Χαλκανθίτης

Χαλκανθίτης
	Χαλκανθίτης
Γενικά
Κατηγορία	Θειικά
Χημικός τύπος	CuSO4 . 5 H2O
Ορυκτολογικά χαρακτηριστικά
Πυκνότητα	2,28 gr/cm3
Χρώμα	Ανοικτό γαλάζιο έως βαθύ μπλε, γαλαζοπράσινο, σπάνια άχρωμο
Σύστημα κρυστάλλωσης	Τρικλινές
Κρύσταλλοι	Πρισματικοί ή παχείς τραπεζοειδείς
Υφή	Βοτρυοειδής, σταλακτιτική, ινώδης, φλοιώδης, συμπαγής, φακοειδής
Διδυμία	Σπάνια σε σταυροειδείς διδύμους κατά {010}
Σκληρότητα	2,5
Σχισμός	Τέλειος {110}
Θραύση	Κογχοειδής
Λάμψη	Υαλώδης, ρητινώδης
Γραμμή κόνεως	Άχροη έως πολύ ανοικτή γαλάζια
Πλεοχρωισμός	Όχι
Διαφάνεια	Διαφανής
Παρατηρήσεις	Διαλυτός στο νερό με μεταλλική γεύση. Αφυδατώνεται σε ξηρό αέρα.

Γενικά

Ο χαλκανθίτης (αγγλ. chalcanthite) είναι ορυκτό ένυδρο θειικό άλας του χαλκού. Το όνομά του προέρχεται από τις ελληνικές λέξεις χαλκός και άνθος λόγω της βελονοειδούς υφής του, που θυμίζει άνθος. Συχνά αναφέρεται με τις εμπειρικές ονομασίες γαλαζόπετρα (η οποία, όμως, δεν είναι ορυκτής προέλευσης) και «βιτριόλι του χαλκού» (copper vitriol). Αποτελεί χαρακτηριστικό ορυκτό (type locality) του ορυχείου "Chuquicamata" στη Χιλή.

Είναι ορυκτό που σχηματίζεται στις ζώνες οξείδωσης χαλκούχων μεταλλευμάτων αποκλειστικά σε ξηρά κλίματα, επειδή είναι διαλυτό στο νερό Δημιουργείται κυρίως στα υπολείμματα της μεταλλευτικής δραστηριότητας απουσία νερού. Σπανιότερα συναντάται και ως απόθεση σε φουμαρόλες.

Λόγω της ιδιότητας της διαλυτότητας στο νερό, σπάνια δημιουργούνται καλοσχηματισμένοι κρύσταλλοι στη φύση. Ο χαλκανθίτης είναι, όμως, περιζήτητος από τους συλλέκτες ορυκτών, λόγω της διαφάνειας και του πολύ όμορφου χρώματός του. Ωστόσο, οι προμηθευτές ορυκτών συχνά προμηθεύονται το άλας που παρασκευάζεται τεχνητά (είναι η κοινή γαλαζόπετρα, που χρησιμοποιείται στην ανθοκομική), τη διαλύουν σε νερό και την αφήνουν να κρυσταλλωθεί σε κατάλληλες συνθήκες, ώστε να δημιουργήσει μεγάλους κρυστάλλους. Συχνά, λοιπόν, κυκλοφορούν ψευδή δείγματά του. Η διαλυτότητα αυτή είναι, επίσης, η κύρια αιτία της καταστροφής δειγμάτων του (ακόμη και σε μουσεία), των οποίων η υφή εξαλλοιώνεται, ιδιαίτερα όταν ο αέρας είναι υγρός. Αν, πάλι, είναι ιδιαίτερα ξηρός, χάνει το κρυσταλλικό νερό του και μετατρέπεται σε λευκή ή γαλαζωπή χονδροκρυσταλλική σκόνη. Ο ορθός τρόπος φύλαξης είναι σε αεροστεγώς κλειστά διαφανή δοχεία.

Το διάλυμά του έχει γλυκίζουσα μεταλλική γεύση. Δεν θα πρέπει να δοκιμάζεται, όμως, με τη γλώσσα, επειδή είναι δηλητηριώδης. Συχνά συγχέεται με τον μελαντερίτη (FeSO₄ . 7H₂O) με τον οποίο συνήθως συνυπάρχει και από τον οποίο ξεχωρίζει μόνο χάρη στο πράσινο χρώμα του μελαντερίτη. Υπάρχουν πολύ λιγότερο συναντώμενα και παραμικτικά ορυκτά, στα οποία ο χαλκός υποκαθίσταται από μαγνήσιο, μαγγάνιο ή κοβάλτιο. Σχετίζεται με βροσαντίτη, μαλαχίτη, ασβεστίτη, επσομίτη, γύψο και χαλκοπυρίτη.

Εκτός από συλλεκτική αξία, ο χαλκανθίτης χρησιμοποιείται και ως ελάσσον ορυκτό του χαλκού, ιδιαίτερα στις περιοχές όπου οι αποθέσεις του είναι σημαντικές. Τα μεγαλύτερα κοίτασματά του απαντώνται στις περιοχές Chuquicamata (Αντοφαγάστα), Ικουΐκουε και El Teniente της Χιλής και στην περιοχή Ρίο Τίντο της Ισπανίας. Σημαντικές αποθέσεις του υπάρχουν, επίσης, στη Βολιβία, την Αργεντινή, την Κύπρο, τα όρη Χαρτ οφ Μιντλόθιαν και άλλες περιοχές της Γερμανίας, τη Βρετανία (Κορνουάλλη, Κάμπρια, Σκωτία), την Ιρλανδία, τη Γαλλία, την περιοχή του Βεζούβιου στην Ιταλία, το Tsumeb της Ναμίμπια, το Αφγανιστάν και την Κίνα.

Στην Ελλάδα ανευρίσκεται σε σχεδόν όλα τα μεταλλεία της περιοχής του Λαυρίου και στο μεταλλείο «Ολυμπιάδα» στο Στρατώνι Χαλκιδικής.

Πηγές

Δείτε επίσης

Βιβλιογραφία

James Dwight Dana, Manual of Mineralogy and Lithology, Containing the Elements of the Science of Minerals and Rocks, READ BOOKS, 2008 ISBN 1443742244
Frederick H. Pough, Roger Tory Peterson, Jeffrey (PHT) Scovil, A Field Guide to Rocks and Minerals, Houghton Mifflin Harcourt, 1988 ISBN 039591096X
Walter Schumann, R. Bradshaw, K. A. G. Mills, Handbook of Rocks, Minerals and Gemstones, Houghton Mifflin Harcourt, 1993 ISBN 0395511372