Βυλλίονες

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Τα ερείπια της Βύλλις, πρωτεύουσας των Βυλλίονων

Οι Βυλλίονες ήταν νότια Ιλλυρική φυλή που ζούσαν πολύ κοντά στην Αδριατική Θάλασσα στην σημερινή Αλβανία, ζούσαν στην κοιλάδα που σχημάτιζε ο ποταμός Αώος λίγα χιλιόμετρα εσωτερικά της μεγάλης Ελληνικής αποικίας Απολλωνίας.[1] Η Απολλωνία είχε ιδρυθεί από εποίκους από την Κόρινθο και την Κέρκυρα, βρισκόταν περίπου 60 χιλιόμετρα νότια από το Δυρράχιο και 20 χιλιόμετρα πάνω από τον Αυλώνα στο στόμιο του Αώου στην Αδριατική, ισοπεδώθηκε από σεισμό τον 3ο αιώνα μ.Χ. Οι Βυλλίονες καταγράφονται τον 4ο αιώνα π.Χ σε επιγραφή που βρίσκεται στο Μαντείο στην Αρχαία Δωδώνη, σε άλλη επιγραφή στο ίδιο Μαντείο αναφέρεται τον 3ο αιώνα π.Χ. η Συμπολιτεία τους.[2] Η περιοχή που ζούσαν ήταν τραπεζοειδής στα βόρεια του του Αώου και έφταναν μέχρι τα βουνά της Μαλλακάστρας.[3] Η κύρια πόλη τους και η πρωτεύουσα της Συμπολιτείας τους ήταν η Βύλλις, άλλα σημαντικά αστικά κέντρα τους ήταν η Κλος και η Ιλλυρική Νίκαια.[4]

Στο κέντρο της περιοχής τους βρισκόταν ένα πανάρχαιο ιερό της πυράς με το όνομα "Νυμφαίον".[5] Ο Εξελληνισμός τους έφτασε σε πολύ ψηλό σημείο χάρη στις επαφές που είχαν με τους Έλληνες γείτονες, έφτασε στο μέγιστο σημείο την εποχή που βασίλευαν οι Μολοσσοί (3ος αιώνα π.Χ.).[6][7] Το Κοινό τους έκοβε νομίσματα, οι επιγραφές τους ήταν στην Ιλλυρική γλώσσα με Ελληνικά γράμματα.[8] Το Κοινόν των Βυλλιόνων επέζησε και στην Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία.[9] Οι Βυλλίονες επανεμφανίστηκαν τον 1ο αιώνα π.Χ., ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος ωστόσο στο έργο του Φυσική Ιστορία (79 π.Χ.) αποκαλεί τις φυλές γύρω από το Νυμφαίον "βαρβαρικές" δηλαδή "μη Ελληνικές".[10] Το όνομα τους καταγράφουν με διαφορετικό τρόπο ο Ψευδοσκύμνος (404), ο Διονύσιος ο Περιηγητής (386), ο Τίτος Λίβιος και ο Στράβων.[11] Τα μπρούτζινα νομίσματα τους που χρονολογούνται την περίοδο 230 π.Χ.-148 π.Χ. φέρουν την επιγραφή "ΒΥΛΛΙΟΝΩΝ".[12]

Γεωγραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η κοιλάδα του ποταμού Αώου όπως φαίνεται από την Βύλλις

Δεν υπάρχει καμιά ένδειξη ότι οι Βυλλίονες επεκτάθηκαν, τα εδάφη και η περιοχή που κατείχε η εθνότητα τους καταγράφονται τον 5ο αιώνα π.Χ. σε επιγραφή στην Αρχαία Δωδώνη[13] Το βασικό εμπορικό τους κέντρο ήταν η Βύλλις, άλλο ένα σημαντικό εμπορικό τους κέντρο ήταν η Κλος που αργότερα μετονομάστηκε σε Νίκαια.[14][15][16][17] Οι Βυλλίονες δημιούργησαν μια κοινότητα που εμφανίζεται στην Δωδώνη τον 3ο αιώνα π.Χ., ο Λίβιος τους αποκαλεί τον 1ο αιώνα π.Χ., ως "τα εσπεριδοειδή του Βύλλι".[18] Σύμφωνα με την παράδοση η ίδρυση της Βύλλις έγινε τον 4ο αιώνα π.Χ. όταν οικοδομήθηκαν τα πανίσχυρα τείχη, η πόλη οικοδομήθηκε πιθανότατα στα μέσα του 3ου αιώνα π.Χ.[19][20] Η Βύλλις οικοδομήθηκε σε έναν λόφο με ύψος περίπου 500 μέτρων στην δεξιά όχθη του Αώου, ήταν ένας από τους βασικότερους ποταμούς στην σημερινή Αλβανία. Η περιοχή είχε θέα σε όλη την πεδιάδα της Μαλλακάστρας, μπορούσαν να επιβλέπουν μέχρι την ακτογραμμή της Αδριατικής που βρισκόταν η Απολλωνία.[21][22]

Στην περιοχή των Βυλλίονων βρέθηκε ένα μεγάλο δίκτυο οχυρώσεων με στόχο να προστατεύσουν τους κατοίκους τόσο από την Απολλωνία στα δυτικά όσο και από τους Ατίντανες στα ανατολικά, βρέθηκε και προϊστορικός ταφικός τύμβος.[23][24] Μερικοί μελετητές ισχυρίζονται ότι οι Βυλλίονες ανήκαν στους Ατίντανες ή όπως καταγράφουν άλλοι την περίοδο (230 π.Χ. - 197 π.Χ.) στους Αμαντιείς.[25][26] Παρά την σημαντική θέση που βρισκόντουσαν κοντά στην Απολλωνία δεν αναφέρονται στην Συνθήκη που υπέγραψαν ο Φίλιππος Ε΄ της Μακεδονίας και ο Αννίβας (215 π.Χ.), ούτε σε αυτή που υπέγραψαν ο Φίλιππος Ε΄ και οι Αιτωλοί (208 π.Χ.) ούτε στην Συνθήκη της Φοινίκης που καταγράφεται μόνο η Ατιντανία (205 π.Χ.).[27] Σύμφωνα με άλλη πρόταση η Ατίντανες διαχωρίστηκαν από την Ρώμη (224 π.Χ.) και εισήλθαν στην ηγεμονία του Ιλλυριού βασιλιά Δημητρίου του Φάρου, το δυτικότερο τμήμα τους οργανώθηκε ξεχωριστά σαν "Κοινόν των Βυλλιόνων", το υποστήριξε το Κοινό Ηπειρωτών. Το "Κοινόν των Βυλλιόνων" βρέθηκε σε επιγραφή στην Δωδώνη, χρονολογείται τις τελευταίες δεκαετίες του 3ου αιώνα π.Χ.[28] Το συγκεκριμένο Κοινό αναφέρεται σε μια περιοχή της νότιας Ιλλυρίας που δεν μιλούσε Ελληνικά και δεν αποτελούσε τμήμα της Ηπείρου.[29]

Λατρεία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η γλωσσική προφορά των Βυλλίονων ήταν όμοια με τις υπόλοιπες φυλές της νότιας Ιλλυρίας, με τις επαφές τους με τους Έλληνες σταδιακά εξελληνίστηκαν σε βαθμό που τον 3ο αιώνα π.Χ. αναφέρονται δίγλωσσοι, αυτό φαίνεται από τις Ελληνικές επιγραφές στα νομίσματα τους.[30][31][32][33][34] Οι αρχαιολογικές ανασκαφές δεν έχουν ανακαλύψει ακόμα ιερό στην Βυλλίς αλλά σύμφωνα με τις επιγραφές τους λατρευόταν ο Ζευς, η Ήρα, ο Διόνυσος και η Άρτεμις. Άλλη μια επιγραφή υποδηλώνει το μαντείο στο οποίο βρισκόταν το ιερό της Φωτιάς, στα σύνορα με την γειτονική Απολλωνία που ήταν Ελληνική αποικία.[35] Το Νυμφαίον εμφανίζεται τον 3ο-2ο αιώνα π.Χ. σε νομίσματα της Βυλλίδος σαν σύμβολο της φωτιάς.[36][37] Ένα ανάγλυφο που βρέθηκε κοντά στην Βυλλίς παρουσιάζει τις Νύμφες να πλέκουν ένα ύφασμα γύρω από την φωτιά, η σκηνή επαναλαμβάνεται τον 1ο αιώνα π.Χ. σε νομίσματα της Απολλωνίας, αυτό δείχνει την ανάμειξη των τοπικών παραδόσεων με αυτές που έφερε ο Δεύτερος ελληνικός αποικισμός. Με την Ελληνική επίδραση οι τοπικοί Ιλλυριοί εξελληνίστηκαν ταχύτατα προσαρμόζοντας τις παραδόσεις και την θρησκεία τους με τα Ελληνικά δεδομένα.[38] Τον 4ο αιώνα π.Χ. μια επιγραφή στο ιερό της Δωδώνης παρουσιάζει Βυλλίονες να ρωτάνε σε ποια θεότητα να θυσιάσουν για να εξασφαλίσουν την προστασία τους.[39] Ο Θεωροδόκος καταγράφει τον 3ο αιώνα π.Χ. τους Βυλλίονες στους Δελφούς.[40] Το "Κοινόν των Βυλλίονων" έκοβε την περίοδο (230 π.Χ. - 148 π.Χ.) τα δικά του νομίσματα.[41][42][43]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ Ceka 2012, σσ. 59–60
  2. ↑ Ceka & Ceka 2018, σ. 977
  3. ↑ Hansen & Nielsen 2004, σ. 343
  4. ↑ Ceka & Ceka 2018, σ. 977; Hansen & Nielsen 2004, σ. 346; Lippert & Matzinger 2021, σσ. 101–102
  5. ↑ Bejko et al. 2015, σ. 4
  6. ↑ Hammond 1991, σ. 187
  7. ↑ Hammond 1994, σ. 250
  8. ↑ Lasagni 2019, σ. 74; Stocker 2009, σ. 213; Lippert & Matzinger 2021, σ. 101
  9. ↑ Verčík et al. 2019, σσ. 44–45
  10. ↑ Brodersen 2017, σ. 91
  11. ↑ Shipley 2019, σ. 110
  12. ↑ Lippert & Matzinger 2021, σ. 101
  13. ↑ Ceka 2012, σ. 59
  14. ↑ Ceka & Ceka 2018, σ. 977
  15. ↑ Belli Pasqua 2017, σ. 89
  16. ↑ Jaupaj 2019, σσ. 17–18
  17. ↑ Hansen & Nielsen 2004, σ. 346
  18. ↑ Ceka & Ceka 2018, σ. 977
  19. ↑ Belli Pasqua 2017, σ. 89
  20. ↑ Winnifrith 2002, σ. 58
  21. ↑ Ceka 2012, σ. 59
  22. ↑ Belli Pasqua 2017, σ. 89
  23. ↑ Bejko et al. 2015, σ. 4
  24. ↑ Cabanes 2002, σ. 150
  25. ↑ Šašel Kos 2005, σ. 276; Ceka 2009, σ. 14; Shehi 2015, σ. 28; Jaupaj 2019, σσ. 17–18
  26. ↑ Ceka 2009, σ. 14, 16
  27. ↑ Ceka 2009, σ. 16
  28. ↑ Ceka 2009, σ. 14, 16
  29. ↑ Stocker, 2009, σ. 216
  30. ↑ Šašel Kos 2005, σ. 226
  31. ↑ Winnifrith 2002, σ. 58
  32. ↑ Stocker 2009, σ. 213
  33. ↑ Hammond 1992, σσ. 36–37
  34. ↑ Hammond 1994, σ. 250
  35. ↑ Ceka 1992, σ. 125
  36. ↑ Lippert & Matzinger 2021, σ. 101
  37. ↑ Ceka 1992, σ. 125
  38. ↑ Ceka 1992, σσ. 125–126
  39. ↑ Ceka 2012, σ. 60
  40. ↑ Morgan 2018, σ. 219
  41. ↑ Lippert & Matzinger 2021, σ. 101
  42. ↑ Cabanes 1997, σ. 89
  43. ↑ Stocker 2009, σ. 213

Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Bejko, Lorenc; Morris, Sarah; Papadopoulos, John; Schepartz, Lynne (2015). The Excavation of the Prehistoric Burial Tumulus at Lofkend, Albania. ISD LLC.
  • Belli Pasqua, Roberta (2017). Lavarone, Massimo (ed.). "Ricerca archeologica e valorizzazione: riflessioni sul Parco Archeologico di Byllis (Albania)". Quaderni Friulani di Archeologia. Società Friulana di Archeologia (XXVII): 89–97.
  • Brodersen, Kai (2017). "Barbaren bei Plinius d. Ä und seinem „affen" Solinus: Vom kulturbezogenen zum geographischen Barbarenbegriff". In Bermejo-Barrera, Jose Carlos (ed.). Desmoì philías = Bonds of friendship : studies in ancient history in honour of Francisco Javier Fernández Niet. University of Barcelona.
  • Cabanes, P. (1997). "Development of the Settlements". In M. V. Sakellariou (ed.). Ηπειρος: 4000 χρόνια ελληνικής ιστορίας και πολιτισμού. Ekdotike Athenon.
  • Cabanes, Pierre (2002) [1988]. Dinko Čutura; Bruna Kuntić-Makvić (eds.). Iliri od Bardileja do Gencia (IV. – II. stoljeće prije Krista) [The Illyrians from Bardylis to Gentius (4th – 2nd century BC)] (in Croatian). Translated by Vesna Lisičić. Svitava.
  • Ceka, Neritan (1990a). "Fortifikimet antike të bashkësisë byline / Les fortifications antiques du koinon des Bylliones" [The ancient fortifications of the koinon of the Bylliones]. Iliria. 20 (1): 99–146.
  • Ceka, Neritan (1990b). "Periudha paraqytetare në trevën byline / La période proto-urbaine dans la région des Bylliones" [The proto-urban period in the Bylliones region]. Iliria. 20 (2): 137–160.
  • Ceka, Neritan (1992). "Santuari dell'area illirico-epirotica". In Stazio, Attilio; Ceccoli, Stefania (eds.). La Magna Grecia e i grandi santuari della madrepatria: atti del trentunesimo *Convegno di studi sulla Magna Grecia. Atti del Convegno di studi sulla Magna Grecia (in Italian). Vol. 31. Istituto per la storia e l'archeologia della Magna Grecia.
  • Ceka, Neritan (2009). "Atintanët: një rivështrim mbi territorin dhe historinë e tyre / Les Atintanes, un nouvel aperçu de leur territoire et de leur histoire". Iliria. 34: 5–23.
  • Ceka, Olgita (2012). "Il koinon e la città. L'esempio di Byllis". In G. de Marinis; G.M. FabriniG. Paci; R. Perna; M. Silvestrini (eds.). I processi formativi ed evolutividella città in area adriatica. BAR International Series. Vol. 2419. Archaeopress.
  • Ceka, Neritan; Ceka, Olgita (2018). "The treatment of public space in the preroman cities of Southern Illyria and Epirus (Vth-Ist centuries B.C.)". In Jean-Luc Lamboley; Luan Perzhita; Altin Skenderaj (eds.). L'Illyrie Méridionale et l'Épire dans l'Antiquité – VI. Actes du VI e colloque international de Tirana(20 – 23 mai 2015). De Boccard. pp. 977–990. ISBN 978-9928-4517-3-6.
  • Hammond, N. G. L. (1991). "The "Koina" of Epirus and Macedonia". Illinois Classical Studies. 16 (1/2): 183–192. ISSN 0363-1923. Retrieved 29 December 2020.
  • Hammond, N. G. L. (1992). "The Relations of Illyrian Albania with the Greeks and the Romans". In Winnifrith, Tom (ed.). Perspectives on Albania. New York: St. Martin’s Press.
  • Hammond, N. G. L. (1994). Collected Studies: Alexander and his successors in Macedonia. A.M. Hakkert.
  • Hansen, Mogens Herman; Nielsen, Thomas Heine (2004). An Inventory of Archaic and Classical Poleis. Oxford University Press.
  • Jaupaj, Lavdosh (2019). Etudes des interactions culturelles en aire Illyro-épirote du VII au III siècle av. J.-C (Thesis). Université de Lyon; Instituti i Arkeologjisë (Albanie).
  • Lasagni, Chiara (2019). Cresci Marrone, Giovannella; Culasso Gastaldi, Enrica (eds.). Le realtà locali nel mondo greco: Ricerche su poleis ed ethne della Grecia occidentale. Studi e testi di epigrafia. Edizioni dell'Orso.
  • Lippert, Andreas; Matzinger, Joachim (2021). Die Illyrer: Geschichte, Archäologie und Sprache. Kohlhammer Verlag.
  • Morgan, Catherine (2018). The Returning Hero: Nostoi and Traditions of Mediterranean Settlement. Oxford University Press.
  • Šašel Kos, Marjeta (2005). Appian and Illyricum. Narodni muzej Slovenije.
  • Shehi, Eduard (2015). Terra sigillata en Illyrie méridionale et en Chaonie: importations et productions locales (IIe S. AV. J.-C. -IIe S. AP. J.-C.). Col·lecció Instrumenta (in French). Vol. 48. Barcelona: Universitat de Barcelona, Publicacions i Edicions.
  • Shipley, Graham, ed. (2019). Pseudo-Skylax's Periplous: The Circumnavigation of the Inhabited World: Text, Translation and Commentary (2 ed.). Oxford University Press.
  • Stocker, Sharon R. (2009). Illyrian Apollonia: Toward a New Ktisis and Developmental History of the Colony.
  • Verčík, Marek; Kerschbaum, Saskia; Tušlová, Petra; Jančovič, Marián; Donev, Damjan; Ardjanliev, Pero (2019). "Settlement Organisation In The Ohrid Region". Studia Hercynia (XXIII/1): 26–54.
  • Winnifrith, Tom J. (2002). Badlands-borderlands: a history of Northern Epirus/Southern Albania. London: Duckworth.
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Βυλλίονες&oldid=9823435"