Ίμπολκ

Το Ίμπολκ είναι μία από τις τέσσερις κύριες γιορτές του προ-Χριστιανικού Κέλτικου ημερολογίου, συνδεδεμένο με τελετές γονιμότητας. Στο χριστιανικό ημερολόγιο έχει καθιερωθεί σαν εορτή της Αγίας Μπριγκίτ και σε πιο πρόσφατους καιρούς γιορτάζεται σαν γιορτή της φωτιάς, μία από τις οκτώ γιορτές, (4 ηλιακές και 4 Φωτιάς/Φεγγαριού) ή "Σάββατα" στο Νεοπαγανιστικό τροχό του χρόνου. Το Ίμπολκ, σύμφωνα με πολλούς, είναι ο πρόγονος της χριστιανικής γιορτής της Υπαπαντής και της Μέρας της Μαρμότας.

Το Ίμπολκ γιορτάζεται την 1η Φεβρουαρίου στο Βόρειο Ημισφαίριο και την 1η Αυγούστου στο Νότιο. Μερικοί νεοπαγανιστές αναφέρουν αυτη τη γιορτή στο μέσον μεταξύ του χειμερινού ηλιοστασίου και της εαρινής ισημερίας, που πέφτει πιο μετά την πρώτη εβδομάδα του μήνα. Από τη στιγμή που το κελτικό ημερολόγιο βασίζεται και στoν ηλιακό και στο σεληνιακό κύκλο, ίσως τοποθετείται στην πανσέληνο που είναι ανάμεσα στο χειμερινό ηλιοστάσιο και στην εαρινή ισημερία.

Κελτική προέλευση

Ενδείξεις για τον τρόπο με τον οποίο εορταζόταν το Ίμπολκ στην Ιρλανδία υπάρχουν μέσα απ' τις λαϊκές παραδόσεις, οι οποίες συλλέχτηκαν ανάμεσα στον 19ο αιώνα και στις αρχές του 20ού αιώνα στην αγροτική Ιρλανδία και στη Σκωτία, οι οποίες συγκρίθηκαν και με μελέτες διάφορων ατόμων στη Σκανδιναβία.

Το φεστιβάλ παραδοσιακά αναφερόταν στην γαλούχηση των προβάτων, που στη συνέχεια γεννούσαν τα πρόβατα της άνοιξης. Αυτό συνέβαινε είτε δύο βδομάδες πριν η μετά τις αρχές Φεβρουαρίου. Η ονομασία της γιορτής, στην ιρλανδική γλωσσα, σημαίνει "στην κοιλιά" (i mbolg) και αναφέρεται στην γέννα των προβάτων. Είναι όμως και κελτικός όρος για την άνοιξη. Ένα άλλο όνομα είναι Oimelc, που σημαίνει "το γάλα του προβάτου". Ακόμα αναφέρεται σαν Μπρίγκιντ, από το όνομα της θεάς των σιδηρουργών στην κελτική μυθολογία.

Η γιορτή του Ίμπολκ ήταν πολύ σημαντική για τους αρχαίους κατοίκους της Ιρλανδίας. Για παράδειγμα, στην ιρλανδική περιοχή Τάρα, στους Λόφους των Αιχμαλώτων (Μount of Hostages), ο εσωτερικός θάλαμος είναι άριστα συνδεδεμένος με τον ανατέλλοντα ήλιο και του Ίμπολκ και του Σόουιν. Πρόκειται για μια γιορτή του φωτός, που αντικατοπτρίζει τη διάρκεια της ημέρας και την ελπίδα της άνοιξης. Είναι παράδοση να ανάβουν όλες οι λάμπες στο σπίτι για λίγα λεπτά και οι τελετές συχνά περιλαμβάνουν το άναμμα μεγάλης ποσότητας κεριών.

Εορτή της Αγίας Μπριγκίτ

Στο μοντέρνο ιρλανδικό ημερολόγιο, το Ίμπολκ είναι συχνά γνωστό σαν η γιορτή της Αγίας Μπριγκίτ και σαν "La Feabhra": η πρώτη μέρα της Άνοιξης. Ένας λόγος είναι ότι ο Χριστιανισμός, στην προσπάθειά του να εναρμονίσει την δημοτικότητα αυτής της γιορτής μαζί με τις δικές του παραδόσεις, άλλαξε τη γιορτή του Ίμπολκ, μετονομάζοντάς την.

Μια λαϊκή παράδοση που υπάρχει είναι το κρεβάτι της Αγίας Μπριγκίτ. Τα νεαρά κορίτσια του χωριού φτιάχνουν μια κούκλα από καλαμπόκι, που τη στολίζουν με κορδέλες και μπιχλιμπίδια. Οι πιο ηλικιωμένες γυναίκες, στη συνέχεια, φτιάχνουν ένα κρεβάτι για να ξαπλώσει η Αγία Μπριγκίτ. Την παραμονή της γιορτής, που είναι στις 31 Ιανουαρίου, οι νεαρές κοπέλες συναντιούνται σε ένα σπίτι για να ξαγρυπνήσουν όλη τη νύχτα με την κούκλα από καλαμπόκι και στη συνέχεια τις επισκέπτονται όλοι οι νεαροί άνδρες της κοινότητας, οι οποίοι πρέπει να μεταχειριστούν αυτές και την κούκλα με σεβασμό. Ταυτόχρονα,οι πιο μεγάλες γυναίκες της κοινότητας μένουν στα σπίτια τους και εκτελούν άλλες τελετές.

Πριν πάνε για ύπνο, κάθε νοικοκυριό καθαρίζει το τζάκι του καλά και "χτενίζει" τις στάχτες. Το πρωί κοιτάζουν να βρουν κάποιο σημάδι στις στάχτες, που να δείχνει ότι η Μπριγκίτ πέρασε από το σπίτι τους το βράδυ ή το πρωί.

Την επόμενη μέρα, το κρεβάτι της Μπριγκίτ πηγαίνει από σπίτι σε σπίτι, όπου καλωσορίζεται με μεγάλη τιμή. Απ'τη στιγμή που η Μπριγκίτ συμβολίζει τη ζωτική ορμή που θα φέρει τους ανθρώπους από το χειμώνα στην άνοιξη, η παρουσία της είναι πολύ σημαντική σε αυτήν την συγκεκριμένη μέρα του χρόνου. Ο κόσμος συχνά θα χτυπήσει το ομοίωμά της με ένα ξύλινο ραβδί, ίσως ένα παλιό απομεινάρι από πιο παλιές κραταιές τελετές γονιμότητας.

Μοντέρνος Νεοπαγανισμός

Σήμερα,οι μοντέρνοι Νεοπαγανιστές τη γιορτάζουν την πρώτη ή τη δεύτερη μέρα του Φεβρουαρίου, που είναι πιο δημοφιλής στην Αμερική, ίσως λόγω της σχέσης της γιορτής αυτής με τη γιορτή της Υπαπαντής. Μερικοί πιστεύουν ότι η χριστιανική γιορτή της Υπαπαντής, που η ημερομηνία της εξαρτάται από τα Χριστούγγενα, ήταν ο εκχριστιανισμός της γιορτής του Ίμπολκ. Εντούτοις δεν υπάρχει καμμία απόδειξη ότι το Ίμπολκ εορταζόταν στον προχριστιανικό κόσμο πουθενά αλλού εκτός από την Ιρλανδία, ενώ ο εορτασμός της Υπαπαντής ξεκίνησε από τη νότια Μεσόγειο.

Η φωτιά είναι πολυ σημαντική για αυτή την γιορτή, γιατί η Μπρίγκιντ είναι η θεά της φωτιάς, της γιατρειάς και της γονιμότητας. Η φωτεινότητα από τις φωτιές συμβολίζει την αυξανόμενη δύναμη του ήλιου τους επόμενους μήνες.

Στην Αμερική, στη Μέρα της Μαρμότας, αν η μαρμότα δει τη σκιά της αυτό το πρωί και φοβηθεί και πάει πάλι πίσω στην φωλιά της, σημαίνει ότι θα υπάρξουν άλλες έξι βδομάδες χειμώνα. Η φήμη έρχεται κατευθείαν από την Ευρώπη, απ'τη Γερμανία συγκεκριμένα, όπου ένας στίχος λέει:

Αν η μέρα της Υπαπαντής είναι φωτεινή και καθαρή, θα υπάρξουν άλλοι δυο χειμώνες στον χρόνο.

Πηγές

• Nora Chadwick, The Celts (Penguin, 1970) p. 181.
• Séamas Ó Catháin, Festival of Brigit 1995.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Τα οκτώ κύρια Σάββατα που περιλαμβάνει το Ίμπολκ
• Γιορτάζοντας το Ίμπολκ
• BBC: Religion & Ethics: Imbolc
• Francine Nicholson, 1999. "Imbolc in Yesterday's Ireland and Scotland" Αρχειοθετήθηκε 2012-02-04 στο Wayback Machine.