Έσπασα τα Δεσμά μου
| Έσπασα τα Δεσμά μου (Edge of the City) | |
|---|---|
 Κινηματογραφική αφίσα από τον Σολ Μπας | |
| Σκηνοθεσία | Μάρτιν Ριτ |
| Παραγωγή | Τζιμ Ντι Γκάνγκι Ντέιβιντ Σάσκαϊντ |
| Σενάριο | Ρόμπερτ Άλαν Άρθουρ |
| Βασισμένο σε | A Man Is Ten Feet Tall από τον Ρόμπερτ Άλαν Άρθουρ |
| Πρωταγωνιστές | Τζον Κασσαβέτης Σίντνεϊ Πουατιέ Τζακ Γουόρντεν Κάθλιν Μαγκουάιρ Ρούμπι Ντι |
| Μουσική | Λέοναρντ Ρόουζενμαν |
| Φωτογραφία | Τζόσεφ Μπρουν |
| Μοντάζ | Σίντνεϊ Μέιερς |
| Εταιρεία παραγωγής | David Susskind Productions Jonathan Productions |
| Διανομή | Metro-Goldwyn-Mayer |
| Πρώτη προβολή | 1957 |
| Κυκλοφορία | 29 Ιανουαρίου 1957 |
| Διάρκεια | 85 λεπτά |
| Προέλευση | Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής |
| Γλώσσα | Αγγλικά |
| Προϋπολογισμός | $493,000 [1] |
| Ακαθάριστα έσοδα | $760,000 [1] |
 Σχετικά πολυμέσα | |
| δεδομένα () | |
Το Έσπασα τα Δεσμά μου (αγγλικά: Edge of the City) είναι μια αμερικανική δραματική φιλμ-νουάρ ταινία που σκηνοθέτησε ο Μάρτιν Ριτ στο σκηνοθετικό του ντεμπούτο και με πρωταγωνιστές τους Τζον Κασσαβέτης και Σίντνεϊ Πουατιέ. Το σενάριο του Ρόμπερτ Άλαν Άρθουρ επεκτάθηκε από το αρχικό του, το οποίο ανέβηκε ως το τελευταίο επεισόδιο του Philco Television Playhouse, με όνομα A Man Is Ten Feet Tall (1955), με τον Πουατιέ.
Η ταινία θεωρήθηκε ασυνήθιστη για την εποχή της, επειδή παρουσίαζε μια διαφυλετική φιλία, και επαινέθηκε από τους εκπροσώπους της NAACP, της Urban League, της Αμερικανικής Εβραϊκής Επιτροπής και του Διαθρησκειακού Συμβουλίου λόγω αυτής της απεικόνισης. [2]
Το 2023, η ταινία διαλέχτηκε για να διατηρηθεί στο Εθνικό Μητρώο Κινηματογράφου των Ηνωμένων Πολιτειών από τη Βιβλιοθήκη του Κογκρέσου ως μία «πολιτιστικά, ιστορικά ή αισθητικά σημαντική» ταινία. [3]
Πλοκή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο νεαρός δειλός περιπλανώμενος Άξελ Νόρντμαν φτάνει στην προκυμαία στη δυτική πλευρά του Μανχάταν, αναζητώντας δουλειά ως φορτοεκφορτωτής και δίνοντας το όνομά του ως «Άξελ Νορθ». Πηγαίνει να δουλέψει σε μια συμμορία λιμενεργατών με επικεφαλής τον Τσάρλι Μάλικ, έναν μοχθηρό νταή, και γίνεται φίλος με τον Τόμι Τάιλερ, ο οποίος επίσης επιβλέπει μια συμμορία λιμενεργατών και έχει μια ελκυστική, γοητευτική αίσθηση του χιούμορ. Ο Μάλικ αγανακτεί με τους μαύρους και έρχεται σε αντίθεση μ ετο γεγονός ότι ο Άξελ πηγαίνει να δουλέψει για τον Τόμι.
Ο Άξελ μετακομίζει στη γειτονιά του Τόμι και γίνεται φίλος με τη σύζυγο του Τόμι, Λούσι ενώ αναπτύσσει μια ρομαντική σχέση με τη φίλη της, Έλεν Γουίλσον. Ο Τόμι γίνεται ο μέντορας στον Άξελ, προτρέποντάς τον να αντιμετωπίσει τον Μάλικ και ότι αν το κάνει θα είναι «10 πόδια ψηλός». Είναι προφανές από την αρχή ότι ο Άξελ κάτι κρύβει και προκύπτει ότι είναι λιποτάκτης από τον στρατό των Ηνωμένων Πολιτειών. Ο Μάλικ το γνωρίζει και το χρησιμοποιεί για να του εκμαιεύσει χρήματα.
Ο Μάλικ προσπαθεί συχνά να προκαλέσει τον Τόμι και τον Άξελ σε καυγάδες, με τον Τόμι να έρχεται για να βοηθήσει τον Άξελ. Ο Μάλικ προκαλεί τελικά αρκετά τον Τόμι ώστε να ξεκινήσει έναν τσακωμό, με τους δύο άντρες να χρησιμοποιούν τα αγκίστριά τους. Κάποια στιγμή, ο Τόμι αφοπλίζει τον Μάλικ και τον εκλιπαρεί να σταματήσει, αλλά ο Μάλικ αρπάζει το γάντζο και τον σκοτώνει. Η αστυνομική έρευνα παρεμποδίζεται από την έλλειψη συνεργασίας από το μέρος των φορτοεκφορτωτών, συμπεριλαμβανομένου και του Άξελ. Όμως, μετά από την συνάντησή του με την ταραγμένη Λούσι, η οποία τον κατηγορεί ότι δεν ήταν ποτέ φίλος του Τόμι, καθώς ξέρει ποιος σκότωσε τον Τόμι αλλά δεν το είπε στην αστυνομία, ο Άξελ τελικά αποφασίζει να συνεργαστεί με την αστυνομία. Πηγαίνει στον Μάλικ για να τον ενημερώσει για αυτό που θα κάνει. Μαλώνουν και στο τέλος, αν και χτυπημένος, ο Άξελ στραγγαλίζει τον Μάλικ και ενώ είναι αναίσθητος τον σέρνει ώστε να αντιμετωπίσει τη δικαιοσύνη.
Διανομή ρόλων[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Τζον Κασσαβέτης ως Άξελ Νόρντμαν
- Σίντνεϊ Πουατιέ ως Τόμι Τάιλερ
- Τζακ Γουόρντεν ως Τσάρλι Μάλικ
- Κάθλιν Μαγκουάιρ ως Έλεν Γουίλσον
- Ρούμπι Ντι ως Λούσι Τάιλερ
- Βαλ Έιβερι ως Αδερφός
- Ρόμπερτ Φ. Σάιμον ως Τζορτζ Νόρντμαν (ως Ρόμπερτ Σάιμον)
- Ρουθ Γουάιτ ως Κάθριν Νόρντμαν
- Γουίλιαμ Α. Λι ως Ντέιβις
- Τζον Κέλογκ ως Ντετέκτιβ
- Ντέιβιντ Κλαρκ ως Γουάλας
- Εστέλ Χέμσλεϊ ως Κυρία Πράις
- Πέρι Γκριν ως Γιος του Τόμι και ως Λούσι Τάιλερ
Παραγωγή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η Metro-Goldwyn-Mayer προϋπολόγισε μόνο 500,000 δολάρια για την ταινία, επειδή το φυλετικό της περιεχόμενο πιστευόταν ότι περιόριζε την εμπορευσιμότητα της στο νότο. Ο Πουατιέ πληρώθηκε 15,000 δολάρια για τον ρόλο και έλαβε τον πρώτο του ρόλο ως συμπρωταγωνιστής. Αν και αυτό το ποσό θεωρήθηκε μικρό με τα πρότυπα της κινηματογραφικής βιομηχανίας, ήταν η μεγαλύτερη αμοιβή που είχε λάβει μέχρι τότε. Ο Ριτ, ο οποίος είχε μπει στη μαύρη λίστα, πληρώθηκε μόνο με 10.000 δολάρια. Η ταινία γυρίστηκε επί τόπου σε έναν σιδηροδρομικό σταθμό στο Μανχάταν και στο St. Nicholas Terrace στο Χάρλεμ της Νέας Υόρκης.[2]
Ο Πουατιέ ήταν ο μόνος ηθοποιός που απέμεινε από την τηλεοπτική έκδοση, στην οποία τον χαρακτήρα του Τζακ Γουόρντεν υποδύθηκε ο Μάρτιν Μπάλσαμ και τον χαρακτήρας του Κασσαβέτη ο Ντον Μάρεϊ. Την τηλεοπτική έκδοση σκηνοθέτησε ο Ρόμπερτ Μάλιγκαν. Ολόκληρο το σενάριο ξαναγράφτηκε για τις ανάγκες της ταινίας.[2]
Η εναρκτήρια σεκάνς του τίτλου και η αφίσα της θεατρικής κυκλοφορίας σχεδιάστηκαν από τον Σολ Μπας. Η σύνθεση, η διεύθυνση και η ενορχήστρωση της μουσικής έγινε από τον Λέοναρντ Ρόοζενμαν. [4]
Υποδοχή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Κριτικές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η ταινία απέσπασε θετικές αξιολογήσεις, [5] με τους κριτικούς να επαινούν την ασυνήθιστη πολυφυλετική σχέση ανάμεσα στους χαρακτήρες του Πουατιέ και του Κασσαβέτης. Μέχρι εκείνο το σημείο, οι λευκοί εμφανίζονταν σε θέσεις εξουσίας. Το περιοδικό Time σημείωσε ότι ο χαρακτήρας του Πουατιέ «δεν είναι μόνο το αφεντικό του λευκού, αλλά είναι ο καλύτερος φίλος του και είναι πάντα ανώτερός του, κατέχοντας μεγαλύτερη ευφυΐα, θάρρος, κατανόηση, ζεστασιά και γενική προσαρμοστικότητα». Το Variety είπε ότι η ταινία ήταν «ένα ορόσημο στην ιστορία της οθόνης στην παρουσίαση ενός Αμερικανού Νέγρου». [2] Οι Sunday Times είπαν ότι η ταινία ήταν «εξαιρετικά σκηνοθετημένη» από τον Ριτ. [5]
Η ερμηνεία του Πουατιέ απέσπασε διθυραμβικές κριτικές και αυτή η ταινία, όπως και το Η Ζούγκλα του Μαυροπίνακα, έπαιξαν μεγάλο ρόλο ώστε να καθιερωθεί ως «ένας από τους λίγους καθιερωμένους εκπροσώπους του Χόλιγουντ για τους μαύρους Αμερικανούς». [2]
Ο Κασσαβέτης κέρδισε επίσης αναγνώριση για την ερμηνεία του, που παρουσίασε ομοιότητες με εκείνη του Μάρλον Μπράντο στην ταινία Το Λιμάνι της Αγωνίας (1954). [2] Ο χαρακτήρας του Κασσαβέτη ήταν αξιοσημείωτος καθώς είχε μερικά χαρακτηριστικά ομοφυλοφιλίας, κάτι που ήταν ασυνήθιστο για την εποχή. Η Διοίκηση του Κώδικα Παραγωγής Κινηματογράφου επέτρεψε το υπονοούμενο, αλλά πρότεινε «εξαιρετικά προσεκτικό χειρισμό για να αποφευχθεί η υποψία ότι μπορεί να είναι ομοφυλόφιλος». [2]
Ο κριτικός ταινιών των New York Times, Μπόσλεϊ Κρόουθερ, χαρακτήρισε το Έσπασα τα Δεσμά μου ως μια «φιλόδοξη μικρή ταινία» και «κατά καιρούς κοντά σε κάποιου είδους δίκαιη άρθρωση της πολυπλοκότητας της φυλετικής αδελφοσύνης». Σε μια σκηνή στην οποία γευματίζουν στο ποτάμι, «οι συμπεριφορές των νεαρών - του λευκού άνδρα με τρόμους στο μυαλό του και του νέγρου με εγκάρδια διάθεση να είναι τόσο γενναιόδωροι με τη φιλία του όσο και με το φαγητό- καθιερώνονται γρήγορα και ριζικά σε αυτή τη μικρή σκηνή και προετοιμάζεται το πρότυπο της βαθιάς αφοσίωσης στη μετέπειτα συντροφικότητα τους». Κατά την διάρκεια εκείνων των στιγμών, είπε ο Κρόουθερ, το Έσπασα τα Δεσμά μου ήταν μια «κοφτή και ψαγμένη ταινία». Αλλά πιο συχνά, είπε, ο Άρθουρ και ο Ριτ «άφησαν το δράμα τους να πέσει πολύ προσεκτικά στο μοτίβο και στη γλώσσα μιας μιμητικής τηλεοπτικής εκπομπής - μιας τηλεοπτικής εκπομπής που μιμείται την ταινία Το Λιμάνι της Αγωνίας.» [6]
Box office[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η MGM καθυστέρησε την κυκλοφορία της ταινίας καθώς ήταν άβολη με το φυλετικό θέμα. Ωστόσο, η ταινία κυκλοφόρησε μετά από διθυραμβικές κριτικές που έδωσε το κοινό που παρακολούθησε την ταινία πριν την κυκλοφορία της.[2]
Η ταινία δεν είχε εμπορική επιτυχία. Δεν έπαιξε στις νότιες Ηνωμένες Πολιτείες και πολλοί διευθυντές θεάτρου αρνήθηκαν να την προβάλουν λόγω της απεικόνισης μιας διαφυλετικής σχέσης.[5] Σύμφωνα με τα αρχεία της MGM, η ταινία κέρδισε 360,000 δολάρια στις ΗΠΑ και τον Καναδά από ενοικιάσεις και 400,000 δολάρια αλλού, με αποτέλεσμα να παρουσιάσει ζημία 125,000 δολαρίων.
Κληρονομιά[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο κριτικός των Los Angeles Times Ντένις Λιμ, γράφοντας το 2009, περιέγραψε τα Έσπασα τα Δεσμά μου και Ελευθερία ή Θάνατος (1957) ως «παραλλαγές μιας πρώιμης σπεσιαλιτέ του Πουατιέ, της ταινίας δύο φίλων ενός μαύρου και ενός λευκού, το πιο ζωντανό παράδειγμα της οποίας είναι ίσως η ταινία του Στάνλεϊ Κρέιμερ, Όταν Σπάσαμε τις Αλυσίδες (1958),» στο οποίο ο Πουατιέ και ο Τόνι Κέρτις έπαιζαν κατάδικους που δραπετεύουν και είναι δεμένοι ο ένας στον άλλον. [7]
Μια ιστορία Αφροαμερικανών στον κινηματογράφο, η οποία δημοσιεύθηκε αρχικά από τον συγγραφέα Ντόναλντ Μπογκλ το 1973, ήταν επικριτική για την ερμηνεία του Πουατιέ. Αναφέρθηκε σε αυτόν λέγοντας ότι απεικόνιζε ένα «άχρωμο μαύρο» με «λίγο έθνικ στοιχεία στο αίμα του». Η σκηνή του θανάτου του περιγράφεται ότι είναι στην παράδοση του ως «ο ετοιμοθάνατος σκλάβος που είναι ικανοποιημένος για το ότι έχει σερβίρει τη μάσα». Ο Μπογκλ γράφει για τον Πουατιέ ότι «η πίστη του στον λευκό Κασσαβέτη τον καταστρέφει ακριβώς όσο η σταθερότητα του γέρου σκλάβου τον κράτησε σε δεσμά. [8]
Το 2023, η ταινία τιμήθηκε από τη Βιβλιοθήκη του Κογκρέσου καθώς κρίθηκε «πολιτιστικά, ιστορικά ή αισθητικά σημαντική» και διαλέχτηκε ώστε να διατηρηθεί στο Εθνικό Μητρώο Ταινιών. [3]
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ 1,0 1,1 The Eddie Mannix Ledger, Los Angeles: Margaret Herrick Library, Center for Motion Picture Study.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 2,7 Goudsouzian, Aram (2003). Sidney Poitier: Man, Actor, Icon. The University of North Carolina Press. σελίδες 117–122. ISBN 978-0-8078-2843-4.
Edge of the city poitier.
- ↑ 3,0 3,1 Tartaglione, Nancy (13 Δεκεμβρίου 2023). «National Film Registry: 'Apollo 13', 'Home Alone', 'Terminator 2', '12 Years A Slave' Among 25 Titles Added This Year». Deadline (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2023.
- ↑ Bond, Jeff; Lukas Kendall (2003). Leonard Rosenman. «The Cobweb/Edge of the City». Film Score Monthly (Culver City, California, U.S.A.) 6 (14): 23.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 Jackson, Carlton (1994). Picking Up the Tab: The Life and Movies of Martin Ritt. Popular Press. σελίδες 40–41. ISBN 978-0-87972-672-0.
- ↑ Crowther, Bosley (January 30, 1957). «Screen: On Brotherhood». The New York Times. https://movies.nytimes.com/movie/review?_r=1&res=9D04E6DF143EE23BBC4850DFB766838C649EDE. Ανακτήθηκε στις December 8, 2009.
- ↑ Lim, Dennis (January 25, 2009). «Sidney Poitier's roles as a historical marker». Los Angeles Times. http://articles.latimes.com/2009/jan/25/entertainment/ca-2ndlook25. Ανακτήθηκε στις December 5, 2009.
- ↑ Bogle, Donald (Δεκεμβρίου 2001). Toms, Coons, Mulattoes, Mammies & Bucks: An Interpretive History of Blacks in American Films. Continuum (paperback ed.). σελίδες 181. ISBN 978-0-8264-1267-6.
sidney poitier edge of the city.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Edge of the City στην IMDb
- Edge of the City στο AllMovie
- Edge of the City στην TCM Movie Database
- Έσπασα τα Δεσμά μου στον κατάλογο του Αμερικανικού Ινστιτούτου Κινηματογράφου