Δελτίο δεδομένων ασφάλειας
Ένα δελτίο δεδομένων ασφαλείας (safety data sheet ή SDS),[1] ή δελτίο δεδομένων ασφάλειας υλικού (material safety data sheet ή MSDS), ή δελτίο δεδομένων ασφάλειας προϊόντος (product safety data sheet ή PSDS) είναι ένα σημαντικό συνοδευτικό έγγραφο και στοιχείο ασφάλειας και υγείας. Αποσκοπεί στην παροχή στους εργαζόμενους και στο προσωπικό επειγόντων περιστατικών με διαδικασίες χειρισμού ή εργασίας με αυτή την ουσία κατά ασφαλή τρόπο και περιλαμβάνει πληροφορίες όπως φυσικά δεδομένα (σημείο τήξης, σημείο βρασμού, σημείο ανάφλεξης, κλπ.), τοξικότητα, επιπτώσεις στην υγεία, πρώτες βοήθειες, δραστικότητα, αποθήκευση, διάθεση, προστατευτικό εξοπλισμό και διαδικασίες χειρισμού κηλίδων. Οι μορφές SDS μπορεί να ποικίλλουν από πηγή σε πηγή μέσα σε μια χώρα ανάλογα με τις εθνικές απαιτήσεις.
Τα SDS είναι ένα πλατιά χρησιμοποιούμενο σύστημα καταλογοποίησης πληροφοριών για χημικές ουσίες, χημικές ενώσεις και χημικά μείγματα. Οι πληροφορίες SDS μπορεί να περιλαμβάνουν οδηγίες για την ασφαλή χρήση και τους δυνητικούς κινδύνους που σχετίζονται με ένα συγκεκριμένο υλικό ή προϊόν. Αυτά τα δελτία δεδομένων μπορούν να βρεθούν οπουδήποτε χρησιμοποιούνται χημικές ουσίες.
Υπάρχει επίσης υποχρέωση κατάλληλης σήμανσης των ουσιών βάσει των φυσικοχημικών ή περιβαλλοντικών κινδύνων και/ή των κινδύνων υγείας. Οι ετικέτες μπορεί να περιλαμβάνουν σύμβολα κινδύνου όπως χημικούς κινδύνους όπως μαύρους διαγώνιους σταυρούς σε πορτοκαλί παρασκήνιο που χρησιμοποιούνται για να δηλώσουν μια επικίνδυνη ουσία.
Ένα SDS μιας ουσίας δεν αποσκοπεί κυρίως για χρήση από έναν γενικό καταναλωτή, αλλά εστιάζει κυρίως στους κινδύνους της εργασίας με το υλικό σε εργασιακό περιβάλλον.
Σε κάποιες περιπτώσεις, το SDS απαιτείται για να δηλώσει τους κινδύνους της χημικής ουσίας, την ασφάλεια και την επίπτωση στο περιβάλλον.
Είναι σημαντική η χρήση ενός SDS ειδικά για την χώρα και τον προμηθευτή, επειδή το ίδιο προϊόν (π.χ. χρώματα που πωλούνται με ταυτόσημα εμπορικά ονόματα από την ίδια εταιρεία) μπορεί να έχουν διαφορετική σύνθεση σε διάφορες χώρες. Η σύνθεση και ο κίνδυνος ενός προϊόντος χρησιμοποιώντας ένα γενικό όνομα μπορεί να διαφέρει μεταξύ κατασκευαστών στην ίδια χώρα.
Εθνικές και διεθνείς απαιτήσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Καναδάς[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στον Καναδά, το πρόγραμμα με το όνομα σύστημα Πληροφοριών Επικίνδυνων Υλικών των Εργασιακών Χώρων (Workplace Hazardous Materials Information System ή WHMIS) καθιερώνει τις απαιτήσεις για τα SDS στους χώρους εργασίας και διαχειρίζεται διοικητικά από την Health Canada κάτω από την Νομοθεσία Επικίνδυνων Ουσιών (Dangerous Substances Act), μέρος II και τους Κανονισμούς Ελεγχόμενων Προϊόντων (Controlled Products Regulations). Οι απαιτήσεις WHMIS και SDS ενισχύονται επίσης από τα επαρχιακά υπουργεία ή τμήματα εργασίας.
Ευρωπαϊκή Ένωση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Τα δελτία δεδομένων ασφάλειας ενσωματώθηκαν στο σύστημα κανονισμών της ΕΕ με αριθμό 1907/2006 (REACH).[2] Οι αρχικές απαιτήσεις του REACH για τα SDSs έχουν υιοθετηθεί παραπέρα για να λάβουν υπόψη τους κανονισμούς των Δελτίων Δεδομένων Ασφάλειας του Παγκόσμιου Εναρμονισμένου Συστήματος (Global Harmonised System ή GHS)[3] και την εφαρμογή άλλων στοιχείων του GHS στην ευρωπαϊκή νομοθεσία που εισήχθη με τον κανονισμό της ΕΕ No 1272/2008 (CLP)[4] μέσω μια ενημέρωσης του παραρτήματος II του REACH.[5]
Τα SDS ακολουθούν μια μορφή 16 ενοτήτων που συμφωνήθηκε διεθνώς και ιδιαίτερα για τις ουσίες, τα SDS πρέπει να ακολουθούνται με ένα παράρτημα που περιέχει τα σενάρια έκθεσης της συγκεκριμένης ουσίας.[6] Το SDS πρέπει να παρέχεται σε μια επίσημη γλώσσα των κρατών μελών όπου η ουσία ή το μείγμα τοποθετείται στην αγορά, εκτός και στο αντίστοιχο κράτος μέλος παρέχεται αλλιώς (Άρθρο 31(5) του REACH).
Οι 16 ενότητες είναι:[7]
- TMHMA 1: Ταυτοποίηση ουσίας/παρασκευάσματος και εταιρείας/επιχείρησης
- 1.1. Αναγνωριστικός κωδικός προϊόντος
- 1.2. Συναφείς προσδιοριζόμενες χρήσεις της ουσίας ή του μείγματος και αντενδεικνυόμενες χρήσεις
- 1.3. Στοιχεία του προμηθευτή του δελτίου δεδομένων ασφαλείας
- 1.4. Αριθμός τηλεφώνου επείγουσας ανάγκης
- ΤΜΗΜΑ 2: Προσδιορισμός επικινδυνότητας
- 2.1. Ταξινόμηση της ουσίας ή του μείγματος
- 2.2. Στοιχεία επισήμανσης
- 2.3. Άλλοι κίνδυνοι
- SECTION 3: Σύνθεση/πληροφορίες για τα συστατικά
- 3.1. Ουσίες
- 3.2. Μείγματα
- ΤΜΗΜΑ 4: Μέτρα πρώτων βοηθειών
- 4.1. Περιγραφή των μέτρων πρώτων βοηθειών
- 4.2. Σημαντικότερα συμπτώματα και επιδράσεις, οξείες ή μεταγενέστερες
- 4.3. Ένδειξη οιασδήποτε απαιτούμενης άμεσης ιατρικής φροντίδας και ειδικής θεραπείας
- ΤΜΗΜΑ 5: Μέτρα για την καταπολέμηση της πυρκαγιάς
- 5.1. Πυροσβεστικά μέσα
- 5.2. Ειδικοί κίνδυνοι που προκύπτουν από την ουσία ή το μείγμα
- 5.3. Συστάσεις για τους πυροσβέστες
- ΤΜΗΜΑ 6: Μέτρα για την αντιμετώπιση τυχαίας έκλυσης
- 6.1. Προσωπικές προφυλάξεις, προστατευτικός εξοπλισμός και διαδικασίες έκτακτης ανάγκης
- 6.2. Περιβαλλοντικές προφυλάξεις
- 6.3. Μέθοδοι και υλικά για περιορισμό και καθαρισμό
- 6.4. Παραπομπή σε άλλα τμήματα
- ΤΜΗΜΑ 7: Χειρισμός και αποθήκευση
- 7.1. Προφυλάξεις για ασφαλή χειρισμό
- 7.2. Συνθήκες για την ασφαλή φύλαξη, συμπεριλαμβανομένων τυχόν ασυμβίβαστων
- 7.3. Ειδική τελική χρήση ή χρήσεις
- ΤΜΗΜΑ 8: Έλεγχος της έκθεσης/ατομική προστασία
- 8.1. Παράμετροι ελέγχου
- 8.2. Έλεγχος της έκθεσης
- ΤΜΗΜΑ 9: Φυσικές και χημικές ιδιότητες
- 9.1. Στοιχεία για τις βασικές φυσικές και χημικές ιδιότητες
- 9.2. Άλλες πληροφορίες
- ΤΜΗΜΑ 10: Σταθερότητα και δραστικότητα
- 10.1. Δραστικότητα
- 10.2. Χημική σταθερότητα
- 10.3. Πιθανότητα επικίνδυνων αντιδράσεων
- 10.4. Συνθήκες προς αποφυγήν
- 10.5. Μη συμβατά υλικά
- 10.6. Επικίνδυνα προϊόντα αποσύνθεσης
- ΤΜΗΜΑ 11: Τοξικολογικές πληροφορίες
- 11.1. Πληροφορίες για τις τοξικολογικές επιπτώσεις
- ΤΜΗΜΑ 12: Οικολογικές πληροφορίες
- 12.1. Τοξικότητα
- 12.2. Διαδικασία ικανότητας αποδόμησης
- 12.3. Δυνατότητα βιοσυσσώρευσης
- 12.4. Κινητικότητα στο έδαφος
- 12.5. Αποτελέσματα της αξιολόγησης ΑΒΤ και αΑαΒ
- 12.6. Άλλες αρνητικές επιπτώσεις
- ΤΜΗΜΑ 13: Οδηγίες σχετικά με τη διάθεση
- 13.1. Μέθοδοι διαχείρισης αποβλήτων
- 13.2 Σχετικές διατάξεις που αφορούν τη δημιουργία αποβλήτων
- 13.3 Παρατηρήσεις
- ΤΜΗΜΑ 14: Πληροφορίες σχετικά με τη μεταφορά
- 14.1. Αριθμός UN
- 14.2. Οικεία ονομασία αποστολής UN
- 14.3. Τάξη(-εις) κινδύνου κατά τη μεταφορά
- 14.4. Ομάδα συσκευασίας
- 14.5. Κίνδυνοι για το περιβάλλον
- 14.6. Ειδικές προφυλάξεις για τον χρήστη
- 14.7. Χύδην μεταφορά σύμφωνα με το παράρτημα II της σύμβασης MARPOL 73/78 και του κώδικα IBC
- 14.8 Πληροφορίες για καθεμία από τις πρότυπες ρυθμίσεις των Ηνωμένων Εθνών
- ΤΜΗΜΑ 15: Στοιχεία σχετικά με τη νομοθεσία
- 15.1. Κανονισμοί/νομοθεσία σχετικά με την ασφάλεια, την υγεία και το περιβάλλον για την ουσία ή το μείγμα
- 15.2. Αξιολόγηση χημικής ασφαλείας
- ΤΜΗΜΑ 16: Λοιπές πληροφορίες
Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Χημικών Προϊόντων (European Chemicals Agency ή ECHA) έχει δημοσιεύσει ένα έγγραφο οδηγιών για την μεταγλώττιση των δελτίων δεδομένων ασφάλειας.
Ηνωμένα έθνη[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών (UN) καθορίζει συγκεκριμένες λεπτομέρειες που χρησιμοποιούνται στα SDSs όπως ο αριθμός UN που χρησιμοποιείται στην ταυτοποίηση κάποιων επικίνδυνων ουσιών σε μια πρότυπη μορφή για διεθνείς μεταφορές.
ΗΠΑ[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, η Υπηρεσία Επαγγελματικής Ασφάλειας και Υγείας (Occupational Safety and Health Administration) απαιτεί τα SDS να είναι διαθέσιμα στους εργαζομένους για δυνητικά επιβλαβείς ουσίες που υπάρχουν στον χώρο εργασίας. Τα SDS απαιτείται επίσης να είναι διαθέσιμα στην τοπική πυροσβεστική υπηρεσία και στους τοπικούς αρμόδιους για θέματα επειγουσών αναγκών. Η Αμερικανική Χημική Εταιρεία (American Chemical Society) καθορίζει Αριθμούς καταχώρισης στους καταλόγους της υπηρεσίας (αριθμούς CAS) που παρέχουν έναν μοναδικό αριθμό για κάθε χημική ουσία, που χρησιμοποιούνται επίσης διεθνώς σε SDSs.
Επιθεωρήσεις των δελτίων δεδομένων ασφάλειας υλικών από την U.S. Chemical Safety and Hazard Investigation Board ανακάλυψαν επικίνδυνες ελλείψεις.
Εξουσιοδότηση των SDS[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Πολλές εταιρείες προσφέρουν υπηρεσίες στη συλλογή, συγγραφή και αναθεώρηση, των δελτίων δεδομένων για να εξασφαλίσουν την ενημέρωση και τη διαθεσιμότητά τους στους συνδρομητές ή τους χρήστες τους.[8] Σε κάποιες περιπτώσεις επιβάλλεται ένα ρητό καθήκον επιμέλειας, έτσι ώστε κάθε SDS να ενημερώνεται τακτικά, συνήθως κάθε τρία έως πέντε έτη.[εκκρεμεί παραπομπή] Όμως, όταν υπάρχουν νέες πληροφορίες, τα SDS πρέπει να ανθεωρούνται χωρίς καθυστέρηση.[9]
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ Nations Globally Harmonized System of Classification and Labelling of Chemicals (GHS)
- ↑ Regulation (EC) No 1907/2006 of the European Parliament and of the Council of 18 December 2006 concerning the Registration, Evaluation, Authorisation and Restriction of Chemicals (REACH), establishing a European Chemicals Agency, amending Directive 1999/45/EC and repealing Council Regulation (EEC) No 793/93 and Commission Regulation (EC) No 1488/94 as well as Council Directive 76/769/EEC and Commission Directives 91/155/EEC, 93/67/EEC, 93/105/EC and 2000/21/EC (OJ L 396, 30.12.2006, corrected version in OJ L136, 29.5.2007, p.3).
- ↑ http://www.unece.org/trans/danger/publi/ghs/ghs_rev03/03files_e.html
- ↑ Regulation (EC) No 1272/2008 of the European Parliament and of the Council of 16 December 2008 on classification, labelling and packaging of substances and mixtures amending and repealing Directives 67/548/EEC and 1999/45/EC, and amending Regulation (EC) No 1907/2006 (OJ L 353, 31.12.2008, p.1)
- ↑ Commission Regulation (EU) No 453/2010 of 20 May 2010 amending Regulation (EC) No 1907/2006 of the European Parliament and of the Council on the Registration, Evaluation, Authorisation and Restriction of Chemicals (REACH) (O.J. L133 31.05.2010, p1-43)
- ↑ «Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Δεκεμβρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 28 Ιανουαρίου 2016.
- ↑ «Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Οκτωβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 28 Ιανουαρίου 2016.
- ↑ «The National Chemical Emergency Centre safety data sheet (SDS) authoring». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Ιανουαρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 28 Ιανουαρίου 2016.
- ↑ European Chemicals Agency (2013). Guidance in a Nutshell - Compilation of safety data sheets (REACH Regulation) Αρχειοθετήθηκε 2016-03-04 στο Wayback Machine.. Version 1.0. p. 7.
