Αγγλο-Ολλανδικός Πόλεμος
 |
Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. |
Ο Αγγλο-ολλανδικός πόλεμος ήταν η σύγκρουση για τις αποικίες της Αγγλίας και της Ολλανδίας. Έληξε τον Απρίλη του 1654 με τη Συνθήκη του Ουέστμινστερ, ενώ η βασική συνθήκη υπογράφηκε τον Μάρτιο του 1667 (Συνθήκη της Μπρέντα). Κύρια αιτία για τη σύρραξη ήταν τα νησιά των Μπαχαρικών στην Ινδονησία, η οποία διεκδικούνταν από Άγγλους και Ολλανδούς. Τα νησιά κατέληξαν σε ολλανδικά χέρια, ενώ το ολλανδικό Μανχάταν στην Αμερική περνούσε στους Άγγλους.
Ιστορικό υπόβαθρο
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Εξερεύνηση
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το 1471 Πορτογάλοι εξερευνητές έφτασαν στα Ινδονησιακά νησιά των μπαχαρικών Μπάντα, Αμπόινα και Σέραμ. Έχτισαν φρουρούμενα οχυρά και προμαχώνες αλλά δεν κατάφεραν να τα διατηρήσουν για πολύ, διότι είχαν αφήσει ελάχιστη φρουρά προς υπεράσπιση. Έτσι τα νησιά έπεσαν στα χέρια των Άγγλων και των Ολλανδών. Το 1553 έγινε το πρώτο ταξίδι των Άγγλων για τα νησιά των Μπαχαρικών υπό τη διοίκηση του Ρίτσαρντ Τσάνσελορ. Αποφασίστηκε να στείλουν τα πλοία από το Βορειοανατολικό πέρασμα έτσι ώστε να αποφύγουν πιθανή σύγκρουση με τους Πορτογάλους, τις ασθένειες και το ανθυγιεινό κλίμα και να γλιτώσουν 2000 μίλια.Το ταξίδι κατέληξε σε αποτυχία.Το 1577, σάλπαρε δεύτερος στολίσκος των Άγγλων υπό τη διοίκηση του Φράνσις Ντρέικ. Όταν έφτασαν στο Τερνάτε, προμηθεύτηκαν μπαχαρικά. Μάλιστα ήταν τόσο φορτωμένοι που, πριν την αναχώρησή τους, αναγκάστηκαν να πετάξουν στη θάλασσα οκτώ κανόνια, τα περισσότερα άλευρα και όσπρια και τρεις τόνους γαρίφαλα. Στην Αγγλία τα πλοία έφτασαν όχι μόνο με μπαχαρικά, αλλά και χρυσό, ασήμι, μαργαριτάρια και πολύτιμα πετράδια, τα περισσότερα από τα οποία ήταν αρπαγμένα από ισπανικά και πορτογαλικά πλοία. Το 1591 Λονδρέζοι έμποροι ζητούν από τη βασίλισσα Ελισάβετ Α' άδεια άσκησης εμπορίου. Αφότου την απέκτησαν, έψαξαν έναν διοικητή του αγγλικού στόλου.Αυτή η θέση πήγε στον Τζέιμς Λάνκαστερ. Μετά την έναρξη του ταξιδιού, αντιμετωπίζοντας ατυχίες και λάθη, έφτασαν στην Κεϋλάνη, όπου οι ναύτες του πληρώματος αποφάσισαν να επιστρέψουν στην Αγγλία και ο διοικητής αναγκάστηκε να συναινέσει. Άλλη μια προσπάθεια που πήγε χαμένη.
Από την ολλανδική πλευρά, οι Ολλανδοί έστειλαν τον πρώτο τους στόλο προς Ανατολή το 1595. Το πλήρωμά του έμελλε να είναι το πιο πολεμοχαρές και απειλητικό από όλα τα προηγούμενα. Συγκεκριμένα, κατέστρεψαν ολόκληρη την πόλη Μπάνταμ στην Ιάβα, όταν, φτάνοντας, συνειδητοποίησαν ότι οι τιμές των μπαχαρικών ήταν αστρονομικές. Ύστερα στο νησί Μαντούρα, ο τοπικός πρίγκηπας ήθελε να τους υποδεχτεί με τιμές, γι' αυτό τοποθέτησε όλο του τον στόλο στο λιμάνι. Οι Ολλανδοί πίστεψαν ότι ήταν ενέδρα και αποφάσισαν να τους χτυπήσουν προκαταβολικά. Μετά την επίθεση μόνον είκοσι ιθαγενείς είχαν επιβιώσει. Τελικά επέστρεψαν στην Ευρώπη αποτυγχάνοντας. Ύστερα από αυτή την αποτυχημένη απόπειρα, οι Ολλανδοί έστειλαν κι άλλο στόλο με αρχηγό τον Άγγλο Τζον Ντέιβις, ο οποίος οδήγησε τα πλοία στον προορισμό τους κρατώντας λεπτομερείς σημειώσεις.
Οι αντίπαλες Εταιρίες
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το 1599 στην Αίθουσα των Ιδρυτών στο Λονδίνο συγκεντρώθηκαν τόσο επιφανείς Λονδρέζοι έμποροι και αστοί αλλά και τυχοδιώκτες για να ιδρύσουν την Αγγλική Εταιρία Ανατολικών Ινδιών. Αυτή θα ήταν υπεύθυνη στο εξής για την οργάνωση και τη χρηματοδότηση επόμενων αγγλικών αποστολών στην Ανατολή. Στις 31 Δεκεμβρίου 1600 ξεκίνησε το επόμενο αγγλικό ταξίδι στις Ανατολικές Ινδίες με διοικητές τους Λάνκαστερ και Ντέιβις. Τα πλοία εκτός από το πλήρωμα μετέφεραν και 36 πράκτορες τους οποίους θα άφηναν στα νησιά για να ιδρύσουν εμπορικές βάσεις. Αυτοί μετά από προσπάθειες να φτάσουν στα νησιά έφθασαν στο Ρουν όπου ήρθαν σε επαφή με τους ντόπιους. Οι τελευταίοι δεν τους θεώρησαν απειλή και επέτρεψαν εμπόριο μοσχοκάρυδου αλλά και χτίσιμο αποθήκης στο νησί. Παρόλο που οι Άγγλοι είχαν παγιώσει τη θέση τους στα Μπάντα, αποφάσισαν να στείλουν και δεύτερη αποστολή. Κατά τη διάρκεια αυτής έφτασε και ένας ολλανδικός στόλος στις γαίες των Μπαχαρικών και κατέλαβε την Αμπόινα, το νησί με τα γαρίφαλα,το Τιντόρε και το Τερνάτε. Ως συμπέρασμα, ύστερα από δέκα χρόνια προσπάθειας των Ολλανδών να συμμετέχουν στο εμπόριο μπαχαρικών, εκείνοι είχαν σημειώσει μεγαλύτερη επιτυχία από τους Άγγλους, οι οποίοι είχαν μεγάλες απώλειες σε πλήρωμα και πλοία.
Το 1602 ιδρύθηκε η Ολλανδική Εταιρία Ανατολικών Ινδιών ή, όπως ονομαζόταν στην καθομιλουμένη, «οι 17». Στόχος τους η δημιουργία εμπορικών δεσμών με άλλες χώρες και πριγκηπάτα και η δημιουργία εμπορικών βάσεων. Μέχρι στιγμής, η Εταιρεία μπορούσε να καυχάται ότι είχε το μονοπώλιο σε εμπόριο γαριφάλων και το απόθεμα της παραγωγής των μοσχοκαρύδων, τουλάχιστον σε θεωρητικό επίπεδο, λόγω συμφωνίας με τους Μπαναντέζους ηγέτες.
Περάσματα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Από το 1558 είχαν αναζωπυρωθεί οι φήμες για το Βορειοανατολικό Πέρασμα. Το 1594 ξεκίνησε ένας ολλανδικός στόλος με σκοπό την ανακάλυψη του περάσματος. Φημολογείτο μάλιστα ότι ο διοικητής το ανακάλυψε. Το καλοκαίρι του 1595 και την άνοιξη του 1596 απεστάλησαν άλλοι δύο στόλοι για τον ίδιο σκοπό, αλλά απέτυχαν. Έτσι η προσπάθεια ανακάλυψης του Βορειοανατολικού περάσματος εγκαταλείφθηκε. Το 1608 ο Άγγλος Χένρι Χάτσον έκανε δύο ταξίδια προς το Βόρειο Πόλο, τα οποία απέτυχαν. Τον Μάρτιο του 1609 συνεργάστηκε με τους Ολλανδούς και ξαναέκανε ταξίδι για το πολυπόθητο πέρασμα. Παρόλ' αυτά πήρε πρωτοβουλία και κατευθύνθηκε βορειοδυτικά. Τον Απρίλη του 1610 ξαναέκανε το ίδιο ταξίδι και ανακάλυψε το Μανχάταν, όπου ανακάλυψε ότι υπήρχε πέρασμα προς Ειρηνικό. Δυστυχώς καμία αποστολή δεν πέτυχε βορειοδυτικά.
Ακήρυχτος πόλεμος
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το 1613 τα νησιά Άι και Ρουν παραδόθηκαν στους Άγγλους. Ύστερα οι Ολλανδοί πέτυχαν ανακατάληψη του πρώτου. Οι Ολλανδοί συνέχισαν τις προσπάθειες για κατάληψη του Ρουν. Γι' αυτό ένας Άγγλος πράκτορας,ο Ναθαναήλ Κούρθοπ, που ζούσε εκεί μόνιμα το οχυρώνει πριν αρχίσει η ολλανδική πολιορκία. Έφτασαν δύο αρμάδες από το Λονδίνο που συγκρούστηκαν με τους Ολλανδούς και ηττήθηκαν.
Εν τω μεταξύ η Μεγάλη Μπάντα καταλήφθηκε από τους Ολλανδούς και οργανώθηκε επανάσταση εναντίον τους. Ο Κούρθοπ έφυγε κρυφά με προορισμό αυτό το νησί,αλλά προδόθηκε και σκοτώθηκε στον δρόμο. Οι Άγγλοι που είχαν παραμείνει στο Ρουν παραδόθηκαν. Οι Ολλανδοί κατείχαν όλα τα Μπάντα. Οι κάτοικοι αναγκάστηκαν να συνθηκολογήσουν με την Ολλανδία και να ορκιστούν ότι θα εμπορεύονταν τα μπαχαρικά τους μόνο με την Ολλανδική Εταιρία Ανατολικών Ινδιών. Παρ' όλ' αυτά οι Μπαναντέζοι δεν ήταν πρόθυμοι να παραδοθούν έτσι το ολλανδικό συμβούλιο τους καταδίκασε σε θάνατο. Κάμποσοι πουλήθηκαν σαν σκλάβοι.
Μετά από τυχαίο περιστατικό οι Ολλανδοί συνέλαβαν φρουρά Ιαπώνων και τους βασάνισαν έως ότου ομολογήσουν ότι συνωμοτούσαν με τους Άγγλους για κατάληψη του Ρουν. Ο Ολλανδός διοικητής κάλεσε τους Άγγλους πράκτορες στο κάστρο και όταν αυτοί έφτασαν, τους συνέλαβαν και τους βασάνισαν μέχρι να ομολογήσουν ότι είχαν καταστρώσει σχέδιο για τη κατάληψη του κάστρου στο νησί. Μετά από βασανιστήρια με φωτιά και νερό σκότωσαν όλους τους απεσταλμένους της Εταιρείας, αφήνοντας μόνο δύο, οι οποίοι στο εξής θα ήταν υπεύθυνοι για το αγγλικό πρακτορείο.
Την ώρα της εκτέλεσης ξέσπασε καταιγίδα και έσπασαν οι άγκυρες δύο ολλανδικών πλοίων. Μέσα σε δύο εβδομάδες, το ένα τέταρτο του πληθυσμού του νησιού είχε εξοντωθεί από επιδημία. Κάποιοι θεώρησαν τα φαινόμενα αυτά σημάδια για τον αναίτιο θάνατο των αθώων Εγγλέζων.
Οι συνθήκες
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Τον Απρίλιο του 1654 υπογράφτηκε η Συνθήκη του Ουέστμινστερ μεταξύ Άγγλων και Ολλανδών. Σύμφωνα με τη συνθήκη οι Άγγλοι ανακτούσαν το Ρουν και δέχονταν 80.000 και 4.000 λίρες αποζημίωση για τις οικογένειες των θυμάτων της Αμπόινα.
Η καταστρατήγηση
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Οι Ολλανδοί ήθελαν όμως να έχουν το μονοπώλιο.Έτσι καταστρατήγησαν τη συνθήκη και κατέλαβαν ξανά το Ρουν. Οι Άγγλοι σε αντίποινα κατέκτησαν το ολλανδικό Μανχάταν. Υπογράφηκε τον Μάρτιο του 1667 η Συνθήκη της Μπρέντα.
Η συνθήκη της Μπρέντα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Οι όροι της συνθήκης στη Μπρέντα ήταν λίγοι.Αναγνωρίστηκε η ολλανδική κατοχή του Ρουν και γενικότερα των Μπάντα, ενώ η Αγγλία προσέθετε στις αποικίες της το Μανχάταν.
