Ζίρο Μόστελ

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Ζίρο Μόστελ
Ως Λίοπολντ Μπλουμ
στο Ulysses in Nighttown το 1958
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση28  Φεβρουαρίου 1915[1][2][3]
Μπρούκλιν
Θάνατος8  Σεπτεμβρίου 1977[1][2][3]
Φιλαδέλφεια
Αιτία θανάτουαορτικό ανευρυσμα
Χώρα πολιτογράφησηςΗνωμένες Πολιτείες Αμερικής
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςΑγγλικά[4][5]
ΣπουδέςΚολλέγιο Σίτυ της Νέας Υόρκης
Σύνδεσμος Σπουδαστών Τέχνης της Νέας Υόρκης
Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης[6]
Seward Park High School[7]
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταηθοποιός ταινιών
ηθοποιός θεάτρου
ηθοποιός φωνής
ηθοποιός τηλεόρασης[8]
ηθοποιός[9]
Περίοδος ακμής1943
Οικογένεια
ΣύζυγοςClara Sverd (1939–1944)
Kate Mostel (1944–1977)[10]
ΤέκναΤζος Μόστελ[11]
Στρατιωτική σταδιοδρομία
Βαθμός/στρατόςΑμερικανικός Στρατός
Αξιώματα και βραβεύσεις
Βραβεύσειςβραβείο Τόνυ καλύτερου Α' ανδρικού ρόλου σε θεατρικό έργο (1961)
βραβείο Τόνυ καλύτερου Α' ανδρικού ρόλου σε μιούζικαλ (1963)
βραβείο Τόνυ καλύτερου Α' ανδρικού ρόλου σε μιούζικαλ (1965)
Drama Desk Award for Outstanding Actor in a Play (1974)
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα
Ο Μόστελ στον ρόλο του Τέβγε από το θεατρικό έργο Ο βιολιστής στη στέγη (1964)

Ο Σάμιουελ Τζόελ (Ζίρο) Μόστελ (αγγλικά: Zero Mostel, 28 Φεβρουαρίου 1915 – 8 Σεπτεμβρίου 1977) ήταν Αμερικανός ηθοποιός, κωμικός και τραγουδιστής. Είναι περισσότερο γνωστός για την ερμηνεία του σε κωμικούς χαρακτήρες όπως ο Τέβγε στο θεατρικό έργο Ο βιολιστής στη στέγη, ο Ψεύδολος στη θεατρική και κινηματογραφική εκδοχή του Βίβα Ρόμα (A Funny Thing Happened on the Way to the Forum) και ο Μαξ Μπιάλιστοκ στην αρχική κινηματογραφική έκδοση της ταινίας Αυτοί οι τρελοί τρελοί παραγωγοί (1967) του Μελ Μπρουκς. Ο Μόστελ ήταν μαθητής του Ντον Ρίτσαρντσον και χρησιμοποίησε μια τεχνική υποκριτικής βασισμένη στη μυϊκή μνήμη. [12] [13] [14] Μπήκε στη μαύρη λίστα τη δεκαετία του 1950. Η μαρτυρία του ενώπιον της Επιτροπής Αντιαμερικανικών Δραστηριοτήτων της Βουλής έλαβε μεγάλη δημοσιότητα. Ο Μόστελ αργότερα πρωταγωνίστησε στη δραματική ταινία της μαύρης λίστας του Χόλιγουντ Η βιτρίνα (The Front, 1976) μαζί με τον Γούντι Άλεν, για την οποία ο Μόστελ ήταν υποψήφιος για Βραβείο Β' Ρόλου της Βρετανικής Ακαδημίας Κινηματογράφου.

Ο Μόστελ έχει αποσπάσει ένα βραβείο Obie και τρία Βραβεία Τόνυ. Είναι επίσης μέλος του αμερικανικού θεατρικού Hall of Fame, όπου εισήχθη μετά θάνατον, το 1979. [15]

Τα πρώτα χρόνια[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Μόστελ με άλλα μέλη του καστ στην ταινία The Model and the Marriage Broker (1951)

Ο Μόστελ γεννήθηκε στο Μπρούκλιν, από τον Ίσραελ Μόστελ, ο οποίος ήταν Ανατολικοευρωπαίος εβραϊκής καταγωγής, και την Σίνα (Σίλια) Ντρακς, μια Πολωνοεβραία που μεγάλωσε στη Βιέννη. Οι δυο τους μετανάστευσαν χωριστά στις Ηνωμένες Πολιτείες – ο Ίσραελ το 1898 και η Σίνα το 1908 – όπου γνωρίστηκαν και παντρεύτηκαν. Ο Ίσραελ είχε ήδη τέσσερα παιδιά από την πρώτη του σύζυγο και απέκτησε άλλα τέσσερα παιδιά με την Σίνα. Ο Σάμιουελ, αργότερα γνωστός ως Ζίρο, ήταν το έβδομο παιδί του Ίσραελ.

Από το τρέιλερ της ταινίας Η Ντου Μπάρι ήταν κυρία (1943). Από αριστερά προς τα δεξιά: Ραγκς Ράγκλαντ, Ζίρο Μόστελ (καθιστός), Τζιν Κέλι, Λουσίλ Μπολ, Ρεντ Σκέλτον, Βιρτζίνια Ομπράιαν, Τόμι Ντόρσεϊ.

Σύμφωνα με τον αδερφό του, Μπιλ Μόστελ, η μητέρα τους επινόησε το παρατσούκλι «Ζίρο», λέγοντας ότι αν συνέχιζε να τα πηγαίνει άσχημα στο σχολείο, θα έφτανε στο μηδέν.

Ξεκινώντας από το Μπρούκλιν, η οικογένεια μετακόμισε στο Κονέκτικατ, όπου αγόρασε ένα αγρόκτημα. Τα έσοδα της οικογένειας εκείνη την εποχή προέρχονταν από ένα οινοποιείο και ένα σφαγείο. Το εγχείρημα του αγροκτήματος απέτυχε και η οικογένεια μετακόμισε πίσω στη Νέα Υόρκη, όπου ο πατέρας του Ζίρο εργάστηκε ως χημικός κρασιών. Ο Μόστελ περιγραφόταν από την οικογένειά του ως εξωστρεφής, ζωηρός και με ανεπτυγμένη αίσθηση του χιούμορ. Είχε επιδείξει ευφυΐα και αντίληψη που έπεισαν τον πατέρα του ότι είχε τα φόντα για να γίνει ραβίνος,[16] αλλά ο Μόστελ προτιμούσε τη ζωγραφική και το σχέδιο, ένα πάθος που θα διατηρούσε μια ζωή. Σύμφωνα με τον Ρότζερ Μπάτερφιλντ, η μητέρα του τον έστελνε στο Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης να αντιγράψει πίνακες, ντυμένο με βελούδινο κοστούμι. Ο Μόστελ είχε έναν αγαπημένο πίνακα, τη Μελέτη σε μαύρο και πράσινο του Τζον Γουάιτ Αλεξάντερ, την οποία αντέγραφε κάθε μέρα, προς τέρψη των επισκεπτών του μουσείου. Ένα απόγευμα, ενώ το πλήθος παρακολουθούσε πάνω από τον ντυμένο με βελούδο ώμο του, εκείνος αντέγραψε πανηγυρικά ολόκληρο τον πίνακα ανάποδα, ενθουσιάζοντας το κοινό του.

Εκτός από αγγλικά, ο Μόστελ μιλούσε γίντις, ιταλικά και γερμανικά.

Ο Μόστελ φοίτησε στο Δημόσιο Σχολείο 188.  Έλαβε επίσης επαγγελματική κατάρτιση ως ζωγράφος. Τελείωσε το γυμνάσιο στο Seward Park High School.[17]

Ο Μόστελ παρακολούθησε το City College της Νέας Υόρκης, ένα δημόσιο κολέγιο που επέτρεπε σε πολλούς φτωχούς φοιτητές να συνεχίσουν την τριτοβάθμια εκπαίδευση. Αργότερα ισχυρίστηκε ότι ήταν στην ομάδα κολύμβησης και στο Σώμα Εκπαίδευσης Εφέδρων Αξιωματικών, αν και ο ισχυρισμός είναι αμφίβολος. [18] Ο Μόστελ παρακολοήθησε μαθήματα ζωγραφικής.[17] Εκείνο το διάστημα έκανε διάφορες δουλειές. Αποφοίτησε το 1935 με πτυχίο. Συνέχισε τις σπουδές του για μεταπτυχιακό στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης, το οποίο εγκατέλειψε έναν χρόνο αργότερα για να βρει δουλειά. [17] Στη συνέχεια, εντάχθηκε στο Public Works of Art Project (PWAP), το οποίο του χορηγούσε επίδομα για να διδάσκει ζωγραφική. 

Το 1939, παντρεύτηκε την Κλάρα Σβερντ και το ζευγάρι μετακόμισε σε ένα διαμέρισμα στο Μπρούκλιν. Ο γάμος όμως δεν κράτησε, αφού η Κλάρα δεν μπορούσε να δεχτεί τις πολλές ώρες που περνούσε ο Μοστέλ στο ατελιέ του με συναδέλφους του καλλιτέχνες και εκείνος δεν φαινόταν να μπορεί να της προσφέρει τη ζωή που είχε συνηθίσει. Πήραν διαζύγιο το 1944, στο οποίο η Κλάρα συμφώνησε να παίρνει μόνο ένα ποσοστό των κερδών του Μόστελ για το υπόλοιπο της ζωής του. Η συμφωνία κράτησε μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1950. [19]

Καριέρα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τα πρώτα κωμικά νούμερα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μέρος των καθηκόντων του Mostel στο Public Works of Art Project (PWAP) ήταν να δίνει ομιλίες σε μουσεία της Νέας Υόρκης. Καθοδηγώντας ομάδες μαθητών μέσα από τους πίνακες, ο Μόστελ δεν μπορούσε να καταστείλει την κωμική του φύση και οι διαλέξεις του ξεχώριζαν λιγότερο για το καλλιτεχνικό τους περιεχόμενο και περισσότερο για την αίσθηση του χιούμορ του. Καθώς η φήμη του μεγάλωνε, τον προσκαλούσαν ως διασκεδαστή σε πάρτι και άλλες κοινωνικές εκδηλώσεις, με τρία έως πέντε δολάρια ανά παράσταση. Ακολούθησαν διάφοροι σύλλογοι εργατικών συνδικάτων, όπου ο Μόστελ συνδύαζε το κωμικό του νούμερο με κοινωνικά σχόλια. Αυτές οι παραστάσεις έπαιξαν μεγάλο ρόλο στην είσοδό του στη μαύρη λίστα την επόμενη δεκαετία. 

Το 1941, το Café Society, ένα νυχτερινό κέντρο του Μανχάταν, προσέγγισε τον Μόστελ με μια πρόταση να γίνει επαγγελματίας κωμικός και να παίζει σε μόνιμη βάση. Ο Μόστελ δέχτηκε και τους επόμενους μήνες έγινε το κύριο βούμερο του Café Society. Ήταν εδώ που υιοθέτησε το καλλιτεχνικό όνομα Ζίρο (Ζι στους φίλους του), που επινοήθηκε από τον υπεύθυνο τύπο Άιβαν Μπλακ κατόπιν εντολής του Μπάρνεϊ Τζόζεφσον, του ιδιοκτήτη, ο οποίος δεν θεωρούσε το "Σαν Μόστελ" κατάλληλο για έναν κωμικό. [20]

Ο Μόστελ στην ταινία Fore play (1975)

Έτσι, σε ηλικία 27 ετών, ο Μόστελ εγκατέλειψε κάθε άλλη δουλειά και επάγγελμα για να ξεκινήσει την καριέρα του στη σόου μπίζνες. 

Άνοδος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η επαγγελματική άνοδος του Μόστελ ήταν ραγδαία. Το 1942, ο μισθός του στο Café Society αυξήθηκε από 40 σε 450 δολάρια την εβδομάδα. Εμφανίστηκε σε ραδιοφωνικές εκπομπές, συμμετείχε σε δύο παραστάσεις στο Μπρόντγουεϊ (στα έργα Keep Them Laughing και Top-Notchers), έπαιξε στο Paramount Theatre, εμφανίστηκε σε μια ταινία της MGM (Ο Ντου Μπάρι ήταν κυρία, Du Barry Was a Lady) και προσελήφθη στο κλαμπ La Martinique με 4.000 δολάρια την εβδομάδα. Έκανε επίσης καμέο εμφανίσεις στο εβραϊκό θέατρο, κάτι που επηρέασε το ερμηνευτικό του ύφος. Το 1943 το περιοδικό Life τον περιέγραψε ως «τον πιο αστείο Αμερικανό που ζει τώρα».

Τον Μάρτιο του 1943, ο Μόστελ επιστρατεύτηκε στον αμερικανικό στρατό. Παρόλο που ο Μόστελ έχει δώσει αντικρουόμενες αναφορές για τη στρατιωτική του θητεία, τα αρχεία δείχνουν ότι απολύθηκε τιμητικά τον Αύγουστο του 1943 λόγω μιας απροσδιόριστης σωματικής αναπηρίας. Στη συνέχεια διασκέδαζε στρατευμένους μέσω του USO μέχρι το 1945. [21]

Ο Μόστελ παντρεύτηκε την Κάθριν (Κέιτ) Σεσίλια Χάρκιν, ηθοποιό και χορεύτρια, στις 2 Ιουλίου 1944, μετά από δύο χρόνια σχέσης. Το ζευγάρι γνωρίστηκε στο Radio City Music Hall όπου εκείνη χόρευε. [22] Ο γάμος προκάλεσε προβλήματα στη σχέση του με τους Ορθόδοξους Εβραίους γονείς του, καθώς η νέα του σύζυγος ήταν άθρησκη. Η μητέρα του δεν γνώρισε ποτέ την Κέιτ ούτε τα εγγόνια της. [23] :89Ο γάμος είχε προβλήματα κατά καιρούς, και πάλι κυρίως λόγω του ότι ο Μόστελ περνούσε τον περισσότερο χρόνο του στο καλλιτεχνικό του ατελιέ. Η σχέση τους χαρακτηριζόταν από οικογενειακούς φίλους ως περίπλοκη, με πολλούς καβγάδες αλλά με αμοιβαία λατρεία. Το ζευγάρι έμεινε μαζί μέχρι το θάνατο του Μόστελ και απέκτησε δύο παιδιά: τον κινηματογραφικό ηθοποιό Τζος Μόστελ το 1946 και τον Τομπάιας το 1948.

Μετά την αποστράτευση του Μόστελ, η καριέρα του ξανάρχισε. Εμφανίστηκε σε μια σειρά από θεατρικά έργα, μιούζικαλ, όπερες και ταινίες. Το 1946 έκανε ακόμη και μια απόπειρα σοβαρής όπερας στην Όπερα του ζητιάνου, αλλά έλαβε χλιαρές κριτικές. Οι κριτικοί τον περιέγραψαν ως πολύπλευρο ερμηνευτή.

Ο Μόστελ έκανε αξιοσημείωτες εμφανίσεις στην τηλεόραση της Νέας Υόρκης στα τέλη της δεκαετίας του 1940. Είχε δική του εκπομπή το 1948 με το όνομα Off The Record στο WABD μαζί με τον κωμικό Τζόι Φέι. Ταυτόχρονα, ο Μόστελ είχε ζωντανή τηλεοπτική εκπομπή στο WPIX, με τον τίτλο Channel Zero.

Η μαύρη λίστα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Από το κολέγιο, ο Μόστελ ήταν αριστερός και τα νούμερά του στα νυχτερινά κέντρα περιελάμβαναν πολιτικές επιθέσεις σε δεξιούς. Το συμβόλαιό του με τη MGM λύθηκε και ο ρόλος του στο Ο Ντου Μπάρι ήταν κυρία περικόπηκε, επειδή τα στελέχη του στούντιο ανησυχούσαν για τη συμμετοχή του Μόστελ σε διαμαρτυρίες εναντίον μιας άλλης ταινίας MGM, του Tennessee Johnson, η οποία θεωρούνταν ότι υποβάθμιζε τον ρατσισμό του πρώην προέδρου των ΗΠΑ Άντριου Τζόνσον. [24] Σύμφωνα με τον βιογράφο Άρθουρ Σάινερ, «η MGM έβαλε στη μαύρη λίστα τον Ζίρο Μόστελ πριν από την εποχή της μαύρης λίστας». [23] :186

Κατά τη διάρκεια της θητείας του στον στρατό ήταν υπό έρευνα για φερόμενη συμμετοχή στο Κομμουνιστικό Κόμμα. [25] Ο αξιωματικός της υπηρεσίας πληροφοριών στο στρατόπεδο Κροφτ, όπου υπηρετούσε ο Μοστέλ, πίστευε ότι ο Μοστέλ ήταν «σίγουρα κομμουνιστής». Ως αποτέλεσμα, η αίτησή του να γίνει διευθυντής ψυχαγωγίας στη μονάδα Ειδικών Υπηρεσιών του Στρατού των ΗΠΑ απορρίφθηκε. [26]

Μόλις το 1950 ο Μόστελ κατάφερε να παίξει ξανά σε ταινίες, σε έναν ρόλο στη βραβευμένη με Όσκαρ ταινία Πανικός στους δρόμους (Panic in the Streets), μετά από αίτημα του σκηνοθέτη της, Ελία Καζάν. Ο Καζάν περιγράφει τη στάση και τα συναισθήματά του εκείνη την περίοδο:

Κάθε σκηνοθέτης έχει έναν αγαπημένο στο καστ του... Ο αγαπημένος μου αυτή τη φορά ήταν ο Ζίρο Μόστελ —αλλά όχι για να τον εκφοβίζω. Τον θεωρούσα εξαιρετικό καλλιτέχνη και ευχάριστο σύντροφο, έναν από τους πιο αστείους και πρωτότυπους άντρες που είχα γνωρίσει ποτέ. . . Επιζητούσα συνεχώς την παρέα του. . . Ήταν ένας από τους τρεις ανθρώπους που έσωσα από τη μαύρη λίστα της «βιομηχανίας». . . Για πολύ καιρό, ο Ζίρο δεν είχε καταφέρει να βρει δουλειά σε ταινίες, αλλά εγώ τον πήρα στην ταινία μου». [27]

Ο Μόστελ έπαιξε δεύτερους ρόλους σε πέντε ταινίες της Twentieth Century Fox το 1950, που κυκλοφόρησαν όλες το 1951. Η Φοξ τότε ακύρωσε ξαφνικά το συμβόλαιό του. Ο Μόστελ το έμαθε αυτό αφού δόθηκε δανεικός στην Columbia για έναν κινηματογραφικό ρόλο, αλλά δεν τον άφησαν να μπει στο στούντιο. Το στούντιο μπορεί να είχε ειδοποιηθεί ότι επρόκειτο να ονομαστεί "κομμουνιστής" σε μαρτυρία του Κογκρέσου. [28]

Στις 29 Ιανουαρίου 1952, ο Μάρτιν Μπέρκλεϊ αναγνώρισε τον Μόστελ στην Επιτροπή Αντιαμερικανικών Δραστηριοτήτων της Βουλής (HUAC) ως μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος. Μετά τη μαρτυρία, ο Μόστελ μπήκε ουσιαστικά στη μαύρη λίστα. Κλήθηκε να εμφανιστεί ενώπιον της HUAC στις 14 Αυγούστου 1955. Ο Μόστελ αρνήθηκε να κατονομάσει ονόματα και επικαλέστηκε την Πέμπτη Τροποποίηση, ενώ υπερασπίστηκε το δικαίωμά του στην ιδιωτικότητα των προσωπικών του πολιτικών πεποιθήσεων. [29]

Η μαρτυρία του κέρδισε τον θαυμασμό των μελών της μαύρης λίστας γιατί, εκτός από το ότι δεν κατονόμασε έτομα, στάθηκε πιστός στην ιδεολογία του, κάτι που σπάνια γινόταν. Μεταξύ άλλων, αναφέρθηκε στην Twentieth Century Fox ως «18th Century Fox» (λόγω της συνεργασίας της εταιρείας με την επιτροπή) και έκανε τα μέλη της επιτροπής να φαίνονται ανόητα. [30] Ο Μόστελ αργότερα σχολίασε: «Τι νόμιζαν ότι θα έκανα – ότι θα πουλούσα μυστικά υποκριτικής στους Ρώσους;» 

Ωστόσο, ο θαυμασμός που κέρδισε για την κατάθεσή του δεν τον έβγαλε από τη μαύρη λίστα και η οικογένεια δεινοπάθησε όλη τη δεκαετία του 1950 έχοντας λίγα εισοδήματα. Ο Μόστελ χρησιμοποίησε αυτόν τον χρόνο για να δουλέψει στο ατελιέ του. Αργότερα είπε ότι αγαπούσε εκείνα τα χρόνια για τον χρόνο που είχε να κάνει αυτό που αγαπούσε περισσότερο. Η εμφάνιση του Μόστελ (καθώς και άλλων) ενώπιον της HUAC ενσωματώθηκε το 1972 στο θεατρικό έργο του Έρικ Μπέντλεϊ Are You Now or Have You Ever Been. . . ? Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου εμφανίστηκε επίσης σε πολλές τοπικές εκπομπές όπως Peter Pan και ο Kismet, με το όνομά του να φαίνεται περίοπτα στα διαφημιστικά.

Αναβίωση καριέρας[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το 1957, ο Τόμπι Κόουλ, ένας θεατρικός ατζέντης της Νέας Υόρκης που αντιτάχθηκε σθεναρά στη μαύρη λίστα, επικοινώνησε με τον Μόστελ και ζήτησε να τον εκπροσωπήσει. Ο Μόστελ συμφώνησε και η συνεργασία οδήγησε στην αναβίωση της καριέρας του και τον έκανε γνωστό. Ο Μόστελ αποδέχτηκε τον ρόλο του Λίοπολντ Μπλουμ στο Ulysses in Nighttown, ένα έργο βασισμένο στο μυθιστόρημα Οδυσσέας, το οποίο είχε θαυμάσει πολύ στα νιάτα του. Ήταν ένα έργο που ανέβηκε σε ένα μικρό θέατρο της οδού Χιούστον, αλλά οι κριτικές που έλαβε ο Οδυσσέας ευνοϊκότατες. Πιο συγκεκριμένα, το περιοδικό Newsweek τον σύγκρινε με τον Λόρενς Ολίβιε, αναφέροντας: «Κάτι απίστευτο συνέβη. Ένας χοντρός κωμικός ονόματι Ζίρο Μόστελ έδωσε μια παράσταση που ήταν ακόμα πιο εκπληκτική από αυτή του Ολίβιε». Ο Μόστελ έλαβε βραβείο Obie καλύτερης ερμηνείας εκτός Μπρόντγουεϊ για τη σεζόν 1958–59.

Μετά την επιτυχία του Ulysses, ο Μόστελ έλαβε πολλές προτάσεις για να εμφανιστεί σε κλασικούς ρόλους, ειδικά στο εξωτερικό. Ωστόσο, αρνήθηκε τις προσφορές λόγω καλλιτεχνικών διαφορών με τους σκηνοθέτες και χαμηλών αποδοχών. Μέχρι εκείνη τη στιγμή, οι επιπτώσεις της μαύρης λίστας είχαν μειωθεί, και το 1959 και το 1961 εμφανίστηκε σε δύο επεισόδια της τηλεοπτικής σειράς The Play of the Week.

Δεκαετία του 1960[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Μόστελ γύρω στο 1960

Στις 13 Ιανουαρίου 1960, ενώ έβγαινε από ένα ταξί μετά την πρόβα για το έργο The Good Soup, ο Μόστελ χτυπήθηκε από λεωφορείο και καταπλακώθηκε το πόδι του. Οι γιατροί ήθελαν να ακρωτηριάσουν το πόδι, κάτι που ουσιαστικά θα είχε τερματίσει τη σκηνική του καριέρα. Ο Μόστελ αρνήθηκε, αποδεχόμενος τον κίνδυνο γάγγραινας, και παρέμεινε στο νοσοκομείο τέσσερις μήνες. Ο τραυματισμός είχε τεράστιο αντίκτυπο για την υπόλοιπη ζωή του, καθώς το πόδι απέκτησε μεγάλες ουλές του πονούσαν και χρειαζόταν συχνά ξεκούραση και μπάνια. Ζήτησε αποζημίωση για τον τραυματισμό προσλαμβάνοντας τον διάσημο Χάρι Λίπσιγκ ως δικηγόρο του. Η υπόθεση έληξε σε συμβιβασμό με αδιευκρίνιστο ποσό. Από εκείνη τη στιγμή και μετά, όποτε παρακολουθούσε παραστάσεις στη Μητροπολιτική Όπερα της Νέας Υόρκης, ο Μόστελ κρατούσε μπαστούνι το οποίο συνδύαζε με μια κάπα. 

Την ίδια χρονιά, ο Μόστελ ανέλαβε το ρόλο του Εστραγκόν σε μια τηλεοπτική μεταφορά του Περιμένοντας τον Γκοντό. Το 1961 έπαιξε τον Ζαν στον Ρινόκερος με πολύ ευνοϊκές κριτικές.

Το 1962 ο Μόστελ άρχισε να δουλεύει για τον ρόλο του Ψεύδολου στο μιούζικαλ του Μπρόντγουεϊ A Funny Thing Happened on the Way to the Forum, που έμελλε να γίνει ένας από τους πιο αξέχαστους ρόλους του. Ο ρόλος του Ψεύδολου προσφέρθηκε αρχικά στον Φιλ Σίλβερς, ο οποίος τον αρνήθηκε, λέγοντας ότι ήταν παρωχημένος. Αρχικά, ούτε ο Μόστελ ήθελε να κάνει τον ρόλο, τον οποίο θεωρούσε υποβάθμιση, αλλά τον έπεισαν η γυναίκα και ο ατζέντης του. Οι κριτικές ήταν εξαιρετικές και το έργο έκανε μεγάλη εμπορική επιτυχία, πραγματοποιώντας 964 παραστάσεις και αποδίδοντας την ιδιότητα του αστεριού στον Μόστελ (ο οποίος κέρδισε βραβείο Τόνι καλύτερου ηθοποιού σε μιούζικαλ για αυτόν τον ρόλο). Μια κινηματογραφική εκδοχή του έργου κυκλοφόρησε το 1966, με πρωταγωνιστές επίσης τους Μόστελ και Σίλβερς.

Στις 22 Σεπτεμβρίου 1964, ο Μόστελ έκανε πρεμιέρα ως Τέβγε στην αρχική παραγωγή του Μπρόντγουεϊ του έργου Ο βιολιστής στη στέγη. Λόγω του σεβασμού του Μόστελ για τα έργα του Σόλεμ Αλέιχεμ, επέμεινε να ενσωματωθεί περισσότερο η διάθεση και το ύφος του συγγραφέα στο μιούζικαλ, και συνέβαλε σημαντικά στη διαμόρφωσή του. Δημιούργησε επίσης τους ήχους που έγιναν γνωστοί στο τραγούδι "If I Were a Rich Man". Η αφημερίδα New York Times έγραψε: «Ο Τέβγε του Ζίρο Μόστελ είναι τόσο διεισδυτικός και συγκινητικός που θα ξεχάσετε ότι είναι παράσταση». [31] Στα μετέπειτα χρόνια, οι ηθοποιοί που ακολούθησαν τον Μόστελ στον ρόλο του Τέβγε ακολουθούσαν πάντα τη σκηνοθεσία του. Η παράσταση απέσπασε διθυραμβικές κριτικές και γνώρισε μεγάλη εμπορική επιτυχία, με 3.242 παραστάσεις, ρεκόρ για την εποχή. Ο Μόστελ έλαβε βραβείο Τόνι για την ερμηνεία του και προσκλήθηκε σε δεξίωση στον Λευκό Οίκο, τερματίζοντας επίσημα το καθεστώς του πολιτικού παρία. 

Ο Μόστελ το 1968 εμφανίστηκε ως Ποτέμκιν στην ταινία Μεγάλη Αικατερίνη (Great Catherine) και την επόμενη χρονιά πήρε το ρόλο του Μαξ Μπιάλιστοκ στην ταινία Αυτοί οι τρελοί τρελοί παραγωγοί . Ο Μόστελ στην αρχή αρνήθηκε να δεχτεί τον ρόλο του Μαξ, αλλά ο σκηνοθέτης Μελ Μπρουκς τον έπεισε να δείξει το σενάριο στη σύζυγό του, η οποία στη συνέχεια ζήτησε από τον Μόστελ να το κάνει. Η ερμηνεία του έλαβε αρχικά μεικτές κριτικές και η ταινία συνολικά δεν είχε μεγάλη επιτυχία την εποχή της κυκλοφορίας της. Η κωμωδία, ωστόσο, έκτοτε έχει γίνει κλασική τις δεκαετίες που μεσολάβησαν μετά την πρεμιέρα της. Αναλογιζόμενος αυτή την αυξανόμενη δημοτικότητα, ο Ρότζερ Ίμπερτ, κριτικός της εφημερίδας Chicago Sun-Times, έγραψε το 2000: «Αυτή είναι μια από τις πιο αστείες ταινίες που έγιναν ποτέ». [32]

Ο Μόστελ έμενε σε ένα μεγάλο νοικιασμένο διαμέρισμα στο Upper West Side του Μανχάταν και έχτισε ένα εξοχικό στο νησί Μόνεγκαν στο Μέιν.

Τα τελευταία χρόνια[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Ζίρο Μόστελ το 1973 στα γυρίσματα της ταινίας Fore Play

Την τελευταία του δεκαετία, το αστέρι του Μόστελ άρχισε να φθίνει, καθώς εμφανιζόταν σε ταινίες που έγιναν δεκτές με αδιαφορία τόσο από τους κριτικούς όσο και από το ευρύ κοινό, όπως είναι Η μεγάλη ληστεία της τραπέζης (The Great Bank Robbery) και Μια φορά... ένας παλιάνθρωπος (Once Upon a Scoundrel). Στη δεκαετία του 1970, έπαιζε συχνά δεύτερους και όχι πρωταγωνιστικούς ρόλους.

Οι πιο αξιοσημείωτες ταινίες του Μόστελ αυτά τα χρόνια περιλαμβάνουν την κινηματογραφική εκδοχή του Ρινόκερου (εμφανίζεται με τον συμπρωταγωνιστή των Παραγωγών Τζιν Γουάιλντερ), Καυτή πέτρα (The Hot Rock) και Η βιτρίνα (όπου έπαιξε τον Χέκι Μπράουν, έναν ερμηνευτή στη μαύρη λίστα του οποίου η ιστορία μοιάζει με τη δική του, και για το οποίο προτάθηκε για βραβείο BAFTA β' ανδρικού ρόλου). Ο σεναριογράφος Γουόλτερ Μπέρνσταϊν βάσισε χαλαρά στον χαρακτήρα του Χέκι Μπράουν στον τηλεοπτικό ηθοποιό Φίλιπ Λεμπ, ο οποίος ήταν φίλος του Μόστελ. [33] Στο Μπρόντγουεϊ, πρωταγωνίστησε στις αναβιώσεις των έργων Ulysses in Nighttown (έχοντας υποψηφιότητα για Tony Καλύτερου Ηθοποιού) και Ο βιολιστής στη στέγη. Έκανε επίσης αξέχαστες εμφανίσεις σε παιδικές εκπομπές όπως Sesame Street και The Electric Company. Εμφανίστηκε επίσης ως γκεστ σταρ στον δεύτερο κύκλο του 'Muppet Show', [34] στα μέσα του 1977. Ο Μόστελ ήταν ο μόνος καλεσμένος στην ιστορία της εκπομπής που πέθανε πριν μεταδοθεί η εμφάνισή του. 

Θάνατος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τους τελευταίους τέσσερις μήνες της ζωής του, ο Μόστελ ακολουθούσε διατροφικά ακατάλληλη δίαιτα (που αργότερα περιγράφεται από τους φίλους του ως δίαιτα λιμοκτονίας) που μείωσε το βάρος του από 137 σε 97 κιλά. Στις πρόβες για το έργο The Merchant (στο οποίο ο Μόστελ έπαιζε μια διασκευή του σεξπιρικού Σάιλοκ) στη Φιλαδέλφεια, σωριάστηκε στο καμαρίνι του και μεταφέρθηκε στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Thomas Jefferson. Διαγνώστηκε με αναπνευστική διαταραχή και θεωρήθηκε ότι δεν διέτρεχε κίνδυνο και επρόκειτο να βγει σύντομα. Ωστόσο, στις 8 Σεπτεμβρίου 1977, ο Μόστελ παραπονέθηκε ότι ζαλιζόταν και έχασε τις αισθήσεις του. Οι θεράποντες γιατροί δεν κατάφεραν να τον επαναφέρουν στη ζωή και το ίδιο βράδυ διαπιστώθηκε ο θάνατός του. Πιστεύεται ότι έπαθε ανεύρυσμα αορτής . [35]


Σύμφωνα με την τελευταία του επιθυμία, η οικογένειά του δεν έκανε κηδεία ούτε μνημόσυνο. Ο Μόστελ αποτεφρώθηκε μετά τον θάνατό του. [36]

Φιλμογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Έτος Πρωτότυπος τίτλος Ελληνικός τίτλος Ρόλος
1943 Du Barry Was a Lady Η Ντου Μπάρι ήταν κυρία σουάμι Ράμι / Ταλιόστρα
1950 Panic in the Streets Πανικός στους δρόμους Ρέιμοντ Φιτς
1951 The Enforcer Το συνδικάτο του εγκλήματος Μπιγκ Μπέιμπ Λάζικ
Sirocco Μπαλουκιάν
Mr. Belvedere Rings the Bell Να 'ταν τα νιάτα δυο φορές Έμετ
The Guy Who Came Back Μπουτς Μάλινς
The Model and the Marriage Broker Τζορτζ Γουάιξτεντ
1966 A Funny Thing Happened on the Way to the Forum Βίβα Ρόμα Ψεύδολος
1967 Children of the Exodus αφηγητής (φωνή)
The Producers Αυτοί οι τρελοί τρελοί παραγωγοί Μαξ Μπιάλιστοκ
1968 Great Catherine Μεγάλη Αικατερίνη Ποτέμκιν
1969 The Great Bank Robbery Η μεγάλη ληστεία της τραπέζης Πάιους Μπλου
1970 The Angel Levine Μόρις Μίσκιν
1972 The Hot Rock Καυτή πέτρα Έιμπ Γκρίνμπεργκ
1973 Marco Κουμπλάι Χαν
1974 Rhinoceros Τζον
Once Upon a Scoundrel Μια φορά... ένας παλιάνθρωπος Κάρλος ντελ Ρεφούτζιο
1975 Fore Play Πρόεδρος /δον Πασκουάλε
Journey Into Fear Κοπέλκιν
1976 Mastermind επιθεωρητής Χόκου Ιτσιχάρα
The Front Η βιτρίνα Χέκι Μπράουν
Hollywood on Trial Το Χόλιγουντ δικάζεται Ζίρο Μόστελ
1978 Watership Down Κεχάρ (φωνή)
1979 Best Boy Ζίρο Μόστελ

Βιβλιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Zero Mostel Reads A Book Photographs by Robert Frank (New York Times, 1963)
  • Zero Mostel's Book of Villains [with Israel Shenker, photographs by Alex Gotfryd] (Doubleday, 1976)

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data.bnf.fr/ark:/12148/cb142090874. Ανακτήθηκε στις 10  Οκτωβρίου 2015.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 «Encyclopædia Britannica» (Αγγλικά) biography/Zero-Mostel. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 (Αγγλικά) SNAC. w6gj0vwp. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  4. ↑ «Identifiants et Référentiels». (Γαλλικά) IdRef. Agence bibliographique de l'enseignement supérieur. Ανακτήθηκε στις 5  Μαρτίου 2020.
  5. ↑ CONOR.SI. 146555747.
  6. ↑ Ανακτήθηκε στις 8  Ιουλίου 2019.
  7. ↑ Ανακτήθηκε στις 4  Μαρτίου 2021.
  8. ↑ Ανακτήθηκε στις 21  Μαΐου 2019.
  9. ↑ Τσεχική Εθνική Βάση Δεδομένων Καθιερωμένων Όρων. xx0189067. Ανακτήθηκε στις 16  Δεκεμβρίου 2022.
  10. ↑ g.co/kgs/SKwR2N.
  11. ↑ Ανακτήθηκε στις 23  Φεβρουαρίου 2022.
  12. ↑ Heller, Brad. «Approach». The Heller Approach. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Φεβρουαρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 9 Ιουλίου 2012. 
  13. ↑ Brennan, Sandra. «Don Richardson». amctv.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Ιανουαρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 9 Ιουλίου 2012. 
  14. ↑ Schlosberg III, Richard. «Don Richardson; Director, Acting Teacher». Los Angeles Times. http://articles.latimes.com/1996-01-19/local/me-26523_1_zero-mostel-dramatic-arts-jewish-museum. Ανακτήθηκε στις July 9, 2012. 
  15. ↑ «Theater Hall of Fame Enshrines 51 Artists». The New York Times. November 19, 1979. https://www.nytimes.com/1979/11/19/archives/theater-hall-of-fame-enshrines-51-artists-great-things-and-blank.html. Ανακτήθηκε στις February 6, 2019. 
  16. ↑ Butterfield, Roger (January 18, 1943). «Zero Mostel». LIFE (Henry Luce). https://books.google.com/books?id=mE4EAAAAMBAJ&pg=PA61. Ανακτήθηκε στις July 13, 2017. 
  17. ↑ 17,0 17,1 17,2 McFadden, Robert D. (September 9, 1977). «Zero Mostel Dies of Heart Failure at 62». The New York Times. https://www.nytimes.com/1977/09/09/archives/zero-mostel-dies-of-heart-failure-at-62-zero-mostel-is-dead-at-62.html. Ανακτήθηκε στις July 14, 2017. 
  18. ↑ Brown, p. 12
  19. ↑ Brown, p. 50
  20. ↑ Brown, pp. 23–24
  21. ↑ Brown, pp. 36–39
  22. ↑ «Kate Mostel Dies at 67; An Actress and author». The New York Times. January 23, 1986. ISSN 0362-4331. https://www.nytimes.com/1986/01/23/obituaries/kate-mostel-dies-at-67-an-actress-and-author.html. Ανακτήθηκε στις April 17, 2017. 
  23. ↑ 23,0 23,1 Sainer, Arthur. Zero Dances: a Biography of Zero Mostel, Hal Leonard Corp. (1998)
  24. ↑ Brown, pp. 35–36
  25. ↑ Brown, pp. 41–44
  26. ↑ Brown, p. 38
  27. ↑ Kazan, Elia. Elia Kazan: A Life, Alfred A. Knopf, Inc. (1988) p. 383
  28. ↑ Brown, pp.98–99
  29. ↑ Brown, pp. 127–131
  30. ↑ Wark, Colin· Galliher, John F. (23 Απριλίου 2015). Progressive Lawyers under Siege: Moral Panic during the McCarthy Years. Lanham, Maryland: Lexington Books. σελ. 16. ISBN 978-0-7391-9560-4. 
  31. ↑ New York Times, October 4, 1964.
  32. ↑ Ebert, Roger (23 Ιουλίου 2000). «The Producers movie review & film summary (1968)». Roger Ebert. Ανακτήθηκε στις 21 Οκτωβρίου 2019. 
  33. ↑ «The Front». Turner Classic Movies. Ανακτήθηκε στις 21 Μαΐου 2018. 
  34. ↑ Garlen, Jennifer C.· Graham, Anissa M. (2009). Kermit Culture: Critical Perspectives on Jim Henson's Muppets. McFarland & Company. σελ. 218. ISBN 978-0-7864-4259-1. 
  35. ↑ Weil, Martin. "Actor Zero Mostel Dies" The Washington Post, September 10, 1977
  36. ↑ "Mostel cremated at secret site" The Ottawa Journal, p. 5, September 10, 1977

 

Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Zero Mostel: a Biography (1989), Jared Brown, Atheneum, NY ((ISBN 0-689-11955-0))
  • Isenberg, Barbara (2014). Tradition!: The Highly Improbable, Ultimately Triumphant Broadway-to-Hollywood Story of Fiddler on the Roof, the World's Most Beloved Musical. New York: St. Martin's Press. (ISBN 978-0-312-59142-7)ISBN 978-0-312-59142-7.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]


Καθιερωμένοι όροι
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Ζίρο_Μόστελ&oldid=10500414"