Ένωση Ελλήνων Πολιτικών Προσφύγων στην Πολωνία «Νίκος Μπελογιάννης»

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Η Ένωση Ελλήνων Πολιτικών Προσφύγων στην Πολωνία «Νίκος Μπελογιάννης» (πολωνικά: Związek Uchodźców Politycznych z Grecji w Polsce im. Nikosa Belojanisa) ήταν οργάνωση για τους Έλληνες που ζούσαν στην Πολωνία. Το σωματείο δραστηριοποιήθηκε κατά τα έτη 1953-1984. Μετονομάστηκε σε Εταιρεία των Ελλήνων της Πολωνίας.

Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μνημείο του Νίκου Μπελογιάννη στο Κροστσιένκο, χρηματοδοτούμενο από Έλληνες πρόσφυγες

Κατά τη διάρκεια και μετά τον Ελληνικό Εμφύλιο Πόλεμο το 1946-1949, περίπου 14.000 πρόσφυγες ήρθαν στην Πολωνία. Τα παιδιά ήρθαν πρώτα και έζησαν σε ορφανοτροφεία στις πόλεις Λόντεκ-Ζντρούι, Μπάρντο, Ντουσνίκι-Ζντρούι, Πουακοβίτσε και Στσάβνο-Ζντρούι. Μετά το τέλος του πολέμου, οι περισσότεροι Έλληνες εγκαταστάθηκαν στο Ζγκοζέλετς. Εκεί, τον Ιούνιο του 1950, πραγματοποιήθηκε το Α΄ Συνέδριο των Ελλήνων Προσφύγων, κατά το οποίο ιδρύθηκε η Κομμούνα Ελλήνων Δημοκρατικών Πολιτικών Προσφύγων. Επικεφαλής του ήταν το 25μελές Κοινοτικό Συμβούλιο. Το 1952 το συμβούλιο μεταφέρθηκε στο Βρότσουαφ. Με πρωτοβουλία του περιοδικού «Δημοκράτης», στο δεύτερο συνέδριο που έγινε το 1953, η κοινότητα άλλαξε το όνομά της σε Σύλλογος Ελλήνων Πολιτικών Προσφύγων στην Πολωνία «Νίκος Μπελογιάννης». Παραρτήματα της Ένωσης ιδρύθηκαν όπου υπήρχαν μεγαλύτερες συγκεντρώσεις προσφύγων, στις πόλεις Ζγκοζέλετς,[1] Νόβα Χούτα, Πολίτσε,[2] Στσέτσιν,[3] Σφιντνίτσα[4] και Πόζναν.[5] Ιδρύθηκαν 40 τοπικά παραρτήματα, συμπεριλαμβανομένων 30 στην Κάτω Σιλεσία.[6] Το σωματείο εποπτευόταν από το Υπουργείο Εσωτερικών.[7] Η δραστηριότητα του σωματείου χρηματοδοτούνταν από το κράτος, ορισμένα από τα κονδύλια προέρχονταν από εθελοντικές δωρεές και συνδρομές μελών. Στο παράρτημα του Πόζναν, η συνδρομή μέλους ήταν 1 ζλότι το μήνα.[5] Στις 8 Δεκεμβρίου 1984, ο Σύλλογος Ελλήνων Πολιτικών Προσφύγων μετατράπηκε σε Εταιρεία Ελλήνων της Πολωνίας.[1]

Τον Φεβρουάριο του 1989, μια ομάδα Σλαβομακεδόνων σε μια συνάντηση στην Τρίπολη ίδρυσε τη δική της οργάνωση - την Εταιρεία Μακεδόνων στην Πολωνία, με έδρα το Γκντανσκ και ένα παράρτημα στη Βαρσοβία. Μεταξύ των ιδρυτών ήταν οι Πέτρο, Μίτρο και Ρίστο Αλεκσόφστσι, Λεωνίδας Γκογκορόφσκι, Πάβελ Ραντόφσκι, Τέλι Στεπόφσκι και Κόστα Βιακαντσόφσκι.[8]

Το Κεντρικό Συμβούλιο είχε την έδρα του στο Βρότσουαφ, στην Πλατεία Ελευθερίας 7. Ένα μεγάλο αρχείο αποθηκεύτηκε στις κατειλημμένες εγκαταστάσεις. Όταν στις αρχές της δεκαετίας του 1990 η εταιρεία σταμάτησε να λαμβάνει επιδοτήσεις, μετακόμισε σε μια πολυκατοικία στην οδό Ρούσκα 46c. Καθώς όλο και περισσότεροι Έλληνες έφυγαν, η συμμετοχή μειώθηκε. Δεν υπήρχαν χρήματα για να πληρωθεί το ενοίκιο. Το 2008, το χρέος ανερχόταν σε 80.000 ζλότι. Τον Ιούνιο του 2009, ο δικαστικός επιμελητής πραγματοποίησε την έξωση. Όλα τα έγγραφα που συλλέχθηκαν εξήχθησαν για καταστροφή.[9]

Δημοκράτης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Δημοσιογραφικό όργανο του σωματείου ήταν ο καθημερινός «Δημοκράτης», που εκδόθηκε από το 1950 σε κυκλοφορία 1.200 αντιτύπων. Στα μέσα του 1957, η κυκλοφορία του περιοδικού αυξήθηκε στα 3.500 αντίτυπα. Το περιοδικό εκδόθηκε για τουλάχιστον 31 χρόνια (το τελευταίο τεύχος που διατηρήθηκε στη Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου του Βρότσουαφ δημοσιεύτηκε στις 12 Νοεμβρίου 1981). Το περιοδικό εκδόθηκε στα ελληνικά με προσθήκη στα σλαβομακεδονικά.[10]

Οργάνωση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στις 16 Ιανουαρίου 1958, το Προεδρείο του Επαρχιακού Εθνικού Συμβουλίου του Βρότσουαφ ενέκρινε το καταστατικό της οργάνωσης. Σύμφωνα με αυτό, το σωματείο θα μπορούσε να οργανώνει κέντρα πολιτιστικής και εκπαιδευτικής δράσης, μαθήματα ελληνικής και σλαβομακεδονικής γλώσσας, να ιδρύει ερασιτεχνικά συγκροτήματα και να διανέμει περιοδικά και βιβλία στα ελληνικά. Μέλος της ένωσης θα μπορούσε να γίνει οποιοσδήποτε ενήλικος Έλληνας ή Σλαβομακεδόνας πρόσφυγας (άνω των 18 ετών). Κάθε δύο χρόνια (ή κατόπιν αιτήματος των μισών μελών του Παραρτήματος) συγκαλούνταν Γενική Συνέλευση, κατά την οποία εκλέγονταν το Διοικητικό Συμβούλιο του Παραρτήματος, η Ελεγκτική Επιτροπή, το Ομότιμο Συνέδριο και οι εκπρόσωποι της Γενικής Συνέλευσης της Ένωσης.[11] Το διοικητικό συμβούλιο, το οποίο αποτελούνταν από έναν πρόεδρο, δύο αναπληρωτές, έναν γραμματέα και έναν ταμία, διαχειριζόταν τις εργασίες σε μια δεδομένη περιοχή, εκτελώντας αποφάσεις και ψηφίσματα που υιοθετήθηκαν κατά τη διάρκεια γενικών συνελεύσεων, αποφάσεις των ανώτερων αρχών του σωματείου, διαχειριζόταν τα κεφάλαια του υποκατάστημα, υπέβαλλε περιοδικές εκθέσεις δραστηριοτήτων στο Κεντρικό Συμβούλιο, εποπτευόταν κοινόχρηστη αίθουσα και καλλιτεχνικές ομάδες που λειτουργούσαν σε μια δεδομένη περιοχή.[11] Επειδή η κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Καραμανλή κατηγόρησε τους πρόσφυγες για αποεθνικοποίηση, γιορτάστηκαν σημαντικές επέτειοι: η απελευθέρωση της Ελλάδας από την τουρκική σκλαβιά, ο θάνατος του Νίκου Μπελογιάννη, η επέτειος της ίδρυσης της Ενιαίας Πανελλαδικής Οργάνωσης Νέων (ΕΠΟΝ) στις 23 Φεβρουαρίου 1943 και άλλα.[11]

Πρόεδροι σωματείων: Κώστας Κουτμάνης, Κίκος Στεφόπουλος, Στέλιος Δελιντάς, Μίκιος Παπαγιάνης, Περικλής Χουλιάρας (από το 1956), Περικλής Παπαδημητρίου (από το 1967), Δήμας Ζιώτας (από το 1971).[12]

Παραρτήματα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μπιέλσκο-Μπιάουα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στη Μπιέλσκο-Μπιάουα, η έδρα του σωματείου βρισκόταν στην οδό 3ης Μαΐου 7 σε μια κοινή αίθουσα με 2 δωμάτια και μπουφέ. Εκεί δεν διοργανώνονταν μόνο πολιτικές συναντήσεις, αλλά και χορευτικές βραδιές και πρωτοχρονιάτικα πάρτι. Τα έσοδα από ορισμένες από τις εκδηλώσεις διατέθηκαν για τις ανάγκες Ελλήνων βετεράνων. Δίπλα στην κοινόχρηστη αίθουσα υπήρχε μια ελληνική βιβλιοθήκη με βιβλία και εφημερίδες. Τα παιδιά μάθαιναν εδώ την ελληνική γλώσσα, την ελληνική ιστορία και γεωγραφία.[13]

Γύρω στο 1972 ιδρύθηκε το ελληνικό μουσικό συγκρότημα Ορέστης και ένα άλλο συγκρότημα, ο Ήλιος, δραστηριοποιήθηκε μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1970. Οι Έλληνες πρόσφυγες στεγάστηκαν σε κοντινές πολυκατοικίες και δόθηκαν δουλειά σε τοπικές εγκαταστάσεις. Μερικοί από αυτούς ξεκίνησαν τις δικές τους εταιρείες.[13]

Πόζναν[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι πρώτοι πρόσφυγες ήρθαν στο Πόζναν από το Ζγκοζέλετς το 1951. Ήταν άνδρες που σπούδασαν στο Τεχνικό Κολέγιο Ραδιομηχανικών. Ολόκληρες οικογένειες ακολούθησαν. Το 1954 ζούσαν εδώ 61 άτομα (19 οικογένειες). Οι περισσότεροι από αυτούς εργάζονταν στο εργοστάσιο τσιγάρων του Πόζναν και στο εργοστάσιο βιομηχανίας μετάλλων Χ. Τσεγκιέλσκι. Ο μεγαλύτερος αριθμός ατόμων, 73, ήταν στις αρχές της δεκαετίας του 1960. Από τότε αυτός ο αριθμός άρχισε να μειώνεται. Όλοι οι ενήλικοι άνδρες ήταν μέλη του σωματείου, όπου ήταν ενεργά μέλη. Οι γυναίκες τους έγιναν δεκτές ως παθητικά μέλη. Σχεδόν όλοι οι άνδρες δούλευαν, με λίγες γυναίκες.[5] .

Έδρα του παραρτήματος του σωματείου ήταν η κοινόχρηστη αίθουσα της οδ. Ντζιεζινσκιέγκο 91/3 (σήμερα 28ης Ιουνίου). Το συμβούλιο τμήματος αποτελούνταν από 4 έως 6 μέλη και συνεδρίαζε δύο φορές το μήνα. Οι γενικές συνελεύσεις των μελών του σωματείου συγκαλούνταν μία φορά κάθε δύο μήνες. Πρόεδροι του ΔΣ του Δημοτικού Συλλόγου στο Πόζναν: Γιώργος Ελληνούδης, Παναγιώτης Αρωνιάδης, Χαράλαμπος Ζορμπάς, Νίκος Καραθάνος. Στο σωματείο δραστηριοποιήθηκαν οι: Πάουντελς Κάνγκας, Ντίνος Δημήτριος, Αναστάσιος Καλτσάς, Αθανάσιος Τασιόπουλος, Θεμιστοκλής Βιζένκας, Νίκος Χατζηνικολάου, Φανούλα Φραγκούδη και Ιορδάνης Γιαννόπουλος.[5]

Βάουμπζιχ[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Περίπου 700 Έλληνες εγκαταστάθηκαν στο Βάουμπζιχ. Η έδρα της ένωσης ήταν η κοινή αίθουσα στην οδό Ρίνεκ 12. Το 1977, το σωματείο είχε 105 μέλη, τα περισσότερα από αυτά (33) ήταν άνω των 50 ετών και 29 κάτω των 30 ετών. Σχεδόν τα μισά μέλη του συνδικάτου (55 άτομα) ανήκαν στο Ενιαίο Εργατικό Κόμμα Πολωνίας. Το 1977 πρόεδρος του παραρτήματος ήταν ο Κότυκας Χρήστος.[14]

Κρακοβία-Νόβα Χούτα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στη Νόβα Χούτα ζούσαν περίπου 180 πρόσφυγες από την Ελλάδα. Η έδρα του συλλόγου βρισκόταν στην κοινόχρηστη αίθουσα του κτήματος του 2ου Σχολείου (τώρα 3ο).[15][16] Τα μέλη του διοικητικού συμβουλίου του παραρτήματος της Κρακοβίας το 1967 ήταν ο Νίκος Νοτόπουλος[17] και ο Κοσμάς Σωτήρης[18] ήταν ο πρόεδρος. Το 1970 ο Σωτήρης, τότε γραμματέας του σωματείου, βραβεύτηκε με χρυσό παράσημο για το κοινωνικό του έργο για την πόλη της Κρακοβίας.[19]

Στο Πολιτιστικό Σπίτι της Χούτα, το 1966 ιδρύθηκε η Ελληνική Ομάδα που συγκέντρωνε προσφυγόπουλα. Διευθύνθηκε από την Καταζίνα Φλόρεκ[20] για ένα χρόνο, και στη συνέχεια μέχρι τη διάλυσή της στη δεκαετία του 1970 από τη Ρόμα Ντόνιετς. Με την πάροδο του χρόνου, το όνομα άλλαξε σε «Συρτάκι», αναφερόμενος στον ελληνικό χορό συρτάκι. Αρχικά η ομάδα αποτελούνταν από 7 μέλη. Η σύνθεση μεγάλωσε, οι μουσικοί και οι τραγουδιστές άλλαξαν και η εμφάνιση εξελίχθηκε. Στις παραστάσεις χρησιμοποιήθηκαν πρωτότυπα ελληνικά όργανα όπως το μπουζούκι.[21]

Ζγκοζέλετς[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το 1962, περίπου 1.600 Έλληνες πρόσφυγες ζούσαν στο Ζγκοζέλετς, μεταξύ των οποίων 300 μαθητές. Το 1964, ο αριθμός των προσφύγων έπεσε στα 1.500 άτομα. Εκτός από τις αρχές του σωματείου, υπήρχαν επιτροπές για: κινητοποίηση και προπαγάνδα, πολιτισμό και εκπαίδευση, νεολαία, γυναίκες, επιχορηγήσεις, εκπαίδευση παιδιών και συντάξεις.[22] Το 1954, ο Συνεταιρισμός Αναπηρών «Δέλτα» αγόρασε ελληνικές εθνικές ενδυμασίες και ο Ζένγκος Τεοντόρομ ίδρυσε και στη συνέχεια ηγήθηκε της χορωδίας. Το 1956 πήρε την πρώτη θέση στους διαγωνισμούς καλλιτεχνικών ομάδων στο Βρότσουαφ, το 1961 πήρε δίπλωμα από το Υπουργείο Πολιτισμού και Τέχνης στο Μεγάλο Φεστιβάλ Τραγουδιού και Χορού στη Βαρσοβία και το 1962 πήρε την πρώτη θέση στο εθνικό φεστιβάλ στο Βρότσουαφ. Τα προσφυγόπουλα φοιτούσαν σε πολωνικά σχολεία ανάλογα με τον τόπο διαμονής τους, αλλά από την Γ' έως την ΣΤ' τάξη μάθαιναν ελληνικά.[1]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Związek Uchodźców Politycznych z Grecji w Polsce im. Nikosa Belojannisa. Oddział w Zgorzelcu w latach 1954–1984, https://www.ap.wroc.pl/odcienie-regionalizmu/_pdf/Zwiazek_Uchodzcow_Politycznych_z_Grecji.pdf 
  2. ↑ Bartosz Sitarz, Społeczność grecka i macedońska w Policach po drugiej wojnie światowej, http://ssah.szczecin.pl/files/SSAH_2019.pdf 
  3. ↑ Społeczność grecka i macedońska na Pomorzu Zachodnim po II wojnie światowej | Archiwum Państwowe w Szczecinie, https://www.szczecin.ap.gov.pl/news/pl/spolecznosc-grecka-i-macedonska-na-pomorzu-zachodnim-po-ii-wojnie-swiatowej 
  4. ↑ Z dziejów ludności greckiej i macedońskiej w Świdnicy po II wojnie światowej ▪ Marcin Wolny, http://www.mojemiasto.swidnica.pl/?p=1010 
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 A. Górna-Kubacka (2007), «Związek Uchodźców Politycznych z Grecji w Polsce im. Nikosa Belojannisa. Oddział Poznański.», Przegląd Zachodni (3): 228–238, http://www.archiwumpz.iz.poznan.pl/dlibra/publication?id=7483&tab=3 
  6. ↑ Mieczysław Wojecki (1980), «Ludność grecko-macedońska na Dolnym Śląsku», Sobótka (1): 83–96, http://wtmh.sobotka.uni.wroc.pl/wp-content/uploads/2018/03/Sobotka_35_1980_1_83-96.pdf, ανακτήθηκε στις 2023-03-21 
  7. ↑ Mieczysław Wojecki, «Osadnictwo ludności greckiej na ziemi lubuskiej», Studia Zachodnie: 30, http://zbc.uz.zgora.pl/Content/45737/PDF/3_wojecki_osadnictwo.pdf 
  8. ↑ Artur Patek, LUDNOŚĆ MACEDOŃSKA W POLSCE – GENEZA I CHARAKTER, https://ruj.uj.edu.pl/xmlui/bitstream/handle/item/253692/patek_ludnosc_macedonska_w_polsce_geneza_i_charakter_2005.pdf?sequence=1&isAllowed=y 
  9. ↑ Dionisios Sturis (2017), Nowe życie. Jak Polacy pomagali uchodźcom z Grecji, Warszawa: Wydawnictwo W.A.B, ISBN 978-83-280-4403-6 
  10. ↑ Marcin Krawczuk (2021), «Dīmokratīs (Dημοκράτης) – organ prasowy greckich uchodźców Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej», Zeszyty Prasoznawcze (1): 95–104, https://www.ejournals.eu/pliki/art/18723/ 
  11. ↑ 11,0 11,1 11,2 Związek Uchodźców Politycznych z Grecji w Polsce im. Nikosa Belojannisa. Oddział w Zgorzelcu w latach 1954–1984, https://www.ap.wroc.pl/odcienie-regionalizmu/_pdf/Zwiazek_Uchodzcow_Politycznych_z_Grecji.pdf 
  12. ↑ Mieczysław Wojecki (1980), «Ludność grecko-macedońska na Dolnym Śląsku», Sobótka (1): 83–96, http://wtmh.sobotka.uni.wroc.pl/wp-content/uploads/2018/03/Sobotka_35_1980_1_83-96.pdf, ανακτήθηκε στις 2023-03-21 
  13. ↑ 13,0 13,1 Greckie ślady w Bielsku-Białej. Zorba i nie tylko, https://bielskirynek.pl/pl/545_wechikul-czasu/1387_greckie-slady-w-bielsku-bialej-zorba-i-nie-tylko-.html 
  14. ↑ Ryszard Bełdzikowski (2015), Środowisko emigracji greckiej w Wałbrzychu, σελ. 187–197, https://depot.ceon.pl/bitstream/handle/123456789/10008/Szkice_Be%C5%82dzikowski_3.pdf?sequence=1&isAllowed=y 
  15. ↑ «Sirtaki tańczy Jadwiga Zielińska z domu Topalis», Glos – tygodnik nowohucki (14): 3, 2018-04-06, http://cyfrowa.biblioteka.krakow.pl:8080/dlibra/docmetadata?id=4451&from=&dirids=1&ver_id=&lp=1&QI=, ανακτήθηκε στις 2023-03-21 
  16. ↑ «Święta pod Akropolem i w Nowej Hucie», Głos Nowej Huty (51–52): 13, 1973-12-22 
  17. ↑ «Protest społeczeństwa przeciw faszystowskim metodom politycznym», Gazeta Krakowska (102): 1, 1967-05-05, http://www.mbc.malopolska.pl/dlibra/docmetadata?id=115007&from=&dirids=1&ver_id=&lp=2&QI= 
  18. ↑ «Dalsze protesty przeciwko rządom junty wojskowej w Grecji», Gazeta Krakowska (116): 1, 1967-05-16, http://www.mbc.malopolska.pl/dlibra/docmetadata?id=115016&from=&dirids=1&ver_id=&lp=1&QI= 
  19. ↑ «Odznaczenia za pracę społeczna dla m. Krakowa», Gazeta Krakowska (17): 2, 1970-01-21, http://www.mbc.malopolska.pl/dlibra/docmetadata?id=112496&from=&dirids=1&ver_id=&lp=3&QI= 
  20. ↑ Ryszard Dzieszyński (2004-09-17), «Wspomnienia w rytmie Zorby», Głos – tygodnik nowohucki (38): 1, 9 
  21. ↑ Krystyna Lenczowska (2011-11-04), «„SIRTAKI” PO LATACH», Głos – tygodnik nowohucki (45), http://cyfrowa.biblioteka.krakow.pl:8080/dlibra/docmetadata?id=1913&from=&dirids=1&ver_id=&lp=4&QI=, ανακτήθηκε στις 2023-03-21 
  22. ↑ Związek Uchodźców Politycznych z Grecji w Polsce im. Nikosa Belojannisa. Oddział w Zgorzelcu w latach 1954–1984, https://www.ap.wroc.pl/odcienie-regionalizmu/_pdf/Zwiazek_Uchodzcow_Politycznych_z_Grecji.pdf 
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Ένωση_Ελλήνων_Πολιτικών_Προσφύγων_στην_Πολωνία_«Νίκος_Μπελογιάννης»&oldid=10466989"