Βωμός της Περγάμου
Συντεταγμένες: 39°07′58″N 27°10′55″E / 39.13276°N 27.1818109°E
Ο Βωμός της Περγάμου είναι βωμός αφιερωμένος στον Δία και την Αθηνά που οικοδομήθηκε στην ελληνιστική εποχή στην ακρόπολη της Περγάμου στη Μικρά Ασία.
Ιστορικό
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Κατασκευάστηκε με εντολή του Ευμένη Β΄ της γενιάς των Ατταλιδών προς τιμή του πατέρα του Αττάλου Α΄ που κυριάρχησε στην Πέργαμο μετά τη νίκη του ενάντια στους Γαλάτες. Η οικοδόμησή του χρονολογείται περίπου το 181- 159 π.Χ.. Ανακαλύφθηκε μεταξύ 1878 και 1886 από το Γερμανό αρχαιολόγo Karl Humann και τμήματά του στάλθηκαν στο Βερολίνο ύστερα από συμφωνία μεταξύ της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και της Γερμανίας. Η μερική αναστήλωση του βωμού διήρκεσε μέχρι το 1902 και σήμερα εκτίθεται στο Μουσείο της Περγάμου στο χώρο των Μουσείων στο Βερολίνο που άρχισε να λειτουργεί από το 1930.
Γενική Περιγραφή
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Πρόκειται για έναν ανεξάρτητο τόπο λατρείας που δε συνδέεται με κάποιον ναό. Αποτελείται από ένα πόδιο (βάση) με μνημειακή κλίμακα που οδηγεί σε ένα υπαίθριο χώρο που περιβάλλεται από τοίχους με κιονοστοιχίες και ανάγλυφες παραστάσεις.Σε αυτό το σημείο υψώνεται ο βωμός.
-
Αναπαράσταση της ακρόπολης της Περγάμου με τον βωμό όπως ήταν κατά την αρχαιότητα, Ειρηναίος Θείρσιος, 1882 -
Αναπαράσταση του Βωμού της Περγάμου -
Αριστερή πλευρά του βωμού
Ο κυρίως βωμός έχει διαστάσεις 36,44 με 34,20 μ. και αποτελείται από δύο μέρη: α) μια τετράγωνη ενιαία βάση που διακόπτεται από τη μνημειακή κλίμακα στη δυτική πλευρά και β) μια υπαίθρια αυλή με το βωμό που περιβάλλεται από ένα τοίχο σε σχήμα Π και διατρέχεται από μια ιωνική κιονοστοιχία.
Οι δύο σημαντικότεροι ζωφόροι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Γιγαντομαχία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η ζωφόρος αυτή είναι κολοσιαία σε σύλληψη και ένταση και κοσμεί το χώρο κάτω από την κιονοστοιχία, στο πόδιο του βωμού και πλάι στα σκαλιά της εισόδου. Έχει μήκος 120 μ. και ύψος 2,30 μ. και αποτελείται από 160 ανάγλυφες πλάκες με τουλάχιστον 100 μορφές. Γι' αυτό ονομάζεται και "μεγάλη ζωφόρος". Απεικονίζει τη μάχη Θεών και Γιγάντων που σύμφωνα με το μύθο είχε ως αποτέλεσμα να κυριαρχήσουν ο Δίας και οι άλλοι θεοί του Ολύμπου. Αυτή η μάχη συμβολίζει την κυριαρχία των Ατταλιδών που εκπροσωπούν τη λογική και την τάξη στους ηττημένους Γαλάτες που εκπροσωπούν τις δυνάμεις του χάους.
Στην ανατολική πλευρά του βωμού την κυρίαρχη θέση έχει ο Δίας που μάχεται το γίγαντα Πορφυρίωνα και η θεά Αθηνά που έχει γονατίσει το γίγαντα Αλκυονέα. Δίπλα της βρίσκονται η φτερωτή θεά Νίκη και ο Άρης, ενώ διακρίνουμε και τον Ηρακλή, την Ήρα, τον Απόλλωνα και άλλες θεότητες[1]. Στη βόρεια πλευρά ξεχωρίζουν η Αφροδίτη, ο Έρως, η Διώνη, αλλά και οι Μοίρες με τους θεούς της Νύκτας. Στη νότια πλευρά εμφανίζονται οι θεοί του φωτός: ο Ήλιος, η Σελήνη και η Ηώς. Τέλος, η δυτική πλευρά καλύπτεται από τους θεούς της θάλασσας, το Διόνυσο με την ακολουθία του και τις Νύμφες.
Τηλέφεια
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η ζωφόρος αυτή ονομάζεται και "μικρή ζωφόρος" και κοσμεί την υπαίθρια αυλή του βωμού. Ο Τήλεφος, σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία ήταν ήρωας της Τεγέας και γιος του Ηρακλή και της Αυγής. Θεωρείται ο μυθικός ιδρυτής της πόλης της Περγάμου. Ξεκινά με την αναπαράσταση του μύθου με το χρησμό του Απόλλωνα προς τον Αλέο, τον πατέρα της Αυγής ότι θα χαθεί από τον εγγονό του και συνεχίζει με τη σκηνή της ετοιμασίας της βάρκας που θα οδηγήσει την Αυγή στις ακτές της Μυσίας. Ακολουθούν σκηνές με τις ίδιες μορφές σε διαφορετικές στάσεις και κινήσεις με την παρεμβολή ενός δέντρου ή ενός κίονα ή ενός λόφου. Γι΄αυτό το λόγο η Τηλέφεια θεωρείται ΄΄αφηγηματικό ανάγλυφο΄΄. Τα γλυπτά της συγκεκριμένης ζωφόρου δημιουργήθηκαν μετά την τοποθέτηση των πλακών στη θέση τους, δε βρίσκονται σε πολύ καλή κατάσταση.
Οι αναπαραστάσεις και των δύο ζωφόρων ήταν σκαλισμένες σε μάρμαρο και χρωματισμένες με πορφυρό, μπλε, κίτρινο και πράσινο χρώμα. Οι γλύπτες υπολογίζονται στους 16 χωρίς να έχει γίνει γνωστή η ταυτότητά τους. Εικάζεται ότι ένας γλύπτης σχεδίασε ολόκληρη τη διακόσμηση του ναού και ο ίδιος ανέλαβε την εκτέλεση της ανατολικής πλευράς της ζωφόρου.
Ιδιαιτερότητα στη γλυπτική
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο βωμός της Περγάμου αντιπροσωπεύει την περγαμηνή τέχνη στο υψηλότερο σημείο της γιατί προχώρησε τολμηρά σε νέους δρόμους υπερβαίνοντας τα κλασικά και ελληνιστικά πρότυπα. Οι γλύπτες δεν επιζητούν να δώσουν το ιδανικό μέτρο της ΄΄υψηλής έκφρασης΄΄. Στη Γιγαντομαχία επιδιώκουν την έντονη θεατρικότητα, τον υπερβολικά δραματικό τόνο, τις έντονες κινήσεις των σωμάτων και τη συναισθηματική έκφραση των προσώπων προσδίδοντας στο γλυπτικό έργο φυσικότητα και ταυτόχρονα δυναμικότητα[2]. Σε αυτό συμβάλλει η παρουσία θηριόμορφων γιγάντων με αλλόκοτη μορφή, φτερά σε ανθρώπινα σώματα που καταλήγουν σε φιδίσιες ουρές που συμπιέζονται ανάμεσα στη βάση της ζωφόρου και στο γεισό της.Είναι αναπόφευκτη η αντιπαραβολή με τη ζωφόρο του Παρθενώνα.
Τέλος, στην Τηλέφεια είναι προφανής η επίδραση της ζωγραφικής με τα ήρεμα πρόσωπα, τη συγκρατημένη απόδοση και τη μονότονη πτυχολογία. Ταυτόχρονα, το πλήθος των ζώων που χρησιμοποιείται στη μάχη φανερώνει την επίδραση ανατολικών προτύπων που ξεπερνά τα όρια της ελληνικής παράδοσης.
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ «Περιήγηση Στην Τέχνη». www.pi-schools.gr. Ανακτήθηκε στις 10 Δεκεμβρίου 2015.
- ↑ «Hellenistic period - Culture». www.ime.gr. Ανακτήθηκε στις 10 Δεκεμβρίου 2015.
Πηγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τόμος Ε, Εκδοτική Αθηνών, 1974 (σελ.435-443)
- STEELE, J., Hellenistic Architecture in Asia Minor, London 1962
- J.J. POLLITT, Η Τέχνη στην Ελληνιστική Εποχή, μτφ. Α. Γκαζή (Αθήνα: εκδ. Δ. Παπαδήμα, 2006)
- Δ. ΠΛΑΝΤΖΟΣ, Ελληνική Τέχνη και Αρχαιολογία, 1100-30 π.Χ.(Αθήνα: εκδ. Καπόν, 2011)
- http://www.diadrastika.com/2015/03/blog-post_382.html Αρχειοθετήθηκε 2016-03-04 στο Wayback Machine.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]