Θηλαστικό

Η ονομασία θηλαστικά ετυμολογείται από τo ελληνικό ρήμα θηλάζω (βυζαίνω) κατ' αντιστοιχία της αγγλικής λέξης mammal που προέρχεται από τη λατινική λέξη mamma που σημαίνει μαστός και δόθηκε από τον βοτανολόγο Λινναίο για την ομάδα των ζώων που τρέφουν τα νεογνά τους με γάλα, το οποίο παράγουν απο τους ειδικούς αδένες που ονομάζονται μαστοί. Γι' αυτό το λόγο ονομάζονται και μαστοφόρα.

Η κλάση των θηλαστικών θεωρείται η πιο εξελιγμένη κλάση του ζωικού βασιλείου γιατί:

• Έχουν αυξημένη νοημοσύνη
• Έχουν ανεπτυγμένο νευρικό σύστημα
• Ο εγκέφαλος τους έχει μεγάλο μέγεθος
• Παρουσιάζουν εξειδίκευση σε όλα τα όργανα τους.

Χαρακτηριστικά των θηλαστικών

1. Το σώμα τους είναι καλυμμένο με τρίχωμα ή γούνα, φυσικά υπάρχουν και εξαιρέσεις όπως το δελφίνι, η φάλαινα κ.λ.π.

2. Τα θηλυκά φέρουν γαλακτοφόρους αδένες οι οποίοι παράγουν γάλα για τη διατροφή των νεογνών.

3. Είναι ζωοτόκα με εξαίρεση τα είδη των μονοτρημάτων όπως ο ορνιθόρυγχος και η έχιδνα που γεννούν αβγά.

4. Έχουν όλα σπονδυλική στήλη.

5. Έχουν ιδρωτοποιούς και σμηγματογόνους αδένες.

6. Είναι ομοιόθερμα, δηλαδή η θερμοκρασία τους είναι πάντοτε σταθερή ανεξαρτήτως απο την θερμοκρασία του περιβάλλοντος (36° - 38°C).

7. Αναπνέουν με πνεύμονες.

8. Είναι συνήθως τετράποδα, εκτός από τα κητώδη, τα πτερυγιόποδα και τα πρωτεύοντα.

9. Η καρδιά τους είναι τετράχωρη.

10. Τα ερυθρά αιμοσφαίρια τους είναι απύρηνα.

11. Η άρθρωση του κρανίου και της σπονδυλικής στήλης γίνεται με τη βοήθεια δύο κονδύλων, των ινιακών.

12. Η κάτω σιαγόνα αποτελείται από ένα μόνο οστό που αρθρούται απ'ευθείας με την άνω.

13. Τα δόντια τους είναι διφυή και ετερόδοντα, δηλαδή ανάλογα με την τροφή που τρώνε χωρίζονται σε κοπτήρες, κυνόδοντες, προγομφιούς και γομφιούς.

Ταξινομία

Η κλάση των θηλαστικών ανήκει στο βασίλειο των ζώων στο φύλο χορδωτά (chordota) και στο υποφύλο σπονδυλωτά (Vertebrates) και χωρίζεται σε 3 υποκλάσεις:

• Πρωτοθηρία (Prototheria)
• Μεταθηρία (Metatheria)
• Θηρία (Eutheria)

Η υπόκλαση Θηρία διαιρείται σε 16 τάξεις: Εντομοφάγα, Δερμόπτερα, Χειρόπτερα, Άδοντα, Φολιδωτά, Λαγόμορφα, Τρωκτικά, Κητώδη, Σαρκοφάγα, Σωληνόδοντα, Προβοσκιδωτά, Υρακοειδή, Σειρηνοειδή, Περισσοδάκτυλα, Αρτιοδάκτυλα, Πρωτεύοντα.

Η ταξινόμηση των McKenna/Bell

Το 1997 η συστηματική των θηλαστικών αναθεωρήθηκε ριζικά από τους Malcolm C. McKenna και Susan K. Bell. Η ταξινόμηση των McKenna/Bell αποτελεί σήμερα την πιο ολοκληρωμένη καταγραφή όλων των τάξεων ζώντων και εξαφανισθέντων θηλαστικών. Έγινε αμέσως αποδεκτή κυρίως από τους παλαιοντολόγους, αφού αντικατοπτρίζει επαρκέστατα την γενεαλογία των θηλαστικών.

Κλάση Θηλαστικά (Mammalia)

• Υποκλάση Πρωτοθηρία (Prototheria)
  • Τάξη Μονοτρήματα (Monotremata)
• Υποκλάση Θηριόμορφα (Theriiformes)
  • †Αλλοθηρία (Allotheria)
  • †Τρικωνόδοντα (Triconodonta)
  • Ολοθηρία (Holotheria)
    • Υπερομοταξία Θηρία (Theria)
      • Ομοταξία Μαρσιποφόρα (Marsupialia)
        • Υπερτάξη Αυστραλοδέλφια (Australidelphia)
          • Τάξη Μικροβιοθηρία (Microbiotheria)
          • Τάξη Δασυουρόμορφα (Dasyuromorphia)
          • Τάξη Περαμελόμορφα (Peramelomorphia)
          • Τάξη Νωτορυκτερόμορφα (Notorycteromorphia)
          • Τάξη Διπρωτοδόντια (Diprotodontia)
        • Υπερτάξη Αμεριδέλφια (Ameridelphia)
          • Τάξη Διδελφόμορφα (Didelphimorphia)
          • Τάξη Καινοληστόμορφα (Paucituberculata)
      • Ομοταξία Πλακουντοφόρα (Placentalia)
        • Υπερτάξη Ξέναρθρα (Xenarthra)
          • Τάξη Δασυποδόμορφα (Cingulata)
          • Τάξη Βραδυποδόμορφα (Pilosa)
        • Υπερτάξη Αναγάλιδα (Anagalida)
          • Τάξη Λαγόμορφα (Lagomorpha)
          • Τάξη Τρωκτικά (Rodentia)
          • Τάξη Μακροσκελίδεα (Macroscelidea)
        • Υπερτάξη (Ferae)
          • Τάξη Σαρκοβόρα (Carnivora)
          • Τάξη Φολιδωτά (Pholidota)
          • Τάξη †Κρεόδοντα (Creodonta),
        • Υπερτάξη Λιπότυφλα (Lipotyphla)
          • Τάξη Εντομοφάγα (Insectivora)
        • Υπερτάξη Άρχοντα (Archonta)
          • Τάξη Χειρόπτερα (Chiroptera)
          • Τάξη Πρωτεύοντα (Primates)
          • Τάξη Δερμόπτερα (Dermoptera)
          • Τάξη Scandentia
        • Υπερτάξη Οπληφόρα (Ungulata)
          • Τάξη †Κονδύλαρθρα (Condylarthra)
          • Τάξη Κητώδη (Cetacea)
          • Τάξη Αρτιοδάκτυλα (Artiodactyla)
          • Τάξη †Meridiungulata
          • Τάξη Περισσοδάκτυλα (Perissodactyla)
          • Τάξη Σειρήνια (Sirenia)
          • Τάξη Προβοσκιδωτά (Proboscidea)
          • Τάξη Υρακοειδή (Hyracoidea)

Τα θηλαστικά περιλαμβάνουν πάνω από 5000 είδη, ταξινομημένα σε 425 οικογένειες και έως 46 τάξεις (ο αριθμός εξαρτάται από το σχήμα ταξινόμησης που γίνεται δεκτό).

Βιβλιογραφία

• Ronald M. Nowak: Walker's Mammals of the World. The Johns Hopkins University Press, Baltimore 1999, 2015 Σελίδες, ISBN 0-8018-5789-9.
• Malcolm C. McKenna, Susan K. Bell: Classification of Mammals: Above the Species Level. Columbia University Press, New York 1997, XII + 631 Σελίδες, ISBN 0-231-11013-8.