Φιλέλληνες

Ο όρος Φιλέλληνας (Αρχαία Ελληνική: "Φιλέλλην", σύνθετη φίλος + Έλλην), αποτελεί χαρακτηρισμό εκείνου που τρέφει ιδιαίτερη αγάπη προς τους Έλληνες και κάθε τι ελληνικό που την εκδηλώνει όμως δια λόγου ή έργου. Στη νεοελληνική καθιερώθηκε να λέγεται για ξένους υπηκόους που εκδήλωσαν φίλια αισθήματα προς την Ελλάδα, κυρίως κατά τον Αγώνα της ανεξαρτησίας του 1821.

Ως κίνημα και ως λογοτεχνικό ρεύμα, αυτή η αγάπη των ξένων αλλά και η δηλούμενη εύνοια και ενδιαφέρον υπέρ των ελληνικών θέσεων, ιδιαίτερα κατά την περίοδο πριν και κατά την Ελληνική Επανάσταση του 1821 με ηθική και υλική συμπαράσταση, καθιερώθηκε να λέγεται Φιλελληνισμός.

Ιστορία του όρου

Νόμισμα του Μιθριδάτη Α' της Παρθίας, 140 π.Χ., με την ένδειξη ΒΑΣΙΛΕΩΣ ΜΕΓΑΛΟΥ ΑΡΣΑΚΟΥ ΦΙΛΕΛΛΗΝΟΣ

Στην αρχαιότητα ο όρος "Φιλέλλην" σήμαινε και "πατριώτης". Ο Βασιλιάς Αλέξανδρος Α' της Μακεδονίας είχε τιμηθεί με τον χαρακτηρισμό "Φιλέλλην" επειδή κατατρόπωσε τον Περσικό στρατό του Ξέρξη ο οποίος οπισθοχωρούσε μετά την ήττα του στις Πλαταιές, για να απαλλαγή από την ντροπή της συνθηκολόγησης με τον Ξέρξη κατά την κάθοδο του. Στην εποχή μετά το θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου, στο ελληνιστικό Βασίλειο της αυτοκρατορίας της Παρθίας, οι Βασιλείς συνήθιζαν να αναγράφουν στα νομίσματα που εξέδιδαν το χαρακτηρισμό "ΦΙΛΕΛΛΗΝ".

Σύγχρονη αντίληψη του όρου

Με τον όρο Φιλέλληνες έμειναν γνωστοί ξένοι υπήκοοι, κυρίως από τη Γαλλία, την Αγγλία και την Ιταλία που βοήθησαν την Ελληνική Επανάσταση του 1821 είτε μέσω της συμμετοχής τους στις πολεμικές επιχειρήσεις, είτε με χρήματα, είτε δημιουργώντας γραπτά και έργα τέχνης που σκοπό τους είχαν να προβάλλουν την ελληνική προσπάθεια στο εξωτερικό. Το κίνημα του Φιλελληνισμού ήταν επηρεασμένο τόσο από τον ρομαντισμό, στον οποίο η Ελλάδα και η παράδοσή της είχε κεντρική θέση, όσο και από το κοινωνικό-πολιτικό κίνημα που γεννήθηκε από την Αμερικάνικη και Γαλλική Επανάσταση.

Γνωστότεροι Φιλέλληνες

Τράπουλα όπου εικονίζονται προσωπικότητες της ελληνικής επανάστασης και κυκλοφόρησε πιθανά στην Ουγγαρία κατά το 1829. Εθνικό Ιστορικό Μουσείο, Αθήνα

• Λόρδος Βύρωνας, Άγγλος ποιητής που συμμετείχε στην πολιορκία του Μεσολογγίου και πέθανε κατά τη διάρκειά της.
• Τζορτζ Κάνινγκ, υπουργός εξωτερικών της Μεγάλης Βρετανίας που στήριξε την ελληνική επανάσταση.
• Ιάκωβος Μάγερ, Ελβετός τυπογράφος που έδρασε στο Μεσολόγγι.
• Μπρούνο, Ιταλός που ήρθε μαζί με το Βύρωνα στην Ελλάδα και πέθανε στο Ναύπλιο το 1827.
• Φρανσουά ντε Σατωμπριάν, (François-René de Chateaubriand), γνωστός και σαν Σατωβριάνδος, περιηγητής, συγγραφέας Οδοιπορικού και υπομνημάτων που έκαναν γνωστή την κατάσταση της Ελλάδας στην Ευρώπη.
• Βίκτωρ Ουγκό, ο γνωστός Γάλλος συγγραφέας, που έγραψε ποιήματα εμπνευσμένα από την ελληνική επανάσταση.
• Τόμας Γκόρντον, Σκώτος αξιωματικός που προσέφερε όπλα και χρήματα, και συμμετείχε στην πολιορκία της Τρίπολης.
• Τζορτζ Φίνλεϊ, Σκώτος που συμμετείχε στις πολεμικές επιχειρήσεις.
• Κάρολος Νόρμαν, Γερμανός στρατιωτικός που το 1822 τέθηκε επικεφαλής του ελληνικού στρατού, και πέθανε στο Μεσολόγγι.
• Σαντόρε ντι Σανταρόζα (Santorre Di Santa Rosa), Ιταλός επαναστάτης που πέθανε στη Σφακτηρία.
• Φρανκ Χέιστινγκς (Frank Hastings), Βρετανός αξιωματικός του ναυτικού που πρόσφερε χρήματα και συμμετείχε στις επιχειρήσεις.
• Ιωάννης-Γαβριήλ Εϋνάρδος, τραπεζίτης που οργάνωσε το φιλελληνικό κίνημα στη Γαλλία και την Ελβετία.
• Κάρολος Φαβιέρος (Charles Fabvier), Γάλλος διοικητής του τακτικού ελληνικού στρατού.
• Τζώρτζ Τζάρβις, ό πρώτος αμερικανός φιλέλληνας , που έλαβε μέρος στον Αγώνα του 1821.
• Τζουζέππε Ροσαρόλλ , Ιταλός στρατηγός , επαναστάτης και φιλέλληνας, πέθανε το 1825 στο Ναύπλιο.
• Μορίς Περσό,Γάλλος αξιωματικός, φιλέλληνας και συγγραφέας, απο τους πρώτους εθελοντές του τακτικού ελληνικού στρατού.

Φιλελληνισμός ανά χώρα

Ελβετία

Σημαντικός δεσμός ανάμεσα στην Ελλάδα και την Ελβετία υπήρξαν οι Ελβετοί φιλέλληνες, οι οποίοι χρηματοδότησαν τον αγώνα του 1821, όπως ο τραπεζίτης Εϋνάρδος ή ακόμη και πολέμησαν για την ελευθερία της Ελλάδας, όπως ο γιατρός Ιωάννης Ιάκωβος Μάγερ που σκοτώθηκε κατά την ηρωική έξοδο του Μεσολογγίου. Ο Μάγερ υπήρξε ο εκδότης της πρώτης εφημερίδας που κυκλοφόρησε στην ελεύθερη Ελλάδα. Εξέδιδε από τις 1 Ιανουαρίου 1824 ως την παραμονή της ηρωικής εξόδου την εφημερίδα "Ελληνικά Χρονικά" στο Μεσολόγγι. Όπως αναφέρει ο Ελβετός φιλέλληνας Ερρίκος Φαρνέζι, δεκαπέντε Ελβετοί συνολικά πήραν μέρος στα φιλελληνικά στρατιωτικά σώματα που πολέμησαν στην Ελλάδα.

Εξωτερικές συνδέσεις

• Βακαλόπουλος, Κωνσταντίνος, ΣΧΕΣΕΙΣ ΕΛΛΗΝΩΝ ΚΑΙ ΕΛΒΕΤΩΝ ΦΙΛΕΛΛΗΝΩΝ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1821. ΣΥΜΒΟΛΗ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΛΒΕΤΙΚΟΥ ΦΙΛΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ, Διδακτορική Διατριβή, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ). Σχολή Φιλοσοφική, 1975 [1]