Unité d'habitation

Unité d'habitation
Είδος	d:Q3991693
Γεωγραφικές συντεταγμένες	43°15′41″N 5°23′47″E
Διοικητική υπαγωγή	Μασσαλία
Χώρα	Γαλλία
Έναρξη κατασκευής	1952
Αρχιτέκτονας	Λε Κορμπυζιέ
	Πολυμέσα
	δεδομένα (π)

Συντεταγμένες: 43°15′40.7″N 5°23′46.6″E / 43.261306°N 5.396278°E / 43.261306; 5.396278

Η Unité d'habitation, στα ελληνικά Οικιστική Μονάδα (γνωστή και ως η Πολυκατοικία της Μασσαλίας), είναι ένα κτίριο κοινωνικής κατοικίας που σχεδίασε ο Le Corbusier σε μία από τις νότιες γειτονιές της Μασσαλίας. Πρόκειται για ένα από τα σημοντικότερα κτίρια του μοντέρνου κινήματος που επηρέασε την μπρουταλιστική αρχιτεκτονική στην Ευρώπη. Χτίστηκε την περίοδο 1947-1952.

Ιστορικό πλαίσιο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η ανέγερση της Unité d’ Habitation στη Μασσαλία ανατέθηκε στον Le Corbusier στα τέλη της δεκαετίας του 1940. Πρόκειται για το πρώτο κτίριο κοινωνικής κατοικίας τέτοιας μεγάλης κλίμακας. Κτίζεται σε μία περίοδο, μετά τον 2ο ΠΠ, μεγάλης στεγαστικής κρίσης στη Μασσαλία. Σε αυτή την κατάσταση, όπου οι συνέπειες του πολέμου είναι ακόμη ζωντανές, ο Le Corbusier αναλαμβάνει να σχεδιάσει μία κοινωνική κατοικία για πολλές οικογένειες για τους ανθρώπους στη Μασσαλία, των οποίων οι κατοικίες καταστράφηκαν από βομβαρδισμούς. Η Unité d’ Habitation άνοιξε τον Οκτώβρη του 1952 και στα εγκαίνια ο Le Corbusier τιμήθηκε με την Λεγεώνα Τιμής από τον Eugène Claudius-Petit, τον τότε Υπουργό Ανασυγκρότησης. Ως σύνολο το κτίριο ήταν μία ευκαιρία να αναδειχτεί η ιδέα του ‘vertical Garden City’ (κάθετη πόλη-κήπος) για μία βιομηχανική κοινωνία, στην οποία η μεγάλη πυκνότητα θα μπορούσε να απελευθερώσει το έδαφος για να παραμείνει φυσικό περιβάλλον, και στην οποία το φως, ο χώρος και το πράσινο θα ήταν διαθέσιμα για όλους. Ο αρχιτέκτονας ονόμασε το κτίριο «La Cité Radieuse», ή «η λαμπρή πόλη» και έχει επιτυχώς στεγάσει μια ποικιλία χρήσεων. Στα 337 διαμερίσματα μπορούν να κατοικήσουν 1,600 κάτοικοι.

Βασικές κατασκευαστικές αρχές και υλικά[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Cité Radieuse βρίσκεται στην καρδιά ενός μεγάλου πάρκου. Με μήκος 165 μέτρων και ύψος 56 μέτρων, το ισόγειο του κτιρίου είναι απελευθερωμενό με τη χρήση της pilotis. Η πολυκατοικία αποτελείται απο δεκαεφτά ορόφους με τον βασικό τύπο διαμερίσματος να παρουσιάζει τριάντα τρεις παραλλαγές με σκοπό να στεγάσει άτομα ή οικογένειες έως έξι μελών. Η τομή των διαμερισμάτων επρόκειτο να επιτρέψει την κλιμάκωση των κατοικιών έτσι ώστε ο καθένας να διέρχεται από τη μια πλευρά στην άλλη και οι διάδρομοι πρόσβασης να περιορίζονται σε έναν ανά τρεις ορόφους. Το βασικό διάγραμμα ήταν μια πλάκα σε ξυλοπόδαρα με πυρήνα κάθετης κυκλοφορίας που συνδέει τρεις κύριες οριζόντιες περιοχές του δημόσιου χώρου: την περιοχή κάτω από την pilotis (συνεχίζοντας το επίπεδο του εδάφους), τον υπερυψωμένο δρόμο στα μισά του δρόμου (με εμπορικές χρήσεις και κοινόχρηστες λειτουργίες) και την δημόσια ταράτσα. Η Unité d’ Habitation προσωμοιάζεται πολύ συχνά με καράβι λόγω των διαφόρων στοιχείων όπως η διαμόρφωση της ταράτσας που μοιάζει με φουγάρο, η διαχείριση των κυκλικών ανοιγμάτων που θυμίζουν φυνιστρίνια και του υπερυψωμένου δημόσιου διαδρόμου στο εσωτερικού του κτιρίου. Σε αντίθεση με τις λευκές όψεις των κτιρίων της pilotis, η Unité d’ Habitation κατασκευάστηκε από εμφανές οπλισμένο σκυρόδεμα το οποίο ήταν από τις πιο φθηνές επιλογές υλικών στην μεταπολεμική Ευρώπη. Παρόλαυτα, θα μπορούσε να ερμηνευτεί και ως ένας συμβολισμός που χαρακτηρίζει τις σκληρές συνθήκες ζωής μετά τον πόλεμο. O Le Corbusier ήθελε να δημιουργήσει όσο γίνεται περισσότερες αντιθέσεις μεταξύ του εμφανούς σκυροδέματος και των υλικών της εποχής της μηχανής όπως το μέταλλο και το γυαλί, και σκεφτόταν το «béton brut» σαν να είναι ένα φυσικό υλικό όπως η πέτρα. Μία γενιά «Μπρουταλιστών» πήραν το τραχύ σκυρόδεμα και το έκαναν ένα γραφικό cliché της περιόδου, αλλά στη Μασσαλία τα τελειώματα είναι ζωηρά, τα προφίλ συμπαγή, οι συνδέσεις τοποθετημένες με ακρίβεια. Τα πρώτα χρόνια της λειτουργίας του κτιρίου ο έβδομος και ο όγδοος όροφος φιλοξενούσαν μαγαζιά, εστιατόρια, γκαλερί και ένα hostel. Η Unité d’ Habitation στην πραγματικότητα είναι μία «πόλη μέσα στην πόλη».

Δημόσιοι χώροι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η πλειοψηφία των δημόσιων λειτουργιών δεν εντοπίζεται μέσα στο κτίριο αλλά στην ταράτσα, η οποία μετατρέπεται σε κήπο και περιλαμβάνει έναν διάδρομο στοίβου, ένα νηπιαγωγείο, ένα γυμναστήριο και μια ρηχή πισίνα. Το μεσογειακό τοπίο της Μασσαλίας αναδεικνύεται έντονα στην ταράτσα. Κυριαρχούν πολυάριθμες ναυτικές αναφορές - κιγκλιδώματα, στοίβες, παιχνίδια στο κατάστρωμα κ.α.. Το στηθαίο είναι τόσο ψηλό όσο χρειάζεται ώστε να κρύβει το αστικό περιβάλλον αλλά να εντάσσει στο σκηνικό τη θέα στη θάλασσα και τις βραχώδεις νήσους του λιμανιού.

Ιδιωτικοί χώροι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ίσως το πιο ενδιαφέρον στοιχείο της Unité d’ Habitation είναι η χωρική οργάνωση των διαμερισμάτων. Αντίθετα με τα περισσότερα κτίρια κατοικίας που έχουν έναν διάδρομο στη μέση και τα διαμερίσματα είναι είτε από τη μία είτε από την άλλη πλευρά του διαδρόμου, ο Le Corbusier σχεδίασε τις μονάδες ώστε να έχουν ανοίγματα και από τις δύο πλευρές του κτιρίου όπως επίσης και διπλού ύψους καθιστικό. Με τον τρόπο αυτό οι διάδρομοι χρειάζονται μόνο ανά 3 ορόφους. Συνολικά, υπάρχουν μόλις πέντε. Το κτίριο προσανατολίζεται στον άξονα βορράς-νότος, επομένως τα διαμπερή διαμερίσματα έχουν προσανατολισμό προς τη Ανατολή και τη Δύση. Το πλάτος των περσίδων έχει υπολογιστεί ώστε να απωθεί τον ζεστό καλοκαιρινό ήλιο αλλά να αφήνει τις χειμωνιάτικες ακτίνες.

Η Unité d'habitation σήμερα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σήμερα, La Cité Radieuse στεγάζει ακόμα πολλούς από τους αρχικούς κατοίκους της. Έχει αναγνωριστεί απο την UNESCO ως τόπος παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς. Πέντε ακόμα Unités, συμπεριλαμβανομένων μίας στην γαλλική πόλη Νάντη αλλά και μίας στο Βερολίνο. Πάνω απο 60 χρόνια αργότερα δεν έχουν αλλάξει πολλά, αν και το hostel έχει μετατραπεί σε ξενοδοχείο και πολλά από τα μαγαζιά έχουν αποκτήσει πιο εξειδικευμένες λειτουργίες. Η κριτική που ασκείται στο κτίριο αφορά ότι τα διαμερίσματα είναι πολύ στενά, οι διάδρομοι πολύ σκοτεινοί και ότι ο υπερυψωμένος δρόμος κόβει την κοινότητα από τον έξω κόσμο. Σε αυτές πρέπει να προστεθούν ότι το σκυρόδεμα στην ταράτσα δεν είναι ανθεκτικό στην αλατισμένο αέρα. Ωστόσο, σε μία πόλη όπως η Μασσαλία με μικρό απόθεμα κατοικιών, η Unité d’ Habitation παρέχει εγγύτητα στο κέντρο της πόλης παράλληλα με το πλεονέκτημα της ύπαρξης του πάρκου με τις θέες προς τα βουνά και τη θάλασσα.