Κήποι του Λάμια

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Συντεταγμένες: 41°53′24″N 12°30′0″E / 41.89000°N 12.50000°E / 41.89000; 12.50000

Κήποι του Λάμια
Horti Lamiani
Χάρτης
Είδοςαρχαιολογική θέση
Γεωγραφικές συντεταγμένες41°53′40″N 12°30′17″E
Διοικητική υπαγωγήΡώμη
ΧώραΙταλία
Commons page Πολυμέσα
δεδομένα (π)
Οι Κήποι της αρχαίας Ρώμης
Σχέδιο ανασκαφών (Λαντσιάνι 1901). Το κόκκινο πλαίσιο δείχνει το κτίριο και το μουσείο ΕΝPAM. 1 Υπόγειο περιστύλιο με ψηφιδωτό δάπεδο (opus sectile), 3-6 Ιαματικά λουτρά.
Εφεδρισμός (Αρχαιοελληνικό πρωτότυπο, Μουσείο Καπιτωλίου).

Οι Κήποι του Λάμια (λατινικά: Horti Lamiani‎‎) ήταν πολυτελές συγκρότημα μίας αρχαίας ρωμαϊκής έπαυλης με μεγάλους κήπους και υπαίθρια δωμάτια, που βρισκόταν στον Εσκουιλίνο λόφο στη Ρώμη, στην περιοχή γύρω από τη σημερινή Πιάτσα Βιτόριο Εμανουέλε. Δημιουργήθηκαν από τον ύπατο Λεύκιο Αίλιο Λάμια, φίλο του Αυτοκράτορα Τιβέριου, και σύντομα έγιναν αυτοκρατορική ιδιοκτησία. Έχουν εξαιρετική ιστορικο-τοπογραφική σημασία. Μαζί με άλλους αρχαίους ρωμαϊκούς Κήπους στους λόφους Κυρινάλιο, Βιμινάλιο και Eσκουιλίνο, ανακαλύφθηκαν κατά τη διάρκεια των κατασκευαστικών εργασιών για την επέκταση της Ρώμης στα τέλη του 19ου αι.

Η έπαυλη και οι κήποι είχαν χωριστεί γραφικά σε περίπτερα και βεράντες προσαρμοσμένες στο τοπίο, κατά το πρότυπο της ελληνιστικής παράδοσης. Τελικά γέμισαν με εξαιρετικά έργα τέχνης, από αυθεντικά αρχαία ελληνικά γλυπτά μέχρι εξαιρετικές τοιχογραφίες και μαρμάρινα δάπεδα.

Ένα μουσείο των ανασκαφών του νυμφαίου σχεδιάζεται να ανοίξει το 2021.[1]

Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Κόμμοδος ως Ηρακλής, Κήποι του Λάμια (Μουσείο Καπιτωλίου).
Δάπεδο με μαρμαροθετήματα (οpus sectile), μέρος του "Aλαβάστρινου δαπέδου" (Μουσείο Capitoline).
Διόνυσος, Κήποι του Λάμια (Μουσείο Καπιτωλίου).

Ο Λούκουλλος ξεκίνησε αυτή τη συνήθεια τον 1ο αι. π.Χ., με την κατασκευή των Κήπων του στον Πίντσιο λόφο, σύντομα ακολούθησαν οι Κήποι του Σαλλούστιου μεταξύ των λόφων Κυρινάλιου, Βιμινάλιου και Πεδίου του Άρεως, οι οποίοι ήταν οι μεγαλύτεροι και πλουσιότεροι στον ρωμαϊκό κόσμο. Τον 3ο αι. μ.Χ. ο συνολικός αριθμός των Κήπων καταλάμβανε περίπου το ένα δέκατο της Ρώμης και σχημάτιζε μία πράσινη ζώνη γύρω από το κέντρο. Οι Κήποι ήταν ένα μέρος ευχαρίστησης, σχεδόν ένα μικρό παλάτι, και πρόσφεραν στον πλούσιο ιδιοκτήτη και την αυλή του τη δυνατότητα να ζήσουν απομονωμένα, μακριά από την ταραχώδη ζωή του κέντρου, αλλά κοντά στην πόλη. Βασικό χαρακτηριστικό των Κήπων ήταν η μεγάλη ποσότητα νερού, που ήταν απαραίτητη για την πλούσια βλάστηση και για τη λειτουργία των πολυάριθμων κρηνών και νυμφαίων. Η περιοχή ήταν ιδιαίτερα κατάλληλη γι' αυτές τις κατοικίες καθώς 8 από τα 11 μεγάλα υδραγωγεία της πόλης έφταναν στον Εσκουιλίνο.

Η γη για τους Κήπους του Λάμια ήταν αρχικά ένα νεκροταφείο λίγο έξω από το αρχαίο Σέρβιο Τείχος, αλλά αγοράστηκε από τον Λέυκιο Αίλιο Λάμια, τον Ρωμαίο ύπατο του έτους 3 μ.Χ., ο οποίος ανέπτυξε την ιδιοκτησία. Φαίνεται ότι αυτός κληροδότησε την περιουσία στον Αυτοκράτορα, πιθανότατα επί Τιβέριου, και έτσι οι Κήποι έγιναν αυτοκρατορική (κρατική) ιδιοκτησία. Ο Αυτοκράτορας Καλιγούλας αγάπησε το μέρος τόσο πολύ, που ίδρυσε την κατοικία του εκεί και ανέπτυξε περαιτέρω την ιδιοκτησία. Σε μία υποβλητική αφήγηση αυτόπτη μάρτυρα, ο φιλόσοφος Φίλων επισκέφτηκε τους κήπους το 40 μ.Χ. και συνόδευσε τον Καλιγούλα, που επιθεωρούσε την περίτεχνη κατοικία, ο οποίος διέτασσε να γίνει πιο πολυτελής.[2] Ο Καλιγούλας σύντομα τάφηκε στο σημείο.[3]

Οι Κήποι του Λάμια γειτνίαζαν με τους Κήπους του Μαικήνα και τους Κήπους του Μάιου.[4][5] Υπό τον Κλαύδιο (41-54) οι Κήποι του Λάμια και του Mάιου ενώθηκαν και διοικούντο από έναν ειδικό επιμελητή των Κήπων (procurator hortorum Lamianorum et Maianorum).[6]

Το ακίνητο επέζησε τουλάχιστον μέχρι τη δυναστεία των Σεβήρων (193-235), οπότε έγινε ιδιωτική ιδιοκτησία του Αυτοκράτορα, όπως φαίνεται από έναν με σφράγισμα αγωγό νερού.[7] Μέχρι τον 4ο αι. οι κήποι δεν ήταν πλέον σε χρήση, όπως αποδεικνύεται από τα αγάλματα, που βρέθηκαν σπασμένα σε κομμάτια και είχαν χρησιμοποιηθεί στα θεμέλια πολλών θερμών.

Ανασκαφές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τοιχογραφία γάμου, συλλογή Aλντομπραντίνι.
Γυναίκα με χιτώνα (Μουσεία Καπιτωλίου).
Ο Δισκοβόλος (Παλάτσο Μάσιμο).

Οι πρώτες ανακαλύψεις έγιναν τον 16ο αι. και ευρήματα, όπως ένα αντίγραφο του Δισκοβόλου, οι δεκατρείς Nιοβίδες της συλλογής των Μεδίκων (μία παραλλαγή του Λαοκόοντα και των γιών του) και η τοιχογραφία Οι γάμοι της συλλογής Αλντομπραντίνι αποκαλύφθηκαν, τα οποία βρίσκονται τώρα σε μουσεία.

Τον 19ο αι. ο Ροντόλφο Λαντσιάνι παρατήρησε αρχαία λείψανα σε οικοδομικά έργα στην περιοχή και βρήκε όμορφα γλυπτά, στις μετέπειτα ανασκαφές που οργάνωσε. Οι διακοσμήσεις του συγκροτήματος περιλάμβαναν τοιχογραφίες, αρχιτεκτονικά στοιχεία με χρωματιστά μάρμαρα και αναρίθμητα επιχρυσωμένα φύλλα μπρούτζου με ένθετους πολύτιμους λίθους. Ανέφερε:

Είδα μία στοά μήκους 79 μ., το δάπεδο της οποίας αποτελείτο από τις πιο σπάνιες και ακριβότερες ποικιλίες αλάβαστρου· η οροφή στηριζόταν σε 24 αυλακωτούς κίονες από μάρμαρο κίτρινο αντίκα, που στηρίζοντο σε επιχρυσωμένες βάσεις. Είδα ένα άλλο δωμάτιο, στρωμένο με πλάκες από μάτια παγωνιού, του οποίου οι τοίχοι ήταν καλυμμένοι με μαύρες πλάκες σχιστόλιθου, διακοσμημένες με χαριτωμένα γεωμετρικά σχέδια σε φύλλα χρυσού. Και τελικά είδα ένα τρίτο δωμάτιο, το πάτωμα του οποίου ήταν φτιαγμένο από αλαβάστρινα τμήματα, πλαισιωμένα από γυάλινα πασταπράσινα. Στους τοίχους του υπήρχαν τριγύρω διάφοροι πίδακες νερού, ένα μέτρο μακριά ο ένας από τον άλλο, που έπρεπε να διασχίζονται ποικιλοτρόπως, με εκπληκτική φωτεινή επίδραση. Όλα αυτά τα πράγματα ανακαλύφθηκαν τον Νοέμβριο του 1875. [8]

Μία καταβύθιση γης έδωσε πρόσβαση σε έναν υπόγειο θάλαμο γεμάτο αγάλματα. Το πρώτο που εμφανίστηκε ήταν ένα σχεδόν κολοσσιαίο κεφάλι του Βάκχου, στεφανωμένο με κισσό και άνθη σε κορύμβους και τελικά εμφανίστηκαν και άλλα:

  • το ημι-εκτεταμένο σώμα του Βάκχου
  • οι προτομές δύο Τριτώνων, στα μαλλιά των οποίων διατηρήθηκαν ίχνη επιχρύσωσης
  • η υπέροχη προτομή του Κόμμοδου ως Ηρακλή, που πλαισιώνεται με τρίτωνες και διάφορα μέρη μίας πολύπλοκης αλληγορίας
  • δύο αγάλματα των Μουσών
  • το πανέμορφο άγαλμα της Αφροδίτης του Εσκουιλίνου, που ετοιμάζεται να μπει στο λουτρό, δένοντας μία κορδέλα γύρω από τα μαλλιά της

Σε αυτές τις ανασκαφές ήρθαν στο φως τμήματα του συγκροτήματος των Κήπων του Λάμια, αλλά γρήγορα θάφτηκαν εκ νέου.

Άλλα σημαντικά γλυπτικά ευρήματα που συνδέονται με τους κήπους είναι ο λεγόμενος Εφεδρισμός (στα Μουσεία του Καπιτωλίου) από την Πιάτσα Ντάντε και τα αγάλματα στο Σεντράλε Μοντεμαρτίνι από το συγκρότημα Θερμών της Βία Αριόστο.

Η ενότητα του αρχαιολογικού πλαισίου αναδημιουργήθηκε με την έκθεση «Οι ήσυχες κατοικίες των θεών» το 1986 [9] με βάση τα αρχεία του Λαντσιάνι και από δημοτικές δαπάνες.

Μεταξύ 2006 και 2009 [10] ανασκαφές βρήκαν άγνωστες περιοχές των Κήπων του Λάμια κάτω από το μελλοντικό κτήριο ENPAM (Ente Nazionale di Previdenza ed Assistenza dei Medici), όπου ο Λαντσιάνι είχε τεκμηριώσει τη μακριά κρυπτή στοά με ένα δάπεδο από αλάβαστρο και πολύτιμες διακοσμήσεις τοίχων, τονισμένες από κολώνες σε πολύτιμο μάρμαρο giallo antico με βάσεις επιχρυσωμένου στόκου.[11] Το μουσείο επικεντρώνεται σε μία ρωμαϊκή αίθουσα, που αποδίδεται στον Αλέξανδρο Σεβήρο (222-235), ο οποίος έκτισε το κοντινό νυμφαίο του Αλέξανδρου (γνωστό ως Τρόπαια του Μάριου) και με σφραγισμένους σωλήνες νερού (fistulae aquariae), που αποδεικνύουν την ιδιοκτησία του Αυτοκράτορα. Τα εκατοντάδες θραύσματα από ζωγραφισμένο γύψο και πολύτιμα διακοσμητικά υλικά χρονολογούν την αυτοκρατορική κατοικία και είναι εξαιρετικά εκλεπτυσμένα, και ο νέος τομέας σχετίζεται με το συγκρότημα που ανακάλυψε ο Λαντσιάνι από τα διακοσμητικά μαρμάρινα στοιχεία, που είναι πανομοιότυπα με αυτά που ανακαλύφθηκαν τον 19ο αι.

Άλλες ανασκαφές το 2005-6 πραγματοποιήθηκαν κατά την κατασκευή της γραμμής Α του μετρό στους κήπους της Πιάτσα Βιτόριο Εμανουέλε Β΄.[12]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ Caligula’s Garden of Delights, Unearthed and Restored https://www.nytimes.com/2021/01/12/science/caligula-archaeology-rome-horti-lamiani.html
  2. ↑ Philo: Legatio ad Gaium (Embassy to Gaius)
  3. ↑ Suetonius, The Lives of Twelve Caesars: Life of Caligula, 121 CE.
  4. ↑ Samuel Ball Platner; Thomas Ashby. A topographical dictionary of Ancient Rome, Oxford University Press, 1929, p. 269.
  5. ↑ CIL VI 8668.
  6. ↑ CIL 06, 08668
  7. ↑ CIL XV, 7333
  8. ↑ Rodolfo Lanciani, Charm of Ancient Rome, Rome, Quasar, 1986, p. 156
  9. ↑ Maddalena Cima and Eugenio La Rocca (edited by), The quiet abodes of the gods: the imperial residence of the Horti Lamiani, catalog of the exhibition (Rome, May-September 1986), Venice, Marsilio, 1986, ISBN 88-7693-022- 1 . Tab in Open Library
  10. ↑ http://www.fastionline.org/record_view.php?fst_cd=AIAC_2442
  11. ↑ Mariarosaria Barbera et al., La villa di Caligola: Un nuovo settore degli Horti Lamiani scoperto sotto la sede dell'ENPAM a Roma, 2010, pp. 1-59.
  12. ↑ S. Barrano; D. Colli; M. Teresa Martines. Un nuovo settore degli Horti Lamiani, 2007, pp. 1-13.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Καθιερωμένοι όροι
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Κήποι_του_Λάμια&oldid=10529989"