς Ντάρελ, που δημοσιεύτηκε μεταξύ 1957 και 1960 και διαδραματίζεται στην αιγυπτιακή πόλη Αλεξάνδρεια τις δεκαετίες του 1930 και του 1940, την εποχή της βρετανικής παρουσίας στην Αίγυπτο. [1]

Η τετραλογία αποτελείται από τέσσερα μυθιστορήματα, περίπου ισομεγέθη: Ιουστίνη, Βαλτάσαρ, Μαουντόλιβ και Κλέα. Τα τρία πρώτα βιβλία παρουσιάζουν τρεις οπτικές γωνίες για την ίδια ιστορία και χαρακτήρες στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, πριν και κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου. Το τέταρτο βιβλίο διαδραματίζεται έξι χρόνια αργότερα, τα γεγονότα αναπτύσσονται ξανά και συνδυάζουν όλα τα προηγούμενα επεισόδια σε ένα ενιαίο σύνολο. Όπως εξηγεί ο Ντάρελ στον πρόλογο του Βαλτάσαρ, τα τέσσερα μυθιστορήματα είναι μια εξερεύνηση της σχετικότητας και των εννοιών της συνέχειας και της σχέσης υποκειμένου-αντικειμένου, με θέμα τον έρωτα. [2]

Είναι το πιο διάσημο έργο του Λώρενς Ντάρελ, με μεγάλη επιτυχία στο αναγνωστικό κοινό και τους κριτικούς. Το 1998, οι εκδόσεις Σύγχρονη βιβλιοθήκη το κατέταξαν στην 70ή θέση στη λίστα με τα 100 καλύτερα αγγλόφωνα μυθιστορήματα του 20ού αιώνα. [3]

Παρουσίαση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Πρόκειται για μια σειρά τεσσάρων αλληλοσυνδεόμενων μυθιστορημάτων τα οποία ως προς τη δομή και το ύφος είναι ένα πειραματικό έργο του μεταμοντερνισμού. Διαδραματίζεται στην Αίγυπτο πριν και κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου πολέμου και εμπλέκει πολλές γραμμές πλοκής. Καθένα από τα τρία πρώτα βιβλία αφηγείται την ίδια σειρά γεγονότων από μια νέα οπτική γωνία παρουσιάζοντας τρεις διαφορετικές απόψεις για γεγονότα της ίδιας χρονικής περιόδου. Το τέταρτο βιβλίο είναι μια αναδρομή στα γεγονότα των τριών πρώτων και διαδραματίζεται αργότερα. Το έργο αρχίζει με μια ιστορία που συνέβη στη δεκαετία του '30 του 20ού αιώνα. Δεν υπάρχουν συγκεκριμένες αναφορές σε ημερομηνίες, η αφήγηση κινείται στον χρόνο, συχνά χωρίς ρητές μεταβάσεις, ο αφηγητής «αφήνει τη μνήμη του να κυμανθεί ελεύθερα σε πολλούς ανθρώπους, πολλά περιστατικά, πολλά χρόνια», αν και ο αναγνώστης μπορεί να κατασκευάσει μια πρόχειρη χρονολογία εκ των υστέρων. [4]

Τα μυθιστορήματα περιλαμβάνουν ανατολίτικο εξωτισμό, με εξωτικές περιγραφές της Αλεξάνδρειας και των περιχώρων της, τις οποίες ο συγγραφέας παρουσιάζει με μεγάλη λεπτομέρεια αναπλάθοντας την ατμόσφαιρα της εποχής - η Αίγυπτος ήταν τμήμα της Βρετανικής αυτοκρατορίας και η κατάρρευση της αποικιοκρατίας αποτυπώνεται με μεγάλη ακρίβεια. Κυριαρχούν ρομαντικά πάθη, ερωτικά τρίγωνα, μυστικισμός, κατασκοπεία και πολιτικές ίντριγκες, πολυτέλεια και φτώχεια, αγνοούμενα παιδιά, μυστηριώδεις δολοφονίες και αυτοκτονίες - σαν ένα μυθιστόρημα περιπέτειας ή σαν μια τραγωδία. Οι απόψεις για το τι συμβαίνει διασταυρώνονται, επικαλύπτονται, μερικές φορές διαφέρουν ριζικά, έτσι ώστε ο αναγνώστης να αναζητήσει την ιδέα της αλήθειας - ή τουλάχιστον την πιθανότητα ύπαρξής της. [5]

Το μυθιστόρημα δημιουργήθηκε ως παλίμψηστο: είναι ένα μοντερνιστικό ποιητικό, σκοτεινό και μυστηριώδες έργο, με φιλοσοφικά πλαίσια και αναφορές στον Γιουνγκ και τους Γνωστικούς φιλόσοφους και με ποιητικές αναφορές στον Καβάφη. Περιλαμβάνει ωστόσο τμήματα ρεαλιστικής γραφής με γραμμική τριτοπρόσωπη αφήγηση, παντογνώστη αφηγητή και ξεκάθαρη πλοκή.

Καβάφης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Ντάρελ κάνει πολλές αναφορές στον Έλληνα Αλεξανδρινό ποιητή Κωνσταντίνο Καβάφη, ιδιαίτερα στην Ιουστίνη. Έτσι, το μυθιστόρημα σύστησε τον Καβάφη σε ένα ευρύτερο νέο κοινό στον αγγλόφωνο κόσμο. Δύο από τα ποιήματα του Καβάφη, Η πόλις και Ἀπολείπειν ὁ θεὸς Ἀντώνιον, σε μετάφραση Ντάρελ, περιλαμβάνονται ως «σημεία εργασίας» στο Παράρτημα, υπονοώντας ότι τα ποιήματα σχετίζονται με τον αφηγητή και την κατάστασή του.[6]

Διασκευή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το 1969 το έργο διασκευάστηκε για τον κινηματογράφο με τίτλο ως Ιουστίνη σε σκηνοθεσία Τζορτζ Κιούκορ.[7]

Μετάφραση στα ελληνικά[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Αλεξανδρινό Κουαρτέτο, μτφ. Αιμίλιος Χουρμούζιος, εκδ. Γρηγόρη [8]
  • Αλεξανδρινό Κουαρτέτο, μτφ. Μαριάνα Γ. Παπουτσοπούλου, εκδ. Μεταίχμιο, 2009 [9]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]