Ετεροφωνία

Θα μπορούσαμε να ορίσουμε γενικά την ετεροφωνία ως μία τεχνική εμπλουτισμού μιας βασικής μελωδικής ιδέας, όταν αυτή συγχρόνως εκτελείται από πολλούς εκτελεστές, έτσι ώστε αν απομονώσουμε κάθε έναν από τους εκτελεστές θα αναγνωρίσουμε ότι εκτελεί την βασική μελωδική ιδέα, όταν όμως τους ακούμε όλους μαζί, έχουμε την αίσθηση ότι υπάρχουν μεταξύ των μικροδιαφοροποιήσεις και παρ' όλα αυτά συνολικά αισθανόμαστε ότι η βασική μελωδική ιδέα δεσπόζει.

Για να κατανοήσουμε την τεχνική αυτή, ας φανταστούμε μία καμπύλη γραμμή τυπωμένη σε ένα χαρτί και η οποία εκπροσωπεί τη βασική μελωδική ιδέα. Αν ζητήσουμε από πέντε ανθρώπους, να ακολουθήσουν πάνω στο χαρτί ο καθένας με ένα μολύβι το ίχνος αυτής της γραμμής, θα πάρουμε 5 μολυβένιες γραμμές, διαφορετικές μεν, που ωστόσο σχηματικά θα συγκλίνουν στην αρχική τυπωμένη γραμμή.

Ουσιαστικά, η ετεροφωνία, ως ομαδική μουσική πρακτική πρωτόγονων ομάδων, είναι αρχαιότερη της μονοφωνίας, υπό την έννοια ότι η ακριβής, η πανομοιότυπη, η ομαδική μονοφωνική εκτέλεση μιας μελωδίας έχει υψηλότερες τεχνικές απαιτήσεις από την ετεροφωνική πρακτική. Υπ' αυτή την έννοια, η μονοφωνία έπεται ιστορικά της πρωτόγονης ετεροφωνίας, ως μία καινοτόμος πρακτική αναζήτησης ή και επίδειξης μιας υψηλής μουσικής πειθαρχίας. Σε πολιτισμούς μουσικά εξελιγμένους, όπως ο αρχαιοελληνικός, η ετεροφωνία είναι τεχνική συνειδητά πλέον διαφοροποιημένη από την μονοφωνία (όχι δηλαδή αποτέλεσμα άτεχνης προσπάθειας για μονοφωνία).

Δίνοντας λοιπόν έναν πιο περιεκτικό ορισμό θα λέγαμε ότι ετεροφωνία είναι η τεχνική εκείνη κατά την οποία συνεκφέρονται μικροπαραλλαγές μιας βασικής μελωδικής ιδέας που αφηρημένα δεσπόζει. Ωστόσο αυτο δεν σημαίνει οτι μπορούμε να επιτύχουμε μία μουσικά σωστή και μελωδική ετεροφωνία βασισμένοι στον αυτοσχεδιασμό των φωνών και των μουσικών οργάνων. Βασική προϋπόθεση είναι η σωστή εκτέλεση των μουσικών φθόγγων και η τήρηση των κανόνων της αρμονίας. Με άλλα λόγια, ο μαέστρος θα πρέπει να στηρίζει αλλά οχι να στηρίζεται στον αυτοσχεδιασμό των φωνών, ετσι ωστε να αποφύγει την πιθανή παράβαση της μουσικής αρμονίας και αντίστιξης.