Μετάβαση στο περιεχόμενο

Μερόη

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Μερόη
Πυραμίδες Κουσιτών ηγεμόνων στη Μερόη
Πυραμίδες Κουσιτών ηγεμόνων στη Μερόη, του 300 π.Χ έως 350 μ.Χ περίπου
Lua error in Module:Location_map/multi at line 13: The name of the location map definition to use must be specified.
Άλλες ονομασίεςΜερόη
ΤοποθεσίαΠοταμός Νείλος, Σουδάν
ΠεριοχήΚους
Συντεταγμένες16°56′00″N 33°43′35″E / 16.93333°N 33.72639°E / 16.93333; 33.72639Συντεταγμένες: 16°56′00″N 33°43′35″E / 16.93333°N 33.72639°E / 16.93333; 33.72639
ΕίδοςΟικισμός
Επίσημη ονομασίαΑρχαιολογικός χώρος της Νήσου της Μερόης
ΤύποςΠολιτισμός
Κριτήριαii, iii, vi, v
Καταγραφή2011 (35th session)
Παραπομπή no.1336
ΠεριοχήΑφρική

Η Μερόη (μεροϊτική γλώσσα: Medewi ή Bedewi, αραβικά: مرواه‎‎ και αραβικά σε λατινικό αλφάβητο: Meruwah/Meruwi/مروي, αρχαία ελληνικά: Μερόη‎‎) ήταν μια αρχαία πόλη στην ανατολική όχθη του Νείλου περίπου 6 χλμ. βορειοανατολικά του σταθμού Καμπούσια κοντά Σέντι, Σουδάν, περίπου 200 χλμ. βορειοανατολικά του Χαρτούμ. Κοντά σ' αυτήν την τοποθεσία βρίσκονται χωριά που σχηματίζουν μια κοινότητα με το όνομα Μπαχροβαγιά (αραβικά: البجراوية‎‎). Αυτή η πόλη ήταν η πρωτεύουσα του Βασιλείου του Κους για αρκετούς αιώνες από περίπου το 590 π.Χ., μέχρι την κατάρρευσή της τον έκτο αιώνα μ.Χ. Το Κουσιτικό Βασίλειο της Μερόης έδωσε το όνομά του στη «Νήσο της Μερόης», που ήταν η σύγχρονη περιοχή Butana, μια περιοχή που οριοθετείται από τον Νείλο (από τον ποταμό Άτμπαραχ έως το Χαρτούμ ), τον Άτμπαραχ και τον Γαλάζιο Νείλο .

Η πόλη της Μερόης βρισκόταν στην άκρη της περιοχής Butana. Υπήρχαν δύο άλλες μεροϊτικές πόλεις στην ίδια περιοχή: η Μούσαουαρατ ες-Σούφρα (Musawwarat es-Sufra) και η Νάγκα (Naqa).[1][2] Στην πρώτη από αυτές τις τοποθεσίες δόθηκε το όνομα Μερόη από τον Πέρση βασιλιά, Καμβύση, προς τιμήν της αδελφής του, η οποία είχε το ίδιο όνομα. Η πόλη είχε αρχικά την αρχαία ονομασία Σάμπα, που πήρε το όνομά της από τον αρχικό ιδρυτή της χώρας.[3] Το επώνυμο Σάμπα, ή Σέμπα, αποδίδεται σε έναν από τους γιους του Κους (βλέπε Γένεση 10:7). Η παρουσία πολυάριθμων μεροϊτικών αξιοθέατων εντός της δυτικής περιοχής Butana και στα σύνορα της ίδιας της Butana είναι σημαντικό δείγμα ανάπτυξης για την περιοχή. Η άσκηση κρατικής εξουσίας για την παραγωγή ειδών διαβίωσης είναι εμφανής από την εκμετάλλευση αυτών των οικισμών.[4]

Το Βασίλειο του Κους που εμπεριείχε την πόλη Μερόη αντιπροσωπεύει μια ομάδα πρώιμων κρατών που βρίσκονται στον μέσο Νείλο. Ήταν ένα από τα πρώτα και πιο εντυπωσιακά κράτη που βρέθηκαν στην αφρικανική ήπειρο (μαζί με την Αρχαία Αίγυπτο). Αν μελετήσουμε την ιδιαιτερότητα των υπόλοιπων πρώιμων κρατών στην περιοχή του μέσου Νείλου, η αντίληψή μας για την Μερόη, σε συνδυασμό με τις ιστορικές εξελίξεις άλλων ιστορικών κρατών, θα βελτιωθεί μελετώντας και τα χαρακτηριστικά της δημιουργίας σχέσεων ισχύος με άλλα κράτη της κοιλάδας του Νείλου.[4]

Ως αξιοθέατα, η πόλη Μερόη περιλαμβάνει περισσότερες από διακόσιες πυραμίδες ταξινομημένες σε τρείς ομάδες, πολλές από τις οποίες είναι κατεστραμμένες. Έχουν το χαρακτηριστικό μέγεθος και τις αναλογίες των Νουβικών πυραμίδων.

Ιστορία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
mirwiwAt niwt
xAst
mjrwjwꜣt[5] σε ιερογλυφικά
Εγγύς Ανατολή το 200 π.Χ., που δείχνει το Βασίλειο της Μερόης και τα γειτονικά κράτη.

Η Μερόη ήταν η νότια πρωτεύουσα του Βασιλείου του Κους. Το Βασίλειο του Κους εκτείνεται κατά την περίοδο περίπου 800 π.Χ – 350 μ.Χ αλλά, αρχικά, η κύρια πρωτεύουσά του ήταν βορειότερα στη Νάπατα.[6] Ο βασιλιάς Ασπέλτα μετέφερε την πρωτεύουσα στη Μερόη, πολύ πιο νότια από τη Νάπατα, πιθανώς γύρω στο 591 π.Χ.,[7] αμέσως μετά την λεηλασία της Νάπατας από τον Αιγύπτιο Φαραώ Ψαμμήτιχο Β'.

Ο Μάρτιν Μέρεντιθ δηλώνει ότι οι Κουσίτες ηγεμόνες επέλεξαν τη Μερόη, μεταξύ του Πέμπτου και του Έκτου Καταρράκτη του Νείλου, επειδή βρισκόταν στα όρια της ζώνης των καλοκαιρινών βροχοπτώσεων και η περιοχή ήταν πλούσια σε σιδηρομετάλλευμα και ξυλεία για την επεξεργασία σιδήρου. Η τοποθεσία παρείχε επίσης πρόσβαση σε εμπορικούς δρόμους προς την Ερυθρά Θάλασσα. Η πόλη Μερόη βρισκόταν κατά μήκος του μέσου Νείλου, σημείο υψηλής σημασίας λόγω της ετήσιας πλημμύρας της κοιλάδας του ποταμού Νείλου και της σύνδεσης με άλλους ποταμούς, όπως ο Νίγηρας, που βοήθησε στην παραγωγή κεραμικών και σιδήρου που χαρακτηρίζουν το μεροϊτικό βασίλειο το οποίο άφησε περιθώριο για αύξηση της δύναμης του λαού.[4] Σύμφωνα με μερικώς αποκρυπτογραφημένα μεροϊτικά κείμενα, το όνομα της πόλης ήταν Medewi ή Bedewi .

Πρώτη Μεροϊτική Περίοδος (542–315 π.Χ.)

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι Βασιλείς κυβέρνησαν τη Νάπατα και τη Μερόη. Η έδρα της κυβέρνησης και το βασιλικό παλάτι ήταν στη Μερόη. Ο Κύριος ναός του Amun βρίσκεται στη Nάπατα, αλλά ο ναός στη Μερόη είναι υπό κατασκευή. Βασιλιάδες και πολλές βασίλισσες θάβονται στο Νούρι, μερικές βασίλισσες είναι θαμμένες στη Μερόη, στο Δυτικό Νεκροταφείο.[8] Ο πρώτος βασιλιάς είναι ο Αναλμάγιε (542–538 π.Χ.), ο τελευταίος βασιλιάς της πρώτης περιόδου είναι ο Νάστασεν (335–315 π.Χ).

Ο Έλληνας ιστορικός Ηρόδοτος την περιέγραψε, τον 5ο αι. μ.Χ., ως «μια μεγάλη πόλη...που λέγεται ότι ήταν η γενέτειρα των άλλων Αιθιόπων».[9][10]

Οι ανασκαφές αποκάλυψαν στοιχεία ταφών σημαντικών και υψιλόβαθμων Κουσιτών, από την Περίοδο Νάπαταν (περίπου 800 – 280 π.Χ.) στην περιοχή του οικισμού που ονομάζεται Δυτικό νεκροταφείο. Η σημασία της πόλης σταδιακά αυξήθηκε από την αρχή της Μεροϊτικής Περιόδου, ιδιαίτερα από τη βασιλεία του Αρακαμάνι (περίπου 280 π.Χ.) όταν ο βασιλικός ταφικός χώρος μεταφέρθηκε στην Μερόη από τη Νάπατα (Τζεμπέλ Μπαρκάλ). Στις πυραμίδες της Μερόης θάφτηκαν οι βασιλείς και οι βασίλισσες της Μερόης περίπου από το 300 π.Χ. έως το 350 μ.Χ..[11]

  • Πυραμίδα του Καρκαμάνη (513-503 π.Χ.), Νούρι
    Πυραμίδα του Καρκαμάνη (513-503 π.Χ.), Νούρι
  • Κοσμήματα από τη μούμια του Νούβιου βασιλιά Amaninatakilebte (538-519 π.Χ.). Μουσείο Καλών Τεχνών, Βοστώνη
    Κοσμήματα από τη μούμια του Νούβιου βασιλιά Amaninatakilebte (538-519 π.Χ.). Μουσείο Καλών Τεχνών, Βοστώνη
  • Στύλη του βασιλιά Siaspiqa (487–468 π.Χ.)
    Στύλη του βασιλιά Siaspiqa (487–468 π.Χ.)
  • Πορτρέτο του βασιλιά Nastasen (330-310 π.Χ.)
    Πορτρέτο του βασιλιά Nastasen (330-310 π.Χ.)

Δεύτερη Μεροϊτική Περίοδος (3ος αιώνας π.Χ.)

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο «Βασιλιάς Τοξότης», άγνωστος βασιλιάς της Μερόης, 3ος αιώνας π.Χ. Εθνικό Μουσείο του Σουδάν

Η έδρα της κυβέρνησης και το βασιλικό παλάτι βρίσκονται στη Μερόη. Βασιλιάδες και πολλές βασίλισσες είναι θαμμένοι εκεί, στο Νότιο Νεκροταφείο. Το μόνο σημαντικό στη Νάπατα είναι ο Nαός Amun.[8] Ο πρώτος βασιλιάς αυτής της περιόδου είναι ο Aktisanes (αρχές 3ου αι. π.Χ.) και τελευταίος βασιλιάς ο Sabrakamani (α' μισό 3ου αι. π.Χ.).

Τρίτη Μεροϊτική Περίοδος (270 π.Χ.-1ος αιώνας μ.Χ.)

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η έδρα της κυβέρνησης και το βασιλικό παλάτι βρίσκονται στη Μερόη. Οι βασιλιάδες θάβονται στην πόλη, στο βόρειο νεκροταφείο και οι βασίλισσες στο δυτικό νεκροταφείο. Η μόνη σημασία της Νάπατε είναι ο ναός Amun. Η Μερόη ανθίζει και πολλά οικοδομικά έργα αρχίζουν να εκτελούνται.[8] Ο πρώτος βασιλιάς της περιόδου είναι ο Arakamani (270–260 π.Χ.), ο τελευταίος ηγεμόνας είναι η βασίλισσα Amanitore (μέσα με τέλη 1ου αιώνα μ.Χ.).

Στους τάφους της περιοχής βρέθηκαν πολλά όμορφα κτερίσματα αυτής της περιόδου.

  • Pyramids of Meroe - Northern Cemetery
    Πυραμίδες της Μερόης - Βόρειο Νεκροταφείο
  • Βασίλισσα Shanakdakhete (170-150 π.Χ.)
    Βασίλισσα Shanakdakhete (170-150 π.Χ.)
  • Κολιέ από 54 χρυσά μενταγιόν που απεικονίζουν κεφαλές ανθρώπου και κριαριού με χάντρες καρνεόλης ανάμεσά τους. Μεροϊτική περίοδος, 270-50 π.Χ
    Κολιέ από 54 χρυσά μενταγιόν που απεικονίζουν κεφαλές ανθρώπου και κριαριού με χάντρες καρνεόλης ανάμεσά τους. Μεροϊτική περίοδος, 270-50 π.Χ
  • Χρυσό βραχιόλι. Από βασιλικό τάφο στο Gebel Barkal (250-100 π.Χ)
    Χρυσό βραχιόλι. Από βασιλικό τάφο στο Gebel Barkal (250-100 π.Χ)
  • Βασιλιάς Νατακαμάνι (αρχές 1ου αιώνα μ.Χ.)
    Βασιλιάς Νατακαμάνι (αρχές 1ου αιώνα μ.Χ.)

Σύγκρουση με τη Ρώμη

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η κατάκτηση της Αιγύπτου από τη Ρώμη προκάλεσε την αντίδραση της Μερόης με συνοριακές αψιμαχίες και επιδρομές πέρα από τα ρωμαϊκά σύνορα. Το 23 π.Χ., ο Ρωμαίος κυβερνήτης της Αιγύπτου, Πόπλιος Πετρώνιος, για να τερματίσει τις επιδρομές των Μεροϊτών, εισέβαλε στη Νουβία, ως αντίποινα σε μια επίθεση των Νουβίων στη νότια Αίγυπτο, λεηλατώντας το βόρειο τμήμα της περιοχής και τη Νάπατα (22 π.Χ.) πριν την επιστροφή του στην Ρώμη. Η απάντηση ήρθε από τους Νουβίους, οι οποίοι πέρασαν τα νότια σύνορα της Αιγύπτου και λεηλάτησαν πολλά αγάλματα (και όχι μόνο) από τις αιγυπτιακές πόλεις κοντά στον πρώτο καταρράκτη του Νείλου στο Ασουάν. Οι ρωμαϊκές δυνάμεις ανέκτησαν πολλά από τα αγάλματα άθικτα αργότερα, και άλλα μετά τη συνθήκη ειρήνης που υπογράφηκε το 22 π.Χ. μεταξύ της Ρώμης και της Μερόης, από τον Αύγουστο και τον Αμανιρένα, αντίστοιχα. Ένα λεηλατημένο κεφάλι όμως, από ένα άγαλμα του αυτοκράτορα Αυγούστου, θάφτηκε κάτω από τα σκαλιά ενός ναού. Σήμερα βρίσκεται στο Βρετανικό Μουσείο.[12]

Ανάγλυφο του Kandake Amanitore, περίπου 50 μ.Χ.

Η επόμενη καταγεγραμμένη επαφή μεταξύ Ρώμης και Μερόης ήταν το φθινόπωρο του 61 μ.Χ. . Ο αυτοκράτορας Νέρων έστειλε μια ομάδα Πραιτωριανών στρατιωτών υπό τη διοίκηση ενός τριβούνου και δύο εκατόνταρχων. Όταν έφτασαν στην πόλη Μερόη, τους συνόδευσαν στον Λευκό Νείλο μέχρι να συναντήσουν τους βάλτους του Sudd. Με αυτόν τον τρόπο μπήκαν όρια στην ρωμαϊκή διείσδυση στην Αφρική.[13]

Η περίοδος μετά την εκστρατεία του Πετρώνιου χαρακτηρίζεται από άφθονα εμπορικά ευρήματα σε διάφορες τοποθεσίες της Μερόης. Ο αρχαιολόγος L.P. Kirwan παρέχει μια σύντομη λίστα ευρημάτων από αρχαιολογικούς χώρους σε αυτή τη χώρα.[13]:18fΩστόσο, το βασίλειο της Μερόης άρχισε να ξεθωριάζει ως δύναμη από τον 1ο ή 2ο αιώνα μ.Χ., αποδυναμωμένο από τον πόλεμο με τη Ρωμαϊκή Αίγυπτο και την επιδείνωση της παραδοσιακής της βιομηχανίας.[14]

Η Μερόη αναφέρεται συνοπτικά στο έργο Περίπλους τη Ερυθράς Θάλασσας τον 1ο αιώνα μ.Χ. :

2. Τούτων ἐκ μὲν τῶν δεξιῶν ἀπὸ Βερνίκης συναφής ἐστιν ἡ Βαρβαρικὴ χώρα. Καὶ ἔστι τὰ μὲν παρὰ θάλασσαν Ἰχθυοφάγων [ἐν] μάνδραις ᾠκοδομημέναις ἐν στενώμασι σποράδην διοικούντων, τὰ δὲ μεσόγεια Βαρβάρων καὶ τῶν μετ ́ αὐτοὺς Ἀγριοφάγων καὶ Μοσχοφάγων κατὰ τυραννίδα νεμομένων, οἷς ἐπίκειται κατὰ νώτου μεσόγειος ἀπὸ τῶν πρὸς δύσιν μερῶν [μητρόπολις λεγομένη Μερόη].

— Περίπλους της Ερυθράς Θάλασσας, Παρ.2

Τέταρτη Μεροϊτική περίοδος (1ος αιώνας-4ος αιώνας μ.Χ.)

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Λυχνία με λαβή σε σχήμα αλόγου, από την πυραμίδα της βασίλισσας Amanikhatashan στη Μερόη (περ. 62-γ.85 μ.Χ.). Μουσείο Καλών Τεχνών, Βοστώνη
Κολιέ από τη Μερόη. 50–320 μ.Χ. Μουσείο Καλών Τεχνών, Βοστώνη.

Έτσι σβήνει ο Μεροϊτικός Πολιτισμός. Οι βασιλιάδες θάφτηκαν στη Μερόη στο βόρειο νεκροταφείο και οι βασίλισσες στο δυτικό νεκροταφείο. Το 350 μ.Χ. η Μερόη καταστράφηκε από το Αξούμ.[8] Ο πρώτος βασιλιάς της τέταρτης περιόδου ήταν ο Shorkaror (1ος αιώνας μ.Χ.), ενώ οι τελευταίοι ηγεμόνες θεωρείται ότι ήταν ο βασιλιάς Yesebokheamani ή ο βασιλιάς Talakhidamani τον 4ο αιώνα μ.Χ. .

Μια στήλη του Ge'ez ενός ανώνυμου ηγεμόνα του Βασιλείου του Aξούμ που θεωρείται ως Εζάνα βρέθηκε στην τοποθεσία Μερόη. Από την περιγραφή του στα ελληνικά, ότι ήταν «Βασιλιάς των Αξουμιτών και των Ομεριτών », (δηλαδή του Αξούμ και του Χιμιάρ ) είναι πιθανό ότι αυτός ο βασιλιάς κυβέρνησε γύρω στο 330 μ.Χ. .[15] Μια άλλη επιγραφή στα ελληνικά, που βρίσκεται σε στήλη, αποδίδει τα βασιλικά δικαιώματα του Εζάνα.[16][17][18]

Ελληνική επιγραφή του Εζάνα. [19]

Ενώ ορισμένοι ειδικοί ερμηνεύουν αυτές τις επιγραφές ως απόδειξη ότι οι Αξουμίτες κατέστρεψαν το βασίλειο της Μερόης, άλλοι σημειώνουν ότι τα αρχαιολογικά στοιχεία δείχνουν μια οικονομική και πολιτική παρακμή στη Μερόη περίπου το 300 μ.Χ. .[20] Επιπλέον, ορισμένοι θεωρούν τη στήλη ως στρατιωτική βοήθεια από το Αξουμ στη Μερόη για να καταπνίξουν την εξέγερση των Nuba. Ωστόσο, δεν υπάρχουν επί του παρόντος οριστικά στοιχεία και αποδείξεις για το ποια άποψη είναι σωστή.

Η Μερόη στον εβραϊκό θρύλο

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η εβραϊκή προφορική παράδοση υποστηρίζει ότι ο Μωυσής, όταν ήταν νέος, είχε οδηγήσει μια αιγυπτιακή στρατιωτική αποστολή στο Σουδάν (Κους), μέχρι και την πόλη Μερόη, η οποία τότε ονομαζόταν Σαβά. Η πόλη χτίστηκε κοντά στη συμβολή δύο μεγάλων ποταμών, περιβαλλόταν από ένα τρομερό τείχος και κυβερνήθηκε από έναν αποστάτη βασιλιά. Για να διασφαλίσει την ασφάλεια των αντρών του που διέσχισαν την έρημη χώρα, ο Μωυσής είχε σκεφτεί ένα τέχνασμα: ο αιγυπτιακός στρατός θα κουβαλούσε μαζί του καλάθια με σπαθιά, το καθένα από τα οποία περιείχε και μια ίβιδα, τις οποίες θα απελευθέρωναν μόνο όταν πλησίαζαν τη χώρα του εχθρού. Ο σκοπός αυτού του τεχνάσματος ήταν τα πουλιά να σκοτώσουν τα θανατηφόρα φίδια που βρίσκονταν παντού σ' αυτή τη χώρα.[3] Μετά από μια επιτυχημένη πολιορκία, η κόρη του βασιλιά παρέδωσε την πόλη στον Μωυσή αφού την είχε διαβεβαιώσει με όρκο ότι εάν τον βοηθούσε να υποτάξει την πόλη, θα παντρεύονταν.[α]

Πολιτισμός

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Μεροϊτική γραφή

Η Μερόη ήταν το κέντρο ενός ακμάζοντος βασιλείου του οποίου ο πλούτος επικεντρωνόταν γύρω από μια ισχυρή βιομηχανία σιδήρου, καθώς και γύρω από το διεθνές εμπόριο με την Ινδία και την Κίνα.[21] Η κατεργασία μετάλλων πιστεύεται ότι γινόταν στη Μερόη, πιθανώς μέσω καμινιών και υψικάμινων,[22] και ο Archibald Sayce, ασσυριολόγος, φέρεται να την αναφέρει ως «το Μπέρμιγχαμ της Αφρικής»,[23] λόγω της τεράστιας παραγωγής και εμπορίου σιδήρου (η διαμάχη αυτή είναι ένα θέμα συζήτησης στη σύγχρονη επιστήμη).[23] 

Ο συγκεντρωτικός έλεγχος της παραγωγής και η κατανομή κάποιων τεχνών και βιοτεχνιών της Μεροϊτικής αυτοκρατορίας μπορεί να είχαν σημαντικό πολιτικό αντίκτυπο με την βιομηχανία σιδήρου και την κεραμική να λαμβάνουν την περισσότερη προσοχή. Οι μεροϊτικοί οικισμοί ήταν εξοικειωμένοι με τη νοοτροπία της σαβάνας, με μόνιμους και εφήμερους γεωργικούς οικισμούς, εκμεταλλεύονταν τις βροχερές περιοχές και τα μέσα επιβίωσης που τους παρείχε αυτή η νοοτροπία.[4]

Εκείνη την εποχή, ο σίδηρος ήταν ένα από τα πιο σημαντικά μέταλλα παγκοσμίως και οι μεταλλουργοί της Μερόης ήταν από τους καλύτερους στον κόσμο. Η Μερόη εξήγαγε επίσης υφάσματα και κοσμήματα. Τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα τους βασίζονταν στο βαμβάκι και η εργασία σε αυτό το προϊόν έφτασε στο ύψηστο επίπεδο στη Νουβία γύρω στο 400 π.Χ. . Επιπλέον, η Νουβία ήταν πολύ πλούσια σε χρυσό. Είναι πιθανό ότι η Νουβία πήρε το όνομά της από την αιγυπτιακή λέξη για το χρυσό, nub. Το εμπόριο «εξωτικών» ζώων σε νοτιότερες περιοχές της Αφρικής ήταν ένα άλλο χαρακτηριστικό της οικονομίας τους.

Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, η κεραμική ήταν μια άλλη διαδεδομένη και εξέχουσα βιομηχανία στο βασίλειο της Μερόης. Μια ισχυρή παράδωση στον κεντρικό Νείλο ήταν η παραγωγή εκλεκτών και περίτεχνων διακοσμητικών ειδών. Η κοινωνική σημασία τέτοιων παραγωγών είναι σημαντική και πιστεύεται ότι τα προϊόντα χρησιμοποιούνταν σε νεκρικές τελετές. Η μακρά ιστορία των εισαγόμενων προϊόντων στη Μεροϊτική αυτοκρατορία και η επακόλουθη διανομή τους παρέχει μια εικόνα για την κοινωνική και πολιτική λειτουργία αυτού του κράτους. Ο κύριος και καθοριστικός παράγοντας της παραγωγής αποδόθηκε στην ύπαρξη εργατικού δυναμικού παρά στην κατοχή γης. Η πολιτική εξουσία και δύναμη συνδέθηκαν με τον έλεγχο των ανθρώπων και όχι με τον έλεγχο του εδάφους.[4]

Ο υδροτροχός saqiyah χρησιμοποιούνταν για τη μετακίνηση του νερού, καθώς και για την άρδευση, για την αύξηση της παραγωγής.[24]

Οι ηγεμόνες της Μερόης έλεγχαν την κοιλάδα του Νείλου από βορρά προς νότο, σε μια απόσταση σε ευθεία μεγαλύτερη από 1000 χλμ., την περίοδο της αιχμής της.[25]

Ο βασιλιάς της Μερόης ήταν ένας αυταρχικός ηγέτης που μοιραζόταν την εξουσία του μόνο με τη Βασίλισσα Μητέρα ή Candace. Ωστόσο, ο ρόλος της Βασίλισσας παραμένει σκοτεινός. Η διοίκηση αποτελούνταν μεταξύ άλλων από τον ταμία, τους σφραγιδοφόρους, τους αρχιγραφείς και τους αρχηγούς αρχιγραφείς.

Αν και οι κάτοικοι της Μερόης είχαν νότιες θεότητες όπως ο Apedemak, ο γιος του με μορφή λιονταριού Σεκχμέτ (ή Μπαστέτ, ανάλογα με την περιοχή), συνέχισαν επίσης να λατρεύουν τους αρχαίους αιγυπτιακούς θεούς που είχαν φέρει μαζί τους. Μεταξύ αυτών των θεοτήτων ήταν οι Άμων, Tεφνούτ, Ώρος, Ίσις, Θωθ και Σατέτ, αν και σε μικρότερο βαθμό.

Η παρακμή της βασιλικής εξουσίας και η διάσπαση του Μεροϊτικού κράτους τον 3ο και 4ο αιώνα μ.Χ. θεωρείται ότι είχαν ως κύρια αιτία την κατάρρευση του εξωτερικού εμπορίου με άλλα κράτη της κοιλάδας του Νείλου.[4]

Γλώσσα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Σφραγίδα ή δαχτυλίδι αντίχειρα σε μορφή τριών βασιλικών δέλτων (που περικλείουν μοτίβο κουκκίδων). Η καθεμία έχει στην πάνω πλευρά δύο λοφία με στρογγυλό τελείωμα. Φαγιάντσα. Από τη Μερόη. Μεροϊτική περίοδος. Μουσείο Αιγυπτιακής Αρχαιολογίας Petrie

Στη Μερόη και στο Σουδάν χρησιμοποιούσαν την μεροϊτική γλώσσα κατά τη Μεροιτική περίοδο (χρονολογείται από το 300 π.Χ.). Εξαφανίστηκε περίπου το 400 μ.Χ. Η μεροϊτική γραφή αποτελείται από δύο συστήματα γραφής: τη μεροϊκή συνεχή γραφή, όπου γινόταν χρήση γραφίδας και χρησιμοποιούνταν για τη γενική τήρηση αρχείων και τη μεροϊκή ιερογλυφική, η οποία σκαλιζόταν σε πέτρα και χρησιμοποιήθηκε για βασιλικά ή θρησκευτικά έγγραφα. Λόγω της σπανιότητας των δίγλωσσων κειμένων, η δεύτερη δεν έχει αποκρυπτογραφηθεί πλήρως. Η παλαιότερη επιγραφή σε μεροϊκή ιερογλυφική γραφή χρονολογείται μεταξύ 180–170 π.Χ. και βρέθηκε χαραγμένη στο ναό της βασίλισσας Shanakdakhete. Η μεροϊκή συνεχής γράφεται οριζόντια και διαβάζεται από τα δεξιά προς τα αριστερά όπως όλες οι σημιτικές γλώσσες.[26]

Η αιγυπτιακή γραφή αντικαταστάθηκε τον 3ο αιώνα π.Χ., από το νέο ιθαγενές αλφάβητο, το Μεροϊτικό, αποτελούμενο από είκοσι τρία γράμματα. Η μεροϊτική γραφή είναι μια αλφαβητική γραφή με προέλευση από τα αιγυπτιακά ιερογλυφικά, που χρησιμοποιήθηκαν για τη συγγραφή της μεροϊτικής γλώσσας του Βασιλείου του Κους. Η πρώτη εμφάνιση υπολογίζεται τον 2ο αιώνα π.Χ., με ανάπτυξη από την Περίοδο Νάπαταν (περίπου το 700 – 300 π.Χ.). Για ένα διάστημα, χρησιμοποιήθηκε επίσης για τη συγγραφή της νουβικής γλώσσας των διαδόχων Νουβικών βασιλείων.[27]

Δεν είναι βέβαιη η γλωσσική οικογένεια με την οποία σχετίζεται η μεροιτική γλώσσα. Η γλωσσολόγος Kirsty Rowan προτείνει ως θεωρία ότι η μεροϊτική, όπως και η αιγυπτιακή γλώσσα, ανήκει στην αφρο-ασιατική οικογένεια. Βασίζει αυτή την θέση στους ήχους και τη φωνοτακτική της, τα οποία παρατηρεί ότι είναι παρόμοια με εκείνα των αφρο-ασιατικών γλωσσών και ανόμοια με εκείνα των Νειλο-Σαχάριων γλωσσών.[28][29] Ο γλωσσολόγος/αιγυπτιολόγος Claude Rilly, με βάση τη σύνταξη, τη μορφολογία και το λεξιλόγιο που γνωρίζουμε, προτείνει ότι η μεροϊτική, όπως και η γλώσσα Νομπιίν, ανήκει στις Ανατολικό-Σουδανικές γλώσσες της Νειλό-Σαχάριας οικογένειας γλωσσών.[30][31]

Αρχαιολογία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Σχέδιο του χώρου της Βόρειας πυραμίδας στη Μερόη.

Ο τόπος της Μερόης έγινε γνωστός στους Ευρωπαίους το 1821 από τον Γάλλο ορυκτολόγο Frédéric Cailliaud (1787–1869), ο οποίος δημοσίευσε μια εικονογραφημένη έκδοση μεγάλου σχήματος που περιγράφει τα ερείπια. Το έργο του περιελάμβανε την πρώτη δημοσίευση της νοτιότερης γνωστής λατινικής επιγραφής.[β]

Όπως αναφέρει ο Margoliouth στην Εγκυκλοπαίδεια Μπριτάννικα του 1911, ανασκαφές μικρής κλίμακας πραγματοποιήθηκαν το 1834, με επικεφαλής τον Τζουζέπε Φερλίνι, ο οποίος, όπως δηλώνει ο Margoliouth, «ανακάλυψε (ή ισχυρίστηκε ότι ανακάλυψε) διάφορες αρχαιότητες, κυρίως με τη μορφή κοσμημάτων, που βρίσκονται τώρα στα μουσεία του Βερολίνου και του Μονάχου». Ο Margoliouth συνεχίζει,

Τα ερείπια εξετάστηκαν το 1844 από τον C. R. Lepsius, ο οποίος έφερε πολλά σχέδια, σκίτσα και αντίγραφα, αλλά και αυθεντικές αρχαιότητες, στο Βερολίνο. Περισσότερες ανασκαφές πραγματοποιήθηκαν από τον E. A. Wallis Budge το 1902 και το 1905, τα αποτελέσματα των οποίων καταγράφονται στο έργο του, The Egyptian Sudan: its History and Monuments…[33] Εξοπλίστικαν ομάδες από τον Σερ Reginald Wingate, κυβερνήτη του Σουδάν, ο οποίος δημιούργησε δρόμους από και προς τις πυραμίδες. Ανακαλύφθηκε ότι οι πυραμίδες κατασκευάζονταν συχνά πάνω από νεκρικούς θαλάμους, που περιείχαν τα λείψανα των σωμάτων που είτε κάηκαν, είτε θάφτηκαν χωρίς να έχει πραγματοποιηθεί μουμιοποίηση. Τα αντικείμενα με το μεγαλύτερο ενδιαφέρον ήταν τα ανάγλυφα στους τοίχους των ιερών, τα οποία είχε ήδη περιγράψει ο Lepsius, και περιλάμβαναν τα ονόματα και τις αναπαραστάσεις βασιλισσών και βασιλιάδων με κάποια κεφάλαια από το Βιβλίο των Νεκρών. Βρέθηκαν επίσης κάποιες στήλες με επιγραφές στην μεροϊτική γλώσσα και κάποια μεταλλικά και πήλινα δοχεία. Τα καλύτερα ανάγλυφα συλλέχθηκαν κομμάτι-κομμάτι το 1905, με κάποια να εκτίθενται στο Βρετανικό Μουσείο και κάποια στο Μουσείο του Χαρτούμ. Το 1910, μετά από μια αναφορά του Professor Archibald Sayce, άρχισαν εκσκαφές σε υψώματα της πόλης και στη νεκρόπολη από τον J[ohn] Garstang εκ μέρους του Πανεπιστημίου της Λίβερπουλ και ανακαλύφθηκαν τα ερείπια ενός παλατιού και αρκετοί ναοί, χτισμένοι από Μεροΐτες βασιλιάδες.

  • Στήλη και ελέφαντας - μέρος του συγκροτήματος ναών στο Musawwarat es-Sufra
    Στήλη και ελέφαντας - μέρος του συγκροτήματος ναών στο Musawwarat es-Sufra
  • Ρωμαϊκό κιόσκι και ναός Apedemak στη Νάγκα (Naqa)
    Ρωμαϊκό κιόσκι και ναός Apedemak στη Νάγκα (Naqa)
  • Κιονοστοιχία κριαριών μπροστά από το ναό Amun-Ra στη Νάγκα (Naqa)
    Κιονοστοιχία κριαριών μπροστά από το ναό Amun-Ra στη Νάγκα (Naqa)

Κατάλογος Παγκόσμιας Κληρονομιάς

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Μια σύγχρονη δορυφορική άποψη της Μερόης (Οκτώβριος 2020)

Τον Ιούνιο του 2011, οι Αρχαιολογικοί Χώροι της Μερόης καταχωρήθηκαν από την UNESCO ως Μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς.[1]

Σημειώσεις

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ The same episode, with slight variation, is also related in Sefer Ha-Yashar, Tel-Aviv ca. 1965, pp. 192–195 (Hebrew) and in Gedaliah ibn Yahya's Shalshelet Ha-Kabbalah, Jerusalem 1962, p. 22 (p. 31 in PDF) (Hebrew); Pseudo-Jonathan – the Aramaic Targum of pseudo-Jonathan ben Uziel (ed. Dr. M. Ginsburger), 2nd edition, Jerusalem 1974, p. 248.
  2. ↑ Πρότυπο:CIL. This inscription was subsequently published by Lepsius, who brought the stone back to Berlin. Although thought lost, it was recently rediscovered in the Skulpturensammlung und Museum für Byzantinische Kunst of the Staatliche Museen in Berlin[32]

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ 1,0 1,1 «Archaeological Sites of the Island of Meroe». UNESCO World Heritage Centre. United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization (UNESCO). Ανακτήθηκε στις 15 Μαρτίου 2020. 
  2. ↑ Elkhair, Osman· Ali, Imad-eldin. «Ancient Meroe Site: Naqa and Musawwarat es-Sufra». Ancient Sudan–Kush. Ancientsudan.org. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Μαΐου 2006. Ανακτήθηκε στις 6 Σεπτεμβρίου 2012. CS1 maint: Unfit url (link)
  3. ↑ 3,0 3,1 Josephus, Titus Flavius, Antiquities of the Jews, Book 2, Chapter 10, Section 2, Paragraphs 245–247 and 249, https://pace.webhosting.rug.nl/york/york/showText?book=2&chapter=14&textChunk=nieseSection&chunkId=250&go.x=12&go.y=9&go=go&text=anti&version=english&direction=&tab=comm&layout=split, ανακτήθηκε στις 2023-02-27 
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 Edwards, David N. (1998). «Meroe and the Sudanic Kingdoms». The Journal of African History 39 (2): 175–193. doi:10.1017/S0021853797007172. 
  5. ↑ Gauthier, Henri (1926). Dictionnaire des Noms Géographiques Contenus dans les Textes Hiéroglyphiques. 3. σελ. 12. 
  6. ↑ Török, László (1997). The Kingdom of Kush: Handbook of the Napatan-Meroitic Civilization. Handbuch der Orientalistik. Erste Abteilung, Nahe und der Mittlere Osten. 31. Leiden: Brill. ISBN 90-04-10448-8. 
  7. ↑ Festus Ugboaja Ohaegbulam (1 Οκτωβρίου 1990). Towards an understanding of the African experience from historical and contemporary perspectives. University Press of America. σελ. 66. ISBN 978-0-8191-7941-8. Ανακτήθηκε στις 17 Μαρτίου 2011. 
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 Dows Dunham, Notes on the History of Kush 850 B. C.-A. D. 350, American Journal of Archaeology, Vol. 50, No. 3 (July – September, 1946), pp. 378–388
  9. ↑ Herodotus (1949). Herodotus. Translated by J. Enoch Powell. Oxford: Clarendon Press. σελίδες 121–122. 
  10. ↑ Connah, Graham (1987). African Civilizations: Precolonial Cities and States in Tropical Africa: An Archaeological Perspective. Cambridge University Press. σελ. 24. ISBN 978-0-521-26666-6. 
  11. ↑ George A. Reisner, The Pyramids of Meroë and the Candaces of Ethiopia, Museum of Fine Arts Bulletin, Vol. 21, No. 124 (Apr., 1923), pp. 11–27
  12. ↑ «Bronze head of Augustus». British Museum. 1999. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Φεβρουαρίου 2008. Ανακτήθηκε στις 14 Ιουνίου 2008. 
  13. ↑ 13,0 13,1 Kirwan, L.P. (1957). «Rome beyond The Southern Egyptian Frontier». The Geographical Journal (London: Royal Geographical Society, with the Institute of British Geographers) 123 (1): 13–19. doi:10.2307/1790717. https://archive.org/details/sim_geographical-journal_1957-03_123_1/page/n14. 
  14. ↑ «Nubia». BBC World Service. British Broadcasting Corporation. Ανακτήθηκε στις 6 Σεπτεμβρίου 2012. 
  15. ↑ Fisher, Greg (27 Νοεμβρίου 2019). Rome, Persia, and Arabia: Shaping the Middle East from Pompey to Muhammad (στα Αγγλικά). Routledge. σελ. 137. ISBN 978-1-000-74090-5. 
  16. ↑ Tabbernee, William (18 Νοεμβρίου 2014). Early Christianity in Contexts: An Exploration across Cultures and Continents (στα Αγγλικά). Baker Academic. σελ. 252. ISBN 978-1-4412-4571-7. 
  17. ↑ Anfray, Francis; Caquot, André; Nautin, Pierre (1970). «Une nouvelle inscription grecque d'Ezana, roi d'Axoum». Journal des Savants 4 (1): 266. doi:10.3406/jds.1970.1235. https://www.persee.fr/doc/jds_0021-8103_1970_num_4_1_1235. |quote=Moi, Ézana, roi des Axoumites, des Himyarites, de Reeidan, des Sabéens, de S[il]éel, de Kasô, des Bedja et de Tiamô, Bisi Alêne, fils de Elle-Amida et serviteur du Christ
  18. ↑ Valpy, Abraham John· Barker, Edmund Henry (28 Φεβρουαρίου 2013). The Classical Journal (στα Αγγλικά). Cambridge University Press. σελ. 86. ISBN 9781108057820. 
  19. ↑ Gibbon, Edward (14 Φεβρουαρίου 2016). THE HISTORY OF THE DECLINE AND FALL OF THE ROMAN EMPIRE (All 6 Volumes): From the Height of the Roman Empire, the Age of Trajan and the Antonines - to the Fall of Byzantium; Including a Review of the Crusades, and the State of Rome during the Middle Ages (στα Αγγλικά). e-artnow. σελ. Note 137. ISBN 978-80-268-5034-2. 
  20. ↑ Munro-Hay, Stuart C. (1991). Aksum: An African Civilisation of Late Antiquity. Edinburgh University Press. σελίδες 79, 224. ISBN 978-0-7486-0106-6. 
  21. ↑ Stofferahn, Steven; Wood, Sarah (2016), Rauh, Nicholas K., επιμ., Lecture 30: Ancient Africa [CLCS 181: Classical World Civilizations], West Lafayette, IN: Purdue University, School of Languages and Cultures, http://web.ics.purdue.edu/~rauhn/ancient_africa.htm, ανακτήθηκε στις 28 February 2017 
  22. ↑ Humphris, Jane; Charlton, Michael F.; Keen, Jake; Sauder, Lee; Alshishani, Fareed (2018). «Iron Smelting in Sudan: Experimental Archaeology at The Royal City of Meroe». Journal of Field Archaeology 43 (5): 399. doi:10.1080/00934690.2018.1479085. ISSN 0093-4690. 
  23. ↑ 23,0 23,1 Hakem, A.A.· Hrbek, I. (1981). «The Civilization of Napata and Meroe». Στο: Mokhtar, G., επιμ. Ancient Civilizations of Africa. General History of Africa. II. Paris/London/Berkeley, CA: UNESCO/Heinemann/University of California Press. σελίδες 298–325, esp. 312f. ISBN 0435948059. 
  24. ↑ Berney, K. A., επιμ. (1996). International Dictionary of Historic Places. 4: Middle East and Africa. Fitzroy Dearborn. σελ. 506. ISBN 978-1-884964-03-9. 
  25. ↑ Adams, William Yewdale (1977). Nubia: Corridor to Africa. Princeton University Press. σελ. 302. ISBN 978-0-691-09370-3. 
  26. ↑ Fischer, Steven Roger (2004). History of Writing. Reaktion Books. σελίδες 133–134. ISBN 1861895887. 
  27. ↑ «"Meroe: Writing", Digital Egypt, University College, London». Digitalegypt.ucl.ac.uk. Ανακτήθηκε στις 6 Σεπτεμβρίου 2012. 
  28. ↑ Rowan, Kirsty (2011). «Meroitic Consonant and Vowel Patterning». Lingua Aegytia 19 (19): 115–124. http://eprints.soas.ac.uk/12835/. 
  29. ↑ Rowan, Kirsty (2006). «Meroitic – An Afroasiatic Language?». SOAS Working Papers in Linguistics (14): 169–206. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2015-12-27. https://web.archive.org/web/20151227133051/http://www.soas.ac.uk/linguistics/research/workingpapers/volume-14/file37822.pdf. Ανακτήθηκε στις 2023-02-27. 
  30. ↑ Rilly, Claude· de Voogt, Alex (2012). The Meroitic Language and Writing System. Cambridge University Press. σελ. 6. ISBN 978-1-107-00866-3. 
  31. ↑ Rilly, Claude (Μαρτίου 2004). «The Linguistic Position of Meroitic» (PDF). ARKAMANI: Sudan Electronic Journal of Archaeology and Anthropology. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 23 Σεπτεμβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 24 Δεκεμβρίου 2014. 
  32. ↑ Łajtar, Adam; van der Vliet, Jacques (2006). «Rome-Meroe-Berlin. The Southernmost Latin Inscription Rediscovered ('CIL' III 83)». Zeitschrift für Papyrologie und Epigraphik 157 (157): 193–198. 
  33. ↑ Budge, E. A. Wallis (1907). The Egyptian Sudan, its history and monuments. 2 (1st έκδοση). London: Kegan, Paul, Trench, Trübner & Co. 

Περαιτέρω ανάγνωση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Bianchi, Steven (1994). The Nubians: People of the ancient Nile. Brookfield, Conn.: Millbrook Press. ISBN 1-56294-356-1. 
  • Davidson, Basil (1966). Africa, History of A Continent. London: Weidenfeld & Nicolson. σελίδες 41–58. 
  • Shinnie, P. L. (1967). Meroe, a civilization of Sudan. Ancient People and Places. 55. London/New York: Thames and Hudson. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]


Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Μερόη&oldid=10870395"