Πρωτόκολλο Πολίτη-Καλφώφ: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε

Ενδογραμμικά

Έκδοση από την 05:04, 22 Ιουλίου 2015


O υπουργός εξωτερικών της Ελλάδας Νικόλαος Πολίτης και Πιστοποιητικό για τον Γεώργιο Αθανασίου που εκδόθηκε στα πλαίσια των ελληνο-βουλγαρικών ανταλλαγών, 8 Ιουλίου 1924 με προκαθορισμένη ημερομηνία μετανάστευσης (2 Σεπτεμβρίου 1924)

Πρωτόκολλο Πολίτη - Καλφώφ ονομάσθηκε η ειδική συμφωνία που συνυπέγραψαν στις 29 Σεπτεμβρίου 1924 οι υπουργοί εξωτερικών της Ελλάδας Πολίτης και της Βουλγαρίας Καλφώφ κατ΄ επιταγήν ειδικών διατάξεων που απέρρεαν τόσο από τη Συνθήκης των Σεβρών του 1920 [Ειδική σύμβαση περί μειονοτήτων] όσο και από τη Συνθήκης του Νεϊγύ (Δ΄μέρος) της 27ης Νοεμβρίου 1919 που αναφερόταν στην προστασία των ξένων μειονοτήτων που διαβιούσαν στη Βουλγαρία μεταξύ των οποίων και της ελληνικής¹.

Σύνοψη

Με την Συνθήκη του Νεϊγύ το 1919 διατυπώνονταν, μεταξύ των άλλων όσα αφορούσαν και την Ελλάδα, η απόφαση των Συμμάχων όπως «η αμοιβαία και εθελουσία μετανάστευση των φυλετικών, θρησκευτικών ή γλωσσικών μειονοτήτων εις Ελλάδα και Βουλγαρία κανονισθεί δια συμβάσεως μεταξύ των δύο τούτων κρατών, συνομολογούμενης επί τη βάσει των όρων που αποφασίσθηκαν κατά την ως άνω ημέρα (άρθρ. 48)».^[1] Το Πρωτόκολλο απορρίφθηκε από το ελληνικό κοινοβούλιο το επόμενο έτος και η Ελλάδα αποδεσμεύτηκε έναντι της ΚτΕ από τις υποχρεώσεις της.

Αμοιβαίες και εθελούσιες μεταναστεύσεις

Κυρίως το 1925 από τους εθελουσίως και αμοιβαίως μεταναστεύσαντες από Αγχίαλο, Βάρνα, Μεσημβρία, Φιλιππούπολη κ.α. δημιουργήθηκαν κωμοπόλεις και οικισμοί, όπως ο Άσπρος Κιλκίς, το Λειβάδι Κιλκίς, ο Άγιος Ιωάννης Κατερίνης στον Κορινό, η Φιλιππούπολη Λάρισας, η Νέα Μεσημβρία Θεσσαλονίκης, όπου εγκαταστάθηκαν τον Μάρτιο του 1926 288 άτομα προερχόμενα από τη Μεσημβρία (Bul. Nessebar)^[2] κ.α. Αντίστροφα και ενδεικτικά π.χ. στο Ποιμενικό Καστοριάς από τη σύγκριση των στοιχείων των πρώτων επισήμων απογραφών^[3] των ετών 1920 και 1928, αν ληφθεί υπόψη η διαφορά μεταξύ γεννήσεων και θανάτων και η μη εγκατάσταση προσφύγων μετά το 1922, προκύπτει να μεταναστεύσανε στη Βουλγαρία οικειοθελώς λιγότεροι από 100 κάτοικοι επί συνόλου 959 κατοίκων.

Ελληνο-βουλγαρικό επεισόδιο (1925)

Ουσιαστικά έπαυσε η ισχύς της παραπάνω συμφωνίας με το ελληνο-βουλγαρικό επεισόδιο στις 18 Οκτωβρίου 1925. «Οι ελληνο-βουλγαρικές σχέσεις, οι οποίες μετά τον Β΄Βαλκανικό πόλεμο γνώρισαν ελάχιστα διαλείμματα βελτιώσεως, είχαν ενταθεί το 1925 λόγω της δράσης κομιτατζήδων^[4] σε ελληνικά εδάφη με την ενθάρρυνση της κυβερνήσεως Τσαγκώφ και απώτερο στόχο την αυτονόμηση της ελληνικής Μακεδονίας, Στις 18 Οκτωβρίου 1925, στη θέση Δεμίρ Καπού (Σιδηρόκαστρο) κοντά στο Μπέλες, βουλγαρικές δυνάμεις άνοιξαν πυρ εναντίον του 69ου ελληνικού φυλακίου, με αποτέλεσμα να σκοτωθούν δύο στρατιώτες και ο διοικητής του συνοριακού τμήματος λοχαγός Χαρ. Βασιλειάδης, ο οποίος προσπάθησε να διαπραγματευθεί με τους Βουλγάρους, υψώνοντας λευκή σημαία. Ακολούθησε η κατάληψη του ελληνικού φυλακίου. Ο Θεόδωρος Πάγκαλος πίστεψε ότι το συνοριακό επεισόδιο αποτελούσε μέρος ενός ευρύτερου σχεδίου εισβολής, αν και το καθεστώς της συνθήκης του Νεϊγύ είχε μειώσει τη στρατιωτική ετοιμότητα της Βουλγαρίας στο ελάχιστο». Παρά τις συμβουλές Ελλήνων και ξένων διπλωματών για τη διερεύνηση των αιτίων του επεισοδίου ο Πάγκαλος έδωσε διαταγή στο Γ΄Σώμα Στρατού να εισβάλει στο βουλγαρικό έδαφος και να καταλάβει το Πετρίτσι, κέντρο δράσης των κομιτατζήδων. Η Βουλγαρία προσέφυγε στην Κτε και κατάφερε ώστε το Συμβούλιο να ζητήσει την άμεση διακοπή των εχθροπραξιών και την αποχώρηση των ελληνικών δυνάμεων από τα βουλγαρικά εδάφη. Το Συμβούλιο επίσης συγκρότησε διεθνή ανακριτική επιτροπή υπό τον Horace Rumbold για να εξετάσει τις ευθύνες των δύο κρατών και να αποφασίσει ποιες επανορθώσεις έπρεπε να καταβληθούν. Σύμφωνα με την έκθεση της επιτροπής που υιοθετήθηκε από την Κτε στις 28 Νοεμβρίου 1925 η ευθύνη βάρυνε τελικά την Ελλάδα η οποία όφειλε να καταβάλει στη Βουλγαρία 45.000 λίρες στερλίνες για τις «υλικές και ηθικές» ζημιές που προκάλεσε η εισβολή, ενώ η Βουλγαρία υποχρεώθηκε να αποζημιώσει την οικογένεια του Έλληνα λοχαγού που είχε φονευθεί.^[5]

Παραπομπές-Σημειώσεις

↑ Αντώνιος Κοραντής, Διπλωματική Ιστορία της Ευρώπης, Τόμος 1ος, σ.119.
↑ Κατάλογος των προσφυγικών συνοικισμών της Μακεδονίας σύμφωνα με τα στοιχεία της Επιτροπής Αποκαταστάσεως Προσφύγων (ΕΑΠ) έτος 1928
↑ Ιάκωβος Μηχαηλίδης, Μετακινήσεις Σλαυοφώνων πληθυσμών (1912-1930) «Μεταξύ των άλλων ασκείται κριτική στις επίσημες και ανεπίσημες απογραφές που διενεργήθηκαν από τις ενδιαφερόμενες βαλκανικές χώρες, την Ελλάδα, τη Βουλγαρία και τη Σερβία (Γιουγκοσλαβία), επιχειρώντας να αποδείξουν πως τα απογραφικά δεδομένα δεν αποτελούσαν τίποτε άλλο παρά διπλωματικά επιχειρήματα στην εθνικιστική φαρέτρα των εμπλεκομένων κρατών»., εκδ. ΚΡΙΤΙΚΗ, 2003 ISBN 960-218-305-5
↑ Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τό. ΙΕ΄σ..295, εκδοτική Αθηνών , 1978
↑ ΙΕΕ, ο.π. σ. 295

Βιβλιογραφία

Ladas St., The exchange of minorities, N.Y. (1932)
Λένα Διβάνη, Ελλάδα και μειονότητες το σύστημα Διεθνούς προστασίας της Κοινωνίας των Εθνών, εκδ. Καστανιώτης ISBN 960-03-2491-3
Ιάκωβος Μιχαηλίδης, Μετακινήσεις Σλαυοφώνων πληθυσμών (1912-1930), εκδ. ΚΡΙΤΙΚΗ, 2003 ISBN 960-218-305-5

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[1] Αντώνιος Κοραντής, Διπλωματική Ιστορία της Ευρώπης, Τόμος 1ος, σ.119.

[2] Κατάλογος των προσφυγικών συνοικισμών της Μακεδονίας σύμφωνα με τα στοιχεία της Επιτροπής Αποκαταστάσεως Προσφύγων (ΕΑΠ) έτος 1928

[3] Ιάκωβος Μηχαηλίδης, Μετακινήσεις Σλαυοφώνων πληθυσμών (1912-1930) «Μεταξύ των άλλων ασκείται κριτική στις επίσημες και ανεπίσημες απογραφές που διενεργήθηκαν από τις ενδιαφερόμενες βαλκανικές χώρες, την Ελλάδα, τη Βουλγαρία και τη Σερβία (Γιουγκοσλαβία), επιχειρώντας να αποδείξουν πως τα απογραφικά δεδομένα δεν αποτελούσαν τίποτε άλλο παρά διπλωματικά επιχειρήματα στην εθνικιστική φαρέτρα των εμπλεκομένων κρατών»., εκδ. ΚΡΙΤΙΚΗ, 2003 ISBN 960-218-305-5

[4] Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τό. ΙΕ΄σ..295, εκδοτική Αθηνών , 1978

[5] ΙΕΕ, ο.π. σ. 295

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

@@ Γραμμή 3: / Γραμμή 3: @@
 '''Πρωτόκολλο Πολίτη - Καλφώφ''' ονομάσθηκε η ειδική συμφωνία που συνυπέγραψαν στις 29 Σεπτεμβρίου 1924 οι υπουργοί εξωτερικών της Ελλάδας [[Νικόλαος Πολίτης (διπλωμάτης)|Πολίτης]] και της Βουλγαρίας Καλφώφ κατ΄ επιταγήν ειδικών διατάξεων που απέρρεαν τόσο από τη [[Συνθήκη των Σεβρών|Συνθήκης των Σεβρών]] του [[1920]] [Ειδική σύμβαση περί μειονοτήτων] όσο και από τη [[Συνθήκη του Νεϊγύ|Συνθήκης του Νεϊγύ]] (Δ΄μέρος) της 27ης Νοεμβρίου [[1919]] που αναφερόταν στην προστασία των ξένων μειονοτήτων που διαβιούσαν στη Βουλγαρία μεταξύ των οποίων και της ελληνικής¹.
 ==Σύνοψη==
-Με την [[Συνθήκη του Νεϊγύ]] το [[1919]] διατυπώνονταν, μεταξύ των άλλων όσα αφορούσαν και την Ελλάδα, η απόφαση των Συμμάχων όπως «η αμοιβαία και εθελουσία μετανάστευση των φυλετικών, θρησκευτικών ή γλωσσικών μειονοτήτων εις Ελλάδα και Βουλγαρία κανονισθεί δια συμβάσεως μεταξύ των δύο τούτων κρατών, συνομολογούμενης επί τη βάσει των όρων που αποφασίσθηκαν κατά την ως άνω ημέρα (άρθρ. 48)».<ref>Αντώνιος Κοραντής, Διπλωματική Ιστορία της Ευρώπης, Τόμος 1ος, σ.119.</ref>
+Με την [[Συνθήκη του Νεϊγύ]] το [[1919]] διατυπώνονταν, μεταξύ των άλλων όσα αφορούσαν και την Ελλάδα, η απόφαση των Συμμάχων όπως «η αμοιβαία και εθελουσία μετανάστευση των φυλετικών, θρησκευτικών ή γλωσσικών μειονοτήτων εις Ελλάδα και Βουλγαρία κανονισθεί δια συμβάσεως μεταξύ των δύο τούτων κρατών, συνομολογούμενης επί τη βάσει των όρων που αποφασίσθηκαν κατά την ως άνω ημέρα (άρθρ. 48)».<ref>Αντώνιος Κοραντής, Διπλωματική Ιστορία της Ευρώπης, Τόμος 1ος, σ.119.</ref> Το Πρωτόκολλο απορρίφθηκε από το ελληνικό κοινοβούλιο το επόμενο έτος  και η Ελλάδα αποδεσμεύτηκε έναντι της ΚτΕ από τις υποχρεώσεις της.
-==Προηγηθέντα του Πρωτοκόλλου==
-Στις ελληνικές παλινωδίες στο ζήτημα της αντιμετώπισης των αλλοφώνων κορυφαία στιγμή αποτέλεσε, αναμφίβολα, η υπογραφή, το φθινόπωρο του 1924, του πρωτοκόλλου Πολίτη-Καλφώφ, με το οποίο η Ελλάδα αναγνώρισε, έστω και προσωρινά, την ύπαρξη «βουλγαρικής» μειονότητας στο έδαφός της. Η διπλωματική αυτή επιλογή οδήγησε σε επιδείνωση τις διπλωματικές σχέσεις της Αθήνας με το Βελιγράδι, το οποίο θεωρούσε πως η παρουσία «βουλγαρικού» πληθυσμού στην ελληνική Μακεδονία θα δημιουργούσε τετελεσμένα και στη σερβική Μακεδονία, όπου την ίδια περίοδο κατοικούσαν συμπαγείς σλαβόφωνοι πληθυσμοί, τους οποίους η Σερβία προσπαθούσε να «εκσερβίσει».<ref>(Διβάνη 1989, Τούντα Φρεγάδη 1986) </ref>Το Πρωτόκολλο απορρίφθηκε από το ελληνικό κοινοβούλιο το επόμενο έτος  και η Ελλάδα αποδεσμεύτηκε έναντι της ΚτΕ από τις υποχρεώσεις της.
 ==Αμοιβαίες και εθελούσιες μεταναστεύσεις==