Παράδεισος

Παράδεισος, Γιαν Μπρίγκελ ο νεότερος (περ. 1650, Πινακοθήκη του Βερολίνου). Στον πίνακα απεικονίζεται ένα καταπράσινο δάσος όπου ειρηνικά συνυπάρχουν αυτόχθονα και εξωτικά ζώα, όπως ένα ζευγάρι λιονταριών, εξωτικοί παπαγάλοι, μαϊμούδες και χελώνες. Στο παρασκήνιο, με μια πιο προσεκτική ματιά, διακρίνονται ο Αδάμ και η Εύα.

Παράδεισος στη κυριολεξία σημαίνει περιφραγμένος λειμώνας ή τόπος αναψυχής και διασκέδασης, που είναι κατάφυτος και γεμάτος με άγρια ή ελεύθερα ζώα.

Η λέξη φέρεται περισσότερο ασιατική (π.χ. στη ζενθική: Παιρίντεζα) και κατά πιθανότερη εκδοχή περσική ή κατ΄ άλλους αρχαία σημιτική και χαλδαϊκή. Στην ελληνική γλώσσα (γραφή) πρωτοαναφέρθηκε από τον Ξενοφώντα στη «Κύρου Ανάβαση» Α΄ 2, 7 και Β΄ 4, 14 , επίσης στα «Ελληνικά» Δ΄ 1, 15, και στην «Κύρου Παιδεία» Α΄ 3, 14 και και Η΄ 6, 12. Σε όλες τις περιπτώσεις αποδίδεται προς τους περιφραγμένους λειμώνες και κήπους αναψυχής του Μεγάλου Βασιλέως των Περσών.

Η λέξη αργότερα καθιερώθηκε στην ελληνική να χαρακτηρίζει κάθε περίφρακτο κήπο γενικά. Χρησιμοποιήθηκε στη συνέχεια και από τους Εβδομήκοντα (Ο΄) κατά τη μετάφραση της Παλαιάς Διαθήκης από την εβραϊκή γλώσσα στην ελληνική προς χαρακτηρισμό του κήπου που δημιούργησε ο Θεός στην Εδέμ και τοποθέτησε σ΄ αυτόν τους Πρωτόπλαστους (Γένεση Β΄ 8).

Στη θρησκεία, ο παράδεισος είναι ένας τόπος αιώνιας ευτυχίας, απόλαυσης και ευδαιμονίας. Οι παραδεισένιες αντιλήψεις είναι συχνά φορτωμένες με ποιμενικές εικόνες και μπορεί να είναι κοσμογονικές, εσχατολογικές ή και τα δύο, συχνά σε σύγκριση με τις δυστυχίες του ανθρώπινου πολιτισμού: στον παράδεισο υπάρχει μόνο ειρήνη, ευημερία και ευτυχία. Ο παράδεισος είναι ένας τόπος ικανοποίησης, ένας τόπος πολυτέλειας και εκπλήρωσης που περιέχει αιώνια ευδαιμονία. Ο παράδεισος συχνά περιγράφεται ως ένας «ανώτερος τόπος», ο ιερότερος τόπος, σε αντίθεση με αυτόν τον κόσμο, ή κάτω κόσμους όπως η κόλαση.

Σε κοσμογονικά πλαίσια, ο όρος «παράδεισος» περιγράφει τον κόσμο πριν μολυνθεί από το κακό, ενώ σε εσχατολογικά πλαίσια, ο παράδεισος φαντάζεται ως κατοικία των ενάρετων νεκρών.

Η έννοια του παραδείσου είναι ένα συχνό θέμα στην τέχνη και τη λογοτεχνία, ιδιαίτερα της εποχής πριν από τον Διαφωτισμό. Το Χαμένος Παράδεισος (αγγλικά: Paradise Lost) του Άγγλου ποιητή Τζον Μίλτον (John Milton) είναι ένα παράδειγμα τέτοιας χρήσης.

Βιβλιογραφία

• Απόστολος Νικολαΐδης, Κόλαση και παράδεισος. Η διαλεκτική κοινωνίας και ακοινωνησίας, εκδ. Γρηγόρη, Αθήνα 2011, ISBN 960-333-668-8.
• John Ashton & Tom Whyte, Η αναζήτηση του Παραδείσου, Το όραμα του ουρανού και της αιωνιότητας στους μύθους και τις Θρησκείες του κόσμου, Εκδόσεις Κοχλίας, 2004, ISBN 960-8228-90-5.
• Barr, James, The Garden of Eden and the Hope of Immortality, SCM Press, London, 1992.
• Μεταλληνός Δ. Γεώργιος, Η οδός, Κείμενα εισαγωγικά στην ορθοδοξία, Εκδόσεις: Χ.Ο. Σύλλογος φίλων ησυχαστηρίου Παντοκράτορος Μελισσοχωρίου, 2016, ISBN 9786188148932.
• Μαράς, Αναστάσιος, Η περί εσχάτων διδασκαλία του αγίου Γρηγορίου Νύσσης, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ)), 1999, Θεσσαλονίκη. (διδακτορική διατριβή).
• Hans Christian Huf, Κόλαση, Παράδεισος, και Νιρβάνα, ΒΟΥΔΑΣ-ΙΗΣΟΥΣ-ΜΩΑΜΕΘ, Εκδόσεις: Κονιδάρης, Αθήνα 2002, ISBN 9789603920205.