Κοπέρνικος (Σελήνη)

Κοπέρνικος (Σελήνη)
Συντεταγμένες	9.62°N 20.08°W / 9.62; -20.08
Επωνύμιο	Νικόλαος Κοπέρνικος
Πολυμέσα σχετικά με τον κρατήρα
δεδομένα ()

Ο Κοπέρνικος (Copernicus) είναι ένας εύκολα εντοπιζόμενος κρατήρας στη Σελήνη. Η διάμετρός του είναι 93 χιλιόμετρα και βρίσκεται στο βόρειο ημισφαίριο και στην ορατή από τη Γη πλευρά της Σελήνης, σε σεληνογραφικές συντεταγμένες 9,7° βόρειο πλάτος και 20,0° δυτικό μήκος. Το βάθος του κρατήρα σε σχέση με το χείλος των τοιχωμάτων του είναι 3,8 χιλιόμετρα. Πήρε το όνομά του προς τιμή του Πολωνού αστρονόμου Κοπέρνικου. Η ηλικία του κρατήρα αυτού εκτιμάται σε περίπου 800 εκατομμύρια χρόνια, μια περίοδος που αναφέρεται εξ αυτού ως Κοπερνίκεια Περίοδος.

Θέση

Ο κρατήρας Κοπέρνικος είναι ορατός με κιάλια, ελαφρώς βορειοδυτικά από το κέντρο της σεληνιακής πλευράς που βλέπει αιώνια προς τη Γη, δηλαδή στο ανατολικό τμήμα του Ωκεανού των Καταιγίδων. Στα νότια του κρατήρα απλώνεται η Θάλασσα των Νήσων και νότια-νοτιοδυτικά ο κρατήρας Reinhold. Βόρεια του κρατήρα υψώνονται τα Σεληνιακά Καρπάθια και πέρα από αυτά η Θάλασσα των Βροχών. Δυτικά του Κοπερνίκου υπάρχει μια ομάδα διάσπαρτων λόφων.

Χαρακτηριστικά

Ο κρατήρας Κοπέρνικος, όπως φωτογραφήθηκε από την αποστολή Απόλλων 12 (φωτογραφία της NASA)

Πλάγια κοντινή εικόνα του εσωτερικού του κρατήρα από το σκάφος Lunar Orbiter 2, αποκληθείσα και «Εικόνα του αιώνα» (Picture of the Century) (NASA).

Το κυκλικό χείλος έχει εξαγωνική μορφή, με κλιμακωτό εσωτερικό τοίχωμα και πλαγιά πλάτους 30 χιλιόμ.. Υπάρχουν τρία ξεχωριστά επίπεδα και τοξοειδείς κατολισθήσεις στο εσωτερικό τοίχωμα.

Μάλλον εξαιτίας του σχετικώς πρόσφατου σχηματισμού του, ο πυθμένας του κρατήρα δεν πλημμύρισε από λάβα. Το έδαφος του πυθμένα είναι λοφώδες στο νότιο μισό, ενώ το βόρειο τμήμα είναι ομαλότερο. Υπάρχουν τρεις μεμονωμένες κεντρικές κορυφές με ύψος ως 1200 μέτρα πάνω από τον πυθμένα. Μεταξύ των κορυφών αυτών σχηματίζονται κοιλάδες, σε μια προσεγγιστική γραμμή ανατολής-δύσης. Παρατηρήσεις των κορυφών στο υπέρυθρο κατά τη δεκαετία του 1980 απέδειξαν ότι η σύστασή τους είναι κυρίως η μαφική μορφή του ορυκτού ολιβίνης.

Φωτεινές «ακτίνες» συντριμμάτων απλώνονται από τον κρατήρα μέχρι και 800 χιλιόμετρα μακριά, υπερτιθέμενες των ακτίνων των κρατήρων Αριστάρχου και Κέπλερ. Οι ακτίνες είναι λιγότερο ξεκάθαρες από τις μακρύτατες και ευθείες ακτίνες του κρατήρα Τύχωνος, σχηματίζοντας ένα θολό σχέδιο με λοφιοειδή σημάδια. Σε πολλές τοποθεσίες οι ακτίνες σχηματίζουν γωνίες μεταξύ τους αντί να απλώνονται σε ακτινική διάταξη.

Το όνομα «Κοπέρνικος» δόθηκε από τα πρώτα, από τον Ιταλό αστρονόμο και πρωτοπόρο σεληνογράφο Τζιοβάνι Ριτσιόλι, στο έργο του Almagestum novum («Νέα Αλμαγέστη») (1651). Ο κρατήρας απέκτησε και το προσωνύμιο «Ο Μονάρχης της Σελήνης» από τον Thomas Gwyn Elger.

Το 1966 ο κρατήρας φωτογραφήθηκε υπό πλάγια γωνία από το σκάφος Lunar Orbiter 2. Την εποχή εκείνη, αυτή η λεπτομερής εικόνα της σεληνιακής επιφάνειας αποκλήθηκε από τον επιστήμονα της NASA Martin Swetnick (η φράση βρίσκεται στο περιοδικό Time) ως «μία από τις καλύτερες εικόνες του αιώνα» ("one of the great pictures of the century").

Δευτερεύοντες κρατήρες

Ο Κοπέρνικος περιβάλλεται από ένα εκτεταμένο σύστημα μικρότερων κρατήρων, γεγονός που απεικονίσθηκε ήδη σε χάρτη του Κασίνι το 1680. Ορισμένοι από αυτούς τους δευτερεύοντες κρατήρες σχηματίζουν καμπύλες αλυσίδες. Καθώς συνηθίζεται, αυτοί οι κρατήρες ονομάζονται με το όνομα του κύριου κρατήρα ακολουθούμενο από ένα κεφαλαίο γράμμα του λατινικού αλφαβήτου. Υπάρχουν έτσι οι κρατήρες:

Ονομασία	Σεληνογρ. πλάτος	Σεληνογρ. μήκος	Διάμετρος (χιλιόμ.)
Κοπέρνικος A	9,5° Β	18,9° Δ	3
Κοπέρνικος B	7,5° Β	22,4° Δ	7
Κοπέρνικος C	7,1° Β	15,4° Δ	6
Κοπέρνικος D	12,2° Β	24,7° Δ	5
Κοπέρνικος E	6,4° Β	22,7° Δ	4
Κοπέρνικος F	5,9° Β	22,2° Δ	4
Κοπέρνικος G	5,9° Β	21,5° Δ	4
Κοπέρνικος H	6,9° Β	18,3° Δ	5
Κοπέρνικος J	10,1° Β	23,9° Δ	6
Κοπέρνικος L	13,5° Β	17,0° Δ	4
Κοπέρνικος N	6,9° Β	23,3° Δ	7
Κοπέρνικος P	10,1° Β	16,0° Δ	5
Κοπέρνικος R	8,1° Β	16,8° Δ	3

Βιβλιογραφία

• Pieters, C.M.: «Copernicus crater central peak - Lunar mountain of unique composition», περιοδικό Science, 1.1.1982, τόμ. 215 (2), σσ. 59-61
• Cortright, Edgar M.: Exploring Space with a Camera, έκδοση NASA Langley Research Center (SP-168, έτος 1968), κεφ. «A Closer Look at Copernicus», σ. 116