Κρίση των Ιμίων
Συντεταγμένες: 37°03′02″N 27°09′03″E / 37.0506°N 27.1508°E
| Κρίση των Ιμίων | |||
|---|---|---|---|
| Μέρος της Ελληνοτουρκικής αντιπαράθεσης για την υφαλοκρυπίδα | |||
 ο χάρτης που δείχνει την θέση των Ιμίων | |||
| Χρονολογία | 25-31 Ιανουαρίου 1996 | ||
| Τόπος |  Αιγαίο Πέλαγος | ||
| Έκβαση | Status quo ante bellum
| ||
| Αντιμαχόμενοι | |||
| Ηγετικά πρόσωπα | |||
| Απώλειες | |||
| |||
Κρίση των Ιμίων ονομάζεται συμβατικά η ένοπλη αμφισβήτηση της Ελληνικής θαλάσσιας κυριαρχίας που έλαβε χώρα τον Ιανουάριο του 1996 από την Τουρκία, με αφορμή την προσάραξη πλοίου στις βραχονησίδες των Ιμίων. Κατά την διάρκεια της ολιγοήμερης αυτής κρίσης, οι δύο χώρες μετέφεραν στρατιωτικές δυνάμεις (κυρίως ναυτικές) γύρω από τα Ίμια και τις ανέπτυξαν φτάνοντας κοντά στην ένοπλη σύρραξη. Τελικά με την παρέμβαση του ΝΑΤΟ, και κυρίως των ΗΠΑ, η ένταση εκτονώθηκε και οι δύο χώρες απέσυραν τους στόλους τους.
Την εποχή της κρίσης αυτής πρωθυπουργός της Ελλάδας ήταν ο Κώστας Σημίτης. Υπουργός Εξωτερικών ήταν ο Θεόδωρος Πάγκαλος, υπουργός Εθνικής Αμύνης ο Γ. Αρσένης και Αρχηγός ΓΕΕΘΑ ο ναύαρχος Χ. Λυμπέρης, ενώ πρωθυπουργός της Τουρκίας ήταν η Τανσού Τσιλέρ και υπουργός Εξωτερικών Ντενίζ Μπαϊκάλ.
Αφορμή της κρίσης ήταν η αμφισβητούμενη από την Τουρκία εγκυρότητα ενός προσαρτήματος της Ιταλοτουρκικής Σύμβασης του 1932 που καθόριζε τα θαλάσσια σύνορα μεταξύ των Ιταλικών Δωδεκανήσων και των ακτών της Τουρκίας. Η τουρκική κυβέρνηση απέρριψε το προσάρτημα ως νομικά άκυρο, με την αιτιολογία ότι δεν είχε κατατεθεί στην Κοινωνία των Εθνών στη Γενεύη. Αυτό, σύμφωνα με την τουρκική θέση, σημαίνει ότι η κυριαρχία σε έναν άγνωστο αριθμό μικρών νησίδων και βραχονησίδων στα Δωδεκάνησα παραμένει απροσδιόριστη και πρέπει να καθοριστεί με κάποια καινούργια σύμβαση. Αντίθετα, η ελληνική θέση υποστήριξε ότι το εν λόγω προσάρτημα παραμένει έγκυρο.
Περί τις τελευταίες ώρες της κρίσης, τρεις Έλληνες αξιωματικοί, του Πολεμικού Ναυτικού οι Χριστοδουλος Καραθανασης, Παναγιωτης Βλαχακος και Εκτορας Γιαλοψος έχασαν την ζωή τους όταν το ελικόπτερο όπου επέβαιναν κατέπεσε στην θάλασσα. Η επίσημη εκδοχή είναι ότι το ελικόπτερο κατέπεσε λόγω κακοκαιρίας και απώλειας προσανατολισμού του πιλότου[1]. Η τουρκική πλευρά δεν ανέφερε απώλειες.
Καθ' όλη τη διάρκεια της κρίσης φάνηκε η μεγάλη δυσπιστία του πρωθυπουργού Κώστα Σημίτη προς την ηγεσία της Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών (ΕΥΠ) και των Ενόπλων Δυνάμεων.[2] Επίσης, η φράση «θέλω να ευχαριστήσω την κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών», που είπε ο πρωθυπουργός Σημίτης από το βήμα της Βουλής κατά τη διάρκεια σχετικής συζήτησης, ερμηνεύθηκε από πολλούς ως ταπεινωτική για την χώρα.[3][4]
Από αυτή την κρίση δεν βγήκε κερδισμένη ούτε η Τουρκία, που ισχυριζόταν ότι τα Ίμια της ανήκουν, ούτε η Ελλάδα η οποία αναγκάστηκε να αποσύρει τους στρατιώτες της. Κατά τον Τούρκο διπλωμάτη και πολιτικό Αχμέτ Νταβούτογλου, ουσιαστικός παράγοντας και κερδισμένη πλευρά υπήρξαν οι ΗΠΑ.[5]
Καθεστώς των νησιών
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]| Πρωτόκολλο του 1932 Οριοθετική γραμμή | ||
 | ||
| Γεωγραφικά σημεία Τουρκική πλευρά | ||
| Στίξη | Ονομασία στο κείμενο | Σύγχρονη ονομασία |
|---|---|---|
| A | Mordala I. | |
| B | Kara Ada | Kara Ada |
| C | Guirejik I. | Gürecik Adası |
| D | Utchian I. | Kargı Adası |
| E | Arkialla Pt. | |
| F | Hussein Pt. | Hüseyin Burnu |
| G | Lodo | Yassıada |
| H | Atsaki | Topan Adası / Zouka |
| I | Kato I. | Çavuş Adası |
| J | Pondikusa | Büyükkiremit Adası |
| K | Sandama Peninsula | İnce Burnu |
| L | C. Monodendri | Tekeağaç |
| Ιταλική (και αργότερα Ελληνική) πλευρά | ||
| Στίξη | Ονομασία στο κείμενο | Σύγχρονη ονομασία |
| A | C. Phuka | Ag. Fokas |
| B | Luro Pt | Akr. Psalidi |
| C | Kum Pt. | Akr. Ammoglossa |
| D | C. Russa | Akr. Roussa |
| E | Vasiliki Pt. | Vasiliki |
| F | Karapsili Pt. | Akr. Atsipas |
| G | Kardak (Rks) | Imia/Kardak |
| H | Kalolimno | Kalolimnos |
| I | Agia Kiriaki | Ag. Kiriaki |
| J | Pharmako | Farmakonisi |
| Πηγή: Κείμενο της συνθήκης του 1932 για τα σύνορα, και σύγχρονοι χάρτες της περιοχής. | ||
Τα Ίμια αποτελούν μία συστάδα νησίδων της Δωδεκανήσου. Αυτά εκχωρήθηκαν στην Ελλάδα μετά το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου σύμφωνα με το άρθρο 14 της Συνθήκης Ειρήνης των Παρισίων (10-12-1947) όπου η Ιταλία εκχώρησε στην Ελλάδα εν πλήρει κυριαρχίᾳ τις νήσους της Δωδεκανήσου απαριθμούμενες: Αστυπάλαια, Ρόδο, Χάλκη, Κάρπαθο, Κάσο, Τήλο, Νίσυρο, Κάλυμνο, Λέρο, Πάτμο, Λειψούς, Σύμη, Κω και Καστελλόριζο ως και τις παρακείμενες νησίδες. Σε προγενέστερη μάλιστα διμερή σύμβαση του 1932, ανάμεσα στην Ιταλία και την Τουρκία τα Ίμια συμπεριλαμβάνονταν σε χάρτη με τα ιταλικά εδάφη. Αργότερα, καθώς όλες οι ιταλικές κτήσεις επί της Δωδεκανήσου πέρασαν στην ελληνική κυριότητα, ομοίως και τα Ίμια ενσωματώθηκαν στο ελληνικό κράτος. Το Τουρκικό κράτος είχε αποδεχτεί το καθεστώς επικυριαρχίας της Ελλάδας στα νησιά αυτά.
Σύμφωνα με το άρθρο 189 του Κ.Δ.Ν.Δ. εντός των ελληνικών χωρικών υδάτων δικαίωμα για παροχή επιθαλάσσιας αρωγής δίδεται μόνο στα υπό ελληνική σημαία ρυμουλκά ή ναυαγοσωστικά.
Ιστορικό της κρίσης
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Δεκέμβριος 1995: Το πρώτο επεισόδιο
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Στις 25 Δεκεμβρίου 1995 το τουρκικό φορτηγό πλοίο Φιγκέν Ακάτ προσάραξε σε αβαθή ύδατα κοντά στην Μικρή Ίμια (Ανατολική) και εξέπεμψε σήμα κινδύνου. Το Λιμεναρχείο Καλύμνου –το πλησιέστερο στην περιοχή– διέθεσε ρυμουλκό για να αποκολλήσει το τουρκικό πλοίο, αλλά ο πλοίαρχος αρνήθηκε, υποστηρίζοντας ότι βρισκόταν σε τουρκική περιοχή και άρα οι τουρκικές αρχές είχαν την αρμοδιότητα να του προσφέρουν βοήθεια.
Στις 26 Δεκεμβρίου το Λιμεναρχείο ενημέρωσε την αρμόδια διεύθυνση του Υπουργείου Εξωτερικών, το οποίο μέσω του γραμματέα της ελληνικής πρεσβείας στην Άγκυρα Γιάννη Παπαμελετίου, ειδοποίησε τον γραμματέα της Διεύθυνσης Ελληνικών Υποθέσεων του τουρκικού Υπουργείου Εξωτερικών Τσινάρ Εγκίν ότι, αν δεν παρέμβαινε ρυμουλκό, το τουρκικό πλοίο θα κινδύνευε. Στις 27 Δεκεμβρίου το τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών ενημερώνει την ελληνική πρεσβεία ότι, ανεξαρτήτως του ποιος θα ανελάμβανε τη διάσωση του πλοίου, υπήρχε γενικότερα θέμα με τα Ίμια.
Τελικά, στις 28 Δεκεμβρίου δύο ελληνικά ρυμουλκά αποκόλλησαν το τουρκικό φορτηγό και το οδήγησαν στο λιμάνι Κιουλούκ της Τουρκίας. Στις 29 Δεκεμβρίου το τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών επέδωσε διακοίνωση στο αντίστοιχο ελληνικό, στην οποία αναφέρεται ότι οι βραχονησίδες Ίμια είναι καταχωρημένες στο κτηματολόγιο Μούγλα του νομού Μπόντρουμ (Αλικαρνασσού) και ανήκουν στην Τουρκία. Το γεγονός στάθηκε αφορμή να τεθεί από την Τουρκία θέμα ιδιοκτησίας των νησιών.[6]
Ιανουάριος 1996: Η κρίση
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
 |
Η ενότητα αυτή δεν τεκμηριώνεται επαρκώς με παραπομπές. (Η σήμανση τοποθετήθηκε στις 10/05/2020) |
Ο τότε δήμαρχος της Καλύμνου Δημήτρης Διακομιχάλης, θορυβημένος από το γεγονός ότι η Τουρκία εγείρει εδαφικές αξιώσεις στα Ίμια, ύψωσε την ελληνική σημαία στη Μικρή Ίμια στις 25 Ιανουαρίου 1996 συνοδευόμενος από τον αστυνομικό διευθυντή Καλύμνου Γ. Ριόλα και δύο κατοίκους του νησιού, ενώ την επόμενη μέρα υψώθηκε η σημαία και στην άλλη βραχονησίδα.
Τα τουρκικά τηλεοπτικά κανάλια μετέδωσαν εικόνες με την ελληνική σημαία υψωμένη στα Ίμια, κάτι που προκάλεσε σάλο στην κοινή γνώμη της Τουρκίας. Δύο δημοσιογράφοι του γραφείου της εφημερίδας Χουριέτ στη Σμύρνη, μετέβησαν με ελικόπτερο στις 27 Ιανουαρίου στη Μικρή Ίμια, υπέστειλαν την ελληνική σημαία και ύψωσαν την τουρκική σημαία. Η όλη επιχείρηση των δημοσιογράφων βιντεοσκοπήθηκε και προβλήθηκε από το τηλεοπτικό κανάλι που ανήκει στη Χουριέτ. Το γεγονός αυτό πήρε σημαντικές διαστάσεις.
Η κρίση κλιμακώθηκε τις επόμενες μέρες. Την Κυριακή το πρωί στις 28 Ιανουαρίου 1996 το περιπολικό του Πολεμικού Ναυτικού Αντωνίου κατέβασε την τουρκική σημαία και ύψωσε την ελληνική παραβαίνοντας την πολιτική εντολή που ήταν μόνο να υποσταλεί η τούρκικη σημαία. Το βράδυ Έλληνες βατραχάνθρωποι αποβιβάστηκαν στη Μικρή Ίμια από το περιπολικό Πυρπολητής προκειμένου να φυλάξουν τη σημαία κατά τις νυχτερινές ώρες και να επιστρέψουν στο σκάφος τους πριν την ανατολή του ηλίου. Το μεσημέρι της Δευτέρας ο σχεδιασμός άλλαξε και αποφασίστηκε η συνεχής φύλαξη της σημαίας, οπότε οι βατραχάνθρωποι επέστρεψαν στη βραχονησίδα.
Τη Δευτέρα το απόγευμα στις 29 Ιανουαρίου, ο νέος πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης, στις προγραμματικές του δηλώσεις στη Βουλή, έστειλε μήνυμα προς την Τουρκία ότι σε οποιαδήποτε πρόκληση η Ελλάδα θα αντιδράσει άμεσα και δυναμικά. Την Τρίτη στις 30 Ιανουαρίου, η πρωθυπουργός της Τουρκίας Τανσού Τσιλέρ δήλωσε κατηγορηματικά μέσα στην Τουρκική Εθνοσυνέλευση ότι την επόμενη μέρα η ελληνική σημαία και ο ελληνικός στρατός θα απομακρυνθούν από τα Ίμια.
Στις 31 Ιανουαρίου και ώρα 01:40, τουρκικές ειδικές δυνάμεις αποβιβάστηκαν στη Μεγάλη Ίμια (Δυτική).[7] Στις 05:30 της ίδιας μέρας το ελικόπτερο “ΠΝ 21” τύπου Agusta Bell 212[8] του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού, που απονηώθηκε από τη φρεγάτα Ναυαρίνον για να διαπιστώσει την πληροφορία παρουσίας Τούρκων στη βραχονησίδα κατέπεσε κατά την επιστροφή του στη φρεγάτα και τα τρία μέλη του πληρώματος, ο υποπλοίαρχος Χριστόδουλος Καραθανάσης, ο υποπλοίαρχος Παναγιώτης Βλαχάκος και ο αρχικελευστής Έκτορας Γιαλοψός, σκοτώθηκαν.
Σχετικά με τις αιτίες πτώσης του ελικοπτέρου έχουν διατυπωθεί διάφορες απόψεις. Η επίσημη θέση του Πολεμικού Ναυτικού είναι ότι το ελικόπτερο κατέπεσε λόγω κακοκαιρίας και απώλειας προσανατολισμού του πιλότου (vertigo). Την θέση αυτή υποστήριξε ο πρώην αρχηγός ΓΕΝ ναύαρχος Αντώνης Αντωνιάδης, αναφέροντας μάλιστα πως η τουρκική φρεγάτα Γιαβούζ προσφέρθηκε να βοηθήσει, αλλά πήρε άμεσα από τους πιλότους του ελικοπτέρου αρνητική απάντηση.[9] Κατά τον τότε κυβερνήτη της φρεγάτας Ναβαρίνον, Ιωάννη Λιούλη, το ελικόπτερο έπεσε από βλάβη πριν καν προλάβει να απαντήσει στο σήμα της φρεγάτας Γιαβούζ.[10] Ωστόσο, χωρίς να έχει τεκμηριωθεί μέχρι και σήμερα επίσημα, υπάρχει διαδεδομένη στην Ελλάδα η άποψη ότι το ελικόπτερο καταρρίφθηκε είτε από το Τουρκικό Πολεμικό Ναυτικό είτε από τους Τούρκους καταδρομείς που υπήρχαν πάνω στο νησί, και ότι η αληθινή αιτία της πτώσης αποκρύφτηκε προκειμένου να λήξει η κρίση και να μην οδηγηθούν οι δύο χώρες σε γενικευμένη σύρραξη ή ακόμα και σε πόλεμο.[εκκρεμεί παραπομπή]
Εκτόνωση της κρίσης
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Κατά τη διάρκεια της κρίσης υπήρξαν έντονες πιέσεις από τις Ηνωμένες Πολιτείες προκειμένου να λήξει το επεισόδιο. Ο Αμερικανός πρόεδρος Μπιλ Κλίντον ενημερώθηκε πρώτα από την Τουρκάλα πρωθυπουργό Τανσού Τσιλέρ πως «Ελλάδα και Τουρκία ξεκινούν πόλεμο, επειδή δύο Τούρκοι δημοσιογράφοι και κάποιοι Έλληνες βαρκάρηδες συνεπλάκησαν σε έναν βράχο που κατοικούσε μία κατσίκα».[11]
Ο διπλωμάτης Ρίτσαρντ Χόλμπρουκ, ενημερωμένος από τον Αμερικανό πρόεδρο, επικοινώνησε τηλεφωνικά με τους δύο πρωθυπουργούς που δεσμεύτηκαν να αποσύρουν τις δυνάμεις τους και να υποστείλουν τις σημαίες. Τα πολεμικά σκάφη και οι καταδρομείς των δύο χωρών αποχώρησαν από τις βραχονησίδες το πρωί της 31ης Ιανουαρίου 1996 υπό την επίβλεψη αεροσκαφών του 6ου Αμερικανικού Στόλου της Μεσογείου.[εκκρεμεί παραπομπή]
Διεθνείς αντιδράσεις
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο Αμερικανός Πρόεδρος Μπιλ Κλίντον δήλωσε σχετικά με την κρίση: «Νόμιζα ότι οι βοηθοί μου αστειεύονταν όταν έλεγαν ότι η Τουρκία και η Ελλάδα θα εμπλακούν σε πόλεμο για βραχονησίδες στις οποίες δεν ζουν παρά μόνο πρόβατα. Έκανα τηλεφωνήματα με τους ηγέτες και των δύο χωρών και τους έπεισα να μην κάνουν πόλεμο για τις βραχονησίδες που κατοικούσαν κυρίως 20 πρόβατα.»[12]
Μετά το 1996, οι περισσότερες ξένες χώρες απέφυγαν επιμελώς να πάρουν μια ξεκάθαρη θέση στο ζήτημα των Ιμίων υπέρ και των δύο πλευρών. Ωστόσο, τόσο η ελληνική όσο και η τουρκική κοινή γνώμη ήταν πρόθυμοι να παρακολουθήσουν τη στάση των ξένων κυβερνήσεων για το θέμα, όπως αποδεικνύεται από λεπτομέρειες όπως η χαρτογραφική αντιμετώπιση των Ιμίων σε χάρτες που δημοσιεύουν κρατικές υπηρεσίες. Ιδιαίτερη προσοχή έχει δοθεί σε αυτό το πλαίσιο στους χάρτες που δημοσιεύονται από κυβερνητικές υπηρεσίες των ΗΠΑ. Λίγο μετά την κρίση του 1996, η Εθνική Υπηρεσία Απεικόνισης και Χαρτογράφησης των ΗΠΑ (NIMA) αφαίρεσε το ελληνικό όνομα Βραχονησίδες Ίμια από τους χάρτες της, προσθέτοντας αντ' αυτού μια σημείωση που έλεγε απροσδιόριστη κυριαρχία,[13] αλλά λίγους μήνες αργότερα, τον Οκτώβριο του 1996, επανήλθε στο προηγούμενο καθεστώς και επέστρεψε στο ελληνικό όνομα.[14] Επιπλέον, η αμερικανική κυβέρνηση πρότεινε οι διαφορές ανάμεσα στις δύο χώρες να οδηγηθούν σε ειρηνική επίλυση σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο.[15]
Η κυβέρνηση της Ιταλίας, το αρχικό συμβαλλόμενο μέρος του πρωτοκόλλου των συνόρων του 1932, δήλωσε στις 6 Φεβρουαρίου 1996 ότι θεωρούσε το πρωτόκολλο έγκυρο, υποστηρίζοντας έτσι την ελληνική θέση.[16][17]
Η Ευρωπαϊκή Ένωση στήριξε την ελληνική πλευρά στη διαμάχη για τα Ίμια και προειδοποίησε την Τουρκία να απόσχει από στρατιωτικές επιχειρήσεις κατά της ελληνικής κυριαρχίας και, μαζί με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, κάλεσε την Τουρκία να επιλύσει όποιες διαφορές έχει με την Ελλάδα μέσω του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο εξέδωσε ένα ψήφισμα με τίτλο: «Ψήφισμα για τις προκλητικές ενέργειες και αμφισβήτηση κυριαρχικών δικαιωμάτων από την Τουρκία κατά κράτους μέλους της Ένωσης» αναφέροντας επίσης ότι τα σύνορα της Ελλάδας ήταν σύνορα της Ένωσης.[18][19][20] Επιπλέον, ανέφερε ότι τα Ίμια ανήκουν στο συγκρότημα των Δωδεκανήσων σύμφωνα με τις συνθήκες του 1923, του 1932 και του 1947 και ακόμη και στους τουρκικούς χάρτες της δεκαετίας του 1960 οι βραχονησίδες αυτές εμφανίζονται ως ελληνικό έδαφος.[15][20]
Μετά την κρίση, η Ελλάδα απείλησε να ανοίξει εκ νέου τη συζήτηση για την εφαρμογή μιας συμφωνίας τελωνειακής ένωσης της ΕΕ με την Τουρκία και να θέσει βέτο σε ένα πακέτο βοήθειας της ΕΕ που αποτελεί μέρος της συμφωνίας. Η Ελλάδα ανέφερε ότι η Τουρκία παραβίασε μια δέσμευση βάσει της συμφωνίας να έχει φιλικούς δεσμούς με μέλη της ΕΕ. Πολλοί υπουργοί Εξωτερικών της Ένωσης προέτρεψαν τις δύο χώρες να επιλύσουν τις διαφορές τους φιλικά. Τα μέλη της ΕΕ ανησυχούσαν ότι οι κινήσεις της Ελλάδας κατά της Τουρκίας θα παραβίαζαν τη συμφωνία τελωνειακής ένωσης και θα παρεμβαίναν στην ανάπτυξη δεσμών και πρόσβασης στην αγορά της Τουρκίας. Οι ΗΠΑ ανησυχούσαν επίσης, καθώς ήταν υπέρμαχοι των τουρκοευρωπαϊκών σχέσεων.[21] Ο Γάλλος πρόεδρος Ζακ Σιράκ ανέφερε ότι όσο λιγότερα νέα προβλήματα δημιουργούσε η Ελλάδα για τη συνεργασία ΕΕ-Τουρκίας, τόσο πιο πιθανό θα ήταν η Γαλλία να δείξει αλληλεγγύη προς την Ελλάδα. Άλλες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις φέρεται να υπονόησαν ότι εάν η Ελλάδα σαμποτάρει την τελωνειακή ένωση, τότε θα σταματούσαν τις συνομιλίες για την ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση.[21]
Ο Έλληνας πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης δήλωσε ότι η Ελλάδα θα συνεργάζονταν με την Ευρωπαϊκή Ένωση μόλις η Τουρκία συμφωνούσε με τη δικαιοδοσία του Διεθνούς Δικαστηρίου για την επίλυση των διαφορών. Η ελληνική αξιωματική αντιπολίτευση επέκρινε την κυβέρνηση για την αδυναμία της να λάβει περισσότερη υποστήριξη από την Ευρώπη, ενώ η Τουρκία έστειλε αξιωματούχους στην Ευρώπη για να εξηγήσουν τις απόψεις τους και να αντιμετωπίσουν την προσπάθεια της Ελλάδας να εμποδίσει τις σχέσεις Τουρκίας-ΕΕ, ενώ ταυτόχρονα ανακάλεσε τον πρεσβευτή της από την Αθήνα.[21]
Τον Οκτώβριο του 2019, ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Μάικ Πομπέο, κατά την πρώτη του επίσημη επίσκεψη στην Ελλάδα, όταν ρωτήθηκε για ένα πιθανό σενάριο των Ιμίων που περιλαμβάνει κλιμάκωση της τουρκικής επιθετικότητας στο Αιγαίο, δήλωσε ότι οι ΗΠΑ και η Ελλάδα μοιράζονται τις ίδιες αξίες για την κυριαρχία και υποσχέθηκε ότι οι ΗΠΑ «θα προστατέψουν […] τις βασικές ιδέες κυριαρχίας».[22]
Συνέπειες
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η κρίση έδωσε αφορμή στην Τουρκία να θέσει ζήτημα των Γκρίζων ζωνών, αμφισβητώντας την κυριαρχία της Ελλάδας σε αρκετά νησιά, συμπεριλαμβανομένων των Ιμίων. Επρόκειτο για την πρώτη τουρκική διεκδίκηση που αφορούσε καθ΄ αυτή την κυριαρχία ελληνικού εδάφους.[23] Παρόλα αυτά η ελληνική πλευρά δεν αποδέχτηκε ποτέ την ύπαρξη τέτοιου θέματος, επικαλούμενη διάφορες διεθνείς συνθήκες.
Για την Τουρκία, η προσέγγιση των ελληνικών βραχονησίδων των Ιμίων,[24] δεν γίνεται σαν να πρόκειται για μια τυχαία βραχονησίδα. Για την Τουρκία ένας συμβιβασμός στις βραχονησίδες μπορεί να έχει σοβαρές συνέπειες που ενδέχεται να φθάσουν ακόμη και ως την εξαφάνιση του ζωτικού χώρου της Τουρκίας στο Αιγαίο.[25] Κατά την διάρκεια της κρίσης, αναφέρει ο Αχμέτ Νταβούτογλου, το γεγονός ότι στους χάρτες που διανεμήθηκαν από το τουρκικό κράτος στις ευρωπαϊκές χώρες κατά τις εκεί διπλωματικές ενέργειες της Τουρκίας, οι βραχονησίδες εμφανίζονταν να είναι εντός των 12 ναυτικών μιλίων, γεγονός που υποστήριζε τις ελληνικές θέσεις, προξένησε ασυγχώρητη ζημιά στην Τουρκία. Η έλλειψη επικοινωνίας μεταξύ των διαφορετικών μονάδων της τουρκικής κρατικής μηχανής έβλαψε την Τουρκία.[26]
Γεγονότα μετά την κρίση
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Πάσχα του 1996
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Στις 17 Απριλίου 1996 συνέβη άλλο ένα επεισόδιο: Ενώ οι δύο πλευρές έκαναν τις συνηθισμένες περιπολίες τους, κατά τις 2 το μεσημέρι εμφανίστηκε ένα ταχύπλοο πολιτικό σκάφος με επιβαίνοντες τρία άτομα. Κατά την αναγνώριση διαπιστώθηκε πως ήταν μέλη της οργάνωσης Ελληνοαμερικάνικη Ένωση και ήθελαν να τελέσουν τρισάγιο στην μνήμη των στρατιωτών που χάθηκαν, στην Μεγάλη Ίμια, έχοντας άδεια από το Λιμεναρχείο Καλύμνου.
Παρ' όλο που τους δόθηκε η εντολή να τελέσουν το τρισάγιο εν πλω, πέρασαν στην πίσω πλευρά των Ιμίων, όπου η ελληνική πλευρά δεν είχε οπτική επαφή και ελέγχεται από τουρκικές ακταιωρούς. Αργότερα φαίνονται να αποβιβάστηκαν στο νησί, αφήνοντας ένα στεφάνι και δύο μικρές σημαίες, μία ελληνική και μία αμερικάνικη και αποχωρούν. Μετά από λίγο δύο τουρκικά αεροσκάφη και ένα ελικόπτερο πετούν πάνω από την Μεγάλη Ίμια.
Επιτελείς του ελληνικού στρατού κρίνοντας πως σκοπός των Τούρκων είναι να πάρουν τις σημαίες, ενημέρωσαν το ελληνικό Υπουργείο Εθνικής Άμυνας. Η εντολή που πήραν είναι να πάρουν τις σημαίες από το νησί, πριν από τους Τούρκους. Στην περιοχή κατέφθασε μία ελληνική κανονιοφόρος, ενώ βατραχάνθρωποι από την Μονάδα Υποβρυχίων Αποστολών Λιμενικού Σώματος κατέβηκαν σε φουσκωτό στο νησί. Στον αέρα πετούσαν τα τουρκικά F-16 εμποδίζοντας την κάθοδο των βατραχανθρώπων μέχρι να φθάσουν στην περιοχή ελληνικά μαχητικά, και να αρχίσουν τις εμπλοκές.
Στις 5 το απόγευμα ανακοινώθηκε το πέρας της αποστολής με αίσιο τέλος, καθώς οι βατραχάνθρωποι είχαν καταφέρει να κατεβάσουν τις σημαίες και το στεφάνι και να επιστρέψουν με αυτά.
Απρίλιος 2005
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Στις 12 Απριλίου 2005, κατά τη διάρκεια επίσημης επίσκεψης στην Τουρκία του τότε Υπουργού Εξωτερικών της Ελλάδας Πέτρου Μολυβιάτη, τουρκικές ακταιωροί πλησίασαν αρκετά στα νησιά αρνούμενες να αποχωρήσουν, ακόμα και όταν ελληνικά σκάφη κατέφτασαν στην περιοχή.
Ιανουάριος 2016
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Τον Ιανουάριο του 2016, ο Έλληνας υπουργός Άμυνας, Πάνος Καμμένος, πέταξε πάνω από το ανατολικό Αιγαίο με στρατιωτικό ελικόπτερο και έριξε ένα στεφάνι στη θάλασσα γύρω από τις βραχονησίδες όπου σκοτώθηκαν οι τρεις αξιωματικοί του Λιμενικού το 1996.[27]
Δεκέμβριος 2016
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Τον Δεκέμβριο του 2016, ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, δήλωσε ότι οι νησίδες ήταν «τουρκικό έδαφος», ενώ η ελληνική κυβέρνηση απάντησε ότι «η κυριαρχία της Ελλάδας στα νησιά της στο Αιγαίο, συμπεριλαμβανομένων των Ιμίων, είναι αδιαμφισβήτητη και κατοχυρωμένη από το διεθνές δίκαιο».[28][29] Εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δήλωσε ότι η ΕΕ προτρέπει την Τουρκία να αποφύγει κάθε «πηγή έντασης, απειλής ή δράσης που στρέφεται εναντίον ενός κράτους μέλους, που βλάπτει τις σχέσεις καλής γειτονίας και την ειρηνική επίλυση διαφορών».[29]
Ιανουάριος 2017
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Στις 29 Ιανουαρίου του 2017, τούρκικη πυραυλάκατος πλησίασε πολύ κοντά στις μικρονησίδες των Ιμίων, συνοδευόμενη από δύο πλοία ανορθόδοξου πολέμου με επιβιβαζόμενο δυναμικό Τούρκων πεζοναυτών, όπως ανέφεραν τούρκικα μέσα ενημέρωσης. Στην πυραυλάκατο, επέβαινε ο αρχηγός του Τούρκικου Επιτελείου Στρατού, Χουλουσί Ακάρ.
Η ελληνική κανονιοφόρος Κραταιός επέπλεε εκείνη την στιγμή, με το προσωπικό να αναγνωρίζει την παραβίαση των ελληνικών συνόρων, προειδοποιώντας για άμεση αποχώρηση.[30] Επιπλέον, την παρουσία του έκανε και το Ελληνικό Λιμενικό, συνοδεύοντας την κανονιοφόρο παρακολουθώντας τις κινήσεις των Τούρκων.
Τα τούρκικα πλεούμενα παρέμειναν 7 λεπτά σύμφωνα με ανακοίνωση του ελληνικού Γενικού Επιτελείου Εθνικής Αμύνης, και στην συνέχεια αναχώρησαν με πιθανό προορισμό το λιμάνι της Αλικαρνασσού. Ο Πρόεδρος της Ελλάδας, Προκόπης Παυλόπουλος δήλωσε για το συμβάν σε συνέντευξη του το 2017 στο πορτογαλικό κανάλι APTP πως η παραβίαση ήταν πάρα πολύ σοβαρή «γιατί δεν παραβιάστηκαν μόνο τα ελληνικά σύνορα αλλά και τα σύνορα της Ευρώπης. Παραβιάστηκε η Συνθήκη της Λωζάννης».[31]
Φεβρουάριος 2018
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Στις 12 Φεβρουαρίου 2018, ελληνικό σκάφος του Λιμενικού Σώματος που βρισκόταν σε περιπολία στη θαλάσσια περιοχή των Ιμίων, εμβολίστηκε από τουρκική ακταιωρό, η οποία μετά το συμβάν απομακρύνθηκε προς τα τουρκικά παράλια. Το σκάφος υπέστη υλικές ζημιές και μεταφέρθηκε στη Λέρο για επισκευή, ενώ δεν υπήρξε κανένας τραυματισμός στα 27 μέλη του πληρώματος.[32]
Το Κέντρο Επιχειρήσεων του Λιμενικού ενημέρωσε άμεσα τα υπουργεία Εθνικής Άμυνας και Εξωτερικών για το συμβάν.
Στις 17 Ιανουαρίου είχε σημειωθεί και άλλο συμβάν με τουρκική ακταιωρό, όταν ήρθε σε επαφή με την κανονιοφόρο Νικηφόρος του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού, η οποία βρισκόταν σε προγραμματισμένη περιπολία στην ευρύτερη περιοχή των Ιμίων. Ειδικότερα, κατά τη διέλευση του Νικηφόρου, η τουρκική ακταιωρός προχώρησε σε επικίνδυνο ελιγμό, ο οποίος οδήγησε σε πλευρική επαφή με το πλοίο του πολεμικού ναυτικού.[εκκρεμεί παραπομπή]
Σημειώσεις και παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ «Η πτώση του ελικοπτέρου στα Ίμια. "Καλή τύχη και ο Θεός Μαζί σας". Το ιστορικό σήμα του αρχηγού ΓΕΝ πριν απογειωθεί. Το δραματικό χρονικό μέσα από μαρτυρίες των πρωταγωνιστών (βίντεο)». Μηχανή του Χρόνου (mixanitouxronou.gr). 30 Ιανουαρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 31 Ιανουαρίου 2021.
- ↑ Παπαχελάς, Αλέξης (13 Νοεμβρίου 2005). «Τι συνέβη τη νύχτα των Ιμίων». Το Βήμα (Αθήνα). https://www.tovima.gr/2008/11/24/politics/ti-synebi-ti-nyxta-twn-imiwn/. Ανακτήθηκε στις 30 Ιανουαρίου 2023. «Οι αξιωματικοί αυτοί [διοικητής ΕΥΠ Λεωνίδας Βασιλικόπουλος, αρχηγός ΓΕΕΘΑ ναύαρχος Χρήστος Λυμπέρης, υφυπουργός Εθνικής Άμυνας Νικόλαος Κουρής] είχαν μάθει να λειτουργούν με τον Ανδρέα Παπανδρέου, ο οποίος λάτρευε τις συσκέψεις με στρατιωτικούς, τις υπηρεσίες από κλειστές πηγές και τη διαχείριση κρίσεων όπως εκείνη του Μαρτίου του 1987. Ο κ. Σημίτης τούς θεωρούσε "ανδρεϊκούς", ξένους στη δική του κουλτούρα και ύποπτους για το στήσιμο παγίδων τις κρίσιμες εκείνες ώρες».
- ↑ «"Θέλω να ευχαριστήσω την κυβέρνηση των ΗΠΑ για τη βοήθειά τους". Η φράση του Σημίτη για την κρίση των Ιμίων που ξεσήκωσε θύελλα αντιδράσεων (βίντεο)». Μηχανή του Χρόνου (mixanitouxronou.gr). Ανακτήθηκε στις 30 Ιανουαρίου 2023.
- ↑ Κωστάκης, Γιάννης (1 Φεβρουαρίου 1996). «Κ. Σημίτης: Θέλω να ευχαριστήσω τις ΗΠΑ…». Ριζοσπάστης (Αθήνα). https://www.rizospastis.gr/story.do?id=3646691. Ανακτήθηκε στις 30 Ιανουαρίου 2023.
- ↑ Νταβούτογλου, Αχμέτ (2010). Το στρατηγικό βάθος: Η διεθνής θέση της Τουρκίας. Μτφρ. Ραπτόπουλος, Νικόλαος. Αθήνα: Ποιότητα. σελίδες 272–273. ISBN 978-960-7803-57-3.
- ↑ Το 2009, στα πλαίσια των πολιτικών συγκρούσεων μεταξύ της κυβέρνησης Ερντογάν με την αντιπολίτευση για το θέμα του πολιτικού ανοίγματος προς τους Κούρδους, αποκαλύφθηκε στον τουρκικό Τύπο πως την περίοδο εκείνη, ο τότε μόνιμος υφυπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας, Ονούρ Οϊμέν, απέκρυψε κρυπτογραφημένο μήνυμα του πρέσβη της Τουρκίας στην Ιταλία, σύμφωνα με το οποίο οι Ιταλοί αποδείκνυαν ότι η Τουρκία είχε εγκαταλείψει τα Ίμια σε αυτούς, οδηγώντας έτσι στην κλιμάκωση της κρίσης. (Βλ. «Βρέθηκε ο Τούρκος συνωμότης στην κρίση στα Ίμια». zougla.gr. 13 Νοεμβρίου 2009. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Ιανουαρίου 2023. Ανακτήθηκε στις 30 Ιανουαρίου 2023.)
- ↑ «Τούρκοι κομάντος: Αυτό ήταν το σχέδιό μας για τα Ίμια». ethnos.gr. 31 Ιανουαρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 31 Ιανουαρίου 2023.
- ↑ «Agusta Bell AB.212 ASW, το ελικόπτερο των Ιμίων».
- ↑ Αντωνίου, Δώρα (8 Φεβρουαρίου 2009). «Μια άγνωστη πτυχή της νύχτας των Ιμίων». Η Καθημερινή (Αθήνα). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Δεκεμβρίου 2011. https://web.archive.org/web/20111214104203/http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_politics_225_08/02/2009_302686. Ανακτήθηκε στις 9 Φεβρουαρίου 2009. «Μόλις η φρεγάτα Γιαβούζ αντελήφθη ότι το ελληνικό ελικόπτερο έχει πρόβλημα, παρενέβη στην επικοινωνία και ενημέρωσε το πλήρωμά του ότι μπορεί να προσνηωθεί επί της Γιαβούζ, που βρισκόταν πιο κοντά. Ομως, η απάντηση που δόθηκε από το ελικόπτερο ήταν αρνητική. Προτίμησαν να συνεχίσουν την πορεία τους για να φθάσουν στη φρεγάτα Ναυαρίνο, όμως δεν τα κατάφεραν».
- ↑ Κατσικίδης, Αθανάσιος (31 Ιανουαρίου 2023). «27 χρόνια από τα Ίμια: Η θυσία μπορούσε να είχε αποφευχθεί». Η Καθημερινή (Αθήνα). https://www.kathimerini.gr/politics/562250929/27-chronia-apo-ta-imia-i-thysia-mporoyse-na-eiche-apofeychthei/. Ανακτήθηκε στις 31 Ιανουαρίου 2023. «H επικοινωνία είχε χαθεί και το ελικόπτερο ποτέ δεν απάντησε στο "Γιαβούζ"».
- ↑ «O Κλίντον παρουσίασε στην Αθήνα τη μοντέρνα οικονομία». capital.gr. 6 Οκτωβρίου 2007. Ανακτήθηκε στις 30 Ιανουαρίου 2023.
- ↑ «Turkish Media Reaction, November 3, 2009 (Cable)». wikileaks.org. 3 Νοεμβρίου 2009. Ανακτήθηκε στις 31 Ιανουαρίου 2023.
Conservative Star quotes Clinton on the 1996 Kardak (Imia) crisis between Greece and Turkey. 'I thought my aides were joking when they said Turkey and Greece would engage in war over rocks on which none but sheep live. I held phone calls with the leaders of both countries, and convinced them to not go to war over the rocks that inhabited mostly 20 sheep,' said Clinton, who had also observed the success of Greece-Turkey earthquake diplomacy
- ↑ İnan, Yüksel· Başeren, Sertaç (1997). Status of Kardak Rocks. Kardak Kayalıklarının statüsü. Ankara. ISBN 975-96281-0-4.
- ↑ «Gov't satisfied with Pentagon statement referring to Imia as Greek territory». Washington, D.C., USA: Embassy of Greece. 21 Ιουνίου 1997. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Μαρτίου 2012. Ανακτήθηκε στις 26 Αυγούστου 2015.
- ↑ 15,0 15,1 Arapoglou, Stergios (2002). Dispute in the Aegean Sea; The Imia/Kardak Crisis (PDF) (Graduation Report). Maxwell Air Force Base, Alabama: Air Command and Staff College Air University. σελίδες 29, 42–43. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 5 Φεβρουαρίου 2017.
- ↑ Ioannou, Krateros (1997). «A tale of two islets: The Imia incident between Greece and Turkey». hri.org. Ανακτήθηκε στις 1 Φεβρουαρίου 2017.
- ↑ Ioannou, Krateros M. (1997). «The Greek Territorial Sea». Στο: Kariotis, Theodore C. Greece and the Law of the Sea. The Hague, The Netherlands: Martinus Nijhoff Publishers. σελ. 145. ISBN 9041103945. Ανακτήθηκε στις 27 Φεβρουαρίου 2017.
- ↑ Tsakonas, Panayotis J. (2008). «How can the European Union transform the Greek-Turkish conflict?». Στο: Arvanitopoulos, Constantine. Turkey's Accession to the European Union: An Unusual Candidacy. Springer Science & Business Media. σελ. 111.
- ↑ Rumelili, Bahar (2004). «The microprocesses of hegemonic influence: The case of EU and Greece/Turkey». International Studies Association Annual Convention. Montreal, Canada, p. 12. https://ecpr.eu/Filestore/PaperProposal/065eb1b2-e7ea-4f23-9b10-20e263bb8c84.pdf.
- ↑ 20,0 20,1 «51996IP0146 Ψήφισμα σχετικά με τις προκλητικές ενέργειες της Τουρκίας και την αμφισβήτηση εκ μέρους της χώρας αυτής των κυριαρχικών δικαιωμάτων κράτους μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης». Επίσημη Εφημερίδα (C 065): 156. 4 Μαρτίου 1996. https://op.europa.eu/el/publication-detail/-/publication/3e42184c-fc8b-450c-af50-a5f091145a3d. Ανακτήθηκε στις 31 Ιανουαρίου 2023.
- ↑ 21,0 21,1 21,2 Migdalovitz, Carol (7 March 1996). Greece and Turkey: The Rocky Islet Crisis (Congressional Research Service Report 96-140). Washington, D.C.: Congressional Research Service, The Library of Congress. https://file.wikileaks.org/file/crs/96-140.pdf.
- ↑ «Asked about Imia scenario, Pompeo expresses support for sovereign values» (στα αγγλικά). Kathimerini (Athens). 6 Οκτωβρίου 2019. https://www.ekathimerini.com/245229/article/ekathimerini/news/asked-about-imia-scenario-pompeo-expresses-support-for-sovereign-values. Ανακτήθηκε στις 6 Οκτωβρίου 2019.
- ↑ Βερέμης, Θάνος (2000). «Οι ελληνοτουρκικές σχέσεις». Ιστορία του Ελληνικού Έθνους. ΙΣΤ. Εκδοτική Αθηνών. σελ. 411.
- ↑ Πρωτόκολλα που υπογράφτηκαν το 1932 μεταξύ της Τουρκίας και της Ιταλίας οριοθετούν την περιοχή.
- ↑ Νταβούτογλου, Αχμέτ (2010), σελ. 272.
- ↑ Νταβούτογλου, Αχμέτ (2010), σελ. 271.
- ↑ «Wreath laying by Defence Minister Panos Kammenos into the sea around Imia islets» (στα Αγγλικά). Greek Ministry of National Defence. 28 Ιανουαρίου 2016. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Οκτωβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 4 Απριλίου 2017.[νεκρός σύνδεσμος]
- ↑ «Imia are 'Turkish soil' says Turkish FM, prompting Greek reaction» (στα αγγλικά). Kathimerini (Athens). 1 December 2016. http://www.ekathimerini.com/214212/article/ekathimerini/news/imia-are-turkish-soil-says-turkish-fm-prompting-greek-reaction. Ανακτήθηκε στις 1 December 2016.
- ↑ 29,0 29,1 «After Turkish provocations, EC calls on Ankara to respect member state» (στα αγγλικά). Kathimerini (Athens). 2 December 2016. http://www.ekathimerini.com/214275/article/ekathimerini/news/after-turkish-provocations-ec-calls-on-ankara-to-respect-member-states. Ανακτήθηκε στις 2 December 2016.
- ↑ «Προκαλεί και πάλι η Άγκυρα στα Ίμια». Αθήνα 9.84. 30 Ιανουαρίου 2017. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Φεβρουαρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 30 Ιανουαρίου 2017.
- ↑ «Παυλόπουλος: Η Τουρκία παραβίασε τα σύνορα της Ευρώπης». ependisinews.gr. 29 Ιανουαρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 31 Ιανουαρίου 2017.[νεκρός σύνδεσμος]
- ↑ «Νέα τουρκική πρόκληση στα Ίμια». naftemporiki.gr. 13 Φεβρουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 13 Φεβρουαρίου 2018.