Χρήστης:MarizaZ/πρόχειρο

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
 Αυτή η σελίδα είναι το κύριο «πρόχειρο χρήστη» του MarizaZ. Ένα «πρόχειρο χρήστη» είναι υποσελίδα της προσωπικής σελίδας του χρήστη στη Βικιπαίδεια. Εξυπηρετεί ως χώρος πειραματισμών και ανάπτυξης σελίδων και δεν είναι εγκυκλοπαιδικό λήμμα.
Επεξεργαστείτε ή δημιουργήστε το δικό σας πρόχειρο εδώ ή κάνετε δοκιμές στο κοινόχρηστο Πρόχειρο Βικιπαίδειας.

Οικιστικά κοινά

Ως οικιστικά κοινά μπορεί να χαρακτηριστεί ένα κοινωνικό, πολιτικό και οικονομικό σύστημα το οποίο περιλαμβάνει οικιστικούς χώρους εκμεταλλευόμενους ως κοινούς πόρους και σύνολα ανθρώπων τα οποία τους διαχειρίζονται. Τα οικιστικά κοινά αποτελούν πολλές φορές μέρος των λεγόμενων αστικών κοινών, προτείνοντας μία εναλλακτική πρόταση αντιμετώπισης των προβλημάτων εύρεσης κατοικίας, κόστους στέγασης, προσφέροντας έναν ουσιαστικό τρόπο βελτίωσης της ποιότητας ζωής κυρίως μέσα στην πόλη. Η φιλοσοφία των οικιστικών κοινών και του οικιστικού κοινωνείν αντιπαρέρχεται των δύο άλλων κυρίαρχων μορφών στέγασης, αυτό της ατομικής ιδιοκτησίας (ιδιοκατοίκηση ή ενοικίαση) και της δημόσιας-κρατικής (εργατικές κατοικίες). Αυτό επιτυγχάνεται μέσα από συμμετοχικής μορφής δράσεις αυτο-οργανωμένης στέγασης σε ένα πλαίσιο από-κοινού χρήσης και ιδιοκτησίας, οι οποίες πραγματοποιούνται είτε από οργανωμένες κοοπερατίβες κατοικίας (housing cooperative)[1] είτε από άτυπες κινηματικές συλλογικότητες.

Το πρόβλημα της στέγασης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ιστορικά[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ιστορικά, το πρόβλημα στέγασης έγινε έντονο από τα τέλη του 19ου αιώνα και τις αρχές του 20ου, όπου υπήρχε η ανάγκη για στέγαση των εργατών και των οικογενειών τους, οι οποίοι μαζικά μεταφέρονταν στις μεγάλες πόλεις οι οποίες αναπτύσσονταν ως βιομηχανικά κέντρα[2] [3] [4] , ενώ έγινε ακόμα εντονότερο με τις εσωτερικές μεταναστεύσεις λίγο μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Τα τελευταία πενήντα χρόνια το πρόβλημα διογκώθηκε αισθητά καθώς οι φιλελεύθερες πολιτικές προώθησαν τη φιλοσοφία της ατομικής ιδιωτικής ιδιοκτησίας και ιδιαίτερα της ιδιοκτησίας σπιτιού ως έναν τρόπο κοινωνικής και οικονομικής χειραφέτησης. Έτσι η μεσαία τάξη πίστεψε σε ένα σχέδιο που θα της προσέφερε ατομική ευημερία, ελευθερία και ανεξαρτησία, και η οποία θα μπορούσε επιπλέον να λαμβάνει και τα πλεονεκτήματα του ενοικίου μέσω του ονείρου της σταθερής αποτίμησης των ακινήτων. Όπως αναφέρει ο Savini, μέσω στεγαστικών δανείων, τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα χρησιμοποίησαν τα κεφάλαια αυτά για να χρηματοδοτήσουν δικές τους οικονομικές δραστηριότητες. Το 2008 πραγματοποιήθηκε η λεγόμενη στεγαστική φούσκα η οποία επηρέασε ολόκληρο τον δυτικό κόσμο και είχε ως αποτέλεσμα πολλές οικογένειες είτε να χάσουν τα σπίτια τους είτε να γίνουν δέσμιοι των δανείων τους, προσπαθώντας να καλύψουν το χρέος.

Σήμερα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σήμερα το πρόβλημα της στέγασης σε ολόκληρο τον κόσμο συνεχίζει να είναι μία υπόθεση που οι ρίζες της ξεκινάνε από τις νεοφιλελεύθερες κυρίαρχες πολιτικές. Από τις εκθέσεις της Housing Europe, της Ομοσπονδίας Δημόσιας, Συνεταιριστικής και Κοινωνικής Στέγασης είναι προφανής η δραματική κατάσταση έλλειψης επαρκούς στέγασης, κόστους, αστεγίας αλλά και υπερ-οικοδόμησης.

Στην Ελλάδα το πρόβλημα της στέγασης είναι πολυεπίπεδο, όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται σε κείμενο που συντάχθηκε μετά τον κύκλο συζητήσεων με θέμα “Η στέγαση ως ανθρώπινο δικαίωμα ”,

Σε αυτή τη συγκυρία οι απειλές που αφορούν στις δυνατότητες πρόσβασης σε αξιοπρεπείς στεγαστικές συνθήκες εντείνονται και από νέες, αναδυόμενες, προκλήσεις. Η διάδοση των πρακτικών της οικονομίας του διαμοιρασμού και της βραχυχρόνιας μίσθωσης (τύπου Airbnb), ο εγκλωβισμός των προσφυγικών ροών στη χώρα μας, καθώς και η δομική οπισθοχώρηση του θεσμικού πλαισίου προστασίας των πλειστηριασμών πρώτης κατοικίας για υπερχρεωμένα νοικοκυριά αποτελούν διαστάσεις που επιδεινώνουν μια, ήδη, εξαιρετικά κρίσιμη κατάσταση.

Το οικιστικό κοινωνείν[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η ιδέα του οικιστικού κοινωνείν ξεκίνησε οργανωμένα κατά το δεύτερο μισό του εικοστού αιώνα και ιδιαίτερα προς το τέλος της δεκαετίας του 1960 κυρίως μέσα από καταληψιακές δράσεις κοινωνικών κινημάτων, τα οποία εφαρμόζουν αυτο-οργανωμένα μοντέλα στέγασης, σε ένα ευρύτερο πλαίσιο κοινωνικών και πολιτικών διεργασιών και αμφισβητήσεων της εποχής[5]. Σήμερα, η εναλλακτική αυτή πρόταση φαίνεται πιο επίκαιρη από ποτέ. Σε πολλά μέρη του κόσμου συναντάμε παραδείγματα οικιστικών κοινών, ως αυτοδιαχειριζόμενες μονάδες συνεργατικών σχημάτων ή καταλαμβανομένων κτηριακών δομών.

Σε ένα θεωρητικό αλλά και ουσιαστικό πλαίσιο, το πρόβλημα της στέγασης συνδέεται άμεσα με την ύπαρξη περιφράξεων [6]. Ο Linebaugh[7], όπως αναφέρεται στην εργασία του Βαλιάντζα[8], αναλύει εκτενώς ότι οι έννοιες των οικιστικών και στεγαστικών περιφράξεων διαφοροποιούνται από αυτές των κοινών. Με αυτόν τον τρόπο γίνεται πιο ξεκάθαρη η σχέση της καπιταλιστικής αστικοποίησης και της θέσης των οικιστικών κοινών απέναντι σε αυτή. Σύμφωνά με τον Hodkinson[9] [8], υπάρχουν τέσσερις διαφορετικές εναλλακτικές μορφές στο υπάρχον οικιστικό σύστημα στο μεγαλύτερο μέρος των δυτικών καπιταλιστικών δημοκρατιών. Έτσι, εκτός από την κυρίαρχη, η οποία παρέχεται από την αγορά και αναφέρεται στην ατομική ιδιοκτησία ή την ιδιωτική ενοικίαση, υπάρχει η εναντιωματική εναλλακτική, η οποία πραγματοποιείται με κατάληψη και χαρακτηρίζεται ως πολιτική πράξη με σκοπό την δημιουργία αυτόνομων χώρων εκτός αγοράς και κράτους, η συμπληρωματική εναλλακτική, η οποία πραγματοποιείται με τη δημιουργία μιας νόμιμης ένωσης με σκοπό τη στέγαση και την συλλογική διαχείριση, ενώ μειώνεται το κόστος στέγασης, μέσα στο υπάρχον σύστημα ατομικής ιδιοκτησίας και πραγματοποιείται από κοοπερατίβες κατοικίας. Τέλος, υπάρχει και η εναλλακτική υποκατάστασης στην οποία η απόκτηση γης, ο σχεδιασμός της οικίας και η κατασκευή της πραγματοποιούνται από τους ίδιους τους ανθρώπους που θέλουν να κατοικίσουν σε αυτή.

Σύμφωνα με τον Σταυρίδη [10][8] για να χαρακτηριστεί το κατοικείν ως εν δυνάμει οικιστικό κοινό θα πρέπει να πληροί τρεις υποθέσεις:

  1. Η κατοικία πρέπει να αντιμετωπίζεται και να προστατεύεται ως ένας χώρος τον οποίο όλοι μοιράζονται. Μια κοινότητα δηλαδή κατοίκων-κοινωνών.
  2. Η κατοικία πρέπει να παράγεται (κατασκευή και οργάνωση) μέσω συνεργασίας. Μια κοινότητα παραγωγών-δημιουργών- κοινωνών.
  3. Η κατοικία θα πρέπει να είναι ισότιμα οικεία. Μια κοινότητα από «συλλογικούς ιδιοκτήτες».

Παρόλο που τα οικιστικά κοινά μπορούν να αποτελέσουν μία δυναμική πρόταση για την επίλυση των προβλημάτων στέγασης αλλά και μία ισχυρή πολιτική θέση απέναντι οικιστικές και αστικές περιφράξεις αλλά και τις νεοφιλελλεύθερες πολιτικές, δεν μπορούν να υποκαταστήσουν πλήρως ή να παραβλέψουν το ρόλο του κράτους. Θα έλεγε κανείς ότι θα μπορούσε να αναπτυχθεί μία σχέση αμοιβαίας υποστήριξης καθώς είναι σημαντική η δημιουργία ενός νομοθετικού πλαισίου που να επιτρέπει και να υποστηρίζει το οικιστικό κοινωνείν[11].

Παραδείγματα Οικιστικών Κοινών[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τα Προσφυγικά της Λεωφόρου Αλεξάνδρας[8][1][2][3][Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Πρόκειται για ένα συγκρότημα 228 κατοικιών με περιβάλλοντες χώρους μέσα σε 14 στρέμματα, το οποίο κατασκευάστηκε την δεκαετία του 1930 για να καλύψει τις ανάγκες στέγασης των προσφύγων που είχαν έρθει στην Ελλάδα μετά την Μικρασιατική καταστροφή. Υπήρξε για αρκετά χρόνια παράδειγμα κοινωνικής στέγασης με πολυεπίπεδη προσφορά. Εκτός από την στέγαση μεγάλου αριθμού προσφύγων, προσέφερε στην πόλη της Αθήνας τη δυνατότητα πολιτισμικής αλληλεπίδρασης ετερόμορφων χαρακτήρων και συνηθειών, παρόλες τις δυσκολίες που παρουσιάστηκαν. Με την πάροδο του χρόνου, πολλά από τα διαμερίσματα εγκαταλείφθηκαν και άλλα πωλήθηκαν με σκοπό την κατεδάφισή τους για την δημιουργία χώρων πρασίνου στην περιοχή. Παρόλα αυτά τα περισσότερα από τα σχέδια διαμόρφωσης του χώρου δεν πραγματοποιήθηκαν ποτέ. Ένας από τους σημαντικότερους λόγους υπήρξε και η αντίσταση κατοίκων αλλά και ιδιοκτητών διαμερισμάτων και οι δεκάδες παρεμβάσεις ειδικών, καθηγητών, πολεοδόμων, δικηγόρων, πολιτών. Τα προσφυγικά αποτελούσαν και αποτελούν ιστορικό μνημείο μνήμης του πολέμου και της προσφυγιάς, ενώ υπήρξε αρχιτεκτονικά πρωτοποριακό για την εποχή του.

Στην αρχή του 21ου αιώνα πολλά από τα άδεια διαμερίσματα κατελήφθησαν και κατοικήθηκαν από ανθρώπους διαφορετικών εθνικοτήτων ως μία λύση στα προβλήματα στέγασης αλλά και διαβίωσης. Καθώς τα κτίσματα παρουσίαζαν στοιχεία παρακμής αλλά αποτελούσαν και μερίδα του λέοντος, διάφοροι κρατικοί φορείς παρουσίαζαν σχέδια τα οποία είχαν σκοπό κατ'αρχάς την εκκένωση των διαμερισμάτων και την κατεδάφιση μεγάλου αριθμού αυτών. Ξεκίνησε έτσι για ακόμα μία φορά μία σειρά παράλληλων προσπαθειών από ακτιβιστές με σκοπό τη διατήρηση των οικιστικών χώρων ως ένα μνημειακό παράδειγμα, συλλογικής διαχείρισης και εκμετάλλευσης. Η Κατάληψη οργανώθηκε και έτσι δημιουργήθηκε η Ανοιχτή Συνέλευση Αγώνα Κοινότητας προσφυγικών Αλεξάνδρας και αλληλέγγυων, εστιάζοντας αρχικά σε θέματα τεχνικής και διαχειριστικής φύσεως. Με αισθήματα αυτοοργάνωσης και αλληλεγγύης δημιουργήθηκαν δομές, όπως η Δομή Συλλογικού Φούρνου, η Δομή Παιδικού Στεκιού & Αυτομόρφωσης, η Δομή Υγείας , η Συλλογική Κουζίνα, ενώ παράλληλα σχηματίστηκαν ομάδες εργασίας για τα διάφορα θέματα. Ο χώρος απέκτησε διττό ρόλο, καθώς φιλοξενούσε ανθρώπους οι οποίοι αντιμετώπιζαν σοβαρά προβλήματα διαβίωσης και εύρεσης στέγης αλλά και πολιτικό ρόλο καθώς αποτέλεσε ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτοοργάνωσης και αντίστασης.

De Nieuwe meent στην Ολλανδία [4][5][Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Πρόκειται για έναν οικιστικό συνεταιρισμό ο οποίος δραστηριοποιείται στο Άμστερνταμ. Είναι βασισμένος στις αρχές κοινής χρήσης και διαχείρισης, προσφέροντας κοινοτική στέγαση, κοινωνική μέριμνα και αλληλεγγύη. Δημιουργήθηκε στα τέλη του 2018 από μία ομάδα ακτιβιστών, αρχιτεκτόντων και μελετητών οι οποίοι αντιμετώπισαν οι ίδιοι το μεγάλο κόστος της στέγασης. Σκοπός τους είναι να αναπτυχθεί μία εναλλακτική λύση σε θέματα στέγασης. Σήμερα, πρόκειται για μία ποικιλόμορφη κοινότητα 50 και πλέον ανθρώπων οι οποίοι εργάζονται για να πραγματοποιήσουν ένα όραμα προσιτής διαβίωσης στο Άμστερνταμ, απέναντι σε δύο πολύ σοβαρά προβλήματα στέγασης στην πόλη. Αυτό του υψηλού κόστους απόκτησης αλλά και συντήρησης κατοικίας και συτό της επιθετικής πολιτικής εκμετάλλευσης των παρόχων κοινωνικής στέγασης.

To Mietshäuser Syndikat στη Γερμανία[8][Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το συγκεκριμένο παράδειγμα αποτελεί μία ξεχωριστή περίπτωση καθώς, ως νομικό πρόσωπο διαφοροποιείται από τις κοοπερατίβες που έχουν προαναφερθεί ως συλλογικότητες που δραστηριοποιούνται στα οικιστικά κοινά. Πρόκειται για ένα εγχείρημα που ξεκίνησε στις αρχές της δεκαετίας του 1990 ως μετασχηματισμός δράσης μίας ομάδας από καταληψίες, η οποία μετασχηματίστηκε σε συνδικάτο στο Freiburg της Γερμανίας, το 1992. Υπάρχει ο κεντρικός πυρήνας, ο οποίος περιβάλλεται από επιμέρους οικιστικά προτζεκτ τα οποία αποτελούν μεμονωμένες περιπτώσεις δημιουργίας κατοικιών, η οποία περιλαμβάνει είτε την αγορά ακινήτου, είτε την ανακαίνηση κάποιας παλαιάς οικίας/κτηρίου, είτε ακόμα και την κατασκευή μίας τέτοιας. Όπως αναφέρεται στην σχετική ιστοσελίδα |Mietshäuser Syndikat, 163 οικιακά έργα και είκοσι πρωτοβουλίες έργων αποτελούν το σταθερό δίκτυο της ένωσης. Ο σύνδεσμος που συγκρατεί αυτήν τη συμμαχία είναι το "Mietshäuser Syndikat" (κοινοπραξία διαμερισμάτων). Κάθε έργο είναι αυτόνομο, δηλαδή μια ξεχωριστή επιχείρηση που κατέχει το ακίνητο. Κάθε έργο έχει το νομικό καθεστώς μιας εταιρείας περιορισμένης ευθύνης. Σκοπός του συνδικάτου είναι κυρίως η εξασφάλιση των χαρακτηριστικών της αυτό-οργάνωσης και της εξασφάλισης ποιοτικής και φθηνής κατοικίας για όλους.


Η ομοσπονδία στεγαστικών κοοπερατίβων FUCVAM στην Ουρουγουάη[8][6][Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Ουρουγουανή Ομοσπονδία Στεγαστικών Συνεταιρισμών Αμοιβαίας Βοήθειας (FUCVAM) είναι ένα κοινωνικό κίνημα που ασχολείται με θέματα στέγασης και αστικής ανάπτυξης στην Ουρουγουάη. Ιδρύθηκε το 1970 και αναπτύχθηκε αρχικά από ενώσεις εργατών ως απάντηση στο πρόβλημα στέγασης που αντιμετώπισαν φτωχά στρώμματα της Ουσουγουάης. Αυτή τη στιγμή η FUCNAM “συστεγάζει” περισσότερους από 500 στεγαστικούς συνεταιρισμούς οι οποίοι αντιπροσωπεύουν περίπου 25000 νοικοκυριά. Τα μέλη της είναι κατα κύριο λόγο βιομηχανικοί εργάτες, ανειδίκευτοι εργάτες, χαμηλόμισθοι, άνεργοι και οικογένειες που δικαιούνται κοινωνική κατοικία. Το μοντέλο λειτουργίας της βασίζεται σε πέντε βασικές αρχές, της αμοιβαίας βοήθειας, της αυτοδιαχείρισης, της συμμετοχικής δημοκρατίας, της συλλογικής ιδιοκτησίας και της πολιτικής ανεξαρτησίας. Μετά από 42 χρόνια αγώνων, το 2010, το Υπουργείο της Ουρουγουάης για θέματα στέγασης, χωρικού σχεδιασμού και περιβάλλοντος αναγνώρισε επίσημα την Ομοσπονδία ως ένα αποτελεσματικό και βιώσιμο μοντέλο πρόσβασης στη στέγαση.


Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ https://www.cccd.coop/sites/default/files/resources/HousingCoopsAccessibleLastingHomeOwnership.pdf
  2. ↑ International Labour Conference. (1960). WORKERS' HOUSING.Ekistics, 10(57), 62-76. Retrieved May 5, 2021, from http://www.jstor.org/stable/43615160
  3. ↑ Will Clement, The ‘Unrealizable Chimera’: workers’ housing in nineteenth-century Mulhouse, French History, Volume 32, Issue 1, March 2018, Pages 66–85, https://doi-org.proxy.eap.gr/10.1093/fh/crx096
  4. ↑ Engels, F. (1872). The Housing Question. Reprinted by the Co-operative Publishing Society of Foreign Workers. Transcribed by Zodiac, June 1995 pp. 1-17. Ανακτήθηκε στις 5 Μαΐου, 2021 από http://www.hlrn.org/img/documents/Engels%20The%20Housing%20Question.pdf
  5. ↑ Hagbert P., Larsen H.G., Thörn H. and Wasshede C (eds) (2019) Contemporary Co- housing in Europe: Towards Sustainable Cities? Routledge, pp. 23-28 https://doi.org/10.4324/9780429450174
  6. ↑ De Angelis M.(2013) Κοινά, περιφράξεις και κρίσεις. Εκδόσεις των Ξένων, http://socialpolicy.gr/wp-content/uploads/2015/09/koinaperifrakseis.pdf
  7. ↑ Peter Linebaugh, Stop, Thief! The Commons, Enclosures, and Resistance, Oakland: PM Press, 2014. ISBN: 978-1-60486-747-3
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 8,4 8,5 Βαλιάντζας, Ζ (2020). Αστικά και οικιστικά κοινά: η κατοικία ως κοινό. Πτυχιακή Εργασία, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Βόλος. Ανακτήθηκε 3 Μαΐου 2021 από http://hdl.handle.net/11615/53957
  9. ↑ Hodkinson S. (2012) The return of the housing question. Ephemera: theory & politics in organization, 12(4): 423-444.
  10. ↑ Stavrides S. (2019) Common Spaces of Urban Emancipation, Manchester University Press
  11. ↑ Mara Ferreri & Lorenzo Vidal (2021): Public-cooperative policy mechanisms for housing commons, International Journal of Housing Policy, DOI: 10.1080/19491247.2021.1877888

Κατηγορία:Συμμετοχική δημοκρατία Κατηγορία:Αστικά κοινά Κατηγορία:Κοινοί πόροι Κατηγορία:Στέγαση Οικιστικοί συνεταιρισμοί

Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Χρήστης:MarizaZ/πρόχειρο&oldid=9171840"