Αγαδά
Η Αγαδά ((εβρ. אַגָּדָה = ʾAggāḏā ή הַגָּדָה = Haggāḏā), που δεν πρέπει να συγχέεται με το χαγκαντά του Πάσχα, είναι ως σύνολο οι μη νομικού περιεχομένου ερμηνείες στην κλασική ραββινική γραμματεία του Ιουδαϊσμού. Γενικώς η Αγαδά ενσωματώνει λαϊκές παραδοσιακές αφηγήσεις, ιστορικά ανέκδοτα, ηθικές προτροπές και πρακτικές συμβουλές σε διάφορα ζητήματα, από την επαγγελματική ζωή μέχρι την ιατρική.
Ετυμολογία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η εβραϊκή λέξη haggadah (הַגָּדָה) προέρχεται από τη ρίζα נגד, που σημαίνει «διακηρύσσω, γνωστοποιώ, επεξηγώ».[1]
Η γνώμη της πλειονότητας των μελετητών είναι ότι η εβραϊκή λέξη aggadah (אַגָּדָה) και η αντίστοιχη αραμαϊκή aggadta (אַגָּדְתָא) είναι παραλλαγές του haggadah.[1] Ωστόσο, μερικοί πιστεύουν ότι προέρχονται από τη διαφορετική αραμαϊκή ρίζα נגד[1], που σημαίνει «έλκω, σύρω, τεντώνω, απλώνω» (αντίστοιχη της εβραϊκής ρίζας משך ή נטה). [2] Σύμφωνα με τη δεύτερη αυτή ετυμολόγηση, το aggadah μπορεί να θεωρηθεί ως «το μέρος του Νόμου που έλκει τον άνθρωπο προς τις διδασκαλίες του»[3][4], ή τις διδασκαλίες που ενισχύουν τις πνευματικές συνδέσεις των πιστών, πέραν της ερμηνείας των κειμένων.[5]
Περιεχόμενο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η Αγαδά αποτελείται σε μεγάλο μέρος από διηγήσεις θρύλων, παραβολές ή αλληγορίες, που σχολιάζουν και επεξηγούν τα βιβλικά χωρία που πιστεύεται ότι αποκαλύπτουν τον θείο λόγο, ή εκείνα που συνδέονται με σημαντικές ιστορικές στιγμές του εβραϊκού λαού. Η Αγαδά είναι δημιούργημα των πρώτων μεταχριστιανικών αιώνων και του Μεσαίωνα. Ο ηθικοδιδακτικός χαρακτήρας της μαρτυρεί ότι γεννήθηκε από την ανάγκη να διαπαιδαγωγηθούν οι Ιουδαίοι στις ιερές αλήθειες με έναν λόγο σύμφωνο με τη λαϊκή ψυχολογία και αντίληψη. Αρχικώς ήταν μια μορφή προφορικής λογοτεχνίας, σιγά-σιγά όμως άρχισε να καταγράφεται στην εβραϊκή ή στην αραμαϊκή γλώσσα. Στη γραπτή μορφή της η Αγαδά ενσωματώθηκε στο Ταλμούδ και σε μεταγενέστερες συλλογές, που αναφέρονταν σε ένα ή περισσότερα βιβλία της εβραϊκής Βίβλου, σε χωρία που διαβάζονταν στις συναγωγές στη λατρευτική πράξη, ή σε ορισμένα βιβλικά πρόσωπα.
Επίδραση σε άλλες θρησκείες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Αρκετές από τις ιστορίες της Αγαδά υιοθετήθηκαν αργότερα από Χριστιανούς συγγραφείς, οι οποίοι τις προσάρμοσαν και τις ενσωμάτωσαν στις χριστιανικές παραδόσεις δίνοντάς τους νέο νόημα. Για παράδειγμα, η παράδοση της Αγαδά ότι ο Αδάμ πλάστηκε από «παρθένο χώμα» θεωρήθηκε ότι προοιωνίζεται τη γέννηση του Δεύτερου Αδάμ (δηλαδή του Χριστού) από παρθένα μητέρα.
Οι θρύλοι της Αγαδά τροφοδότησαν και το Ισλάμ: Στο Κοράνιο έχουν ενσωματωθεί πολλές από τις αγαδικές παραδόσεις, κυρίως αυτές που αναφέρονται στον βίο και τον χαρακτήρα βιβλικών προσώπων, όπως ο Ιωσήφ, ο Μωυσής, ο Δαβίδ και ο Σολομών.
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Berachyahu Lifshitz: «Aggadah Versus Haggadah: Towards a More Precise Understanding of the Distinction», Diné Yisrael, τόμ. 24 (2007), σελ. 23 (αγγλικό μέρος)
- ↑ Marcus Jastrow: A Dictionary of the Targumim, the Talmud Babli and Yerushalmi, and the Midrashic Literature, נגד, βλ. και Δανιήλ ζ΄ 10
- ↑ Rabbi Nathan Cardozo: The Infinite Chain: Torah, Masorah, and Man, κεφ. 6, σελ. 180
- ↑ Π.χ. στο σχόλιό του στο εδάφιο Έξοδος ιγ΄ 5 ο Ρασί γράφει ότι η αγαδική διδαχή «έλκει την καρδιά» (דברי אגדה המושכין את הלב).
- ↑ Rabbi Moshe Weissman: The Midrash Says, Benei Yakov Publ., 1980, εισαγωγή στον Τόμο 1
Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Steinsaltz, Adin: The Talmud: A Reference Guide, Random House, 1996, ISBN 0-679-77367-3
- Το ομώνυμο λήμμα στην Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος-Larousse-Britannica, έκδ. 2006, τόμος 1, σελ. 151
- Micha Joseph bin Gorion: Mimekor Yisrael: Classical Jewish Folktales Abridged and Annotated Edition, εισαγωγή και σημειώσεις του Dan Ben-Amos, Indiana University Press, 560 σελίδες, ISBN 0-253-31158-6
Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- «Το κλειδί για την κατανόηση της Αγαδά»
- Το λήμμα «Haggada» στην Encyclopædia Britannica, 11η έκδοση (1911), τόμος 12, σελ. 814
|