Νότιος Ιχθύς
 |
Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
| Νότιος Ιχθύς | |
|---|---|
 πατήστε για μεγαλύτερη εικόνα | |
| Συντομογραφία | PsA |
| Λατινικό όνομα | Piscis Austrinus |
| Γενική | Piscis Austrini |
| Έκταση | 245,4 τετ. μοίρες (0,595 %) Κατάταξη 60ος |
| Αριθμός άστρων (μέγεθος ≤ 6,5) |
47 |
| Πλήρως ορατός σε γεωγραφικά πλάτη μεταξύ 53°N - 90°S | |
Ο Νότιος Ιχθύς (λατινικά: Piscis Austrinus, συντομογραφία: PsA) είναι αστερισμός που σημειώθηκε στην αρχαιότητα από τον Πτολεμαίο και ένας από τους 88 επίσημους αστερισμούς που θέσπισε η Διεθνής Αστρονομική Ένωση. Είναι νότιος αστερισμός και συνορεύει με 5 άλλους αστερισμούς, που είναι οι εξής: Υδροχόος, Αιγόκερως, Μικροσκόπιον, Γερανός και Γλύπτης. Είναι ορατός στο σύνολό του από την Ελλάδα.
Ονομασίες και ιστορία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο Άρατος ο Σολεύς περιγράφει τη μορφή ως ένα ψάρι που κείται ανάσκελα, κάτι που δεν διατηρείται στις νεότερες απεικονίσεις, οι οποίες το δείχνουν να κολυμπά μέσα στο νερό που χύνει η υδρία του Υδροχόου. Στην αρχαία Ελλάδα ήταν γνωστός και ως Ιχθύς, Ιχθύς μέγας (το Piscis Magnus των Ρωμαίων) και Ιχθύς μονάζων (Piscis solitarius). Ο Υγίνος κάνει λόγο για δυο ψάρια, όπως και στους γνωστούς Ιχθύες, αλλά εδώ οι διαστάσεις τους ήταν άνισες: Το μεγαλύτερο ψάρι ήταν ο Solitarius και το μικρότερο από «κάτω» του (νοτιότερα) το ονόμασε Piscis Notius από τον αρχαιοελληνικό αστερισμό. Μία ακόμα λατινική ονομασία ήταν το Piscis Capricorni από τη θέση του κοντά στον Αιγόκερω. Μνημονεύεται ιδιαιτέρως από τον Αβιηνό ως ο Μείζων Ιχθύς, ενώ ο Λονγκφέλοου στις σημειώσεις του για τη μετάφραση της Θείας Κωμωδίας αποκαλεί τον Νότιο Ιχθύ «Χρυσό Ψάρι». Αμφότερες οι ονομασίες οφείλονται πιθανότατα στο ότι είναι μάλλον ευδιάκριτος, ενώ οι γνωστοί Ιχθύες του ζωδιακού είναι πολύ αμυδρός αστερισμός. Η μορφή του Νοτίου Ιχθύος παραδόξως παραλείπεται από τη σφαίρα του Φαρνέζε.
Στη Χριστιανική παράδοση εντάσσεται η αναπαράσταση του Νοτίου Ιχθύος από τον Schickard ως το ψάρι του Αποστόλου Πέτρου με το νόμισμα στο στόμα του.
Οι `Αραβες ενσωμάτωναν αρκετούς αστέρες του σημερινού Γερανού στον Νότιο Ιχθύ, παρότι υιοθέτησαν την ελληνική ονομασία μεταφρασμένη ως Al Hut al Janubiyy, που παραφράστηκε κατά τον ύστερο Μεσαίωνα ως Haut elgenubi, μέχρι και Ahaut Algenubi στις σφαίρες του Βρετανού John Chilmead τον 17ο αιώνα. Σύμφωνα με τον Bayer, ο Νότιος Ιχθύς συμμετείχε στον αστρολογικό χαρακτήρα του πλανήτη Κρόνου.
Οι φωτεινότεροι αστέρες
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο Γκουλντ απέδιδε στον Νότιο Ιχθύ 75 αστέρες ορατούς με γυμνό μάτι.
- Ο α (άλφα) Νοτίου Ιχθύος, είναι γνωστός με το ιδιαίτερο όνομα Φομαλώ, που μοιάζει με γαλλικό, αλλά στην πραγματικότητα είναι αραβικής ετυμολογίας. Πραγματικά, με φαινόμενο μέγεθος 1,16 είναι ο κατά πολύ φωτεινότερος όλων των αστέρων του αστερισμού και ξεχωρίζει σε όλη την περιοχή εκείνη του ουρανού.
- Ο β Νοτίου Ιχθύος σημείωνε κατά τον Al Tizini το στόμα του ψαριού αντί του α. Ο φασματικός τύπος του είναι A0 V και το φαινόμενο μέγεθος 4,29.
- Ο γ, φαιν.μεγέθους 4,46, έχει φασματικό τύπο A0 III (λευκός γίγαντας).
- Ο δ έχει φαινόμενο μέγεθος 4,21 και φασμ.τύπο G8 III (κίτρινος γίγαντας).
- Ο ε έχει φαιν.μέγεθος 4,17 και φασμ.τύπο B8 V (κυανός νάνος).
- Ο ι έχει φαιν.μέγεθος 4,34 και φασμ.τύπο A0 V.
- Ο μ έχει φαιν.μέγεθος 4,50 και φασμ.τύπο A2 V.
Αξιοσημείωτα στον αστερισμό
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Ο αστέρας Lacaille 9352, με φαινόμενο μέγεθος 7,34 και φασματικό τύπο M1.5 V (ερυθρός νάνος), βρίσκεται πολύ κοντά στη Γη και το Ηλιακό μας Σύστημα: Απέχει «μόλις» 11,47 έτη φωτός ή 108,5 τρισεκατομμύρια χιλιόμετρα, γεγονός που τον καθιστά τον εικοστό όγδοο κοντινότερο αστέρα (λαβαίνοντας το σύστημα του α Κενταύρου ως 3 αστέρες, τον Σείριο ως 2, κλπ.). Η απόσταση όμως αυτή αυξάνεται συνεχώς με ρυθμό 10 χιλιόμετρα το δευτερόλεπτο (36.000 χιλιόμετρα την ώρα). Η πολύ μεγάλη πάντως ιδία κίνηση του αστέρα, 6,895 δευτερόλεπτα του τόξου ανά έτος έναντι μόνο 1,326 του Σειρίου είναι η τέταρτη μεγαλύτερη ιδία κίνηση ανάμεσα σε όλους τους αστέρες του ουρανού και φανερώνει ότι ποτέ στο παρελθόν δεν μας πλησίασε πολύ περισσότερο. Το απόλυτο μέγεθος του αστέρα είναι 9,6, δηλαδή είναι και στην πραγματικότητα πολύ αμυδρότερος του Ήλιου.
- Κατά τα άλλα, ευρισκόμενος μακριά από το γαλαξιακό επίπεδο, ο Νότιος Ιχθύς έχει να παρουσιάσει μόνο μερικούς γαλαξίες, όπως είναι ο NGC 7314 με φαινόμενο μέγεθος 11,0, ο NGC 7135 με φαιν.μέγεθος 11,7 και ο IC 5271 με φαιν.μέγεθος 11,6.
Δείτε επίσης
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
