Όοουεν Γκίνγκεριτς

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Όοουεν Γκίνγκεριτς
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση24  Μαρτίου 1930[1][2][3]
Washington[4]
Θάνατος28  Μαΐου 2023[5]
ΚατοικίαΚέιμπριτζ[4]
Χώρα πολιτογράφησηςΗνωμένες Πολιτείες Αμερικής
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςΑγγλικά[6]
ΣπουδέςΠανεπιστήμιο Χάρβαρντ (έως 1962)[4]
Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ (έως 1953)[4]
Goshen College (έως 1951)[4]
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητααστρονόμος[7]
διδάσκων πανεπιστημίου
ιστορικός[7]
επιστήμονας[7]
καθηγητής[7]
δημοσιογράφος άποψης[7]
ΕργοδότηςΠανεπιστήμιο Χάρβαρντ (από 1960)[4]
Harvard–Smithsonian Center for Astrophysics (από 1962)[4]
Κολέγιο Ουέλσλεϊ (1958–1959)[4]
Αμερικανικό Πανεπιστήμιο της Βηρυτού (1955–1958)[4]
Αξιώματα και βραβεύσεις
Βραβεύσειςβραβείο Ζυλ Ζανσέν (2006)[8]
επίτιμος διδάκτορας (2005)[4]
επίτιμος διδάκτορας (2004)[4]
American Astronomical Society Education Prize (2004)[9]

Ο Όοουεν Τζέυ Γκίνγκεριτς (αγγλ. Owen Jay Gingerich, 24 Μαρτίου 193028 Μαΐου 2023) ήταν Αμερικανός αστρονόμος, καθηγητής της αστρονομίας και της ιστορίας της επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ. Εκτός από τις έρευνες και τη διδασκαλία του, είχε συγγράψει και αρκετά βιβλία ιστορίας της αστρονομίας.

Ο Γκίνγκεριτς ήταν μέλος της Αμερικανικής Ακαδημίας Τεχνών και Επιστημών, της Αμερικανικής Φιλοσοφικής Εταιρείας και της Διεθνούς Ακαδημίας της Ιστορίας της Επιστήμης. Ανέπτυξε επίσης δραστηριότητα, όντας πιστός Προτεστάντης Χριστιανός, στα πλαίσια της American Scientific Affiliation, ενός συλλόγου Ευαγγελικών επιστημόνων[10], καθώς και ως μέλος της διοικούσας επιτροπής του Ιδρύματος Τέμπλτον.[11]

Οικογένεια και σπουδές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Όοουεν Γκίνγκεριτς ήταν γιος του Μέλβιν και της Βέρνα Γκίνγκεριτς (το γένος Roth), ενός ζεύγους Μεννονιτών, και γεννήθηκε στην κωμόπολη Ουάσινγκτον της Άιοβα, αλλά μεγάλωσε στην πεδιάδα του Κάνσας, όπου και ξεκίνησε το ενδιαφέρον του για την αστρονομία. Ο πατέρας του δίδασκε ιστορία στο Κολέγιο Μπέθελ, στην κωμόπολη Νορθ Νιούτον του Κάνσας, έως το 1947, οπότε βρήκε θέση στο Κολέγιο Γκόσεν της Ιντιάνα.

Ο Όοουεν ταξίδεψε όταν ακόμα ήταν έφηβος, το 1946, ως συνοδός μουλαριών που μεταφέρονταν με πλοίο στην Πολωνία ως μέρος της αμερικανικής βοήθειας προς τις κατεστραμμένες από τον πόλεμο χώρες της Ευρώπης. Το επόμενο έτος άρχισε να παρακολουθεί μαθήματα στο Κολέγιο Γκόσεν, παρά το ότι δεν είχε τελειώσει το τελευταίο έτος της δευτεροβάθμιας εκπαιδεύσεως.[12] Συνέχισε τις σπουδές του στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ, όπου ολοκλήρωσε τη διατριβή του στην αστρονομία με θέμα τη μελέτη των αστρικών ατμοσφαιρών και επιβλέπουσα καθηγήτρια τη Σεσίλια Πέιν-Γκαπόσκιν.[13]

Σταδιοδρομία και έργο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Χάρη στον Γκίνγκεριτς, το De revolutionibus του Κοπέρνικου (εδώ το εξώφυλλο της 2ης εκδόσεως - Βασιλεία Ελβετίας 1566) έχει ερευνηθεί και καταλογογραφηθεί καλύτερα από κάθε άλλο βιβλίο ιστορικής σημασίας στην ιστορία της ανθρωπότητας, εκτός από την αρχική Βίβλο του Γουτεμβέργιου.

Ο Γκίνγκεριτς κατέληξε να διδάσκει αστρονομία στο Χάρβαρντ, όπου προσέλκυε το ενδιαφέρον του ακροατηρίου του με διάφορα τεχνάσματα.[14] Συνδέθηκε και με το Ίδρυμα Σμιθσόνιαν με έρευνα στο Αστροφυσικό Αστεροσκοπείο Σμιθσόνιαν[15]. Το 2005 του ανατέθηκε από τη Διεθνή Αστρονομική Ένωση η προεδρία της Επιτροπής ορισμού του όρου «πλανήτης», με καθήκον να επικαιροποιήσει τον επιστημονικό αστρονομικό ορισμό του πλανήτη προκειμένου να συμφωνεί με τις πρόσφατες (τότε) ανακαλύψεις, όπως εκείνη του νάνου πλανήτη Έριδος. Η επταμελής αυτή επιτροπή εκπόνησε έναν αρχικό ορισμό που διατηρούσε τον Πλούτωνα ως πλανήτη («πλανήτης είναι κάθε σώμα που περιφέρεται γύρω από έναν αστέρα χωρίς να είναι το ίδιο αστέρας και είναι αρκετά μεγάλο ώστε η βαρύτητά του να του προσδίδει σχεδόν σφαιρικό σχήμα»). Ο ορισμός αυτός επικρίθηκε από πολλούς ως εξασθενών τη σημασία του πλανήτη. Ο τελικός ορισμός, που υιοθετήθηκε από τη Διεθνή Αστρονομική Ένωση με ψηφοφορία στη Γενική Συνέλευση της Πράγας το 2006, προσέθεσε μία ακόμα απαραίτητη ιδιότητα του πλανήτη: να έχει «καθαρίσει» την περιοχή της τροχιάς του από όλα τα άλλα σώματα με κάποιο μέγεθος, μια φρασεολογία με την οποία ο Γκίνγκεριτς «δεν ήταν ευχαριστημένος καθόλου».[16]

Αφού συνέχισε για λίγο την έρευνα των αστρικών ατμοσφαιρών, ο Γκίνγκεριτς ανακατεύθυνε τη θεματική των μελετών του προς την ιστορία της αστρονομίας. Τη δεκαετία του 1950 μελέτησε τον βίο του Γάλλου αστρονόμου Σαρλ Μεσιέ και τη δημιουργία του ομώνυμου αστρονομικού καταλόγου. Ο Γκίνγκεριτς ανεκάλυψε σημειώσεις από τον Μεσιέ για δύο επιπλέον γαλαξίες που είχαν ανακαλυφθεί από τον Πιερ Μεσαίν και προστέθηκαν στον κατάλογο του Μεσιέ: τον M108 (NGC 3556) και τον M109 (NGC 3992). Ο Αμερικανός αστρονόμος ερεύνησε και για τα χαμένα «αντικείμενα» του Μεσιέ, καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι το M91 ήταν πιθανώς ένας κομήτης και ότι το M102 ήταν ίσως μια διπλογράφηση του M101 (NGC 5457). Το πρώτο συμπέρασμα απορρίφθηκε το 1969, όταν ο W. Williams ανέσυρε αποδεικτικά στοιχεία ότι ο M91 είναι μάλλον ο σπειροειδής γαλαξίας NGC 4548, αλλά το δεύτερο αποτελεί ακόμα ανοικτό ζήτημα (ο M102 ίσως να είναι ο NGC 5866).[17]

Ο Γκίνγκεριτς ήταν παγκοσμίως αναγνωρισμένη αυθεντία τόσο για τον Γιοχάνες Κέπλερ όσο και για τον Νικόλαο Κοπέρνικο, γνωστός ιδίως για το έργο του σε σχέση με το βιβλίο του Κοπέρνικου De revolutionibus orbium coelestium. Επίσης ήταν ειδικός για τις αστρονομικές παρατηρήσεις του Γαλιλαίου και ηγήθηκε της επιτυχημένης προσπάθειας να αποδειχθεί ότι οι υδατογραφίες της Σελήνης σε ένα περίφημο αντίγραφο του έργου του Γαλιλαίου Sidereus Nuncius ήταν πολύ νεότερες πλαστογραφίες και δεν είχαν φιλοτεχνηθεί από τον Γαλιλαίο.[18]

Το 1959, στο δεύτερο κεφάλαιο του βιβλίου του The Sleepwalkers, ο Άρθουρ Κέσλερ έγραψε: «Το βιβλίο που δεν διάβασε κανείς – το De revolutionibus orbium coelestium – ήταν και παραμένει το «γουόρστ-σέλερ» όλων των εποχών.» Ο Γκίνγκεριτς διάβασε στο Βασιλικό Αστεροσκοπείο του Εδιμβούργου ένα αντίγραφό του με λεπτομερείς σημειώσεις, το οποίο είχε στην κατοχή του ο Έρασμος Ράινχολντ[19], εξέχοντας Γερμανός αστρονόμος του 16ου αιώνα. Γεννήθηκε έτσι η ιδέα στον Γκίνγκεριτς να επαληθεύσει τον ισχυρισμό του Κέσλερ και να ερευνήσει το ποιοι είχαν υπάρξει κάτοχοι και αναγνώστες των δύο πρώτων εκδόσεων του βιβλίου του Κοπέρνικου, που πραγματοποιήθηκαν το 1543 και το 1566 στη Νυρεμβέργη και στη Βασιλεία αντιστοίχως. Ανεκάλυψε, από σημείωσεις στα περιθώρια, ότι τελικώς το βιβλίο το είχαν διαβάσει αρκετοί. Τεκμηρίωσε επίσης πού και πώς είχε λογοκριθεί το βιβλίο.

Ως αποτέλεσμα κυρίως των προσπαθειών αυτών του Γκίνγκεριτς, η πρώτη έκδοση του De revolutionibus έχει ερευνηθεί και καταλογογραφηθεί καλύτερα από εκείνη κάθε άλλου βιβλίου ιστορικής σημασίας στην ιστορία της ανθρωπότητας, εκτός από της αρχικής Βίβλου του Γουτεμβέργιου.[14] Οι τριακονταετείς σχεδόν προσωπικές έρευνές του για το De revolutionibus περιγράφηκαν από τον Γκίνγκεριτς στο βιβλίο του The Book Nobody Read (2004). Χάρη σε αυτές τις κοπερνίκειες έρευνες, τιμήθηκε από την κυβέρνηση της Πολωνίας με το παράσημο του Τάγματος της Αξίας της Πολωνικής Δημοκρατίας[20] το 1981.

Ο Γκίνγκεριτς συνέγραψε περισσότερα από 20 βιβλία και δημοσίευσε σχεδόν εξακόσια τεχνικά ή εκπαιδευτικά άρθρα και δημοσιεύσεις. Δύο ανθολογήσεις των δοκιμίων του έχουν εκδοθεί, με τίτλους The Great Copernicus Chase and Other Adventures in Astronomical History (Cambridge University Press) και The Eye of Heaven: Ptolemy, Copernicus, Kepler στη σειρά του Αμερικανικού Ινστιτούτου Φυσικής «Προσωπικότητες της νεότερης φυσικής».[20] Διετέλεσε σύμβουλος της Αμερικανικής Αστρονομικής Εταιρείας και βοήθησε στην οργάνωση του Τομέα Ιστορικής Αστρονομίας της εταιρείας.

Επιστήμη και θρησκεία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Γκίνγκεριτς ήταν πιστός Χριστιανός όσο και ιστορικός των φυσικών επιστημών και κοσμολόγος, οπότε του είχε ζητηθεί αρκετές φορές να σχολιάσει θέματα σχετικά με την αλληλεπίδραση μεταξύ επιστήμης και θρησκευτικής πίστης. Επί της θεωρίας του ευφυούς σχεδιασμού, μίλησε για «απέραντη έλλειψη κατανοήσεως από τους υπέρμαχους, όσο και τους πολεμίους της». Επεσήμανε ότι, αν και οι υποστηρικτές της θεωρίας προβαίνουν σε μια καλή προσπάθεια για μια αυτοσυνεπή ερμηνεία της φύσεως του Σύμπαντος,

«... δεν παρέχουν αποτελεσματικούς μηχανισμούς για τα αίτια των φαινομένων, καθήκον με το οποίο κυρίως ασχολούνται οι ερευνητές επιστήμονες της εποχής μας. Ο ευφυής σχεδιασμός δεν εξηγεί τη χρονική ή τη γεωγραφική κατανομή των ειδών των οργανισμών, ούτε τις πολυσύνθετες σχέσεις του κώδικα του DNA. Ο ευφυής σχεδιασμός είναι ενδιαφέρων ως φιλοσοφική ιδέα, αλλά δεν αντικαθιστά τις επιστημονικές ερμηνείες που προσφέρει η θεωρία της εξελίξεως».[21]

Ο Γκίνγκεριτς πίστευε ότι «υπάρχει ένας Θεός ως σχεδιαστής, ο Οποίος συμβαίνει να εφαρμόζει την εξελικτική διαδικασία προκειμένου να επιτύχει μέγιστους στόχους – στόχους που είναι, όσο μπορούμε να αντιληφθούμε εμείς τα ανθρώπινα όντα, [η ανάπτυξη] αυτοσυνειδησίας και ενσυνείδητης ευφυΐας». Είχε γράψει: «...πιστεύω στον ευφυή σχεδιασμό, με πεζά τα αρχικά γράμματα. Αλλά έχω πρόβλημα με τον Ευφυή Σχεδιασμό – με κεφαλαία – ως ένα κίνημα που θεωρείται ευρύτατα ως αντι-εξελικτικό.» Υπέδειξε ότι τελεολογικά επιχειρήματα, όπως το φαινομενικώς «ρυθμισμένο με ακρίβεια Σύμπαν», μπορούν να ληφθούν ως ενδείξεις, αλλά όχι ως αποδείξεις, για την ύπαρξη του Θεού. Είπε ότι «μια ικανοποιητική και σύμφωνη με την κοινή λογική ερμηνεία του κόσμου μας υποδεικνύει το σχεδιαστικό χέρι μιας υπερευφυΐας».[22]

Αποδεχόμενος από την άλλη και την κοινή καταγωγή των ειδών, ο Γκίνγκεριτς ήταν ένας θεϊστής εξελικτικός. Συνεπώς δεν δεχόταν τον μεταφυσικό νατουραλισμό, γράφοντας ότι:

«Οι περισσότερες μεταλλάξεις είναι καταστροφικές, αλλά ίσως μερικές εμπνευσμένες να μην είναι. Μπορούν μεταλλάξεις να είναι εμπνευσμένες; Εδώ έγκειται ο ιδεολογικός υδροκρίτης, η διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στην αθεϊστική και στη θεϊστική εξέλιξη, και ειλικρινώς βρίσκεται πέρα από τα όρια της επιστήμης το να αποδείξει το ζήτημα υπέρ της μιας ή της άλλης πλευράς. Η επιστήμη δεν θα καταρρεύσει εάν μερικοί διακονούντες αυτή είναι πεπεισμένοι ότι σε μερικές περιπτώσεις υπήρξε δημιουργική συνεισφορά από έξω στη μακρά αλυσίδα της υπάρξεως των όντων.»[23]

Τα πιστεύω του Γκίνγκεριτς είχαν κάποιες φορές επισύρει επικρίσεις από οπαδούς του δημιουργισμού που πιστεύουν ότι η Γη έχει ηλικία μικρότερη των 10.000 ετών. Ο επιστήμονας είχε αποκριθεί εν μέρει λέγοντας ότι «το μεγάλο υφαντό της επιστήμης είναι υφασμένο με το ερώτημα του πώς», ενώ η βιβλική αφήγηση και η θρησκευτική πίστη «εκφράζουν εντελώς διαφορετικά ερωτήματα: όχι το πώς, αλλά τα κίνητρα του Ποιος».[10]

Τιμητικές διακρίσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Προσωπική ζωή και θάνατος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Γκίνγκεριτς και η σύζυγός του Μίριαμ ήταν παντρεμένοι για περισσότερο από εξήντα χρόνια.[14] Απέκτησαν μαζί τρεις γιους, τον Τζόναθαν, τον Μαρκ και τον Πέτρο, και τρία εγγόνια. Τους άρεσαν τα ταξίδια και η φωτογραφία.[25] Ο Όοουεν Τζέυ Γκίνγκεριτς απεβίωσε στο Μπελμόντ της Μασαχουσέτης σε ηλικία 93 ετών.[26]

Εργογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Επιλεγμένα βιβλία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • με τον Robert S. Westman: The Wittich Connection: Conflict and Priority in Late Sixteenth-century Cosmology, American Philosophical Society, 1988, [1]
  • The Great Copernicus Chase and other Adventures in Astronomical History, Cambridge University Press, 1992, ISBN 978-0-521-32688-9
  • The Eye of Heaven: Ptolemy, Copernicus, Kepler, American Institute of Physics, Νέα Υόρκη 1993, ISBN 0-88318-863-5
  • An annotated census of Copernicus' De revolutionibus (Nuremberg, 1543 and Basel, 1566), εκδ. Brill, Leiden 2002, ISBN 90-04-11466-1
  • The Book Nobody Read: Chasing the Revolutions of Nicolaus Copernicus, εκδ. Walker, Νέα Υόρκη 2004, ISBN 0-8027-1415-3
    • Ελληνική έκδοση: Στα ίχνη του Κοπέρνικου, μετάφρ. `Ελενα Πισσιά, Αθήνα 2005, ISBN 978-960-7990952
  • God's Universe, Belnap Press, 2006, ISBN 0-674-02370-6
  • God's Planet, Harvard University Press, 2014, ISBN 978-0-674-41710-6

Επιλεγμένες εργασίες και άρθρα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • 1971: «The Harvard-Smithsonian Reference Atmosphere» (με τους R. Noyes, W. Kalkofen και Y. Cuny), Solar Physics, τόμ. 18, σσ. 347-365
  • 1972: «Johannes Kepler and the new astronomy», Quarterly Journal of the Royal Astronomical Society, τόμ. 13, σσ. 346-360 (η διάλεξη George Darwin της Βασιλικής Αστρονομικής Εταιρείας
  • 1973: «From Copernicus to Kepler: Heliocentrism as Model and as Reality», Proceedings of the American Philosophical Society, τόμ. 117, σσ. 513-522 (Βραβείο John F. Lewis της Αμερικανικής Φιλοσοφικής Εταιρείας)
  • 1974: «The astronomy and cosmology of Copernicus» στο Highlights in Astronomy της Διεθνούς Αστρονομικής Ενώσεως, επιμ. Γ. Κοντόπουλος, τόμ. 3, σσ. 67-85
  • 1975: «"Crisis" versus aesthetic in the Copernican revolution» στο Vistas in Astronomy, επιμ. A. Beer και K. Strand, τόμ. 17, σσ. 85-95
  • 1982: «The Galileo affair», Scientific American, τόμ. 246, σσ. 13-143
  • 1991: «Let there be light: Modern cosmogony and biblical creation» στο The World Treasury of Physics, Astronomy, and Mathematics, επιμ. Timothy Ferris, εκδ. Little, Brown & Company, Βοστώνη, σσ. 378-394 (δόθηκε ως διάλεξη σε 40 περιστάσεις)
  • 1999: «The return of the seagoing cowboy», The American Scholar, τόμ. 68, νο. 4 (φθινόπωρο), σσ. 71-82 (συγκαταλέχθηκε ως «αξιοσημείωτο δοκίμιο του 1999» από τα Best American Essays, 1999)
  • 2013: «Our imperiled world», The American Scholar, τόμ. 82, νο. 1 (χειμώνας), σσ. 44-50 (προφορική παρουσίαση στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ)


Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. 1,0 1,1 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. 135782279. Ανακτήθηκε στις 15  Οκτωβρίου 2015.
  2. 2,0 2,1 LIBRIS. 253705. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  3. 3,0 3,1 Persée. 141993. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  4. 4,00 4,01 4,02 4,03 4,04 4,05 4,06 4,07 4,08 4,09 4,10 (Αγγλικά) encyclopedia.com. HighBeam Research. www.encyclopedia.com/arts/educational-magazines/gingerich-owen-1930. Ανακτήθηκε στις 15  Δεκεμβρίου 2020.
  5. www.cbat.eps.harvard.edu/iau/cbet/005200/CBET005266.txt.
  6. Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data.bnf.fr/ark:/12148/cb12031452n. Ανακτήθηκε στις 10  Οκτωβρίου 2015.
  7. 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 The Fine Art Archive. cs.isabart.org/person/160199. Ανακτήθηκε στις 1  Απριλίου 2021.
  8. saf-astronomie.fr/en-janssen-prize/. Ανακτήθηκε στις 15  Δεκεμβρίου 2020.
  9. aas.org/grants-and-prizes/education-prize. Ανακτήθηκε στις 10  Φεβρουαρίου 2021.
  10. 10,0 10,1 Stephen C. Meyer: «Owen Gingerich», περιοδ. Eternity, Μάιος 1986
  11. Templeton Foundation board of trustees Αρχειοθετήθηκε 2007-02-26 στο Wayback Machine.. Accessed November 15, 2006
  12. "«Astrophysicist Owen Gingerich to visit Newton, Bethel College» Αρχειοθετήθηκε 2014-02-24 στο Wayback Machine.. May 19, 2004
  13. «Owen Gingerich». American Institute of Physics. 6 Φεβρουαρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 3 Μαρτίου 2023. 
  14. 14,0 14,1 14,2 Peter DeMarco: «Book quest took him around the globe», Boston Globe, 13 Απριλίου 2004
  15. List of SAO research staff, page 133
  16. Robert Roy Britt. "Pluto Demoted: No Longer a Planet in Highly Controversial Definition". Aug. 24, 2006
  17. «Owen Gingerich» στον ιστότοπο των SEDS
  18. Nicholas Schmididle: «A Very Rare Book», New Yorker, 16 Δεκεμβρίου 2013, σσ. 62-73
  19. Michael Cohen: «The Book Nobody Read», παρουσίαση, 5 Φεβρουαρίου 2005 Αρχειοθετήθηκε 3 October 2006 στο Wayback Machine.
  20. 20,0 20,1 Owen Gingerich Αρχειοθετήθηκε 2006-12-09 στο Wayback Machine., Harvard faculty web page
  21. Owen Gingerich: «Taking the ID debate out of pundits’ playbooks» Αρχειοθετήθηκε 2006-09-27 στο Wayback Machine., Science & Theology News. Nov. 8, 2005.
  22. Chris Floyd: «Eyes Wide Open: An Interview with Owen Gingerich», Science and Spirit
  23. Jonathan Witt: «Owen Gingerich Encourages Civil ID Debate» Αρχειοθετήθηκε 2006-03-17 στο Wayback Machine.. Nov. 9, 2005
  24. «Teaching Prize § Phi Beta Kappa». isites.harvard.edu. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Μαρτίου 2012. Ανακτήθηκε στις 6 Ιουνίου 2022. 
  25. 25,0 25,1 Owen Gingerich, Smithsonian Institution Libraries. Accessed Sept. 22, 2006
  26. Owen Gingerich

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]