Χούγκο Κοουόνταϊ

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Χούγκο Κοουόνταϊ
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη
μητρική γλώσσα		Hugo Kołłątaj (Πολωνικά)
Γέννηση1  Απριλίου 1750[1][2][3]
Velyki Dederkaly[4][2]
Θάνατος28  Φεβρουαρίου 1812[1][2][3]
Βαρσοβία[2][5][6]
Τόπος ταφήςΚοιμητήριο Ποβόνσκι[2]
Χώρα πολιτογράφησηςΜεγάλο Δουκάτο της Λιθουανίας
ΘρησκείαΡωμαιοκαθολική Εκκλησία
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςΠολωνικά[7]
ΕκπαίδευσηΔόκτωρ Θεολογίας
ΣπουδέςΓιαγκιελόνιο Πανεπιστήμιο
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταπολιτικός
συγγραφέας
φιλόσοφος
ιστορικός
διδάσκων πανεπιστημίου
καθολικός ιερέας
γεωγράφος[8]
ανθρωπολόγος[9]
ΕργοδότηςΓιαγκιελόνιο Πανεπιστήμιο
Πολιτική τοποθέτηση
Πολιτικό κόμμα/ΚίνημαΠολωνοί Ιακωβίνοι
Οικογένεια
Οικογένειαd:Q63531935
Αξιώματα και βραβεύσεις
ΑξίωμαGrand Referendary of Lithuania (cleric) (1787–1791)[10][11]
Vice-Chancellor of the Crown (1791–1793)[12]
ΒραβεύσειςΤάγμα του Λευκού Αετού (Πολωνία)
Τάγμα του Αγίου Στανίσλαου
Υπογραφή
Θυρεός
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Ο Χούγκο Στούμπεργκ Κοουόνταϊ (πολωνικά: Hugo Stumberg Kołłątaj) (1 Απριλίου 1750 – 28 Φεβρουαρίου 1812), ήταν εξέχων Πολωνός συνταγματικός μεταρρυθμιστής και εκπαιδευτικός και μια από τις πιο εξέχουσες προσωπικότητες του Πολωνικού Διαφωτισμού. [13] Υπηρέτησε ως Αναπληρωτής Καγκελάριος του Στέμματος την περίοδο 1791–92. Ήταν Ρωμαιοκαθολικός ιερέας, κοινωνικός και πολιτικός ακτιβιστής, πολιτικός στοχαστής, ιστορικός, φιλόσοφος και πολυμαθής.

Βιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Πρώτα χρόνια[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Χούγκο Κοουόνταϊ γεννήθηκε την 1η Απριλίου 1750 στο Ντεντερκάουι Βιέλκιε (Dederkały Wielkie, τώρα στη Δυτική Ουκρανία) στη Βολυνία σε μια οικογένεια Πολωνών ευγενών. Αμέσως μετά, η οικογένειά του μετακόμισε στο Νιετσιεσουαβίτσε, κοντά στο Σαντόμιες, όπου έζησε τα παιδικά του χρόνια.[14][15][16] Παρακολούθησε σχολείο στο Πίντσουφ. Ξεκίνησε τις σπουδές του στην Ακαδημία της Κρακοβίας, το οποίο έγινε στη συνέχεια το Γιαγκιελόνιο Πανεπιστήμιο, όπου σπούδασε νομική και απέκτησε διδακτορικό δίπλωμα.[17] Στη συνέχεια, γύρω στο 1775 απέκτησε ιερά τάγματα.[18] Σπούδασε στη Βιέννη και την Ιταλία (Νάπολη και Ρώμη), όπου θα ανακάλυπτε τη φιλοσοφία του Διαφωτισμού.[16][19] Θεωρείται ότι απέκτησε άλλα δύο διδακτορικά στο εξωτερικό, στη φιλοσοφία και τη θεολογία.

Επιστρέφοντας στην Πολωνία, έγινε ιερέας στην Κρακοβία, καθώς και στην ενορία των Κσιζανοβίτσε Ντόλνε και Τουτσέμπι. Δραστηριοποιήθηκε στην Επιτροπή Εθνικής Παιδείας και στην Επιτροπή Σχολικών Βιβλίων, όπου διαδραμάτισε εξέχοντα ρόλο στην ανάπτυξη του εθνικού δικτύου σχολείων.[16][20] Πέρασε δύο χρόνια στη Βαρσοβία, αλλά επέστρεψε στην Κρακοβία όπου αναμόρφωσε την Ακαδημία της Κρακοβίας, στο διοικητικό συμβούλιο της οποίας ήταν από το 1777 και της οποίας ήταν πρύτανης μεταξύ 1783-1786.[20][21] Η μεταρρύθμιση της Ακαδημίας ήταν πολύ ουσιαστική. Καθιέρωσε καινοτόμα πρότυπα. Συγκεκριμένα, αντικατέστησε τα λατινικά με τα πολωνικά, τα οποία μέχρι τότε χρησιμοποιούνταν για διαλέξεις. Η αφαίρεση της λατινικής γλώσσας υπέρ μιας εθνικής γλώσσας στην τριτοβάθμια εκπαίδευση ήταν ακόμη ασυνήθιστη τότε στην Ευρώπη.[22] Η μεταρρύθμιση αποδείχθηκε τόσο αμφιλεγόμενη που οι πολιτικοί του εχθροί σχεδίασαν επιτυχώς να τον απομακρύνουν προσωρινά από την Κρακοβία το 1781, για λόγους διαφθοράς και ανηθικότητας. Αν και το 1782 η απόφαση ακυρώθηκε.[23]

Μεταρρυθμίσεις του Μείζονος Σέιμ[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Προσωπογραφία του Κοουόνταϊ

Ο Κοουόνταϊ ήταν επίσης ενεργός πολιτικά. Το 1786 ανέλαβε το αξίωμα του αναφορέα της Λιθουανίας και μετακόμισε στη Βαρσοβία.[16] Έγινε εξέχων στο μεταρρυθμιστικό κίνημα, επικεφαλής μιας άτυπης ομάδας που βρισκόταν στη ριζοσπαστική πτέρυγα του Πατριωτικού Κόμματος. Ως ηγέτης του Πατριωτικού Κόμματος κατά τη διάρκεια του Μείζονος Σέιμ, παρουσίασε το πρόγραμμά του στις Αρκετές Ανώνυμες Επιστολές του προς τον Στανίσουαφ Μαουαχόφσκι (1788–1789) και στο δοκίμιό του, Πολιτικό Δίκαιο του Πολωνικού Έθνους (1790).[16] Στα έργα του υποστήριξε μια συνταγματική μεταρρύθμιση με δημοκρατικό χρωματισμό και την ανάγκη για άλλες κοινωνικές μεταρρυθμίσεις.[20] Μεταξύ των στόχων που επεδίωξε ήταν η ενίσχυση της συνταγματικής θέσης του βασιλιά, ένας μεγαλύτερος εθνικός στρατός, η κατάργηση του liberum veto, η εισαγωγή της καθολικής φορολογίας και η χειραφέτηση τόσο των κατοίκων της πόλης όσο και της αγροτιάς.[16] Οργανωτής του κινήματος των κατοίκων της πόλης, επεξεργάστηκε ένα κείμενο που απαιτούσε μεταρρύθμιση και το οποίο παραδόθηκε στον Βασιλιά Στανίσουαφ Αύγουστο Πονιατόφσκι κατά τη διάρκεια της Μαύρης πομπής του 1789.[16]

Ο Κοουόνταϊ συνέγραψε το Σύνταγμα της 3ης Μαΐου 1791.[20] Ίδρυσε επίσης την Κοινωνία Φίλων του Κυβερνητικού Συντάγματος για να βοηθήσει στην εφαρμογή του εγγράφου. Το 1786 έλαβε το Τάγμα του Αγίου Στανίσλαου και το 1791 το Τάγμα του Λευκού Αετού. Το 1791-92 υπηρέτησε ως Αντικαγκελάριος του Στέμματος (Podkanclerzy Koronny).[20]

Κατά τη διάρκεια του Πολέμου Πολωνίας-Ρωσίας του 1792 που ξέσπασε για το Σύνταγμα της 3ης Μαΐου, ο Κοουόνταϊ, μαζί με άλλους βασιλικούς συμβούλους, έπεισαν τον Βασιλιά Στανίσουαφ Αύγουστο Πονιατόφσκι, τον ίδιο συν-συγγραφέα του Συντάγματος, να επιδιώξουν έναν συμβιβασμό με τους αντιπάλους τους και να ενταχθούν στη Συνομοσπονδία της Ταργκοβίτσα που είχε διαμορφωθεί για την κατάρριψη του Συντάγματος.[20] Ωστόσο, το 1792, όταν κέρδισαν οι Συνομοσπονδιακοί, ο Κοουόνταϊ μετανάστευσε στη Λειψία και τη Δρέσδη, όπου το 1793 έγραψε, μαζί με τον Ιγκνάτσι Ποτότσκι, ένα δοκίμιο με τίτλο, Σχετικά με την υιοθέτηση και την πτώση του πολωνικού Συντάγματος της 3ης Μαΐου.[16]

Εξορία και τελευταία χρόνια[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κοουόνταϊ, του Γιαν Πφάιφερ, 1810

Στην εξορία, οι πολιτικές του απόψεις έγιναν πιο ριζοσπαστικές και ασχολήθηκε με την προετοιμασία μιας εξέγερσης. Το 1794, πήρε μέρος στην Εξέγερση του Κοστσιούσκο, συνεισφέροντας στην Πράξη Εξέγερσης του της 24ης Μαρτίου 1794 και στη Διακήρυξη του Ποουάνιετς στις 7 Μαΐου 1794. Ήταν επικεφαλής του Υπουργείου Οικονομικών του Ανώτατου Εθνικού Συμβουλίου και υποστήριξε την πτέρυγα της Εξέγερσης των Πολωνών Ιακωβίνων.[16] Μετά την καταστολή της εξέγερσης την ίδια χρονιά, ο Κοουόνταϊ φυλακίστηκε από τους Αυστριακούς μέχρι το 1802.[20] Το 1805, με τον Ταντέους Τσάτσκι, οργάνωσε το Λύκειο του Κσεμιένιετς στη Βολυνία.[16] Το 1807, μετά τη δημιουργία του Δουκάτου της Βαρσοβίας, συμμετείχε αρχικά στην κυβέρνησή του, αλλά σύντομα αποκλείστηκε από αυτήν μέσω ραδιουργιών πολιτικών αντιπάλων και αμέσως μετά, φυλακίστηκε από τις ρωσικές αρχές μέχρι το 1808.[16] Μετά την αποφυλάκισή του, βρήκε τον εαυτό του αποκλεισμένο από το δημόσιο αξίωμα. Παρόλα αυτά, προσπάθησε να παρουσιάσει ένα πρόγραμμα για την ανοικοδόμηση και την ανάπτυξη της Πολωνίας στις «Παρατηρήσεις για την παρούσα θέση εκείνου του τμήματος των πολωνικών εδαφών που, από τη Συνθήκη του Τιλσίτ, ονομάστηκαν Δουκάτο της Βαρσοβίας» (1809). Το 1809 έγινε μέλος της Εταιρείας Φίλων Μάθησης της Βαρσοβίας. Στα έτη 1809-1810 ασχολήθηκε και πάλι με την Ακαδημία της Κρακοβίας, επαναφέροντάς την από την προσωρινά γερμανοποιημένη μορφή της.[20]

Προτομή του Κοουόνταϊ στο Πάρκο Γιόρνταν, Κρακοβία

Στο Φυσικοηθική Τάξη (1811), ο Κοουόνταϊ προσπάθησε να δημιουργήσει ένα κοινωνικο-ηθικό σύστημα που να δίνει έμφαση στην ισότητα όλων των ανθρώπων, βασισμένο στη φυσιοκρατική ιδέα μιας «φυσικοηθικής τάξης».[24] Με γνώμονα τις φυσικές επιστήμες, τη γεωλογία και την ορυκτολογία ειδικότερα, συνέχισε να γράφει μια κριτική ανάλυση των ιστορικών αρχών σχετικά με την προέλευση της ανθρωπότητας, που δημοσιεύτηκε μεταθανάτια το 1842.[25] Σε αυτό το έργο παρουσίασε την πρώτη πολωνική παρουσίαση ιδεών κοινωνικής εξέλιξης που βασίζονται σε γεωλογικές έννοιες. Αυτό το έργο θεωρείται επίσης ως μια σημαντική συμβολή στην κοινωνική ανθρωπολογία. Στο Η κατάσταση της εκπαίδευσης στην Πολωνία στα τελευταία χρόνια της βασιλείας του Αυγούστου Γ΄, που δημοσιεύτηκε μετά θάνατον το 1841, επιχειρηματολόγησε κατά της κυριαρχίας των Ιησουιτών στην εκπαίδευση και παρουσίασε μια μελέτη για την ιστορία της εκπαίδευσης.

Πέθανε στις 28 Φεβρουαρίου 1812, «ξεχασμένος και εγκαταλειμμένος» από τους συγχρόνους του. Ενταφιάστηκε στο Κοιμητήριο Ποβόνσκι.

Μνήμη[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παρά τον μοναχικό θάνατό του, ο Κοουόνταϊ άσκησε επιρροή σε πολλούς επόμενους μεταρρυθμιστές και τώρα αναγνωρίζεται ως μία από τις βασικές προσωπικότητες του Διαφωτισμού στην Πολωνία και «ένα από τα μεγαλύτερα μυαλά της εποχής του».[16] Είναι μια από τις φιγούρες που απαθανατίστηκαν στον πίνακα του Γιαν Ματέικο του 1891, Σύνταγμα της 3ης Μαΐου 1791.

Πολλά επιστημονικά ιδρύματα στην Πολωνία ονομάζονται προς τιμή του Χούγκο Κοουόνταϊ, συμπεριλαμβανομένου του Γεωπονικού Πανεπιστημίου της Κρακοβίας, του οποίου ήταν συνιδρυτής και προστάτης.

Δείτε επίσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 26  Απριλίου 2014.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 www.uj.edu.pl/documents/10172/30ba9fc6-3eca-49ff-8ae0-cc084c2ab226.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data.bnf.fr/ark:/12148/cb12891862p. Ανακτήθηκε στις 10  Οκτωβρίου 2015.
  4. ↑ wspolnotapolska.home.pl/swp3/wydarzenia/na-ukrainie-powstanie-muzeum-hugona-kollataja/.
  5. ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 31  Δεκεμβρίου 2014.
  6. ↑ «Большая советская энциклопедия» (Ρωσικά) Η Μεγάλη Ρωσική Εγκυκλοπαίδεια. Μόσχα. 1969. Ανακτήθηκε στις 28  Σεπτεμβρίου 2015.
  7. ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data.bnf.fr/ark:/12148/cb12891862p. Ανακτήθηκε στις 10  Οκτωβρίου 2015.
  8. ↑ Ανακτήθηκε στις 20  Ιουνίου 2019.
  9. ↑ Ανακτήθηκε στις 20  Ιουνίου 2019.
  10. ↑ «Senatorowie i dygnitarze Wielkiego Księstwa Litewskiego 1386—1795». (Πολωνικά) d:Q123243396. Κρακοβία. 1885. σελ. 310.
  11. ↑ Stanisław Ptaszycki: «Dzieje rodów litewskich jako materyał do archeologii historycznéj». (Πολωνικά) d:Q125030860. 1887. σελ. 530.
  12. ↑ «Urzędnicy centralni i nadworni Polski XIV-XVIII wieku» (Πολωνικά) Βιβλιοθήκη του Κούρνικ. Κούρνικ. 1992. σελ. 114. ISBN-10 83-85213-04-X.
  13. ↑ «The Year of Hugo Kołłątaj». Γιαγκιελόνιο Πανεπιστήμιο. σελίδες 12–14. Ανακτήθηκε στις 14 Μαΐου 2014. 
  14. ↑ Historia, Urząd Gminy w Tuczępach (πολωνικά)
  15. ↑ Μ.Γ. Μινακόφσκι, Hugo Kołątaj ze Sztumbergu h. wł., Wielka Genealogia Minakowskiego (πολωνικά)
  16. ↑ 16,00 16,01 16,02 16,03 16,04 16,05 16,06 16,07 16,08 16,09 16,10 16,11 Χαλίνα Λέρσκι· Harcourt Education (1 Ιανουαρίου 1996). Historical Dictionary of Poland, 966-1945. ABC-CLIO. σελίδες 259–260. ISBN 978-0-313-03456-5. Ανακτήθηκε στις 2 Δεκεμβρίου 2011. 
  17. ↑ Κσίστοφ Μπάουερ (1991). Uchwalenie i obrona Konstytucji 3 Maja. Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne. σελ. 40. ISBN 978-83-02-04615-5. Ανακτήθηκε στις 2 Ιανουαρίου 2012. 
  18. ↑ Hugo Kołłątaj Αρχειοθετήθηκε 2022-11-07 στο Wayback Machine., Katolicka Agencja Informacyjna (πολωνικά)
  19. ↑ Χαλίνα Ζβόλσκα, TOWARZYSZE SZKOŁY GŁÓWNEJ KORONNEJ Αρχειοθετήθηκε 2012-04-15 στο Wayback Machine., Alma Mater, wiosna 1997, nr 4 (πολωνικά)
  20. ↑ 20,0 20,1 20,2 20,3 20,4 20,5 20,6 20,7 Γιάτσεκ Γέντρουχ (1998). Constitutions, elections, and legislatures of Poland, 1493–1977: a guide to their history. EJJ Books. σελ. 194. ISBN 978-0-7818-0637-4. Ανακτήθηκε στις 13 Αυγούστου 2011. 
  21. ↑ Kołłątaj Hugo Αρχειοθετήθηκε 2016-03-04 στο Wayback Machine., Εγκυκλοπαίδεια WIEM (πολωνικά)
  22. ↑ Κσίστοφ Μπάουερ (1991). Uchwalenie i obrona Konstytucji 3 Maja. Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne. σελ. 41. ISBN 978-83-02-04615-5. Ανακτήθηκε στις 2 Ιανουαρίου 2012. 
  23. ↑ Κσίστοφ Μπάουερ (1991). Uchwalenie i obrona Konstytucji 3 Maja. Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne. σελ. 42. ISBN 978-83-02-04615-5. Ανακτήθηκε στις 2 Ιανουαρίου 2012. 
  24. ↑ Kołłątaj Hugo (1750-1812), Encyklopedia Internautica (πολωνικά)
  25. ↑ Stanley S. Sokol· Sharon F. Mrotek Kissane· Alfred L. Abramowicz (1992). The Polish biographical dictionary: profiles of nearly 900 Poles who have made lasting contributions to world civilizationΑπαιτείται δωρεάν εγγραφή. Bolchazy-Carducci Publishers. σελ. 194. ISBN 978-0-86516-245-7. Ανακτήθηκε στις 2 Δεκεμβρίου 2011. 

Περαιτέρω ανάγνωση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Καθιερωμένοι όροι
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Χούγκο_Κοουόνταϊ&oldid=10461986"