Οροφέρνης της Καππαδοκίας
| Οροφέρνης της Καππαδοκίας | |
|---|---|
 Ο Οροφέρνης σε νόμισμα. | |
| Γενικές πληροφορίες | |
| Γέννηση | 2ος αιώνας π.Χ. |
| Θάνατος | 2ος αιώνας π.Χ. |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | μονάρχης |
| Οικογένεια | |
| Γονείς | Αριαράθης Δ' της Καππαδοκίας και Αντιοχίς της Καππαδοκίας |
| Αδέλφια | Ariarathes |
| Οικογένεια | Δυναστεία των Αριαραθιδών |
 Σχετικά πολυμέσα | |
O Οροφέρνης ο Νικηφόρος (έζησε τον 2ο αι. π.Χ.) από τη Δυναστεία των Αριαραθιδών ήταν διεκδικητής βασιλιάς της Καππαδοκίας (βασ. 160-156), σε αντιπαράθεση με τον αδελφό του Αριαράθη Ε΄ (βασ. 163-130). Τον αναφέρουν μερικοί συγγραφείς, χωρίς όμως οι αναφορές τους να συγκλίνουν στις λεπτομέρειες.
Βιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ήταν γιος της Αντιοχίδος, κόρης τού Αντιόχου Γ΄ τού Μεγάλου, των Σελευκιδών. Η Αντοχίς ήταν σύζυγος τού Αριαράθη Δ΄ της Καππαδοκίας, αλλά δεν είχε κάνει ακόμη παιδιά. Σύμφωνα με τον Διόδωρο Σικελιώτη τού παρουσίασε δύο τέκνα, τον Αριαράθη και τον Οροφέρνη ως δικά της, αλλά όταν έκανε με τον Αριαράθη Δ΄ γιο τον Μιθριδάτη, αποκάλυψε την αλήθεια στον σύζυγό της. Τότε τα δύο πρώτα παιδιά εστάλησαν στη Ρώμη και στην Ιωνία, για να αποφευχθεί διαφωνία με τον νόμιμο γιο, που άλλαξε το όνομά του σε Αριαράθη Ε΄ και διαδέχθηκε τον πατέρα του το 163. Όμως λίγα έτη μετά ο Οροφέρνης, με τη συνδρομή τού Δημητρίου Α΄ Σωτήρος, τον εκτόπισε και ανέλαβε βασιλιάς. Σύντομα όμως οι Ρωμαίοι αποκατέστησαν τον Αριαράθη Ε΄.
Αναλυτικά από τις πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Οι πληροφορίες για τον Οροφέρνη προέρχονται από τον Μ. Ι. Ιουστίνο Φροντίνο, τον Διόδωρο Σικελιώτη και τον Πολύβιο, των οποίων όμως το έργο σώθηκε αποσπασματικά, έτσι οι πληροφορίες δεν είναι πλήρεις. Σύντομες αναφορές σε αυτόν κάνουν και οι Αππιανός ο Αλεξανδρεύς και Ιωάννης Ζωναράς.
Σύμφωνα με τον Ιουστίνο, όταν ο Αριαράθης Ε΄ αρνήθηκε να νυμφευτεί την αδελφή τού Δημητρίου Α΄, ο τελευταίος, όταν ήλθε ο Οροφέρνης ως ικέτης σε αυτόν, τον υποδέχθηκε και υποστήριξε το αίτημά του για τον θρόνο της Καππαδοκίας. Για τον Δημήτριο Α΄ ήταν ένα πρόσχημα, ώστε να κάνει πόλεμο με τους γείτονές του και να επεκτείνει το βασίλειό του. Όμως ο Οροφέρνης σχεδίασε με δυσαρεστημένους πολίτες της Αντιόχειας να ανατρέψει τον Δημήτριο Α΄. Τότε αυτός τον συνέλαβε· φείσθηκε πάντως τη ζωή του, για να τον έχει πρόσχημα εναντίον τού Αριαράθη Ε΄. Τον φυλάκισε στη Σελεύκεια. Ο λαός της Αντιόχειας επέμενε στην εξέγερσή του· όταν τους επιτέθηκε ο Δημήτριος Α΄, τους υποστήριξε ο Πτολεμαίος ΣΤ΄ της Αιγύπτου, ο Άτταλος Β΄ της Περγάμου και ο Αριαράθης Ε΄. Οι τρεις τους έστειλαν έναν νέο, τον Βάλα, να παραστήσει ότι ήταν αδελφός τού Αντιόχου Ε΄, εξαδέλφου τού Δημητρίου Α΄, τον οποίο ο Δημήτριος Α΄ είχε εκτοπίσει και να διεκδικήσει τον θρόνο με τη βία. Τον ονόμασαν Αλέξανδρο Α΄. Ο λαός τον πίστεψε και στη μάχη ο Δημήτριος Α΄ ηττήθηκε και σκοτώθηκε.[1]
Η σύντομη περιγραφή τού Ιουστίνου δεν αναφέρει την εκτόπιση τού Αριαράθη Ε΄. Στο έργο τού Λίβιου όμως Περιοχαί (βιβλίο 47) αναφέρει ότι "ο βασιλιάς Αριαράθης της Καππαδοκίας, που εκτοπίστηκε από το βασίλειό του με πρωτοβουλία και στρατό τού Δημητρίου, ...".
Ο Αππιανός γράφει, ότι ο Δημήτριος Α΄ εκτόπισε τον Αριαράθη Ε΄ κι έδωσε τον θρόνο στον Οροφέρνη, που τού έδωσε 1000 τάλαντα γι' αυτό.[2]
Ο Διόδωρος ο Σικελιώτης περιγράφει, πως ο Οροφέρνης εκτόπισε τον Αριαράθη Ε΄ και δεν προσπάθησε να κερδίσει τη λαϊκή υποστήριξη. Συνέλεξε χρήματα με αναγκαστικές εισφορές· πολλούς εκτέλεσε. Έδωσε στον Τιμόθεο ένα δώρο 50 ταλάντων και στον Δημήτριο ένα 70 ταλάντων, εκτός από το ότι τους είχε πληρώσει 600 και θα τους έδινε άλλα 400 (αυτό μάλλον είναι το ποσό που αναφέρει ο Αππιανός). Άρχισε να κάνει βιαιοπραγίες και να κατάσχει ιδιοκτησίες ανδρών με υψηλές διακρίσεις. Τότε -αναφέρει ο Διόδωρος- ένας νέος (ο Βάλας) που έμοιαζε με τον Αντίοχο Ε΄, αμφισβήτησε τον Δημήτριο Α΄. Ήρθε από τη Σμύρνη, απεσταλμένος από τον Άτταλο Β΄, που είχε ενοχληθεί με την εκτόπιση τού Αριαράθη Ε΄ και είχε λόγους να θέλει να κρατήσει τον Δημήτριο Α΄ υπό έλεγχο. Τού έδωσε βασιλικά διάσημα και τον έστειλε στον Ξενοφάνη, έναν στην Κιλικία που είχε διαφωνήσει με τον Δημήτριο Α΄ και είχε βοηθηθεί από τον Ευμένη Β΄, πατέρα τού Αττάλου Β΄. Αυτός διέδωσε, ότι ο νέος διεκδικούσε τον θρόνο τού πατέρα του.[3]
Στην εξιστόρηση τού Πολύβιου, ο Αριαράθης Ε΄ έφθασε στη Ρώμη το θέρος τού 158 π.Χ. Έδρασε παρασκηνιακά: αυτός και η ακολουθία του ήταν ντυμένοι μέτρια για να τονίσει την κατάσταση που αντιμετώπιζε. Από τη μεριά τού Δημητρίου Α΄ έφθασε ο Μιλτιάδης, για να υποστηρίξει τον βασιλιά του. Ο Οροφέρνης έστειλε αντιπροσωπεία με επικεφαλής τον Τιμόθεο και τον Διογένη. Έφεραν ένα στέμμα αφιερωμένο στη Ρώμη, που ήταν ένα τρόπος να ανανεώσουν τη συμμαχία της. Η αντιπροσωπεία ήταν πολυαριθμότερη από τού Αριαράθη Ε΄ και φάνηκε πιο πλούσια. Η απεσταλμένοι τού Δημητρίου Α΄ και τού Οροφέρνη κατηγόρησαν τον Αριαράθη Ε΄.[4] Τελικά η Ρώμη έστειλε άλλον στην Καππαδοκία, τον Αριοβαρζάνη. Ο Θεότιμος και ο Οροφέρνης κατηγόρησαν για αυτό ο ένας τον άλλον.[5] Σε άλλο σημείο ο Πολύβιος αναφέρει, ότι ο Οροφέρνης εκτόπισα τον Αριαράθη Ε΄ με τη συνδρομή τού Δημητρίου Α΄ και αποκαταστάθηκε στον θρόνο με τη βοήθεια τού Αττάλου Β΄.[6]
Ο Λίβιος στις Περιοχές αναφέρει ότι η Σύγκλητος αποκατέστησε τον Αριαράθη Ε΄, άρα δεν συμβασίλευσε με τον Οροφέρνη.
Ο Διόδωρος γράφει, ότι ο Αριαράθης Ε΄ αιχμαλώτισε την αντιπροσωπεία τού Οροφέρνη και την εκτέλεσε στην Κέρκυρα. Άνθρωποι τού Οροφέρνη σχεδίαζαν εναντίον τού Αριαράθη Ε΄ στην Κόρινθο, αλλά αυτός διέφυγε και έφθασε στην Πέργαμο.
Ο Αππιανός πάντως ισχυρίζεται, ότι η Σύγκλητος αποφάσισε οι δύο αδελφοί να συμβασιλεύσουν.
Αυτό αναφέρει και ο Ζωναράς. Θεωρεί τον Οροφέρνη τον μόνο υιοθετημένο γιο.
Νομίσματα και το ποίημα τού Καβάφη[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το 1870 βρέθηκαν τρία αργυρά τετράδραχμα τού Οροφέρνη στην Πριήνη, στο ναό της Αθηνάς Πολιάδος, κάτω από το βάθρο τού αγάλματός της. Στη μία όψη είναι η κεφαλή τού βασιλιά με διάδημα, έργο υψηλής ποιότητας. Στην άλλη όψη, πτερωτή Νίκη κρατά κλαδί φοίνικα επάνω από βωμό, στον οποίο κάθεται γλαύκα· επιγραφή ΒΑΣΙΛΕΩΣ ΟΡΟΦΕΡΝΟΥ ΝΙΚΗΦΟΡΟΥ, έτος Β΄ = 2 = 158, μονόγραμμα ΡΧΝ.
Στην εποχή μας ο Οροφέρνης είναι κυρίως γνωστός από το ομώνυμο ποίημα τού διάσημου Κωνσταντίνου Καβάφη τού 1915. Ο ποιητής παρατηρεί τη μορφή του στο τετράδραχμο και αναλογίζεται τη ζωή και τις περιπέτειες τού βασιλιά:
- Aυτός που εις το τετράδραχμον επάνω
- μοιάζει σαν να χαμογελά το πρόσωπό του,
- το έμορφο, λεπτό του πρόσωπο,
- αυτός είν’ ο Οροφέρνης Aριαράθου.
- . . .
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ https://www.attalus.org/translate/justin5.html
- ↑ Appian, The Mithridatic Wars, 47
- ↑ https://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Diodorus_Siculus/31B*.html#ref46
- ↑ Polybius, The Histories, 32.10
- ↑ https://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Polybius/32*.html
- ↑ https://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Polybius/3*.html#5
Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Appian: The Roman History: (The Foreign Wars and The Civil Wars), Independently published, 2017; ISBN 978-1520368993
- Diodorus Siculus, The Historical Library in Forty Books, Vol. 2, Sophron, 1 edition, 2014; ISBN 978-0989783637
- Justin, Epitome of Pompeius Trogus' Philippic Histories (Classical Resources Series, No 3), Society for Classical Studies Classical Resources, Oxford University Press, U.S.A., 1994; ISBN 978-1555409517
- Polybius, The Histories (Oxford World's Classics), Oxford University Press, 2010; ISBN 978-0199534708
- Zonaras, The History of Zonaras (Routledge Classical Translations), Routledge, 2011; ISBN 978-0415694322
| |||||||||||
|