Η τραγική ιστορία του δόκτορος Φάουστους
 Προμετωπίδα της έκδοσης του 1620 | |
| Συγγραφέας | Κρίστοφερ Μάρλοου |
|---|---|
| Τίτλος | The Tragical History of the Life and Death of Doctor Faustus |
| Γλώσσα | Αγγλικά |
| Ημερομηνία δημοσίευσης | 1604 |
| Μορφή | θεατρικό έργο |
| Βασίζεται σε | Historia von D. Johann Fausten[1] |
| Χαρακτήρες | Φάουστ και Μεφιστοφελής |
 Σχετικά πολυμέσα | |
| δεδομένα () | |
Η τραγική ιστορία του δόκτορος Φάουστους (αγγλικός τίτλος: The Tragical History of the Life and Death of Doctor Faustus) που συνήθως αναφέρεται και ως Δόκτωρ Φάουστους είναι πεντάπρακτο θεατρικό έργο του Κρίστοφερ Μάρλοου που γράφτηκε το 1592 ή το 1593, λίγο πριν τον θάνατο του Μάρλοου, ανέβηκε στη σκηνή μεταξύ 1594 και 1597 και δημοσιεύτηκε το 1604, 11 χρόνια μετά τον θάνατο του συγγραφέα. Το έργο βασίζεται σε γερμανικές ιστορίες σχετικά με τον ομώνυμο Γιόχαν Φάουστ που πούλησε την ψυχή του στον Διάβολο και είναι η πρώτη λογοτεχνική καταγραφή αυτού που εκείνη την εποχή ήταν απλώς μια είδηση και αργότερα έγινε παγκόσμιος μύθος.[2]
Εμπνευσμένο από τον μύθο του Φάουστ, το έργο επηρέασε μερικούς από τους σημαντικότερους θεατρικούς συγγραφείς της εποχής όπως ο Μπεν Τζόνσον και ο Ουίλιαμ Σαίξπηρ και στους επόμενους αιώνες πολλά άλλα έργα, μεταξύ των οποίων ο Φάουστ του Γκαίτε.
Η τραγωδία είναι έργο της περιόδου της Ελισαβετιανής εποχής στην Αγγλία, κατά τη βασιλεία της Ελισάβετ Α' (1558-1603), που χαρακτηρίζεται από τη δημοτικότητα των ιστορικών θεμάτων, ειδικότερα από το ουμανιστικό ενδιαφέρον για θέματα της Ρωμαϊκής εποχής και της Ελληνικής Αρχαιότητας. Εκείνη την εποχή δημιουργήθηκαν οι πρώτοι επαγγελματικοί θίασοι υποκριτικής και η βασίλισσα χρηματοδότησε αρκετούς καλλιτέχνες και θεατρικούς συγγραφείς. Ο Κρίστοφερ Μάρλοου, σύγχρονος του Ουίλιαμ Σαίξπηρ, ήταν ένας από τους πιο γνωστούς συγγραφείς αυτής της εποχής.[3]
Πηγή
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Πηγή του έργου είναι το βιβλίο Ιστορία του Γιόχαν Φάουστ που δημοσιεύτηκε στη Γερμανία το 1587, έργο ανώνυμου Γερμανού συγγραφέα, που αναφέρεται στην πολυτάραχη ζωή του αστρολόγου και μάγου Γιόχαν Φάουστ ο οποίος έζησε μεταξύ του τέλους του 15ου και των αρχών του 16ου αιώνα. Το βιβλίο ήταν ιδιαίτερα δημοφιλές σε όλη την Ευρώπη και το 1589 εκδόθηκε η αγγλική μετάφραση.[4]
Υπόθεση
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η ιστορία ξεκινά με τον θρήνο του Φάουστους, ενός αξιοσέβαστου Γερμανού λόγιου καθηγητή στο πανεπιστήμιο της Βιτεμβέργης, ο οποίος είναι απελπισμένος από τα στενά όρια των παραδοσιακών μορφών γνώσης - έχει καταφέρει να μάθει όλα όσα είναι δυνατόν να προσφέρουν οι γνωστές επιστήμες: λογική, ιατρική, νομική και θεολογία - και διψασμένος για γνώση, αποφασίζει να στραφεί στις απόκρυφες επιστήμες. Οι μάγοι Βαλντές και Κορνήλιος του διδάσκουν τον αποκρυφισμό. Καθώς βλασφημεί το όνομα του Θεού, εμφανίζεται ένας δαίμονας, που παρουσιάζεται ως ο Μεφιστοφελής. Εξηγεί ότι ο Εωσφόρος τον στέλνει να βρει όλους τους βλάσφημους, γιατί είναι ψυχές που πιθανόν θα μπορούσαν να του προσφερθούν. Ο Φάουστους συνάπτει συμφωνία με τον απεσταλμένο της Κόλασης: σε αντάλλαγμα για την ψυχή και το σώμα του, ο Μεφιστοφελής θα είναι στην υπηρεσία του για τα επόμενα 24 χρόνια. Μετά από αυτό το διάστημα, ο Εωσφόρος θα έρθει να πάρει την ψυχή του Φάουστ και θα περάσει την αιωνιότητα στην Κόλαση, σαν καταραμένος άνθρωπος. Αυτό το σύμφωνο πρέπει να υπογραφεί με το αίμα του Φάουστους. Μετά τον τραυματισμό του στο χέρι, το κόψιμο επουλώνεται ως εκ θαύματος και στη συνέχεια εμφανίζονται οι λατινικές λέξεις Homo, fuge! (Φύγε, άνθρωπε!). Παρά τη δραματική φύση αυτής της θεϊκής παρέμβασης, ο Φάουστους την αγνοεί. Όταν αρχίζει να έχει αμφιβολίες, του εμφανίζονται ένας Καλός Άγγελος και ένας Κακός Άγγελος, ο καθένας τον ενθαρρύνει να ακολουθήσει τη συμβουλή του. Έχοντας πλέον πλήρη επίγνωση του τι τον περιμένει, ο Φάουστ υπογράφει τη συμφωνία και αποκτά τις υπηρεσίες του Μεφιστοφελή.[5]
Ωστόσο, ο Φάουστ χρησιμοποιεί τη νέα του δύναμη μόνο για πολύ μάταιες πράξεις, απολύτως μακριά από τα μεγαλεπήβολα και έξυπνα σχέδια που είχε αρχικά σχεδιάσει. Οπλισμένος με τις νέες του δυνάμεις και με την παρουσία του Μεφαστοφελή, αρχίζει να ταξιδεύει. Πηγαίνει στην αυλή του Πάπα στη Ρώμη και κάνει μια σειρά από φάρσες στον πάπα και τους ανυποψίαστους μοναχούς: εισβάλλει στους ιδιωτικούς θαλάμους του πάπα, όπου, ντυμένος με αόρατο μανδύα, κλέβει φαγητό από το δείπνο, χλευάζει τον ποντίφικα και τον χτυπά αυτόν και τα μέλη της ακολουθίας του μέχρι να φύγουν τρομαγμένοι. Μετά από αυτό το περιστατικό, ταξιδεύει στην Ευρώπη, με τη φήμη του να εξαπλώνεται όλο και περισσότερο. Τελικά, προσκαλείται στην αυλή του Γερμανού αυτοκράτορα, Καρόλου Ε' , ο οποίος ζητά από τον Φάουστους να του παρουσιάσει τον Μέγα Αλέξανδρο, τον φημισμένο Μακεδόνα βασιλιά και κατακτητή. Ο Φάουστους δημιουργεί μια εικόνα του Αλέξανδρου και ο Κάρολος εντυπωσιάζεται. Ο Φάουστους συνεχίζει τα ταξίδια και προσκαλείται σε βασιλικές αυλές όπου επιτελεί διάφορα μαγικά κόλπα, όπως το να παρουσιάσει φρέσκα σταφύλια μέσα στον χειμώνα, αμειβόμενος πλουσιοπάροχα. Η εξήγηση για αυτά τα ασήμαντα κατορθώματα είναι ότι η ψυχή του, τώρα συνδεδεμένη με τον Εωσφόρο, δεν είναι πλέον ικανή να αναπτύξει τα μεγαλόπνοα έργα που επιθυμούσε πριν την πουλήσει.[6]
Καθώς τα 24 χρόνια της συμφωνίας του με τον Εωσφόρο ολοκληρώνονται, ο Φάουστους αρχίζει να φοβάται τον επικείμενο θάνατό του. Πριν πεθάνει, κάνει να του εμφανιστεί η θρυλική Ελένη της Τροίας, η διάσημη καλλονή του αρχαίου κόσμου, και χρησιμοποιεί την παρουσία της για να εντυπωσιάσει μια ομάδα μελετητών. Ένας ηλικιωμένος προτρέπει τον Φάουστους να μετανοήσει, αλλά αυτός τον διώχνει μακριά. Όμως ο χρόνος λιγοστεύει. Ο Φάουστους λέει στους μελετητές για τη συμφωνία του και αυτοί τρομοκρατούνται και αποφασίζουν να προσευχηθούν γι' αυτόν. Την τελευταία νύχτα πριν την εκπνοή των 24 χρόνων, ο Φάουστους κυριεύεται από φόβο και τύψεις. Προσπαθεί να μετανοήσει, εκλιπαρεί για έλεος, αλλά είναι πολύ αργά. Την τελευταία ώρα που του απομένει, θα προσπαθήσει με κάθε τρόπο να ξεφύγει από τα βασανιστήρια του, μάταια: τα μεσάνυχτα, οι διάβολοι εμφανίζονται ανάμεσα σε βροντές και κεραυνούς και τον μεταφέρουν στην αιώνια καταδίκη του. Το πρωί, οι μελετητές βρίσκουν τα ρούχα του σκορπισμένα στη σκηνή και αποφασίζουν να τον κηδέψουν.[7]
Διασκευές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το έργο διασκευάστηκε σε κινηματογραφική ταινία το 1967 με πρωταγωνιστές τον Ρίτσαρντ Μπάρτον και την Ελίζαμπεθ Τέιλορ ως Ελένη της Τροίας. Η ταινία βασίστηκε σε θεατρική παραγωγή της Δραματικής Εταιρείας του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης.[8]
Μετάφραση στα ελληνικά
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Δόκτωρ Φάουστους, μετάφραση: Κλείτος Κύρου, εκδόσεις Άγρα, 2001 [9]
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Elisabeth Frenzel: «Stoffe der Weltliteratur» (Γερμανικά) Alfred Kröner Verlag. 2005. σελ. 258. ISBN-13 978-3-520-30010-2.
- ↑ . «litcharts.com/lit/doctor-faustus/summary».
- ↑ . «supersummary.com/dr-faustus/summary/».
- ↑ . «gradesaver.com/dr-faustus/study-guide/summary».
- ↑ . «sparknotes.com/lit/doctorfaustus/summary/».
- ↑ . «studysmarter.co.uk/explanations/english-literature/dramatists/doctor-faustus/».
- ↑ . «cliffsnotes.com/literature/d/doctor-faustus/play-summary».
- ↑ . «imdb.com/Φάουστ/Original title: Doctor Faustus\1967».
- ↑ . «politeianet.gr/books/marlowe-christopher-agra-doktor-faoustous».