Γερμανοσοβιετική παρέλαση στο Μπρεστ-Λιτόβσκ

Η κοινή Γερμανο–Σοβιετική στρατιωτική παρέλαση στο Μπρεστ-Λιτόφσκ (γερμανικά: Deutsch-sowjetische Siegesparade in Brest-Litowsk‎‎, ρωσικά: Совместный парад вермахта и РККА в Бресте‎‎ ) ήταν μια επίσημη στρατιωτική τελετή που πραγματοποιήθηκε από τα στρατεύματα της Ναζιστικής Γερμανίας και της Σοβιετικής Ένωσης στις 22 Σεπτεμβρίου του 1939, κατά την εισβολή στην Πολωνία, στην πόλη του Brest-Litovsk (πολωνικά: Brześć nad Bugiem ή Brześć Litewski‎‎ και, τότε στη Δεύτερη πολωνική Δημοκρατία, τώρα Brest στη Λευκορωσία). Αυτή σηματοδότησε την αποχώρηση των γερμανικών στρατευμάτων στην προηγουμένως συμφωνηθείσα οριοθετική γραμμή και την παράδοση της πόλης και του φρουρίου της στον Σοβιετικό Κόκκινο Στρατό.

Ιστορικό υπόβαθρο

Το μυστικό πρωτόκολλο του Συμφώνου Μολότωφ–Ρίμπεντροπ, που υπεγράφη στις 23 Αυγ. 1939 καθόριζε το όριο μεταξύ των γερμανικών και σοβιετικών "σφαιρών επιρροής". Ωστόσο, κατά την εισβολή στην Πολωνία, ορισμένες γερμανικές δυνάμεις, ειδικά το ΧΙΧ Σώμα του Heinz Guderian, προχώρησε πέρα από αυτή τη γραμμή κατά την επιδίωξη των στρατηγικών του στόχων. Δυο μέρες μετά τη Γερμανική εισβολή στην Πολωνία, οι μεγάλες δυνάμεις της εποχής κήρυξαν τον πόλεμο στη Γερμανία χωρίς όμως στρατιωτικές κινητοποιήσεις.^[1]

Το XIX Σώμα, πλησίασε το Μπρεστ στις 13 Σεπ. 1939 και νίκησε την πολωνική αντίσταση στην επακόλουθη μάχη από της 17 Σεπτεμβρίου, εγκαθιστώντας τη βάση του στην πόλη. Κατά τις επόμενες ημέρες, ο Γκουντέριαν πληροφορήθηκε ότι η διαχωριστική γραμμή μεταξύ των γερμανικών και των σοβιετικών περιοχές χαράχθηκε κατά μήκος του ποταμού Bug και ότι οι δυνάμεις του έπρεπε να αποσυρθούν πίσω από αυτή τη γραμμή μέχρι την 22 Σεπτεμβρίου.^[2]

Στις 17 Σεπτεμβρίου, αφού η 4η Στρατιά του Vasily Chuikov έλαβε εντολή να διασχίσει τα πολωνικά σύνορα, η 29η Ταξιαρχία Τεθωρακισμένων, με επικεφαλής τον Συμεών Krivoshein, μπήκε στην πόλη του Baranowicze. Μετά τη κατάληψη της πόλης και τη σύλληψη μερικών χιλιάδων Πολωνών στρατιωτών, οι μονάδες του συνέχισαν να προχωρούν προς τα δυτικά και έφτασε στο χωριό Prużany στις 19 Σεπτεμβρίου.^[3]

Στις 20 Σεπτεμβρίου, προκεχωρημένες μονάδες της 29ης Ταξιαρχίας Τεθωρακισμένων, συνάντησε τις δυνάμεις του Γκουντέριαν στο χωριό Widomla, τρεις ημέρες μετά την εισβολή των Σοβιετικών στην Πολωνία και είκοσι μέρες μετά τη γερμανική εισβολή στην Πολωνία. Η σοβιετική ταξιαρχία δεν είχε δώσει πολλές μάχες καθώς οι επιχειρήσεις είχαν ήδη τελειώσει.

Σύμφωνα με τον Krivoshein, μια αναγνωριστική μονάδα επέστρεψε με μια ομάδα 12 Γερμανών αξιωματικών, οι οποίοι δήλωσαν ότι ανήκαν στο XIX Σώμα του Γκουντέριαν και ότι επίσης κινούνται προς την κατεύθυνση του Μπρεστ. Κλήθηκαν στη σκηνή του Krivoshein, ο οποίος στη συνέχεια πρότεινε μια πρόποση για τους δύο διοικητές και κάλεσε τους Γερμανούς αξιωματικούς στη Μόσχα μετά από τη γρήγορη νίκη επί της "καπιταλιστικής Αγγλίας".^[4] Μέσω αυτών ο Krivoshein επίσης έστειλε θερμούς χαιρετισμούς στον Γερμανό στρατηγό και φρόντισε να προσεγγίσει την πόλη από κατεύθυνση αντίθετη από αυτήν που είχε λάβει η Βέρμαχτ.

Πλησιάζοντας την πόλη το πρωί της 22 Σεπτεμβρίου, ο Krivoshein συνειδητοποίησε ότι τα γερμανικά στρατεύματα ήταν ήδη απασχολημένα να λεηλατούν την πόλη και ο Γκουντέριαν είχε ήδη εγκαταστήσει εκεί την έδρα του. Λίγο αργότερα, έφτασαν εκπρόσωποι του Γκουντέριαν και χαιρέτησαν τον "ένδοξο Κόκκινο Στρατό" και το στρατηγό του. Μετά από μια σύντομες διατυπώσεις, ο Krivoshein προσφέρθηκε να επισκεφθεί τον Γκουντέριαν και να υποβάλλει τα σέβη του στον ίδιο προσωπικά. Η προσφορά έγινε δεκτή, και ο Krivoshein πήγε στο γερμανικό αρχηγείο για πρωινό με τον Γερμανό στρατηγό.

Στη διάρκεια της συνάντησης, ο Γκουντέριαν πρότεινε μια κοινή παρέλαση των σοβιετικών και γερμανικών στρατευμάτων στην πόλη, συμπεριλαμβανομένης μιας παράταξης στη σειρά στρατιωτών και από τους δύο στρατούς στην κεντρική πλατεία. Επειδή τα Σοβιετικά στρατεύματα ήταν κουρασμένα μετά από μια μακρά πορεία, ο Krivoshein αρνήθηκε, αλλά υποσχέθηκε να παράσχει μια στρατιωτική μπάντα και μερικά τάγματα και συμφώνησε στο αίτημα του Γκουντέριαν για να παρακολουθήσουν μαζί την παρέλαση.^[5]

Η παρέλαση

Σύμφωνα με την αρχική συμφωνία, η διαδικασία περιλάμβανε παρέλαση γερμανικών και σοβιετικών μονάδων με τους επικεφαλής αξιωματικούς, ακολουθούμενη από την αλλαγή της σημαίας με τη συνοδεία των εθνικών ύμνων της Γερμανίας και της Σοβ. Ένωσης.^[6] Ωστόσο, ο Σοβιετικός διοικητής Krivoshein, γράφει στα απομνημονεύματά του ότι δεν επέτρεψε στις σοβιετικές μονάδες να περάσουν μπροστά από τις γερμανικές, επειδή φοβόταν ότι οι σοβιετικοί στρατιώτες, κουρασμένοι μετά από μια μακρά πορεία προς τη Βρέστη, θα φαίνονταν κατώτεροι από τους Γερμανούς, που βρίσκονταν στην πόλη για αρκετές ημέρες. Αντί για αυτό, πρότεινε ότι οι Σοβιετικές μονάδες να εισέλθουν στην πόλη ξεχωριστά και να χαιρετίσουν τους αναχωρούντες Γερμανούς όπου συναντηθούν.^[7]

Η παρέλαση άρχισε στις 16:00, και στήθηκαν "Αψίδες Νίκης" τις οποίες οι σοβιετικές μονάδες διακόσμησαν με σβάστικες και κόκκινα αστέρια και μέσα από τις οποίες παρέλασαν οι γερμανικές μονάδες.^[8] Οι Σοβιετικοί ανέπτυξαν το 4ο Τάγμα της 29ης Ελαφράς Ταξιαρχίας Τεθωρακισμένων, η οποία ήταν η πρώτη μονάδα του Κόκκινου Στρατού που μπήκε στην πόλη. Ο Σοβιετικός και ο Γερμανός στρατηγός τίμησαν ο καθένα το στρατό του άλλου και τις αντίστοιχες νίκες τους επί των πολωνικών δυνάμεων.^[9]

Επακόλουθα

Μετά την παρέλαση, την οποία ο Niall Ferguson περιγράφει ως φιλική,^[10] οι Γερμανοί αποσύρθηκαν στη δυτική όχθη του Bug, και οι Σοβιετικοί πήραν τον έλεγχο της πόλης, καθώς και την υπόλοιπη Ανατολική Πολωνία (τώρα Δυτική Λευκορωσία και Δυτική Ουκρανία).^[11]^[12]

Γερμανο–Σοβιετικές παρελάσεις σε άλλες πόλεις της Πολωνίας

Σε πολλά ιστορικά έργα που δημοσιεύθηκαν με τη δεκαετία του 1980 και του 1990^[13] αναφέρονται κοινές γερμανο-σοβιετικές και σε άλλες πόλεις της κατεχόμενης Πολωνίας όπως τις Białystok, Grodno, Lwow κ.ά.

Μερικές τέτοιες παρελάσεις αναφέρονται από σύγχρονους Ρώσους ιστορικούς, χωρίς να παραπέμπουν σε άλλες πηγές ή παραθέτοντας μόνο φωτογραφίες ως τεκμήρια.^[14] ^[15]

Σε μεταγενέστερα έργα, Ρώσοι ιστορικοί απορρίπτουν τις παρελάσεις σε άλλες πόλεις ως "μύθο", επισημαίνοντας ότι σχεδόν κανένα στοιχείο δεν έχει βρεθεί που να τις επιβεβαιώνει.^[16] Ο Vishlyov αμφισβητεί ότι τα γεγονότα στην Μπρεστ ήταν μια στρατιωτική παρέλαση και γράφει ότι ήταν στην πραγματικότητα μια "τελετουργική αποχώρηση των γερμανικών δυνάμεων υπό την επίβλεψη των Σοβιετικών αντιπροσώπων". Λέει ότι μόνο μετά την απόσυρση των Γερμανών τα Σοβιετικά στρατεύματα μπήκαν στην πόλη και έκαναν τη δική τους παρέλαση.

Παραπομπές

↑ Στάλιν, το μεγάλο σχέδιο, Βίκτορ Σουβόροφ, Εκδόσεις Eurobooks, σελ. 267-268-269
↑ Heinz Guderian.
↑ Mikhail Meltyukhov. «Советско-польские войны. Военно-политическое противостояние 1918—1939 гг. Часть третья. Сентябрь 1939 года» (στα Ρωσικά).
↑ Schmidt, George. «"The Report from Hell", excerpt. p.10» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 22 Νοεμβρίου 2009. Ανακτήθηκε στις 23 Μαΐου 2017.
↑ (Πολωνικά) Janusz Magnuski, Maksym Kolomijec, "Czerwony Blitzkrieg.
↑ "Agreement on the handover of the city of Brest-Litovsk and further actions of Russian troops" Αρχειοθετήθηκε 2016-03-04 στο Wayback Machine. (page 1; Bundesarchiv BA-MA RH21-2/21,40-41, 21.09.1939)
↑ (Ρωσικά) Krivoshein S.M. Междубурье.
↑ Richard C. Raack, "Stalin's drive to the West, 1938-1945: the origins of the Cold War", Stanford University Press, 1995, p. 39
↑ Raack, p. 58
↑ Niall Ferguson, The War of the World, The Penguin Press, New York 2006, page 418
↑ Steven J. Zaloga, Howard Gerrard.
↑ Secret Additional Protocol of the Treaty of Nonaggression Between Germany and the Union of Soviet Socialist Republics, clause 2.
↑ See, for example, (Γερμανικά) Heller M., Nekrich A. Geschichte der Sowjetunion.
↑ (Ρωσικά) Semiryaga M. I. Тайны сталинской дипломатии. 1939—1941 гг.
↑ (Ρωσικά) Nekrich A. M. 1941, 22 июня. Советско-германское сотрудничество, 1939-1941. (1941, June, 22nd.
↑ (Ρωσικά) Vishlyov O. V. Накануне 22 июня 1941 года.

Εξωτερικές συνδέσεις

Πολυμέσα σχετικά με το θέμα German and Soviet parade in 1939 στο Wikimedia Commons

(Γερμανικά) Το κείμενο της "Συμφωνίας για την παράδοση της πόλης του Μπρεστ-Λιτόφσκ και περαιτέρω ενέργειες των ρωσικών στρατευμάτων" (σελίδα 1) Αρχειοθετήθηκε 2016-03-04 στο Wayback Machine., (σελίδα 2) Αρχειοθετήθηκε 2010-03-01 στο Wayback Machine.
ΣΣυλλογή φωτογραφιών που απεικονίζουν Σοβιετική-Ναζιστική συνεργασία στον Σεπτέμβριο του 1939. Αρχειοθετήθηκε 2012-10-14 στο Wayback Machine. Επίσημη ιστοσελίδα του Πολωνικού Ινστιτούτου Εθνικής Μνήμης

[1] Στάλιν, το μεγάλο σχέδιο, Βίκτορ Σουβόροφ, Εκδόσεις Eurobooks, σελ. 267-268-269

[2] Heinz Guderian.

[Meltiukhov-3] Mikhail Meltyukhov. «Советско-польские войны. Военно-политическое противостояние 1918—1939 гг. Часть третья. Сентябрь 1939 года» (στα Ρωσικά).

[4] Schmidt, George. «"The Report from Hell", excerpt. p.10» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 22 Νοεμβρίου 2009. Ανακτήθηκε στις 23 Μαΐου 2017.

[img-5] (Πολωνικά) Janusz Magnuski, Maksym Kolomijec, "Czerwony Blitzkrieg.

[6] "Agreement on the handover of the city of Brest-Litovsk and further actions of Russian troops" Αρχειοθετήθηκε 2016-03-04 στο Wayback Machine. (page 1; Bundesarchiv BA-MA RH21-2/21,40-41, 21.09.1939)

[Krivoshein-7] (Ρωσικά) Krivoshein S.M. Междубурье.

[8] Richard C. Raack, "Stalin's drive to the West, 1938-1945: the origins of the Cold War", Stanford University Press, 1995, p. 39

[9] Raack, p. 58

[10] Niall Ferguson, The War of the World, The Penguin Press, New York 2006, page 418

[Zaloga-11] Steven J. Zaloga, Howard Gerrard.

[12] Secret Additional Protocol of the Treaty of Nonaggression Between Germany and the Union of Soviet Socialist Republics, clause 2.

[13] See, for example, (Γερμανικά) Heller M., Nekrich A. Geschichte der Sowjetunion.

[14] (Ρωσικά) Semiryaga M. I. Тайны сталинской дипломатии. 1939—1941 гг.

[15] (Ρωσικά) Nekrich A. M. 1941, 22 июня. Советско-германское сотрудничество, 1939-1941. (1941, June, 22nd.

[Vishlev-16] (Ρωσικά) Vishlyov O. V. Накануне 22 июня 1941 года.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]