Πιερ Ντε Γκεϋτέρ

Πιερ Ντε Γκεϋτέρ
Γέννηση	8  Οκτωβρίου 1848 Γάνδη
Θάνατος	26  Σεπτεμβρίου 1932 Σαιν-Ντενί
Χώρα πολιτογράφησης	Βέλγιο
Σπουδές	Regional Conservatory of Lille
Ιδιότητα	συνθέτης
Σημαντικά έργα	Η Διεθνής
Σχετικά πολυμέσα

Ο Πιερ Κρετιέν Ντε Γκε(ϋ)τέρ (Pierre Chretien De Geyter, 8 Οκτωβρίου 1848 – 26 Σεπτεμβρίου 1932) ήταν Βέλγος σοσιαλιστής και μετέπειτα κομμουνιστής συνθέτης, γνωστός για τη σύνθεση της μουσικής του πρώτου ύμνου του παγκόσμιου κομμουνιστικού κινήματος, της «Διεθνούς».

Τα πρώιμα χρόνια

Ο Ντε Γκεϋτέρ γεννήθηκε στη Γάνδη, όπου οι γονείς του, καταγόμενοι από τη Γαλλική Φλάνδρα, είχαν εγκατασταθεί για να εργασθούν στα υφαντουργεία. Το 1855, όταν ο Πιερ ήταν επτά ετών, η οικογένεια, που ήδη μετρούσε πέντε παιδιά, επέστρεψε στη Γαλλία και εγκαταστάθηκε στη Λιλ. Ο Πιερ εργάσθηκε εκεί ως νηματουργός, μαθαίνοντας γραφή και ανάγνωση σε εσπερινό σχολείο για εργάτες. Σε ηλικία 16 ετών εγγράφηκε στην Ακαδημία της Λιλ, όπου αρχικώς παρακολούθησε μαθήματα σχεδίου, που του επέτρεψαν να βρει εργασία ως ξυλογλύπτης. Αργότερα πήρε μαθήματα μουσικής και έγινε μέλος της χορωδίας εργατών «La Lyre des Travailleurs», που είχε ιδρυθεί από τον σοσιαλιστή ηγέτη της Λιλ Γκυστάβ Ντελορύ.

«Η Διεθνής»

Αυτόγραφο του συνθέτη σε παρτιτούρα της «Διεθνούς», περ. 1906

Στις 15 Ιουλίου 1888 ο Ντελορύ επικοινώνησε με τον Ντε Γκεϋτέρ προκειμένου να του παραγγείλει να συνθέσει μουσική για μερικά «επαναστατικά άσματα» («Chants révolutionnaires») που τραγουδούσαν συχνά με αλλότρια μουσική σε εκδηλώσεις με σοσιαλιστές της Λιλ. Ανάμεσά τους ήταν ένα που θα γινόταν ο ύμνος της Διεθνούς Ένωσης Εργατών («1ης Διεθνούς»), υπό τον ομώνυμο τίτλο «Η Διεθνής». Οι στίχοι είχαν γραφεί από τον Εζέν Εντίν Ποτιέ κατά τη «Ματωμένη Βδομάδα» (22–28 Μαΐου 1871) που σημάδεψε το τέλος της Κομμούνας των Παρισίων. Μέχρι τότε, το στιχούργημα αυτό τραγουδιόταν συνήθως στη μουσική της «Μασσαλιώτιδας».

Χρειάσθηκε ένα κυριακάτικο πρωινό στον Πιερ Ντε Γκεϋτέρ για να συνθέσει τη μουσική του σε ένα αρμόνιο. Σύμφωνα με μία πηγή, ζήτησε κατόπιν από τον αδελφό του Αντόλφ να το παίξει στο κόρνο και στη συνέχεια επέφερε μικρές αλλαγές στη μουσική. Η νέα σύνθεση πρωτοπαίχθηκε από τη χορωδία La Lyre des Travailleurs στο ετήσιο φεστιβάλ του εργατικού συνδικάτου των εφημεριδοπωλών της Λιλ τον Ιούλιο του 1888. Τυπώθηκε σε 6000 φυλλάδια που πουλήθηκαν για τη συγκέντρωση χρημάτων προς ενίσχυση του σοσιαλιστικού κόμματος στη Λιλ. Για να προστατεύσει τη θέση εργασίας του μόνο το επώνυμο «Degeyter» υπήρχε ως συνθέτης, αλλά παρά το γεγονός αυτό, ο Πιερ απολύθηκε και στη συνέχεια «μπήκε στη μαύρη λίστα» των εργοδοτών της πόλης. Σύντομα χρειάστηκε να κάνει δουλειές όπως να κατασκευάζει φέρετρα. Το 1902 εγκατέλειψε την πόλη με τη σύζυγό του και την κόρη τους, μετακομίζοντας στο Σαιν-Ντενί, κοντά στο Παρίσι.

Ο Πιερ Ντε Γκεϋτέρ είχε αμελήσει να εξασφαλίσει τα πνευματικά δικαιώματα της μουσικής. Καθώς το τραγούδι γινόταν ολοένα και πιο δημοφιλές, ο αδελφός του ο Αντόλφ διεκδίκησε τα δικαιώματα το 1901 και άρχισε να παίρνει χρήματα από αυτά. Ο Πιερ είχε αποξενωθεί από το σοσιαλιστικό κατεστημένο της Λιλ, έχοντας ταχθεί με το μέρος της αριστερής αντιπολίτευσης στην κυβέρνηση του Bloc National του 1902, καθώς και με τους μαρξιστές που επηρεάζονταν από τον μπολσεβικισμό και θα ίδρυαν αργότερα το Γαλλικό Κομμουνιστικό Κόμμα. Το 1904 ο Πιερ κινήθηκε δικαστικώς κατά του Αντόλφ, αλλά ο Γκυστάβ Ντελορύ (που είχε γίνει δήμαρχος της Λιλ) υποστήριξε τη διεκδίκηση του Αντόλφ (αν και σε μία συνάντηση το 1888 με τον σοσιαλιστή ηγέτη της Γάνδης Edward Anseele είχε κατονομάσει τον Πιερ Ντε Γκεϋτέρ ως το συνθέτη). Ως αποτέλεσμα, ο Πιερ δεν μπόρεσε να αποδείξει την πατρότητα του κομματιού, χάνοντας τον δικαστικό αγώνα το 1914. Ωστόσο, στις αρχές του 1916, κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, ο Αντόλφ Ντε Γκεϋτέρ αυτοκτόνησε (κρεμάστηκε), αφήνοντας ένα σημείωμα για τον αδελφό του, στο οποίο ομολογούσε την απάτη του και έγραφε ότι είχε δεχθεί πιέσεις από άλλους να διεκδικήσει τα δικαιώματα της «διεθνούς». Ο Πιερ, που βρισκόταν τότε στη μη κατεχόμενη Γαλλία, έλαβε το σημείωμα μόνο μετά το τέλος του πολέμου. Το 1922 η δικαστική απόφαση που αφορούσε τα πνευματικά δικαιώματα της «Διεθνούς» αναστράφηκε.

Η ύστερη αναγνώριση

Το 1927 ηγέτες της Σοβιετικής Ένωσης ανακάλυψαν ότι ο πραγματικός συνθέτης της «Διεθνούς», που ήταν τότε ο εθνικός ύμνος της χώρας, ήταν ακόμα ζωντανός. Ο Πιερ Ντε Γκεϋτέρ προσκλήθηκε στη Μόσχα για τους εορτασμούς της 10ης επετείου της Οκτωβριανής Επανάστασης και βρισκόταν στις θέσεις των τιμώμενων προσκεκλημένων, μάλιστα δίπλα του καθόταν η φημισμένη Γερμανίδα γλύπτρια Κέτε Κόλβιτς. Ο Ιωσήφ Στάλιν του απένειμε μία κρατική σύνταξη της ΕΣΣΔ (σύμφωνα με κάποιες πηγές ως αποζημίωση για τα πνευματικά του δικαιώματα στον ύμνο). Καθώς αυτό ήταν το μοναδικό εισόδημα του Πιερ, εκτός από μικρά δικαιώματα που συνέλεγε από τη μελοποίηση άλλων ποιημάτων του Ποτιέ (ιδίως των «L'Insurgé» και «En avant la Classe Ouvrière»), καθώς και ελαφρά μουσική που είχε επισης συνθέσει, και παρά το ότι ο ελεγχόμενος από την αριστερά δήμος του Σαιν-Ντενί του παραχώρησε δωρεάν διαμέρισμα, ο συνθέτης πέρασε τα τελευταία χρόνια της ζωής του σε οικονομική ανασφάλεια. Ωστόσο, μετά τον θάνατό του στο Σαιν-Ντενί σε ηλικία 84 ετών, πάνω από 50.000 άνθρωποι παρακολούθησαν την κηδεία του.

Η μνήμη του

Μετά τον θάνατό του, ακόμα και στη Γαλλία, το όνομα Πιερ Ντε Γκεϋτέρ αναφερόταν κυρίως σε δίκες πνευματικών δικαιωμάτων. Σήμερα πάντως υπάρχει οδός «Πιερ Ντε Γκεϋτέρ» στη Γάνδη και ομώνυμες πλατείες σε αμφότερες τις γαλλικές πόλεις που έζησε, στη Λιλ (στο Φιβ, το προάστιο που διέμενε) και στο Σαιν-Ντενί. Στη Σόφια της Βουλγαρίας υπάρχει οδός Пиер Дегейтър. Ορειχάλκινο μνημείο του κοσμεί το Μουσείο Βιομηχανίας, Εργατών και Υφασμάτων (MIAT) της Γάνδης από το 1998.

Μια ταινία ντοκιμαντέρ μικρού μήκους με θέμα τον συνθέτη και την ιστορία της «Διεθνούς» παράχθηκε το 1978.

Πηγές

• Jaap van der Merwe: Gij zijt kanalje! heeft men ons verweten, Ουτρέχτη 1974, ISBN 90-229-7191-0 (σσ. 350-353)

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Τα χρόνια του Πιερ στη Λιλ Αρχειοθετήθηκε 2012-02-08 στο Wayback Machine. (στη γαλλική)
• Η «Διεθνής» ως ορχηστρικό κομμάτι στο YouTube