Αγωγός Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολης

Σχεδιάγραμμα του αγωγού

Ο αγωγός Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολης ήταν σχεδιαζόμενος αγωγός πετρελαίου που δεν υλοποιήθηκε, ο οποίος προβλεπόταν να μεταφέρει αργό πετρέλαιο, προέλευσης από την Κασπία Θάλασσα, από το λιμάνι του Μπουργκάς σε τερματικό σταθμό στο λιμάνι Αλεξανδρούπολης. Από το καλοκαίρι του 2010 (έτος που προβλεπόταν αρχικά η ολοκλήρωση του έργου) η βουλγαρική πλευρά άρχισε να προβάλλει αντιρρήσεις, για να φτάσει το Δεκέμβριο του 2011 να ανακοινώσει και επίσημα την αποχώρησή της από το σχέδιο.

Συνοπτικό ιστορικό

Ο αγωγός Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολης ήταν σχεδιαζόμενος διαβαλκανικός τεχνητός αγωγός μεταφοράς αργού πετρελαίου από το βουλγαρικό λιμένα Μπουργκάς στη Μαύρη Θάλασσα, στον ελληνικό λιμένα της Αλεξανδρούπολης. Το 1993, ο Έλληνας επιχειρηματίας Νίκος Γρηγοριάδης πρότεινε τη δημιουργία του πετρελαιαγωγού και η πρότασή του υποστηρίχθηκε από τις ελληνικές κυβερνήσεις, ξεκινώντας από τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη και στη συνέχεια από τον Ανδρέα Παπανδρέου, τον Κώστα Σημίτη και τον Κώστα Καραμανλή. Τον Ιούνιο του 1994, ο Έλληνας υπουργός Κάρολος Παπούλιας (μετέπειτα πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας) και ο Βούλγαρος Χρίστο Τοτέφ υπέγραψαν διμερή συμφωνία για την κατασκευή του αγωγού. Τον Δεκέμβριο, ο Έλληνας πρωθυπουργός Ανδρέας Παπανδρέου και ο Ρώσος αντιπρόεδρος Όλεγκ Ντάβιντοφ υπέγραψαν μνημόνιο συνεργασίας. Έξι μήνες αργότερα, τον Ιούνιο του 1995, συναντήθηκαν εμπειρογνώμονες από τη Ρωσία, τη Βουλγαρία και την Ελλάδα για να εξετάσουν τις λεπτομέρειες του έργου. Τον Ιανουάριο του 1997, ο Πρωθυπουργός της Ελλάδας Κώστας Σημίτης, η Υπουργός Ανάπτυξης κ. Βάσω Παπανδρέου και ο Ρώσος υπουργός Ενέργειας Πετρ Ροντιόνοβ συναντήθηκαν στην Αθήνα και ανακοίνωσαν ότι Ρωσία και Ελλάδα θα υπογράψουν πρωτόκολλο ενεργειακής συνεργασίας που προβλέπει τη συγκρότηση ομάδας εργασίας σχετικά με τον αγωγό Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη. Το Φεβρουάριο του 1998 ιδρύθηκε η ελληνική κοινοπραξία (DEP-Θράκη). Τον Μάιο του 1998 υπογράφηκε μνημόνιο για την ίδρυση της εταιρείας Transbalkan Oil Pipeline. Το 2000, η γερμανική εταιρεία ILF συνέταξε τεχνικές προδιαγραφές και οικονομική αξιολόγηση του σχεδίου.Τον Ιανουάριο του 2002 αξιολογήθηκαν και εγκρίθηκαν τα τελικά συμπεράσματα των μελετών που διεξήχθησαν.

Η Ελλάδα, η Ρωσία και η Βουλγαρία δια των αντίστοιχων υπουργών οικονομίας υπέγραψαν την τελική συμφωνία κατασκευής στην Αθήνα στις 17 Μαρτίου 2007. Ο αγωγός μήκους 280 περίπου χιλιομέτρων αναμενόταν να έχει ολοκληρωθεί μέχρι το 2010. Ο αγωγός ως ιδέα διαμορφώθηκε το 1993, αλλά η υπογραφή μνημονίου συνεργασίας έγινε μετά από 12 χρόνια, τον Απρίλιο του 2005 στη Σόφια, με τη συνάντηση κορυφής του Ρώσου προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν, του Βούλγαρου ομολόγου του Γκεόργκι Παρβάνοφ και του Έλληνα πρωθυπουργού Κωνσταντίνου Καραμανλή, στις 4 Σεπτεμβρίου στην Αθήνα. Ακολούθησε η μονογραφή του κειμένου της Διακρατικής Συμφωνίας, στο Μπουργκάς, στις 7 Φεβρουαρίου 2007 και η τελική συμφωνία για την έναρξη του έργου. Όμως στις 11 Ιουνίου 2010 η βουλγαρική πλευρά ανακοίνωσε την αποχώρησή της από το σχέδιο υλοποίησης του αγωγού, καθώς εξέφρασε αντιρρήσεις για τη δυνατότητα αποδοχής της περιβαλλοντικής μελέτης. Την εν λόγω μελέτη έκανε δεκτή η ελληνική πλευρά στις 27 Ιουλίου 2010. Η ματαίωση του έργου φάνηκε να αποφεύγεται όταν στις 5 Νοεμβρίου 2011 δόθηκε θετική αξιολόγηση από το βουλγαρικό υπουργείο περιβάλλοντος σε νέα περιβαλλοντική μελέτη, για το τμήμα που αφορούσε το λιμάνι του Μπουργκάς. Τελικά όμως στις 7 Δεκεμβρίου 2011 η βουλγαρική κυβέρνηση ανακοίνωσε την επίσημη αποχώρησή της από το σχέδιο, προτείνοντας αμοιβαία υποχώρηση όλων των εταίρων (Βουλγαρίας, Ρωσίας, Ελλάδας). Σε περίπτωση που κάτι τέτοιο δεν συμβεί, η Βουλγαρία θα αποσυρθεί μετά την πάροδο δωδεκαμήνου.

Τεχνικά χαρακτηριστικά

Το συνολικό μήκος του αγωγού πετρελαίου Μπουργκάς – Αλεξανδρούπολης διαμέτρου 36 ιντσών υπολογιζόταν περίπου σε 280 χλμ. τα 135 εκ των οποίων θα εκτείνονταν επί ελληνικού εδάφους, ενώ τα υπόλοιπα 145 χλμ. επί βουλγαρικού εδάφους. Προβλεπόταν επίσης η δημιουργία τερματικού σταθμού φορτοεκφόρτωσης αργού πετρελαίου στον λιμένα της Αλεξανδρούπολης με ειδικές λιμενικές εγκαταστάσεις και αποθηκευτικούς χώρους συνολικής χωρητικότητας 650.000 μετρικών τόνων. Στον σχεδιαζόμενο εξοπλισμό προσθέτονταν ειδικές υποδομές για πλωτές εξέδρες φόρτωσης δεξαμενόπλοιων. Ανάλογες εγκαταστάσεις επρόκειτο να δημιουργηθούν στο Μπουργκάς και παράλληλα θα ξεκινούσαν και οι εργασίες για την κατασκευή του υπόγειου αγωγού, που θα συνέδεε τους δύο λιμένες. Ο αγωγός προβλεπόταν να έχει δυνατότητα μεταφοράς 35 έως 50 εκατ. τόνων αργού πετρελαίου ετησίως.

Γεωστρατηγικά οφέλη

Δεδομένου ότι η ελληνική οικονομία είναι σταθερά προσδεδεμένη στο άρμα μιας διεθνούς πετρελαϊκής οικονομίας, χωρίς ιδιαίτερες επιδόσεις στον τομέα των εναλλακτικών και ήπιων μορφών ενέργειας, η παρουσία του αγωγού θα απέφερε σαφή γεωστρατηγικά οφέλη στην Ελλάδα. Τα κυριότερα από αυτά τα οφέλη επικεντρώνονταν στην αναβάθμιση του στρατηγικού ρόλου της χώρας μας στον τομέα της ενέργειας διεθνώς, ενώ σε εσωτερικό επίπεδο θα αναδείκνυαν τη στρατηγική σημασία της Θράκης.

Οικολογικές ανησυχίες

Στον 1ο Ενεργειακό Διάλογο Νοτιοανατολικής Ευρώπης, που διοργανώθηκε στη Θεσσαλονίκη από το Ινστιτούτο Ενέργειας ΝΑ Ευρώπης (Ι.Ε.Ν.Ε.), διατυπώθηκε η άποψη πως σημαντικό όφελος θα προέκυπτε από την αποσυμφόρηση των Στενών των Δαρδανελλίων, καθώς πιστευόταν πως ο αγωγός θα λειτουργούσε συμπληρωματικά προς τον φόρτο των Στενών, χωρίς ωστόσο να λαμβάνεται υπ' όψιν η αντίθετη άποψη, που διατυπώνει ότι οι δύο δρόμοι μεταφοράς πετρελαίου διαδρομές θα λειτουργούν ανταγωνιστικά και παράλληλα, προσθέτοντας εκθετικά οικολογικές πιέσεις στη Μαύρη Θάλασσα και στα ευαίσθητα οικοσυστήματα, όπως το δάσος της Δαδιάς ή οι εκβολές του Έβρου, όπως έχουν ήδη επισημάνει διεθνείς οικολογικές οργανώσεις.

Η Ευρωπαϊκή κοινότητα

Η άποψη της Κοινότητας για τον αγωγό συνοψίζεται στην απάντηση του Επιτρόπου Piebalgs προς τον ευρωβουλευτή του Συνασπισμού Δημήτρη Παπαδημούλη, κατόπιν επερώτησής του για την καθυστέρηση υλοποίησης του πετρελαιαγωγού. Η απάντηση παρατίθεται αυτούσια, καθώς υποδεικνύει τη χρησιμότητα του έργου για την Ευρωπαϊκή Ένωση γενικότερα, αλλά και γιατί περιέχει τις επίσημες οδηγίες προς αποφυγή οικολογικής καταστροφής.

E-0020/07EL

Απάντηση του κ. Piebags

εξ ονόματος της Επιτροπής

(23.2.2007)

Η Επιτροπή υποστηρίζει όλα τα τεκμηριωμένης χρησιμότητας έργα μεταφοράς αργού πετρελαίου από τη Μαύρη Θάλασσα στις ευρωπαϊκές αγορές με πετρελαιαγωγούς. Τέτοια έργα, εκτός που ενισχύουν την ασφάλεια εφοδιασμού της Ευρώπης, δυνάμει συμβάλλουν σε μείωση των θαλάσσιων μεταφορών πετρελαίου μέσω των κορεσμένων τουρκικών στενών, περιορίζοντας έτσι και τους σοβαρούς κινδύνους για το περιβάλλον και για τον τοπικό πληθυσμό. Κατά συνέπεια, η Επιτροπή προσβλέπει στην υπογραφή της συμφωνίας κατασκευής του πετρελαιαγωγού Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολης και ευελπιστεί ότι το έργο θα υλοποιηθεί.

Η Επιτροπή γνωρίζει ότι υπάρχει κάποια καθυστέρηση σε σχέση με το χρονοδιάγραμμα στο οποίο συμφώνησαν οι ενδιαφερόμενες χώρες τον Σεπτέμβριο του 2006. Καθώς όμως η Επιτροπή δεν εμπλέκεται στις διαπραγματεύσεις, δεν γνωρίζει τις λεπτομέρειες που οδήγησαν στην καθυστέρηση.

Δεδομένου ότι ο πετρελαιαγωγός θα βρίσκεται σε κοινοτικό έδαφος, η κατασκευή και εκμετάλλευσή του πρέπει να συμμορφώνονται με την περιβαλλοντική νομοθεσία της Κοινότητας που καλύπτει τέτοιου τύπου μεγάλα ενεργειακά έργα και αφορά συγκεκριμένα τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις του έργου (οδηγία 85/337/EEC όπως τροποποιήθηκε με τις οδηγίες 97/11/EC και 2003/35/EC), καθώς και τις θιγόμενες ζώνες ειδικής προστασίας (οδηγία για τα πτηνά και οδηγία για τα ενδιαιτήματα) αναφορικά κυρίως με τις επιπτώσεις των έργων σε τοποθεσίες του δικτύου Natura 2000).