Ψυχικές ασθένειες στην αρχαία Ελλάδα

Η ψυχική ασθένεια ήταν ένα ζήτημα που αντιμετώπιζαν πολλοί στην αρχαιότητα, όπως και στον σύγχρονο κόσμο. Στην αρχαία Ελλάδα, πολλοί ήταν διχασμένοι σχετικά με το την αιτία της ασθένειας που αντιμετώπιζε ένας ασθενής. Σύμφωνα με τον Τζέιμς Λόνγκριγκ στο βιβλίο του Greek Medicine From the Heroic to the Hellenistic Age, πολλοί πίστευαν ότι η ψυχική ασθένεια ήταν μια άμεση απάντηση των οργισμένων θεών. Σύμφωνα με τον Λόνγκριγκ, ο μόνος τρόπος για να καταπολεμηθεί αυτή η ασθένεια ήταν να κατευναστούν οι θεοί. Κάνοντάς το αυτό, το άτομο θα απαλλασσόταν τελικά από τον δαίμονα που το ταλαιπωρούσε. Αυτό οδήγησε σε πολλές παραλλαγές θεραπείας που κυμαίνονταν από την προσευχή έως τη χειρουργική επέμβαση και τη θυσία. Μόνο μέσα από αιώνες κατανόησης καθώς και με τη σύγχρονη τεχνολογία είμαστε πλέον σε θέση να διαγνώσουμε και να θεραπεύσουμε σωστά αυτούς που πάσχουν από ψυχικές διαταραχές.^[1]

Θεραπεία

Η θεραπεία των ψυχικών ασθενειών στην αρχαία Ελλάδα ήταν μια νέα και πειραματική διαδικασία λόγω της έλλειψης εργαλείων και τεχνολογίας που θα επέτρεπαν στους γιατρούς να εντοπίσουν αυτές τις παθήσεις. Μερικοί αρχαίοι γιατροί δεν κατάλαβαν ποιο μέρος του σώματος ήταν υπεύθυνο για την παράξενη συμπεριφορά και στρέφονταν στην προσευχή για συγχώρεση από τους θεούς. Ωστόσο, οι περισσότεροι γιατροί καταλάβαιναν ότι η ψυχική ασθένεια συχνά προκαλείται από σωματικές παθήσεις, όπως η ανισορροπία των χυμών στο σώμα.

Ο Ιπποκράτης ήταν ένας γιατρός που πίστευε ότι ο εγκέφαλος ήταν το κέντρο της σκέψης, της ευφυΐας και των συναισθημάτων.^[2] Εξαιτίας αυτού, ο ίδιος και πολλοί άλλοι κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι ψυχικές διαταραχές προέρχονται από προβλήματα στον εγκέφαλο. Καθώς περνούσε ο καιρός και οι γιατροί άρχισαν να κατανοούν καλύτερα την ψυχική ασθένεια, άρχισαν να αντιμετωπίζουν τους ασθενείς με διαφορετικούς τρόπους. «Ασχολούνταν κυρίως (όχι εξ ολοκλήρου) με τις ψυχώσεις (όπως η αντικοινωνική διαταραχή προσωπικότητας και οι διαταραχές από χρήση ναρκωτικών και αλκοόλ) παρά με τις νευρώσεις (διαταραχές όπως η κατάθλιψη και το άγχος) και λάμβαναν υπόψη ένα πλήρες φάσμα συμπτωμάτων, όπως η ανάρμοστη συμπεριφορά, το παραλήρημα και οι ψευδαισθήσεις. Οι θεραπείες κάλυπταν επίσης ένα ευρύ φάσμα, από τη σωματική συγκράτηση έως τη συμβουλευτική· δεν έκαναν μεγάλη χρήση φαρμακευτικών σκευασμάτων".^[3]

Ο ρόλος της θρησκείας και των δεισιδαιμονιών

Η θεραπεία των ψυχικών ασθενειών στην αρχαιότητα συχνά συνδέθηκε με τη θρησκεία. Ο Ιπποκράτης^[4] ήταν από τα κορυφαία πρόσωπα που αντιμετώπιζαν ψυχικές ασθένειες και, όπως αναφέρεται στο εγχειρίδιο Religion and Philosophy: Belief and Knowledge in the Classical Age, θεωρούσε ότι η ισχυρή πίστη στους θεούς βοηθά τους ανθρώπους. Οι γιατροί που εκπαιδεύτηκαν από τον Ιπποκράτη έπρεπε να δώσουν όρκο που άρχιζε ως εξής: "Ορκίζομαι στον Απόλλωνα, τον θεραπευτή, τον Ασκληπιό, την Υγεία και την Πανάκεια, και έχω μάρτυρες όλους τους θεούς, όλες τις θεές..." Πολλές φορές ως αποτέλεσμα των έντονων θρησκευτικών πεποιθήσεων και της έλλειψης γνώσης, θεωρούνταν ότι οι άνθρωποι που χτυπήθηκαν από τρέλα τιμωρούνταν από τους θεούς ή κυριεύονταν από δαίμονες. Υπάρχουν νύξεις στην Παλαιά Διαθήκη περί δαιμονισμού και τρέλας που έρχεται στους ανθρώπους από τον Θεό, ενώ στην πραγματικότητα αυτά μπορεί να ήταν περιπτώσεις ψυχικών ασθενειών όπως σχιζοφρένεια, διπολική διαταραχή ή διασχιστική διαταραχή ταυτότητας. Για τους ανθρώπους που δεν είχαν αντιμετωπίσει ποτέ αυτές τις ασθένειες, ήταν δύσκολο να διαγνώσουν και να αναγνωρίσουν την ασθένεια με λογικό τρόπο που να υποστηρίζεται από αδιάσειστα στοιχεία, επειδή πιθανότατα δεν υπήρχαν στοιχεία για αναφορά. Λόγω αυτής της έλλειψης στοιχείων και λογικής, πολλές θεραπείες σχεδιάστηκαν για να βοηθήσουν στην απομάκρυνση του σώματος από τυχόν πνεύματα που μπορεί να είχαν καταλάβει το σώμα του ασθενούς.^[5]

Ψυχικές ασθένειες στην κοινωνία

Όπως και στη σύγχρονη εποχή, υπήρχε κοινωνικό στίγμα απέναντι σε όσους έπασχαν από ψυχικές ασθένειες. «Οι αρχαίοι Έλληνες έδωσαν για πρώτη φορά φωνή στην έννοια του στιγματισμού, σημειώνοντας ότι όσοι σημαδεύονταν από ψυχικές ασθένειες συχνά απομονώνονταν, φυλακίζονταν ή σε σπάνιες περιπτώσεις θανατώνονταν».^[6] Τα άτομα με ασθένειες που άλλαζαν τη συμπεριφορά τους συχνά απομονώνονταν από τους γύρω τους, επειδή αυτοί τους φοβόνταν. Ο Πλάτων^[7] έγραψε: «Αν ένας άνθρωπος είναι τρελός, δεν είναι ελεύθερος στην πόλη, αλλά η οικογένειά του τον κρατά με όποιον τρόπο μπορεί». Στην αρχαία Ελλάδα, εναπόκειτο στην οικογένεια των ασθενών να τους κρατά υπό έλεγχο καθώς και να τους εμποδίζει να διαταράττουν την ηρεμία. Ανάλογα με τη σοβαρότητα, είτε επιτρεπόταν στους ασθενείς να περιφέρονται άσκοπα στην πόλη είτε τους ανάγκαζαν να παραμένουν εντελώς απομονωμένοι.^[8]

Παραπομπές

↑ Longrigg, James, επιμ. (25 Μαρτίου 1998). Greek Medicine: From the Heroic to the Hellenistic Age A Source Book. New York: Routledge. ISBN 978-0-203-82483-2.
↑ Millon, Theodore (2004). «Chapter 1: Demythologizing the Ancients' Spirits». Masters of the Mind: Exploring the Story of Mental Illness from Ancient Times to the New Millennium. Hoboken, NJ: Wiley. σελ. 15. ISBN 978-0-471-46985-8.
↑ Beck, Julie (23 Ιανουαρίου 2014). «Diagnosing Mental Illness in Ancient Greece and Rome». The Atlantic. The Atlantic Monthly Group.
↑ «Hippocrates As Galen's Teacher», Hippocrates and Medical Education (BRILL): 1–21, 2010-01-01, doi:10.1163/ej.9789004172487.i-566.9, ISBN 978-90-474-2595-3, http://dx.doi.org/10.1163/ej.9789004172487.i-566.9, ανακτήθηκε στις 2020-11-19
↑ Porter, Roy (2002). «Gods and Demons». Madness: A Brief History. Oxford: Oxford University Press. σελίδες 10–33. ISBN 978-0-19-280266-8.
↑ Corrigan, Patrick W. (September 2002). «Empowerment and Serious Mental Illness: Treatment Partnerships and Community Opportunities». Psychiatric Quarterly 73 (3): 217–228. doi:10.1023/A:1016040805432. PMID 12143083.
↑ Plato (2015-09-24). Clarendon Plato Series: Plato: Laws 1 and 2. doi:10.1093/actrade/9780199604081.book.1. ISBN 9780199604081. http://dx.doi.org/10.1093/actrade/9780199604081.book.1.
↑ Porter, Roy (2002). «Locking up the Mad». Madness: A Brief History. Oxford: Oxford University Press. σελίδες 89–122. ISBN 978-0-19-280266-8.

[1] Longrigg, James, επιμ. (25 Μαρτίου 1998). Greek Medicine: From the Heroic to the Hellenistic Age A Source Book. New York: Routledge. ISBN 978-0-203-82483-2.

[2] Millon, Theodore (2004). «Chapter 1: Demythologizing the Ancients' Spirits». Masters of the Mind: Exploring the Story of Mental Illness from Ancient Times to the New Millennium. Hoboken, NJ: Wiley. σελ. 15. ISBN 978-0-471-46985-8.

[3] Beck, Julie (23 Ιανουαρίου 2014). «Diagnosing Mental Illness in Ancient Greece and Rome». The Atlantic. The Atlantic Monthly Group.

[4] «Hippocrates As Galen's Teacher», Hippocrates and Medical Education (BRILL): 1–21, 2010-01-01, doi:10.1163/ej.9789004172487.i-566.9, ISBN 978-90-474-2595-3, http://dx.doi.org/10.1163/ej.9789004172487.i-566.9, ανακτήθηκε στις 2020-11-19

[5] Porter, Roy (2002). «Gods and Demons». Madness: A Brief History. Oxford: Oxford University Press. σελίδες 10–33. ISBN 978-0-19-280266-8.

[6] Corrigan, Patrick W. (September 2002). «Empowerment and Serious Mental Illness: Treatment Partnerships and Community Opportunities». Psychiatric Quarterly 73 (3): 217–228. doi:10.1023/A:1016040805432. PMID 12143083.

[7] Plato (2015-09-24). Clarendon Plato Series: Plato: Laws 1 and 2. doi:10.1093/actrade/9780199604081.book.1. ISBN 9780199604081. http://dx.doi.org/10.1093/actrade/9780199604081.book.1.

[8] Porter, Roy (2002). «Locking up the Mad». Madness: A Brief History. Oxford: Oxford University Press. σελίδες 89–122. ISBN 978-0-19-280266-8.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]