Laissez-faire: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Περιήγηση ιστορικού διαδραστικά
← Προηγούμενη διαφοράΕπόμενη διαφορά →
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
ΟπτικήΚώδικας wiki
Kefim2013 (συζήτηση | συνεισφορές)
1.318 επεξεργασίες
συλλογική μετάφραση από το Κέντρο Φιλελεύθερων Μελετών
Kefim2013 (συζήτηση | συνεισφορές)
1.318 επεξεργασίες
Γραμμή 25: Γραμμή 25:


==Βασικές αρχές του laissez-faire==
==Βασικές αρχές του laissez-faire==
Ως σύλληψη το laissez-faire στηρίζεται στα ακόλουθα αξιώματα: <ref>Gaspard, Toufick, ''A Political Economy of Lebanon 1948–2002: The Limits of Laissez-faire'', Boston: Brill, 2004. Print</ref>
Ως σύλληψη, το laissez-faire στηρίζεται στα ακόλουθα αξιώματα<ref name="Gaspard, Toufick 2004"/>:
# Το άτομο είναι η βασική μονάδα σε κάθε κοινωνία
# Το άτομο είναι η βασική μονάδα σε κάθε κοινωνία
# Το άτομο έχει το φυσικό δικαίωμα στην ελευθερία
# Το άτομο έχει το φυσικό δικαίωμα στην ελευθερία
# Η φυσική τάξη του κόσμου είναι αρμονική και αποτελεί ένα αυτο-ρυθμιζόμενο σύστημα
# Η φυσική τάξη του κόσμου είναι αρμονική και αποτελεί ένα αυτο-ρυθμιζόμενο σύστημα
# Οι επιχειρήσεις είναι δημιουργήματα του Κράτους και ως εκ τούτου θα πρέπει να παρακολουθούνται στενά από το σύνολο των πολιτών λόγω της τάσης τους να διαταράσσουν την αυθόρμητη τάξη όπως την όρισε ο [[Άνταμ Σμιθ]].
# Οι επιχειρήσεις είναι δημιουργήματα του Κράτους και ως εκ τούτου θα πρέπει να παρακολουθούνται στενά από το σύνολο των πολιτών λόγω της τάσης τους να διαταράσσουν την αυθόρμητη τάξη όπως την όρισε ο [[Άνταμ Σμιθ]]<ref>Adam Smith, ''Wealth of Nations'', "The exclusive privileges of corporations, statutes of apprenticeship, and all those laws which restrain, in particular employments, the competition to a smaller number than might otherwise go into them, have the same tendency, though in a less degree. They are a sort of enlarged monopolies, and may frequently, for ages together, and in whole classes of employments, keep up the market price of particular commodities above the natural price, and maintain both the wages of the labour and the profits of
the stock employed about them somewhat above their natural rate." σελ. 52, http://www.ibiblio.org/ml/libri/s/SmithA_WealthNations_p.pdf</ref>.


Αυτά τα αξιώματα αποτελούν τα βασικά στοιχεία της σύλληψης του laissez-faire, αν και μια άλλη βασική αρχή που συχνά αγνοείται είναι ότι οι αγορές πρέπει να είναι ανταγωνιστικές, μια αρχή στην οποία οι πρώιμοι υποστηρικτές του laissez-faire είχαν δώσει αρκετή έμφαση.
Αυτά τα αξιώματα αποτελούν τα βασικά στοιχεία της σύλληψης του laissez-faire, αν και μια άλλη βασική αρχή που συχνά αγνοείται είναι ότι οι αγορές πρέπει να είναι ανταγωνιστικές, μια αρχή στην οποία οι πρώιμοι υποστηρικτές του laissez-faire είχαν δώσει αρκετή έμφαση<ref name="Gaspard, Toufick 2004"/>. Για μεγιστοποίηση της ελευθερίας και για να αφεθούν οι αγορές να αυτο-ρυθμιστούν, οι πρώιμοι υποστηρικτές του ''laissez-faire'' πρότειναν έναν «ενιαίο φόρο» (''Impôt unique''), έναν φόρο επί της ιδιοκτησίας που θα αντικαθιστούσε όλους τους φόρους που πλήττουν τον πλούτο τιμωρώντας την παραγωγή<ref>{{cite web|last1=Gaffney|first1=Mason|title=The Taxable Surplus of Land: Measuring, Guarding and Gathering It|url=http://schalkenbach.org/on-line-library/works-by-m-mason-gaffney-2/the-taxable-surplus-of-land-measuring-guarding-and-gathering-it/|accessdate=9 Δεκεμβρίου 2014}}</ref>.


==Κριτικές==
==Κριτικές==

Έκδοση από την 09:01, 12 Οκτωβρίου 2015

Το Laissez-faire είναι ένα οικονομικό σύστημα όπου οι συναλλαγές μεταξύ ιδιωτών δεν επηρεάζονται από την κρατική παρέμβαση όπως νομοθεσίες, προνόμια, δασμολόγια ή διατιμήσεις, και επιχορηγήσεις. Η φράση laissez-faire είναι μέρος μιας μεγαλύτερης γαλλικής φράσης που μεταφράζεται ως «αφήστε το/τα ελεύθερα[1]».

Ετυμολογία

Σύμφωνα με την ιστορικό θρύλο, η φράση προκύπτει από μια συνάντηση που έγινε περίπου το 1681 μεταξύ του παντοδύναμου Γάλλου υπουργού Οικονομικών Ζαν Μπατίστ Κολμπέρ και μιας ομάδας Γάλλων επιχειρηματιών με αρχηγό έναν M. Le Gendre. Όταν ο ανυπόμονος μερκαντιλιστής υπουργός ρώτησε πως το Γαλλικό κράτος θα μπορούσε να βοηθήσει τους εμπόρους και να προωθήσει το εμπόριο, ο Le Gendre απάντησε απλά «Laissez-nous faire» («Αφήστε μας να [κάνουμε ότι θέλουμε]»[2]).

Το ανέκδοτο της συνάντησης Κολμπέρ-ΛεΖέντρ αναφέρθηκε το 1751 σε ένα άρθρο στο Journal Oeconomique από τον Γάλλο υπουργό και υπέρμαχο του ελεύθερου εμπορίου René de Voyer, το οποίο τυχαίνει να είναι και η πρώτη εμφάνιση της φράσης σε έντυπη μορφή[3] Ο Argenson χρησιμοποίησε την φράση ο ίδιος νωρίτερα (1736) μέσα στο ίδιο του το ημερολόγιο, σε ένα περίφημο ξέσπασμα:

Laissez faire, telle devrait être la devise de toute puissance publique, depuis que le monde est civilisé ... Détestable principe que celui de ne vouloir grandir que par l'abaissement de nos voisins! Il n'y a que la méchanceté et la malignité du coeur de satisfaites dans ce principe, et l’intérêt y est opposé. Laissez faire, morbleu! Laissez faire!![4]

(Μετάφραση: "Αφήστε τα ελεύθερα, αυτό θα έπρεπε να είναι το motto όλων των πολιτικών δυνάμεων, από τότε που ο κόσμος ήταν πολιτισμένος ... Το ότι δεν μπορούμε να μεγαλώσουμε παρά μόνο αν μειώνουμε τους γείτονές μας είναι ένας σιχαμερός τρόπος σκέψης! Μόνο η κακία και κακοήθεια της καρδιάς ικανοποιούνται δια τέτοιων αρχών και τα (εθνικά) συμφέροντά μας είναι αντίθετα προς αυτό. Αφήστε τα ελεύθερα, για όνομα του θεού! Αφήστε τα ελεύθερα!)

Το σύνθημα laissez faire διαδόθηκε και απέκτησε δημοφιλία από τον Βενσάν ντε Γκουρναί (Vincent de Gournay), έναν Γάλλο φυσιοκράτη και βασιλικό επίτροπο για το εμπόριο την δεκαετία του 1750, που λέγεται πως υιοθέτησε τον όρο από τα γραπτά του Φρανσουά Κενέ σχετικά με την Κίνα[5]. Ήταν ο Κενέ αυτός που εισήγαγε τον όρο laissez-faire, laissez-passer[6][7], με το laissez faire να αποτελεί μετάφραση της κινέζικης έννοιας wu wei (και mo wai στα Καντονέζικα[8]). Ο Γκουρναί υπήρξε ένθερμος υποστηρικτής της κατάργησης των περιορισμών στο εμπόριο και της άρσης του κρατικού ελέγχου στην βιομηχανία της Γαλλίας. Ενθουσιάστηκε με την φράση από τον ανεκδοτολογικό διάλογο των Κολμπέρ-ΛεΖέντρ[9], και την ενσωμάτωσε σε ένα μεγαλύτερο, δικό του αξίωμα: "Laissez faire et laissez passer" (αφήστε να δημιουργηθούν και αφήστε να ρεύσουν). Το σύνθημά του έχει επίσης εκφραστεί με την πιο διευρυμένη μορφή "Laissez faire et laissez passer, le monde va de lui même!" (αφήστε να δημιουργηθούν και αφήστε να ρεύσουν, ο κόσμος συνεχίζει να κινείται από μόνος του). Παρότι ο Γκουρναί δεν άφησε γραπτά ίχνη των ιδεών του για την οικονομική πολιτική, είχε εκτεταμένη επιρροή στους συγχρόνους του, κυρίως στους ομοϊδεάτες του Φυσιοκράτες, που αποδίδουν σε εκείνον τόσο το σύνθημα, όσο και το δόγμα του laissez faire[10].

Πριν τον ντ'Αρτζενσόν ή τον Γκουρναί, την φράση «on laisse faire la nature» (αφήστε την φύση να ακολουθήσει την πορεία της) την είχε εκφέρει ο Μπουαζιλμπέρ[11]. Ο ίδιος ο ντ'Αρτζενσόν ήταν περισσότερο γνωστός κατά την διάρκεια της ζωής του για το παρόμοιο αλλά λιγότερο επιδραστικό σύνθημα "Pas trop gouverner" (μην κυβερνάτε υπερβολικά/ μην ασκείτε υπερβολική διακυβέρνηση)[12]. Ήταν ωστόσο η χρήση του συνθήματος laissez faire από τον Γκουρναί, και η διάδοσή του από τους Φυσιοκράτες, που του προσέδωσε το κύρος που απολαμβάνει.

Το laissez faire προκηρύχθηκε από τους Φυσιοκράτες στην Γαλλία του 18ου αιώνα, καθιστάμενο έτσι ο σκληρός πυρήνας των οικονομικών θεωριών, και αναπτύχθηκε περαιτέρω από διάσημους οικονομολόγους, ξεκινώντας από τον Άνταμ Σμιθ[13]. «Ο όρος σχετίζεται κανονικά με τους φυσιοκράτες και την κλασική πολιτική οικονομία[14]». Στο βιβλίο «Laissez Faire και Γενικό Κράτος Πρόνοιας» (Laissez Faire and the General-Welfare State) σημειώνεται πως «...οι φυσιοκράτες, αντιδρώντας στους υπερβολικούς μερκαντιλιστικούς περιορισμούς της Γαλλίας της εποχής τους, εξέφρασαν την πίστη τους σε μία "φυσική τάξη", την ελευθερία, υπό την οποία τα άτομα, ακολουθώντας τα προσωπικά (εγωιστικά) τους συμφέροντα, συνεισέφεραν στο γενικό καλό και την γενική πρόοδο. Από τη στιγμή που, κατά την άποψή τους, αυτή η φυσική τάξη λειτουργούσε επιτυχώς χωρίς την αρωγή της κυβέρνησης, συμβούλευαν το κράτος να περιορίσει την δικαιοδοσία του στην υποστήριξη των δικαιωμάτων της ιδιωτικής περιουσίας και της ατομικής ελευθερίας, να αποσύρει όλα τα τεχνητά εμπόδια στην εμπορική δραστηριότητα, και να καταργήσει όλους τους άχρηστους νόμους[13]».

Στην Αγγλία μια σειρά από συνθήματα για το «ελεύθερο εμπόριο» και τη «μη-επέμβαση» είχαν διαμορφωθεί ήδη κατά το 17ο αιώνα. Όμως η γαλλική έκφραση laissez-faire άρχισε να επικρατεί σε αγγλόφωνες χώρες με τη διάδοση των έργων των Φυσιοκρατών κατά το τέλος του 18ου αιώνα. Το περιστατικό των Κολμπέρ – ΛεΖέντρ αναπαρήχθη στο έργο του 1774 «Βασικές Αρχές του Εμπορίου» (Principles of Trade) του Τζωρτζ Ουάτλεϋ (που το συνέγραψε από κοινού με τον Βενιαμίν Φρανκλίνο) – που μπορεί να είναι και η πρώτη εμφάνιση της φράσης σε οποιαδήποτε αγγλόφωνη έκδοση[15].

To laissez-faire, ένα παράγωγο του Διαφωτισμού, «ως έννοια συνελήφθη ως ο τρόπος να απελευθερώσει τις ανθρώπινες δυνατότητες διαμέσου της αποκατάστασης ενός φυσικού συστήματος, ενός συστήματος ανεμπόδιστου από τους περιορισμούς του κράτους[16]». Κατά παρόμοιο τρόπο, ο Άνταμ Σμιθ έβλεπε την οικονομία ως ένα φυσικό σύστημα και την αγορά ως ένα ουσιαστικό και οργανικό μέρος του συστήματος αυτού[16]. Κατ' επέκτασιν, οι ελεύθερες αγορές έγιναν η αντανάκλαση του φυσικού συστήματος της ελευθερίας[16]. «Για τον Σμιθ, το laissez-faire ήταν ένα πρόγραμμα για την κατάργηση των νόμων που περιορίζουν την αγορά, ένα πρόγραμμα για την αποκατάσταση της τάξης και για την ενεργοποίηση των δυνατοτήτων για ανάπτυξη[16]».

Ωστόσο, ο Άνταμ Σμιθ[17] και οι σημαντικοί κλασσικοί οικονομολόγοι, όπως ο Τόμας Μάλθους και ο Ντέηβιντ Ρικάρντο, δεν χρησιμοποιούσαν την έκφραση. Ο Τζέρεμι Μπένθαμ την χρησιμοποιούσε, αλλά ήταν μάλλον η αναφορά του Τζέημς Μιλ στο αξίωμα του laissez-faire (μαζί με το “pas trop gouverner”) σε ένα λήμμα για την έκδοση του 1824 της Encyclopaedia Britannica που στην πραγματικότητα διέδωσε τον όρο και τον κατέστησε κοινό στη χρήση στην αγγλική γλώσσα. Με την έλευση της Λέσχης κατά του Νόμου του Καλαμποκιού ο όρος απέκτησε μεγάλο μέρος της σημασίας που έχει (στη χρήση του στα αγγλικά)[18].

Ο Άνταμ Σμιθ χρησιμοποίησε για πρώτη φορά τη μεταφορά του «αόρατου χεριού» στο βιβλίο του «Η Θεωρία των Ηθικών Συναισθημάτων», προκειμένου να περιγράψει τα μη-επιδιωκόμενα αποτελέσματα της οικονομικής αυτο-οργάνωσης που προκύπτουν από το οικονομικό συμφέρον του καθενός[19]. Η ιδέα πίσω από το «αόρατο χέρι», αν και όχι η ίδια η μεταφορά, ανήκει στον Μπερνάρ ντε Μαντεβίλ (Bernard de Mandeville) και το Μύθο των Μελισσών του. Στην πολιτική οικονομία, η ιδέα αυτή και το δόγμα του laissez-faire ήταν πάντοτε πολύ συγγενή[20]. Πολλοί έχουν χαρακτηρίσει τη μεταφορά του αόρατου χεριού ως μεταφορά για το laissez-faire[21], παρότι ο Σμιθ ουδέποτε χρησιμοποίησε ο ίδιος τον όρο[17].

Βασικές αρχές του laissez-faire

Ως σύλληψη, το laissez-faire στηρίζεται στα ακόλουθα αξιώματα[16]:

  1. Το άτομο είναι η βασική μονάδα σε κάθε κοινωνία
  2. Το άτομο έχει το φυσικό δικαίωμα στην ελευθερία
  3. Η φυσική τάξη του κόσμου είναι αρμονική και αποτελεί ένα αυτο-ρυθμιζόμενο σύστημα
  4. Οι επιχειρήσεις είναι δημιουργήματα του Κράτους και ως εκ τούτου θα πρέπει να παρακολουθούνται στενά από το σύνολο των πολιτών λόγω της τάσης τους να διαταράσσουν την αυθόρμητη τάξη όπως την όρισε ο Άνταμ Σμιθ[22].

Αυτά τα αξιώματα αποτελούν τα βασικά στοιχεία της σύλληψης του laissez-faire, αν και μια άλλη βασική αρχή που συχνά αγνοείται είναι ότι οι αγορές πρέπει να είναι ανταγωνιστικές, μια αρχή στην οποία οι πρώιμοι υποστηρικτές του laissez-faire είχαν δώσει αρκετή έμφαση[16]. Για μεγιστοποίηση της ελευθερίας και για να αφεθούν οι αγορές να αυτο-ρυθμιστούν, οι πρώιμοι υποστηρικτές του laissez-faire πρότειναν έναν «ενιαίο φόρο» (Impôt unique), έναν φόρο επί της ιδιοκτησίας που θα αντικαθιστούσε όλους τους φόρους που πλήττουν τον πλούτο τιμωρώντας την παραγωγή[23].

Κριτικές

Στην πάροδο των χρόνων, ορισμένοι οικονομολόγοι έχουν ασκήσει κριτική στην οικονομία laissez-faire.

Ο Άνταμ Σμιθ αναγνώρισε βαθιές ηθικές ασάφειες ως προς το σύστημα του καπιταλισμού[24]. Ο Σμιθ είχε σοβαρές επιφυλάξεις για μερικά σημεία από κάθε έναν από τους πρωταγωνιστές που παράγεται από την σύγχρονη καπιταλιστική κοινωνία: τους κτηματίες, τους εργάτες, και τους καπιταλιστές[24]. «Ο ρόλος των γαιοκτημόνων στην οικονομία είναι παθητικός. Η ικανότητά τους στο να εισπράττουν μόνο δια της ιδιοκτησίας μιας έκτασης τείνει να τους καθιστά μαλθακούς και ανεπαρκείς, και έτσι έχουν την τάση να αδυνατούν ακόμα και να φροντίσουν τα δικά τους οικονομικά συμφέροντα[24]». «Η αύξηση του πληθυσμού θα πρέπει να αυξάνει την ζήτηση για τροφή, η οποία θα πρέπει να αυξάνει τα ενοίκια, τα οποία θα πρέπει να είναι οικονομικά ωφέλιμα στους κτηματίες. Επομένως, κατά τον Άνταμ Σμιθ, οι κτηματίες θα πρέπει να είναι υπέρ μιας πολιτικής που θα συνεισφέρει στην ανάπτυξη του πλούτου των εθνών. Δυστυχώς συχνά δεν είναι υπέρ αυτών των φιλο-αναπτυξιακών πολιτικών, λόγω της δικής τους μαλθακότητας που τους καθιστά ανίδεους και πνευματικά αδύναμους[24]».

Ο βρετανός οικονομολόγος Κέινς καταδίκασε πολλές φορές την οικονομική πολιτική laissez-faire[25]. Στο έργο του «Το τέλος του laissez-faire» (1926), μια από τις πιο γνωστές του κριτικές, ο Κέινς υποστηρίζει ότι τα δόγματα του laissez-faire είναι μερικώς εξαρτώμενα από ακατάλληλο επαγωγικό συλλογισμό, και, λέει ο Κέινς, το ερώτημα εάν είναι καλύτερη η λύση της αγοράς ή η κρατική παρέμβαση πρέπει να απαντηθεί με βάση την κάθε περίπτωση[26].

Ο αυστριακός οικονομολόγος Φρίντριχ Χάγιεκ δήλωσε ότι ένας ελεύθερα ανταγωνιστικός, τραπεζικός κλάδος τείνει να είναι ενδογενώς αποσταθεροποιητικός και επιτείνει τις κυκλικές διακυμάνσεις. Δήλωσε ότι η ανάγκη για κεντρικό τραπεζικό έλεγχο ήταν αναπόφευκτη[27].

Παραπομπές

  1. ↑ Laissez-faire, Business Dictionary
  2. ↑ Journal Oeconomique 1751, Άρθρο του Γάλλου υπουργού Οικονομικών.
  3. ↑ M. d'Argenson, "Lettre au sujet de la dissertation sur le commerce du marquis de Belloni', Απρίλιος 1751, Journal Oeconomique σελ. 111. Δες A. Oncken, Die Maxime Laissez faire et laissez passer, ihr Ursprung, ihr Werden, 1866
  4. ↑ όπως αναφέρεται στο έργο του J.M. Keynes, 1926, "The End of Laissez Faire". Το Mémoirs του Argenson δημοσιεύτηκε μόλις το 1858, εκδ. Jannet, τόμος V, σελ. 362. Δες A. Oncken (Die Maxime Laissez faire et laissez passer, ihr Ursprung, ihr Werden, 1866)
  5. ↑ Baghdiantz McCabe, Ina (2008). Orientalism in Early Modern France: Eurasian Trade Exoticism and the Ancien Regime. Berg Publishers. σελίδες 271–272. ISBN 978-1-84520-374-0. 
  6. ↑ «Library of Economics and Liberty». Liberty Fund, Inc. Ανακτήθηκε στις 22 Σεπτεμβρίου 2013. 
  7. ↑ «Encyclopedia Britannica». Encyclopedia Britannica, Inc. 
  8. ↑ Clarke, J.J. (1997). Oriental Enlightenment: The Encounter Between Asian and Western Thought. Routledge. σελ. 50. ISBN 978-0415133760. 
  9. ↑ Σύμφωνα με το "Eloge de Vincent de Gournay" του Τουργκώ, Mercure, Αύγουστος 1759 (αναπαραγ. στο Oeuvres of Turgot, τόμ. 1 σελ. 288.
  10. ↑ Στον Γκουρναί αποδίδεται η φράση μεταξύ άλλων από τον Τουργκώ ("Eloge a Gournay", Mercure 1759), τον Μαρκήσιο του Μιραμπώ (Philosophie rurale 1763 και Ephémérides du Citoyen, 1767.), τον Κόμη του Αλμπόν ("Éloge Historique de M. Quesnay", Nouvelles Ephémérides Économiques, Μάιος 1775, σελ. 136–37. ) και τον Ντιπόν ντε Νεμούρ (Introduction to Oeuvres de Jacques Turgot, 1808–11, τόμ. I, σελ. 257, 259 (Daire ed.))
  11. ↑ "Tant, encore une fois, qu'on laisse faire la nature, on ne doit rien craindre de pareil", P.S. de Boisguilbert, 1707, Dissertation de la nature des richesses, de l'argent et des tributs.
  12. ↑ DuPont de Nemours, op cit, σελ.258. Οι Oncken (op.cit) και Keynes (op.cit.) επίσης αποδίδουν στον ντ'Αρτζενσόν την φράση "Pour gouverner mieux, il faudrait gouverner moins" («Για να κυβερνάς καλύτερα, πρέπει να κυβερνάς λιγότερο»), ενδεχομένως την πηγή του φημισμένου "That government is best which governs least" (Η καλύτερη Κυβέρνηση είναι αυτή που κυβερνά λιγότερο), δημοφιλές στους αμερικανικούς κύκλους, που συχνά αποδίδεται στον Τόμας Πέιν, στον Τόμας Τζέφερσον και στον Χένρι Ντέιβιντ Θόρω.
  13. ↑ 13,0 13,1 Fine, Sidney. Laissez Faire and the General-Welfare State. United States: The University of Michigan Press, 1964. Print
  14. ↑ Macgregor, Economic Thought and Policy (Λονδίνο, 1949), σελ. 54–67
  15. ↑ Το Principles of Trade του Ουάτλεϋ επανεκτυπώθηκε στο «Έργα του Βενιαμίν Φρανκλίνου τόμ.2» (Works of Benjamin Franklin, Vol.2), p. 401
  16. ↑ 16,0 16,1 16,2 16,3 16,4 16,5 Gaspard, Toufick. A Political Economy of Lebanon 1948–2002: The Limits of Laissez-faire. Boston: Brill, 2004. ISBN 978-9004132597
  17. ↑ 17,0 17,1 Roy C. Smith, Adam Smith and the Origins of American Enterprise: How the Founding Fathers Turned to a Great Economist's Writings and Created the American Economy, Macmillan, 2004, ISBN 0-312-32576-2, σελ. 13–14.
  18. ↑ Abbott P. Usher (1931). «Economic History – The Decline of Laissez Faire». American Economic Review 22 (1, Supplement): 3–10. 
  19. ↑ Andres Marroquin, Invisible Hand: The Wealth of Adam Smith, The Minerva Group, Inc., 2002, ISBN 1-4102-0288-7, σελ. 123.
  20. ↑ John Eatwell, The Invisible Hand, W.W. Norton&Company, 1989, σελ. Πρόλογος x1.
  21. ↑ «The mathematical century: the 30 greatest problems of the last 100 years (2006) Piergiorgio Odifreddi, Arturo Sangalli, Freeman J Dyson, σελ. 122». Google.com. Ανακτήθηκε στις 30 Ιουλίου 2013. 
  22. ↑ Adam Smith, Wealth of Nations, "The exclusive privileges of corporations, statutes of apprenticeship, and all those laws which restrain, in particular employments, the competition to a smaller number than might otherwise go into them, have the same tendency, though in a less degree. They are a sort of enlarged monopolies, and may frequently, for ages together, and in whole classes of employments, keep up the market price of particular commodities above the natural price, and maintain both the wages of the labour and the profits of the stock employed about them somewhat above their natural rate." σελ. 52, http://www.ibiblio.org/ml/libri/s/SmithA_WealthNations_p.pdf
  23. ↑ Gaffney, Mason. «The Taxable Surplus of Land: Measuring, Guarding and Gathering It». Ανακτήθηκε στις 9 Δεκεμβρίου 2014. 
  24. ↑ 24,0 24,1 24,2 24,3 Spencer J. Pack. Capitalism as a Moral System: Adam Smith's Critique of the Free Market Economy. Great Britain: Edward Elgar, 2010.
  25. ↑ Dostaler, Gilles, Keynes and His Battles (Edward Elgar Publishing, 2007), σελ. 91.
  26. ↑ Dostaler 2007, σελ. 91; Barnett, Vincent, John Maynard Keynes (Routledge, 2013), σελ. 143.
  27. ↑ White, Lawrence H. (1999). «Why Didn't Hayek Favor Laissez Faire in Banking?». History of Political Economy 31 (4): 753–769. doi:10.1215/00182702-31-4-753. http://cameroneconomics.com/white-hayek-hope.pdf. Ανακτήθηκε στις 11 Απριλίου 2013. 


CC-BY-SA
Μετάφραση 		Στο λήμμα αυτό έχει ενσωματωθεί κείμενο από το λήμμα Laissez-faire της Αγγλικής Βικιπαίδειας, η οποία διανέμεται υπό την GNU FDL και την CC-BY-SA 4.0. (ιστορικό/συντάκτες).
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Laissez-faire&oldid=5467971"